دەزگای مین: زیاتر لە دوو ملیۆن مین لە کوردستان ماون

 

 

 

جەبار مستەفا، سەرۆکی دەزگای گشتی کاروباری مین لەهەرێمی کوردستان، بە (تۆڕی میدیایی رووداو)ی گوت: "لەسەرەتای ساڵانی شەستەکانەوە تاوەکو نەوەتەکان حەوت ملیۆن مین لە باشووری کوردستان چێنراون، بەهۆی شەڕی هەشت ساڵەی ئێران و عێراق زۆربەی ناوچە سنووری و شاخاوییەکانی کوردستانی مینڕێژ کران، ئەمەش هۆکاری سەرەکیی پیسبوونی خاکی کوردستانە".

 

سەبارەت بە قەبارە و رێژەی پیسبوونی خاکی کوردستان بە مین و پاشماوە جەنگییەکان، جەبار مستەفا گوتی: "پێشتر 776 کیلۆمەتر چوارگۆشەی خاکی هەرێمی کوردستان بە مین و پاشماوە جەنگییەکان پیس بووبوو، لەساڵی 1992ەوە حکومەتی هەرێمی کوردستان لە رێگەی دەزگای گشتیی کاروباری مین و هاوبەشەکانی لