Dadgeheke Almanyayê derbarê dersînorkirina malbateke Êzidî de daxuyaniyekê dide
Dadgeheke Almanyayê derbarê dersînorkirina malbateke Êzidî de daxuyaniyekê dide
Sibe Yekşem, salvegera 11emîn a jenosîda Êzidiyan a li Şingalê ye. Vê Şemî û Yekşemê li seranserê Ewropa, Amerîka û Awistralyayê merasîmên mezin tên sazkirin. Ligel van merasîman, encamên jenosîdê jî hîn berdewam in. Heta niha bi dehan malbatên ku ji Şingalê rizgar bûne, xwe gihandine Almanyayê û di wê demê de yekser mafê manê wergirtine. Lê di van demên dawî de û di çarçoveya tundkirina siyasetên koçberiyê yên li Almanyayê de, ew jî ji dîportkirinê bêpar namînin.
Di bernameya borî de me behsa malbateke Êzidî kir ku çend saetan piştî daketina firokeya ku ew pê hatibûn dîportkirin li Bexdayê, dadgeheke bajarê Berlînê biryar dabû ku redkirina daxwaza mafê penaberiyê ya wan ji aliyê hikûmeta herêma Brandenburg a Almanyayê ve neyasayî ye. Eger biryara dadgeha Potsdamê çend saet zûtir derketiba, ew malbat nedihat dîportkirin. Vê heftiyê di nava raya giştî ya Almanyayê de li ser vê dozê aloziyeke mezin derketiye. Gelekan jî biryar wiha şîrove kirine ku madem wisa ye, malbat (ku wek malbata Qasim tê naskirin û ji jin û mêr û çar zarokan pêk tê) dikare bi awayekî yasayî vegere Almanyayê. Parêzera malbatê, Karîba Hagemann, ragihand ku ew ê di demek nêz de daxwazeke yasayî ji bo vegerandina malbatê pêşkêş bike. Lê belê, di saetên borî de berdevkekî dadgeha Berlînê derbarê biryara dadgeha wan a li ser vê malbata Êzidî de daxuyaniyek da. Berdevk ji rojnameya almanî (Tagesspiegel) re ragihandiye ku neyasayî dîtina biryara herêma Brandenburgê ya li ser daxwaza penaberiyê ya malbata Êzidî, nayê wê wateyê ku ew malbat mafdar be bi awayekî otomatîk vegere Almanyayê. Herwiha gotiye ku ti delîl nînin ku niha ew malbat li Iraqê di bin gefa DAIŞ'ê de be.
Vê heftiyê li Almanyayê zêdetirî hezar îmze ji bo vegerandina malbatê hatine komkirin. Parêzera wan jî dikare heta 30 rojan piştî derketina biryara dadgehê, îtirazê li biryarê bike. Ji ber vê yekê, çarenivîsa wê malbatê hîn ne zelal e û her tiştekî nû hebe, hûn ê ji Dîaspora û Rûdawê bizanibin.
8 hezar koçberên ku tilîmora wan a Yewnanistanê heye, daxwaza mafê manê li Almanyayê dikin
Gelek koçberên Kurd li Ewropayê li pey nûçeyên eşkerebûna tilîmor û dersînorkirina wan koçberan in ku li welatekî Ewropayê daxwaza mafê penaberiyê kirine û paşê diçin welatekî din jî daxwazê dikin.
Heta beriya Brexitê, Brîtanya jî beşek ji wê sîstemê bû ku rê nedida kesek, bo nimûne, li Yewnanistanê hatibe girtin û tilîmora wî hatibe girtin û ji tirsa vegerandina bo Tirkiyeyê, li Yewnanistanê daxwaza mafê penaberiyê kiribe, paşê biçe Brîtanyayê û li wir jî daxwaza penaberiyê bike.
Niha ji bo Brîtanyayê ev yek nemaye, lê ji bo kesên ku tên Almanya, Hollanda yan jî Swêdê, ev yek hîn jî didome. Tiştekî din ku di van demên dawî de pir tê kirin ew e ku kesek li Yewnanistanê mafê manê werdigire, paşê bi awayekî yasayî û bi pasaporta penaberiyê ya Yewnanî tê Almanyayê û li vir daxwaza mafê penaberiyê dike.
Wezareta Navxwe ya Almanyayê daneyên nû belav kirine û dibêje, ji destpêka îsal heta meha 5an, nêzîkî 8000 kesên ku destûra wan a rûniştinê (îqame) li Yewnanistanê heye, hatine Almanyayê û daxwaza mafê penaberiyê kirine.
Di tevahiya mehên sala borî de 26 hezar kesên ku destûra wan a rûniştinê ya Yewnanî hebû, hatibûn Almanyayê. Ji aliyê yasayî ve, Almanya nikare rê li ber hatina van koçberan bigire, heta ku tilîmora wan eşkere bibe. Loma, niha gengeşe tê kirin ka çawa rêyek bê dîtin ji bo pêşîgirtina li vî awayê koçberiyê.
Welatên endamên Yekîtiya Ewropayê li gorî peymanekê (ku wek Peymana Dublinê tê nasîn) divê wan koçberên ku tilîmora wan eşkere dibe, ji nû ve qebûl bikin. Lê di pratîkê de, hemû bi temamî pê ve pabend nabin.
Li gorî daneyên Banka Agahiyên Penaberan a li Ewropayê (ku wek AIDA tê nasîn), sala borî Almanyayê daxwaza vegerandina nêzîkî 75 hezar koçberên ku tilîmora wan eşkere bibû, ji bo welatên din ên Yekîtiya Ewropayê şandibû.
Ji wê hejmarê, tenê 5 hezar û 827 kes hatine qebûlkirin. Lê welatên din nêzîkî 15 hezar doz şandine ji bo Almanyayê û ji wê hejmarê, 4 hezar û 592 koçberên dersînorkirî ji nû ve qebûl kirine.
Hikûmeta Swêdê dê û bavên ku zarokên xwe ji xwendinê dûr dixin, ceza dike
Wezîra Perwerde û Entegrasyonê ya Swêdê Simona Mohason dibêje ku hikûmeta wê dixwaze wan dê û bavên ku ligel zarokên xwe diçin seferên derveyî Swêdê û dema dibistan dest pê dikin, ligel zarokên xwe hîn di seferê de dimînin, ceza bike.
Ev yek bêtir wan kesan li xwe digire ku ji bo zarokên xwe destûrê ji dibistanan wernagirin an jî tevî ku rêveberiya dibistanê daxwaza destûra wan red dike, dîsa jî seferê dikin an dereng vedigerin.
Li gorî pergala niha ya Swêdê, ceza ji bo vê binpêkirinê hatiye danîn lê awayê cîbicîkirina wê nehatiye zelalkirin. Wezîra Swêdî dixwaze wê yekê vekole ka çawa dikare cezayê darayî li wan dê û bavan were birîn.
Ew dibêje ku ev cure doz gelek zêde bûne û divê rê li ber wan bê girtin. Wekî ku ew behs dike, carinan zarok bi zorê bo van seferan tên birin.
Di medyaya Swêdê de jî mînak bi çend dozan hatiye dayîn ku dê û bav zarokên xwe dibin welatê xwe û li wir bi zorê wan dizewicînin.
Piraniya Kurdên li diyasporaya Ewropayê kirêçî ne
Piraniya Kurdên li diyasporaya Ewropayê kirêçî ne, lewra ez piştrast im ku hûn dixwazin bizanibin cudahiya kirêya xaniyan li welatên Ewropayê çi ye.
Daneyên fermî yên Yekîtiya Ewropayê nîşan didin ku di nav 5 salên borî de (ango ji sala 2020an heta 2025an), bi awayekî navincî kirêya xaniyan li Ewropayê bi rêjeya 27.3% zêde bûye. Ango nêzîkî sêyeka nirxê berê zêde bûye. Bi taybetî jî li bajarên mezin û cihên ku kar lê zêde ye, kirêya xaniyan zêdetir bûye.
Li gorî van daneyan, kirêya apartmaneke ku 3 odeyên razanê lê hene, li bajarê Atînayê nêzîkî 1100 euro ye, li cihekî nola Londonê heman apartman bi 5100 euro ye (yan jî 4300 paund).
Ji bilî Londonê, li bajarên wekî Amsterdam, Jinêv û Zurîhê jî nirxê apartmanên bi 3 odeyên razanê digihîje 3800 euroyî. Li bajarên Stockholm, Berlîn û Frankfurtê heman apartmanên bi 3 odeyên razanê kirêya wan erzantir e û bi qasî 2500 euroyî peyda dibin.
Endamekî berê yê serkirdetiya PKKê ji Rûdawê re: Pêvajoya aştiyê dermanê derdê Kurdan e
Yek ji mijarên ku di nava diyasporaya Kurdan de gelekî li ser tê axaftin û me di bernameya Diyasporayê de kêmtir girîngî dayê, pêvajoya aştiyê ye ku niha li Bakurê Kurdistanê û Tirkiyeyê dest pê kiriye.
Vê carê em çûn bajarê Kolnê. Li wir me Ayhan Çîftçî dît, ku bi salan endamê serkirdetiya PKKê bû û Abdullah Ocalan ji nêz ve nasiye. Ew niha xwediyê saziyeke mezin a şêwirmendiya darayî li Kolnê ye lê ji siyasetê dûr neketiye û wekî ku ew bi xwe dibêje, ne girîng e tu li ku bî, doza Kurd wisa dike ku tu her tim pê ve mijûl bî. Ayhan Çîftçî di vê hevpeyvînê de dibêje ku ev pêvajoya niha dermanek e ji bo derdê Kurdan, lê xemgînî û fikar jî pê re hene.
Li dilê Ewropayê û li bajarê dîrokî yê Kolnê yê Almanyayê, di nava ofîseke modern a şêwirmendiya darayî de, zilamek rûniştiye ku dîroka wî du cîhanên bi tevahî ji hev cuda bi hev ve girê dide: cîhana têkoşîna çekdarî li çiyayên Kurdistanê û cîhana karsazî û siyasetê li Ewropayê.
Ayhan Çîftçî, ku demeke dirêj endamê serkirdetiya Partiya Karkerên Kurdistanê (PKK) bû û yek ji wan kesayetiyên kêm bû ku Abdullah Ocalan ji nêz ve nasiye, îro her çiqas jiyaneke cuda dijî, dil û mêjiyê wî hîn jî li ser doza Kurd e.
Di hevpeyvîneke taybet de bi bernameya Diyasporayê re, Çîftçî bi hûrgilî û ji perspektîfeke bi ezmûn, ronahiyê dixe ser pêvajoya aştiyê ya li Tirkiyeyê û Bakurê Kurdistanê. Ew pêvajoyê wek "dermanekî" pêwîst dinirxîne lê di heman demê de hişyariyê li ser wan bandorên duyemîn dide yên ku dibe ku bi xwe re bîne.
Pêvajoya aştiyê; metaforeke bijîşkî ji bo şîroveyeke siyasî
Dema ku pirs li ser nêrîna wî ya derbarê pêvajoya aştiyê tê kirin, Çîftçî xwe dispêre metaforeke kûr û sade da ku aloziyya rewşê zelal bike û dibêje: "Ez pêvajoyê wek dermanekî dibînim. Bîne ber çavên xwe, mirovekî nexweşiyeke pir giran heye, bijîşk ji bo çareseriyê dermanekî pir bihêz dide wî. Rast e ew derman nexweşiya sereke çareser dike lê di heman demê de dibe ku zirarê bide mîde, dil an jî gurçikên kesê nexweş."
Bi baweriya Çîftçî, pêvajoya aştiyê jî bi heman şêweyî ye. Ew dibêje: "Ev pêvajo çareseriyeke bingehîn û pêwîst e ji bo 'nexweşiya' bi dehan salan a pirsgirêka Kurd li Tirkiyeyê. Lê belê, divê em ji bîr nekin ku dibe ku hin ziyanên duyemîn û encamên nexwestî hebin. Ji ber vê yekê nêrîna min erênî ye, lê erêniyeke haydar e. Divê em bi sadebûn û zûbaweriyeke zêde lê nenêrin, belkî divê siyaseteke rastîn (Realpolitik) be û hemû aliyên wê li ber çavan bên girtin."
Ocalan; serokekî realîst û xwedî şiyana xweguncandinê
Yek ji xalên ku herî zêde nîqaş li ser heye, rol û niyeta Abdullah Ocalan di vê pêvajoyê de ye, xasma ku ew di rewşeke dijwar a wek zindana yekkesî ya Îmraliyê de ye. Gelek kes guman dikin ka gelo ev destpêşxerî ya Ocalan bi xwe ye yan ew hatiye neçarkirin.
Çîftçî, ku ji ber nêzîkbûna xwe bi Ocalan re, di kesayetiya wî de xwedî şarezayiyeke kûr e, dibêje: "Ocalan kesayetiyeke pir realîst e. Yek ji xalên wî yên herî xurt ew e ku şiyaneke wî ya ecêb di nirxandina hêza xwe û hêza aliyê din de heye. Ew pir baş dizane ku li ser kîjan zemînê radiweste û çawa gavan bavêje."
Çîftçî ji bo piştrastkirina gotinên xwe, îşaretê bi qonaxên cuda yên jiyana Ocalan dike û dibêje: "Dema ku li Sûriyeyê bû, siyaset û tevgera xwe di çarçoveya ketwara wir de dikir. Dema çû Roma û Ewropayê, pir bi lez xwe li gorî rewşa nû adapte kir. Heta li Moskowayê jî wisa bû. Şiyaneke wî ya bilind di xweguncandina (entegrasyon) bi şert û mercan re heye. Ji ber vê yekê, bi baweriya min, divê şiyana Ocalan a ji bo xwendina rastiyê û arastekirina bûyeran di zindanê de jî kêm neyê dîtin."
Guman û bêbawerî; mîrateke tal a dîrokî
Derbarê wê pêla mezin a guman û bêbaweriyê ku di nava beşek ji civaka Kurd de li hember dewleta Tirk û pêvajoyê heye, Çîftçî di wê baweriyê de ye ku ev tiştekî xwezayî ye û koka wê di dîrokeke tijî ezmûnên tal de ye. Di vî warî de dibêje: "Gotineke klasîk a Kurdî heye ku dibêje 'Dijminê bav û kalan, nabe dostê neviyan'. Ev bêbawerî ji valahiyê çênebûye, belkî berhema bi dehan salan îxanet û têkçûna pêvajoyên berê ye. Loma asayî ye ku xelk bi guman lê binêre. Lê ligel vê tirs û gumanê, hêviyek jî heye ku vê carê cuda be û ev derfetek e ku divê ji dest neyê dayîn."
Ji çiya heta jiyana sivîl; "Doz" bi şêwazekî nû berdewam e
Yek ji mijarên din ên girîng, çarenivîsa wan bi hezaran gerîlayan e ku salên dirêj li çiyayên Kurdistanê derbas kirine û niha li ber vegera jiyana sivîl in. Gelo entegrebûna wan bi civakê re dê hêsan be? Çîftçî, ku bi xwe ew ezmûn jiyaye, bawer nake ku ev pirsgirêkeke mezin be, dibêje: "Ji bo wan kadroyan, têkoşîn ne tenê karekî siyasî bû, belkî 'doza Kurd' bibû şêwazekî jiyanê. Mirov dema ku dozeke wî hebe, ne girîng e li çiya be yan li bajêr, li zindanê be yan li derve. Ew dikare bi şêwazên cuda xebata xwe bidomîne. Dibe ku şêwazê têkoşînê ji çekdariyê veguhere siyasî, sivîl û civakî, lê naverok û armanca ku 'doz' e, wekî xwe dimîne."
Di dawiyê de, Ayhan Çîftçî tekez dike ku tevî hemû metirsî û zehmetiyan, ew bi geşbîniyeke rastîn li paşerojê dinêre û di wê baweriyê de ye ku ev pêvajo derfeteke dîrokî ye ku ne tenê ji bo Bakurê Kurdistanê, belkî dikare "bêhnekê" bide parçeyên din ên Kurdistanê jî û deriyekî nû li herêmê veke.
Koda hevpeyvînê li Medya Centralê:
Ayhan Chiftachy
Çîroka helbestvanekî Êzidî yê ji Bakurê Kurdistanê li diyasporayê
Newaf Mîro: Li cîhanê Kurd im û di nava Êzidxanê de tenê Êzidî me
Newaf Mîro helbestvanekî diyasporayê yê xelkê Bakurê Kurdistanê ye. Ew xelkê Wêranşarê ya ser bi Rihayê ye û ji dê û bavekî Êzidî ji dayik bûye. Helbestên wî yên di nav 5 dîwanên wî yên çapkirî de di nav xwendevanên Kurd de, nemaze yên ku bi Kurmancî dixwînin, dest bi dest digerin û tên gotin.
Hevkarê me Zinar Şîno fîçereke balkêş li ser Newafê Mîro amade kiriye.
Naveroka nûçe-fîçerê:
Xelkê Bakurê Kurdistanê ye; helbestvan, romannivîs, çîroknivîs û wergêr e. Sînga wî tijî hezkirina Kurdistan û Êzidxanê ye. Zimanê Kurdî ji bo wî ji alaveke têgihiştinê wêdetir e. Newaf Mîro di sala 1968an de ji malbateke Êzidî ya Wêranşara Bakurê Kurdistanê ji dayik bûye. Ji sala 1987an ve li Almanyayê dijî, li wî welatî xwendiye û kar kiriye.
Newaf Mîro - Helbestvan û Romannivîs
"Alman ti carî kil û kêmasiyên xwe venaşêrin, nabêjin kil û kêmasiyên me nebûne, nabêjin pêşiyên me bêguneh bûne. Li Almanyayê çanda lêborînê heye, çimkî eger te şaşiyek kiribe... çi tişt qewimî be, eger pêşiyên te kiribin, tu dikarî îro serê xwe ji bo wê bitewînî yan çokê xwe deynî, tu dikarî bibêjî ez lêborînê dixwazim."
Zêdetirî nîvê temenê xwe li Almanyayê derbas kiriye û ezmûna diyasporayê, ew bêtir bi Êzidîtî û Kurdbûna wî ve girêdaye.
Newaf Mîro - Helbestvan û Romannivîs
"Eger Kurdbûn û Êzidîbûna me ewqas di kokê de nebûya, bêguman me yê dest jê berda û ew ziman û hezkirin jî nedibû. Ji bo min erka mezin a nivîskar ew e ku ligel kesên lawaz be, ji bo civaka xwe be, ligel wan mirovên ku pêdiviya wan bi parastinê heye be; ewên ku divê wan biparêze. Li cîhanê ez xwe wek Kurdekî dibînim, ji ber vê yekê jî bi Kurdî dinivîsim. Ez di nav Kurdistan û Êzidxanê de tenê Êzidî me. Naxwazim ji min re bê gotin 'Kurdê Êzidî', tenê Êzidî me."
(Dengê xwezayî... Newaf Mîro helbesteke xwe dixwîne)
Newaf Mîro xwediyê pênc dîwanên helbestan ên çapkirî ye. Derbarê forma edebî ya herî xweş û şêrîn de dibêje:
Newaf Mîro - Helbestvan û Romannivîs
"Helbest, destpêkeke bêdawî ye, êşek e, êşeke evîndarî ye ku hev temam dikin. Çimkî di jiyanê de mirov heta ku êşê hîs bike dijî. Ango êş bi xwe jiyan e. Eger em nikaribin êşê hîs bikin, wateya wê ew e ku em ji jiyanê fêm nakin û najîn. Mirov çiqas bikaribe bigirî, ewqas jî êşê nade yê li hemberî xwe."
Her çend hîn ciwan e û derfeta berhemên zêdetir li pêşiya wî heye, Newaf xwediyê heşt romanan e û yek ji wan wek zanista xeyalî (science fiction) tê hesibandin.
Newaf Mîro - Helbestvan û Romannivîs
"Heşt romanên min di heşt mijarên cuda de hene û min hewl daye ku ez bikaribim bi rêya wan asta romana xwe... asta romana Kurdî, Kurdiya ku ez pê dinivîsim, zaravayê me yê Kurmanciya jorîn, asta wê bilind bikim. Gelek cureyên nivîsandinê hene, bo nimûne yek ji wan wek yekem romana zanista xeyalî hate hesibandin."
Li gorî gotina Newaf, zimanê Kurdî ji bo mirovê Êzidî, taybetmendî û girîngiyeke cuda heye.
Newaf Mîro - Helbestvan û Romannivîs
"Ziman ji bo her kesî girîng e lê ji bo Êzidiyan du qatan girîngtir e. Çimkî hemû qewl, beyt, zanîn, çîrok, destan û lawikên me bi vî zimanî ne. Ez hûnandina ziman wek pergaleke perestinê dibînim, ango ez dikarim bibêjim min bi şêwazê xwe perestinek ji bo vî zimanî kiriye."
(Dengê xwezayî... Newaf Mîro helbesteke xwe dixwîne...)
Newaf bi plan û bername dinivîse, lê dixwaze ku derfet û temen alîkariya wî bikin da ku bêtir li ser Êzidîtiyê kar bike.
Newaf Mîro - Helbestvan û Romannivîs
"Mebest ne reklam bû, ango ne ji bo wê yekê bû ku alîkariya navdariyê bike, belkî mijarek e ku ez pir dixwazim li vir li ser kar bikim, bi wî şêweyê ku ez behs dikim. Mijara Êzidîtiyê, gelek sembol, remz û nav hene, lê nehatine hûnandin, nebûne dîmenek da ku di mêjiyê mirovan de bi cih bibin. Herwiha şîrovekirina rîtuelên nav olê jî kêm e, şîrovekirina dua û peyvan jî ne di wê astê de ye ku her kes jê fêm bike."
Newaf, ku bavê sê zarokên ciwan e, gelek pirtûkên çîrokan ji bo zarok û malbatan nivîsîne. Herwiha karê wergerê jî ji zimanê Almanî kiriye.
Çîroka hunermendekî Êzidî ji Batmanê heta X-Factora Almanyayê
Bedîl Îbrahîm, stranbêjê naskirî yê Kurd, ku ne tenê di nav Kurdên Êzidî yên Almanyayê de, belkî di nav tevahiya diyasporaya Kurdan a li Ewropayê de navekî diyar e, di çarçoveya beşdarbûna xwe ya di bernameya Diyasporayê de, çîroka jiyan û karê xwe yê hunerî vegot.
Ew behsa wê yekê dike bê çawa ji gundekî Bakurê Kurdistanê, ji ber zextên siyasî û civakî, neçar maye koç bike û li Almanyayê berdewamiyê bi karê xwe yê hunerî bide, heta ku dibe yek ji beşdarên diyar ên bernameya navdar "X-Factor" a Almanyayê. Di heman demê de, roleke wî ya berbiçav di alîkariya koçber û awareyên Şingalê de di dema êrîşa DAIŞê de hebû.
Destpêka jiyanê û redkirina Stenbolê
Bedîl Îbrahîm li gundê "Kelhokê" yê ser bi bajarê Êlihê/Batmanê yê Bakurê Kurdistanê ji dayik bûye. Her ji zarokatiyê ve behreya wî ya dengxweşiyê hebûye, heta wê radeyê ku li dibistanê mamosteyekî xwestiye wî bibe Stenbolê da ku bibe stranbêj, lê bavê wî rê nedaye.
Bedîl di vî warî de dibêje, "Bavê min qebûl nekir û got, 'Kurê min, nabe tu biçî Stenbolê, li wir mirov ji rê derdikevin.' Niha ez dibêjim wî karekî baş kir, wekî din, dibe ku ez niha bibûma stranbêjekî Tirk."
Ji ber zextên siyasî, civakî û olî, nexasim li ser Kurdên Êzidî, Bedîl û malbata wî koçî Ewropayê dikin. Ew dibêje, li Ewropayê derfetên zêdetir jê re çêbûn da ku azadtir xizmeta muzîka Kurdî bike, ji ber ku li Tirkiyeyê muzîka Kurdî qedexe bû.
Ji strana "Salê" heta "X-Factor" a Almanyayê
Li Almanyayê Bedîl kaseta xwe ya yekem tomar dike û bi strana "Salê" navûdengekî mezin peyda dike. Yek ji qonaxên herî balkêş ên jiyana wî ya hunerî, beşdarbûna wî di bernameya behredarên "X-Factor" a Almanyayê de bû.
Bedîl çîroka beşdarbûna xwe wiha vedibêje, "Rojekê serê sibê zû telefon ji min re hat, gotin 'Em ji X-Factorê ne û me li înternetê karên te dîtine û em dixwazin tu beşdar bibî'." Ew bi mebesta danasîna çand û hunera Kurdî bi Ewropiyan beşdar dibe.
Pênc qonaxan bi stranên Kurdî derbas dike û berteka temaşevanan û komîteya dadweran pir erênî dibe. Bedîl dibêje, "Dema min bi Kurdî stran digot, temaşevanên Alman radibûn ser piyan û li çepikan dixistin. Dema min çîroka strana 'Çemê Zaxo' ji wan re got, pir pê ecêbmayî man." Lê dema ku jê tê xwestin di qonaxên dawî de bi zimanê Îngilîzî stranekê bibêje, paşde vedikişe, ji ber ku armanca wî ya sereke danasîna hunera Kurdî bû.
Alîkariya Şingalê di rojên dijwar de
Ligel destpêkirina êrîşa DAIŞê ya ser Şingalê di sala 2014an de, Bedîl Îbrahîm pir bi bandor dibe û biryar dide ku alîkariya xelkê herêmê bike. Ew ligel hunermend Deşnê Murad, kampanyayeke berfireh a komkirina alîkariyên madî û darayî radigihînin.
Bedîl bi xwe alîkariyan digihîne Kurdistanê û li ser wê yekê rijd e ku serdana Çiyayê Şingalê bike, ku wê demê di bin dorpêçeke dijwar de bû, dibêje, "Ji min re gotin 'Pir xeter e', lê min got, 'Ez jî kurê wan Êzidiyan im û dixwazim biçim ba wan, ez ji wan ne çêtir im'." Bi helîkopterê diçe ser çiyê, dîmenên rewşa mirovî ya dijwar tomar dike û di veguhestina birîndaran de alîkariyê dike.
Bedîl Îbrahîm xwediyê şeş album û hejmareke zêde ya stranên "single" e û heta niha jî di karê xwe yê hunerî de berdewam e. Ew hewl dide ku rêça xwe ya hunerî bi rêya zarokên xwe bidomîne; keça wî di yekê ji klîbên wî de ligel wî stranê dibêje û kurê wî jî (Hozan Heso) bi heman şêweyî di warê hunerê de kar dike.
Sibe Yekşem, salvegera 11emîn a jenosîda Êzidiyan a li Şingalê ye. Vê Şemî û Yekşemê li seranserê Ewropa, Amerîka û Awistralyayê merasîmên mezin tên sazkirin. Ligel van merasîman, encamên jenosîdê jî hîn berdewam in. Heta niha bi dehan malbatên ku ji Şingalê rizgar bûne, xwe gihandine Almanyayê û di wê demê de yekser mafê manê wergirtine. Lê di van demên dawî de û di çarçoveya tundkirina siyasetên koçberiyê yên li Almanyayê de, ew jî ji dîportkirinê bêpar namînin.
Di bernameya borî de me behsa malbateke Êzidî kir ku çend saetan piştî daketina firokeya ku ew pê hatibûn dîportkirin li Bexdayê, dadgeheke bajarê Berlînê biryar dabû ku redkirina daxwaza mafê penaberiyê ya wan ji aliyê hikûmeta herêma Brandenburg a Almanyayê ve neyasayî ye. Eger biryara dadgeha Potsdamê çend saet zûtir derketiba, ew malbat nedihat dîportkirin. Vê heftiyê di nava raya giştî ya Almanyayê de li ser vê dozê aloziyeke mezin derketiye. Gelekan jî biryar wiha şîrove kirine ku madem wisa ye, malbat (ku wek malbata Qasim tê naskirin û ji jin û mêr û çar zarokan pêk tê) dikare bi awayekî yasayî vegere Almanyayê. Parêzera malbatê, Karîba Hagemann, ragihand ku ew ê di demek nêz de daxwazeke yasayî ji bo vegerandina malbatê pêşkêş bike. Lê belê, di saetên borî de berdevkekî dadgeha Berlînê derbarê biryara dadgeha wan a li ser vê malbata Êzidî de daxuyaniyek da. Berdevk ji rojnameya almanî (Tagesspiegel) re ragihandiye ku neyasayî dîtina biryara herêma Brandenburgê ya li ser daxwaza penaberiyê ya malbata Êzidî, nayê wê wateyê ku ew malbat mafdar be bi awayekî otomatîk vegere Almanyayê. Herwiha gotiye ku ti delîl nînin ku niha ew malbat li Iraqê di bin gefa DAIŞ'ê de be.
Vê heftiyê li Almanyayê zêdetirî hezar îmze ji bo vegerandina malbatê hatine komkirin. Parêzera wan jî dikare heta 30 rojan piştî derketina biryara dadgehê, îtirazê li biryarê bike. Ji ber vê yekê, çarenivîsa wê malbatê hîn ne zelal e û her tiştekî nû hebe, hûn ê ji Dîaspora û Rûdawê bizanibin.
8 hezar koçberên ku tilîmora wan a Yewnanistanê heye, daxwaza mafê manê li Almanyayê dikin
Gelek koçberên Kurd li Ewropayê li pey nûçeyên eşkerebûna tilîmor û dersînorkirina wan koçberan in ku li welatekî Ewropayê daxwaza mafê penaberiyê kirine û paşê diçin welatekî din jî daxwazê dikin.
Heta beriya Brexitê, Brîtanya jî beşek ji wê sîstemê bû ku rê nedida kesek, bo nimûne, li Yewnanistanê hatibe girtin û tilîmora wî hatibe girtin û ji tirsa vegerandina bo Tirkiyeyê, li Yewnanistanê daxwaza mafê penaberiyê kiribe, paşê biçe Brîtanyayê û li wir jî daxwaza penaberiyê bike.
Niha ji bo Brîtanyayê ev yek nemaye, lê ji bo kesên ku tên Almanya, Hollanda yan jî Swêdê, ev yek hîn jî didome. Tiştekî din ku di van demên dawî de pir tê kirin ew e ku kesek li Yewnanistanê mafê manê werdigire, paşê bi awayekî yasayî û bi pasaporta penaberiyê ya Yewnanî tê Almanyayê û li vir daxwaza mafê penaberiyê dike.
Wezareta Navxwe ya Almanyayê daneyên nû belav kirine û dibêje, ji destpêka îsal heta meha 5an, nêzîkî 8000 kesên ku destûra wan a rûniştinê (îqame) li Yewnanistanê heye, hatine Almanyayê û daxwaza mafê penaberiyê kirine.
Di tevahiya mehên sala borî de 26 hezar kesên ku destûra wan a rûniştinê ya Yewnanî hebû, hatibûn Almanyayê. Ji aliyê yasayî ve, Almanya nikare rê li ber hatina van koçberan bigire, heta ku tilîmora wan eşkere bibe. Loma, niha gengeşe tê kirin ka çawa rêyek bê dîtin ji bo pêşîgirtina li vî awayê koçberiyê.
Welatên endamên Yekîtiya Ewropayê li gorî peymanekê (ku wek Peymana Dublinê tê nasîn) divê wan koçberên ku tilîmora wan eşkere dibe, ji nû ve qebûl bikin. Lê di pratîkê de, hemû bi temamî pê ve pabend nabin.
Li gorî daneyên Banka Agahiyên Penaberan a li Ewropayê (ku wek AIDA tê nasîn), sala borî Almanyayê daxwaza vegerandina nêzîkî 75 hezar koçberên ku tilîmora wan eşkere bibû, ji bo welatên din ên Yekîtiya Ewropayê şandibû.
Ji wê hejmarê, tenê 5 hezar û 827 kes hatine qebûlkirin. Lê welatên din nêzîkî 15 hezar doz şandine ji bo Almanyayê û ji wê hejmarê, 4 hezar û 592 koçberên dersînorkirî ji nû ve qebûl kirine.
Hikûmeta Swêdê dê û bavên ku zarokên xwe ji xwendinê dûr dixin, ceza dike
Wezîra Perwerde û Entegrasyonê ya Swêdê Simona Mohason dibêje ku hikûmeta wê dixwaze wan dê û bavên ku ligel zarokên xwe diçin seferên derveyî Swêdê û dema dibistan dest pê dikin, ligel zarokên xwe hîn di seferê de dimînin, ceza bike.
Ev yek bêtir wan kesan li xwe digire ku ji bo zarokên xwe destûrê ji dibistanan wernagirin an jî tevî ku rêveberiya dibistanê daxwaza destûra wan red dike, dîsa jî seferê dikin an dereng vedigerin.
Li gorî pergala niha ya Swêdê, ceza ji bo vê binpêkirinê hatiye danîn lê awayê cîbicîkirina wê nehatiye zelalkirin. Wezîra Swêdî dixwaze wê yekê vekole ka çawa dikare cezayê darayî li wan dê û bavan were birîn.
Ew dibêje ku ev cure doz gelek zêde bûne û divê rê li ber wan bê girtin. Wekî ku ew behs dike, carinan zarok bi zorê bo van seferan tên birin.
Di medyaya Swêdê de jî mînak bi çend dozan hatiye dayîn ku dê û bav zarokên xwe dibin welatê xwe û li wir bi zorê wan dizewicînin.
Piraniya Kurdên li diyasporaya Ewropayê kirêçî ne
Piraniya Kurdên li diyasporaya Ewropayê kirêçî ne, lewra ez piştrast im ku hûn dixwazin bizanibin cudahiya kirêya xaniyan li welatên Ewropayê çi ye.
Daneyên fermî yên Yekîtiya Ewropayê nîşan didin ku di nav 5 salên borî de (ango ji sala 2020an heta 2025an), bi awayekî navincî kirêya xaniyan li Ewropayê bi rêjeya 27.3% zêde bûye. Ango nêzîkî sêyeka nirxê berê zêde bûye. Bi taybetî jî li bajarên mezin û cihên ku kar lê zêde ye, kirêya xaniyan zêdetir bûye.
Li gorî van daneyan, kirêya apartmaneke ku 3 odeyên razanê lê hene, li bajarê Atînayê nêzîkî 1100 euro ye, li cihekî nola Londonê heman apartman bi 5100 euro ye (yan jî 4300 paund).
Ji bilî Londonê, li bajarên wekî Amsterdam, Jinêv û Zurîhê jî nirxê apartmanên bi 3 odeyên razanê digihîje 3800 euroyî. Li bajarên Stockholm, Berlîn û Frankfurtê heman apartmanên bi 3 odeyên razanê kirêya wan erzantir e û bi qasî 2500 euroyî peyda dibin.
Endamekî berê yê serkirdetiya PKKê ji Rûdawê re: Pêvajoya aştiyê dermanê derdê Kurdan e
Yek ji mijarên ku di nava diyasporaya Kurdan de gelekî li ser tê axaftin û me di bernameya Diyasporayê de kêmtir girîngî dayê, pêvajoya aştiyê ye ku niha li Bakurê Kurdistanê û Tirkiyeyê dest pê kiriye.
Vê carê em çûn bajarê Kolnê. Li wir me Ayhan Çîftçî dît, ku bi salan endamê serkirdetiya PKKê bû û Abdullah Ocalan ji nêz ve nasiye. Ew niha xwediyê saziyeke mezin a şêwirmendiya darayî li Kolnê ye lê ji siyasetê dûr neketiye û wekî ku ew bi xwe dibêje, ne girîng e tu li ku bî, doza Kurd wisa dike ku tu her tim pê ve mijûl bî. Ayhan Çîftçî di vê hevpeyvînê de dibêje ku ev pêvajoya niha dermanek e ji bo derdê Kurdan, lê xemgînî û fikar jî pê re hene.
Li dilê Ewropayê û li bajarê dîrokî yê Kolnê yê Almanyayê, di nava ofîseke modern a şêwirmendiya darayî de, zilamek rûniştiye ku dîroka wî du cîhanên bi tevahî ji hev cuda bi hev ve girê dide: cîhana têkoşîna çekdarî li çiyayên Kurdistanê û cîhana karsazî û siyasetê li Ewropayê.
Ayhan Çîftçî, ku demeke dirêj endamê serkirdetiya Partiya Karkerên Kurdistanê (PKK) bû û yek ji wan kesayetiyên kêm bû ku Abdullah Ocalan ji nêz ve nasiye, îro her çiqas jiyaneke cuda dijî, dil û mêjiyê wî hîn jî li ser doza Kurd e.
Di hevpeyvîneke taybet de bi bernameya Diyasporayê re, Çîftçî bi hûrgilî û ji perspektîfeke bi ezmûn, ronahiyê dixe ser pêvajoya aştiyê ya li Tirkiyeyê û Bakurê Kurdistanê. Ew pêvajoyê wek "dermanekî" pêwîst dinirxîne lê di heman demê de hişyariyê li ser wan bandorên duyemîn dide yên ku dibe ku bi xwe re bîne.
Pêvajoya aştiyê; metaforeke bijîşkî ji bo şîroveyeke siyasî
Dema ku pirs li ser nêrîna wî ya derbarê pêvajoya aştiyê tê kirin, Çîftçî xwe dispêre metaforeke kûr û sade da ku aloziyya rewşê zelal bike û dibêje: "Ez pêvajoyê wek dermanekî dibînim. Bîne ber çavên xwe, mirovekî nexweşiyeke pir giran heye, bijîşk ji bo çareseriyê dermanekî pir bihêz dide wî. Rast e ew derman nexweşiya sereke çareser dike lê di heman demê de dibe ku zirarê bide mîde, dil an jî gurçikên kesê nexweş."
Bi baweriya Çîftçî, pêvajoya aştiyê jî bi heman şêweyî ye. Ew dibêje: "Ev pêvajo çareseriyeke bingehîn û pêwîst e ji bo 'nexweşiya' bi dehan salan a pirsgirêka Kurd li Tirkiyeyê. Lê belê, divê em ji bîr nekin ku dibe ku hin ziyanên duyemîn û encamên nexwestî hebin. Ji ber vê yekê nêrîna min erênî ye, lê erêniyeke haydar e. Divê em bi sadebûn û zûbaweriyeke zêde lê nenêrin, belkî divê siyaseteke rastîn (Realpolitik) be û hemû aliyên wê li ber çavan bên girtin."
Ocalan; serokekî realîst û xwedî şiyana xweguncandinê
Yek ji xalên ku herî zêde nîqaş li ser heye, rol û niyeta Abdullah Ocalan di vê pêvajoyê de ye, xasma ku ew di rewşeke dijwar a wek zindana yekkesî ya Îmraliyê de ye. Gelek kes guman dikin ka gelo ev destpêşxerî ya Ocalan bi xwe ye yan ew hatiye neçarkirin.
Çîftçî, ku ji ber nêzîkbûna xwe bi Ocalan re, di kesayetiya wî de xwedî şarezayiyeke kûr e, dibêje: "Ocalan kesayetiyeke pir realîst e. Yek ji xalên wî yên herî xurt ew e ku şiyaneke wî ya ecêb di nirxandina hêza xwe û hêza aliyê din de heye. Ew pir baş dizane ku li ser kîjan zemînê radiweste û çawa gavan bavêje."
Çîftçî ji bo piştrastkirina gotinên xwe, îşaretê bi qonaxên cuda yên jiyana Ocalan dike û dibêje: "Dema ku li Sûriyeyê bû, siyaset û tevgera xwe di çarçoveya ketwara wir de dikir. Dema çû Roma û Ewropayê, pir bi lez xwe li gorî rewşa nû adapte kir. Heta li Moskowayê jî wisa bû. Şiyaneke wî ya bilind di xweguncandina (entegrasyon) bi şert û mercan re heye. Ji ber vê yekê, bi baweriya min, divê şiyana Ocalan a ji bo xwendina rastiyê û arastekirina bûyeran di zindanê de jî kêm neyê dîtin."
Guman û bêbawerî; mîrateke tal a dîrokî
Derbarê wê pêla mezin a guman û bêbaweriyê ku di nava beşek ji civaka Kurd de li hember dewleta Tirk û pêvajoyê heye, Çîftçî di wê baweriyê de ye ku ev tiştekî xwezayî ye û koka wê di dîrokeke tijî ezmûnên tal de ye. Di vî warî de dibêje: "Gotineke klasîk a Kurdî heye ku dibêje 'Dijminê bav û kalan, nabe dostê neviyan'. Ev bêbawerî ji valahiyê çênebûye, belkî berhema bi dehan salan îxanet û têkçûna pêvajoyên berê ye. Loma asayî ye ku xelk bi guman lê binêre. Lê ligel vê tirs û gumanê, hêviyek jî heye ku vê carê cuda be û ev derfetek e ku divê ji dest neyê dayîn."
Ji çiya heta jiyana sivîl; "Doz" bi şêwazekî nû berdewam e
Yek ji mijarên din ên girîng, çarenivîsa wan bi hezaran gerîlayan e ku salên dirêj li çiyayên Kurdistanê derbas kirine û niha li ber vegera jiyana sivîl in. Gelo entegrebûna wan bi civakê re dê hêsan be? Çîftçî, ku bi xwe ew ezmûn jiyaye, bawer nake ku ev pirsgirêkeke mezin be, dibêje: "Ji bo wan kadroyan, têkoşîn ne tenê karekî siyasî bû, belkî 'doza Kurd' bibû şêwazekî jiyanê. Mirov dema ku dozeke wî hebe, ne girîng e li çiya be yan li bajêr, li zindanê be yan li derve. Ew dikare bi şêwazên cuda xebata xwe bidomîne. Dibe ku şêwazê têkoşînê ji çekdariyê veguhere siyasî, sivîl û civakî, lê naverok û armanca ku 'doz' e, wekî xwe dimîne."
Di dawiyê de, Ayhan Çîftçî tekez dike ku tevî hemû metirsî û zehmetiyan, ew bi geşbîniyeke rastîn li paşerojê dinêre û di wê baweriyê de ye ku ev pêvajo derfeteke dîrokî ye ku ne tenê ji bo Bakurê Kurdistanê, belkî dikare "bêhnekê" bide parçeyên din ên Kurdistanê jî û deriyekî nû li herêmê veke.
Koda hevpeyvînê li Medya Centralê:
Ayhan Chiftachy
Çîroka helbestvanekî Êzidî yê ji Bakurê Kurdistanê li diyasporayê
Newaf Mîro: Li cîhanê Kurd im û di nava Êzidxanê de tenê Êzidî me
Newaf Mîro helbestvanekî diyasporayê yê xelkê Bakurê Kurdistanê ye. Ew xelkê Wêranşarê ya ser bi Rihayê ye û ji dê û bavekî Êzidî ji dayik bûye. Helbestên wî yên di nav 5 dîwanên wî yên çapkirî de di nav xwendevanên Kurd de, nemaze yên ku bi Kurmancî dixwînin, dest bi dest digerin û tên gotin.
Hevkarê me Zinar Şîno fîçereke balkêş li ser Newafê Mîro amade kiriye.
Naveroka nûçe-fîçerê:
Xelkê Bakurê Kurdistanê ye; helbestvan, romannivîs, çîroknivîs û wergêr e. Sînga wî tijî hezkirina Kurdistan û Êzidxanê ye. Zimanê Kurdî ji bo wî ji alaveke têgihiştinê wêdetir e. Newaf Mîro di sala 1968an de ji malbateke Êzidî ya Wêranşara Bakurê Kurdistanê ji dayik bûye. Ji sala 1987an ve li Almanyayê dijî, li wî welatî xwendiye û kar kiriye.
Newaf Mîro - Helbestvan û Romannivîs
"Alman ti carî kil û kêmasiyên xwe venaşêrin, nabêjin kil û kêmasiyên me nebûne, nabêjin pêşiyên me bêguneh bûne. Li Almanyayê çanda lêborînê heye, çimkî eger te şaşiyek kiribe... çi tişt qewimî be, eger pêşiyên te kiribin, tu dikarî îro serê xwe ji bo wê bitewînî yan çokê xwe deynî, tu dikarî bibêjî ez lêborînê dixwazim."
Zêdetirî nîvê temenê xwe li Almanyayê derbas kiriye û ezmûna diyasporayê, ew bêtir bi Êzidîtî û Kurdbûna wî ve girêdaye.
Newaf Mîro - Helbestvan û Romannivîs
"Eger Kurdbûn û Êzidîbûna me ewqas di kokê de nebûya, bêguman me yê dest jê berda û ew ziman û hezkirin jî nedibû. Ji bo min erka mezin a nivîskar ew e ku ligel kesên lawaz be, ji bo civaka xwe be, ligel wan mirovên ku pêdiviya wan bi parastinê heye be; ewên ku divê wan biparêze. Li cîhanê ez xwe wek Kurdekî dibînim, ji ber vê yekê jî bi Kurdî dinivîsim. Ez di nav Kurdistan û Êzidxanê de tenê Êzidî me. Naxwazim ji min re bê gotin 'Kurdê Êzidî', tenê Êzidî me."
(Dengê xwezayî... Newaf Mîro helbesteke xwe dixwîne)
Newaf Mîro xwediyê pênc dîwanên helbestan ên çapkirî ye. Derbarê forma edebî ya herî xweş û şêrîn de dibêje:
Newaf Mîro - Helbestvan û Romannivîs
"Helbest, destpêkeke bêdawî ye, êşek e, êşeke evîndarî ye ku hev temam dikin. Çimkî di jiyanê de mirov heta ku êşê hîs bike dijî. Ango êş bi xwe jiyan e. Eger em nikaribin êşê hîs bikin, wateya wê ew e ku em ji jiyanê fêm nakin û najîn. Mirov çiqas bikaribe bigirî, ewqas jî êşê nade yê li hemberî xwe."
Her çend hîn ciwan e û derfeta berhemên zêdetir li pêşiya wî heye, Newaf xwediyê heşt romanan e û yek ji wan wek zanista xeyalî (science fiction) tê hesibandin.
Newaf Mîro - Helbestvan û Romannivîs
"Heşt romanên min di heşt mijarên cuda de hene û min hewl daye ku ez bikaribim bi rêya wan asta romana xwe... asta romana Kurdî, Kurdiya ku ez pê dinivîsim, zaravayê me yê Kurmanciya jorîn, asta wê bilind bikim. Gelek cureyên nivîsandinê hene, bo nimûne yek ji wan wek yekem romana zanista xeyalî hate hesibandin."
Li gorî gotina Newaf, zimanê Kurdî ji bo mirovê Êzidî, taybetmendî û girîngiyeke cuda heye.
Newaf Mîro - Helbestvan û Romannivîs
"Ziman ji bo her kesî girîng e lê ji bo Êzidiyan du qatan girîngtir e. Çimkî hemû qewl, beyt, zanîn, çîrok, destan û lawikên me bi vî zimanî ne. Ez hûnandina ziman wek pergaleke perestinê dibînim, ango ez dikarim bibêjim min bi şêwazê xwe perestinek ji bo vî zimanî kiriye."
(Dengê xwezayî... Newaf Mîro helbesteke xwe dixwîne...)
Newaf bi plan û bername dinivîse, lê dixwaze ku derfet û temen alîkariya wî bikin da ku bêtir li ser Êzidîtiyê kar bike.
Newaf Mîro - Helbestvan û Romannivîs
"Mebest ne reklam bû, ango ne ji bo wê yekê bû ku alîkariya navdariyê bike, belkî mijarek e ku ez pir dixwazim li vir li ser kar bikim, bi wî şêweyê ku ez behs dikim. Mijara Êzidîtiyê, gelek sembol, remz û nav hene, lê nehatine hûnandin, nebûne dîmenek da ku di mêjiyê mirovan de bi cih bibin. Herwiha şîrovekirina rîtuelên nav olê jî kêm e, şîrovekirina dua û peyvan jî ne di wê astê de ye ku her kes jê fêm bike."
Newaf, ku bavê sê zarokên ciwan e, gelek pirtûkên çîrokan ji bo zarok û malbatan nivîsîne. Herwiha karê wergerê jî ji zimanê Almanî kiriye.
Çîroka hunermendekî Êzidî ji Batmanê heta X-Factora Almanyayê
Bedîl Îbrahîm, stranbêjê naskirî yê Kurd, ku ne tenê di nav Kurdên Êzidî yên Almanyayê de, belkî di nav tevahiya diyasporaya Kurdan a li Ewropayê de navekî diyar e, di çarçoveya beşdarbûna xwe ya di bernameya Diyasporayê de, çîroka jiyan û karê xwe yê hunerî vegot.
Ew behsa wê yekê dike bê çawa ji gundekî Bakurê Kurdistanê, ji ber zextên siyasî û civakî, neçar maye koç bike û li Almanyayê berdewamiyê bi karê xwe yê hunerî bide, heta ku dibe yek ji beşdarên diyar ên bernameya navdar "X-Factor" a Almanyayê. Di heman demê de, roleke wî ya berbiçav di alîkariya koçber û awareyên Şingalê de di dema êrîşa DAIŞê de hebû.
Destpêka jiyanê û redkirina Stenbolê
Bedîl Îbrahîm li gundê "Kelhokê" yê ser bi bajarê Êlihê/Batmanê yê Bakurê Kurdistanê ji dayik bûye. Her ji zarokatiyê ve behreya wî ya dengxweşiyê hebûye, heta wê radeyê ku li dibistanê mamosteyekî xwestiye wî bibe Stenbolê da ku bibe stranbêj, lê bavê wî rê nedaye.
Bedîl di vî warî de dibêje, "Bavê min qebûl nekir û got, 'Kurê min, nabe tu biçî Stenbolê, li wir mirov ji rê derdikevin.' Niha ez dibêjim wî karekî baş kir, wekî din, dibe ku ez niha bibûma stranbêjekî Tirk."
Ji ber zextên siyasî, civakî û olî, nexasim li ser Kurdên Êzidî, Bedîl û malbata wî koçî Ewropayê dikin. Ew dibêje, li Ewropayê derfetên zêdetir jê re çêbûn da ku azadtir xizmeta muzîka Kurdî bike, ji ber ku li Tirkiyeyê muzîka Kurdî qedexe bû.
Ji strana "Salê" heta "X-Factor" a Almanyayê
Li Almanyayê Bedîl kaseta xwe ya yekem tomar dike û bi strana "Salê" navûdengekî mezin peyda dike. Yek ji qonaxên herî balkêş ên jiyana wî ya hunerî, beşdarbûna wî di bernameya behredarên "X-Factor" a Almanyayê de bû.
Bedîl çîroka beşdarbûna xwe wiha vedibêje, "Rojekê serê sibê zû telefon ji min re hat, gotin 'Em ji X-Factorê ne û me li înternetê karên te dîtine û em dixwazin tu beşdar bibî'." Ew bi mebesta danasîna çand û hunera Kurdî bi Ewropiyan beşdar dibe.
Pênc qonaxan bi stranên Kurdî derbas dike û berteka temaşevanan û komîteya dadweran pir erênî dibe. Bedîl dibêje, "Dema min bi Kurdî stran digot, temaşevanên Alman radibûn ser piyan û li çepikan dixistin. Dema min çîroka strana 'Çemê Zaxo' ji wan re got, pir pê ecêbmayî man." Lê dema ku jê tê xwestin di qonaxên dawî de bi zimanê Îngilîzî stranekê bibêje, paşde vedikişe, ji ber ku armanca wî ya sereke danasîna hunera Kurdî bû.
Alîkariya Şingalê di rojên dijwar de
Ligel destpêkirina êrîşa DAIŞê ya ser Şingalê di sala 2014an de, Bedîl Îbrahîm pir bi bandor dibe û biryar dide ku alîkariya xelkê herêmê bike. Ew ligel hunermend Deşnê Murad, kampanyayeke berfireh a komkirina alîkariyên madî û darayî radigihînin.
Bedîl bi xwe alîkariyan digihîne Kurdistanê û li ser wê yekê rijd e ku serdana Çiyayê Şingalê bike, ku wê demê di bin dorpêçeke dijwar de bû, dibêje, "Ji min re gotin 'Pir xeter e', lê min got, 'Ez jî kurê wan Êzidiyan im û dixwazim biçim ba wan, ez ji wan ne çêtir im'." Bi helîkopterê diçe ser çiyê, dîmenên rewşa mirovî ya dijwar tomar dike û di veguhestina birîndaran de alîkariyê dike.
Bedîl Îbrahîm xwediyê şeş album û hejmareke zêde ya stranên "single" e û heta niha jî di karê xwe yê hunerî de berdewam e. Ew hewl dide ku rêça xwe ya hunerî bi rêya zarokên xwe bidomîne; keça wî di yekê ji klîbên wî de ligel wî stranê dibêje û kurê wî jî (Hozan Heso) bi heman şêweyî di warê hunerê de kar dike.
Belav bike li ser
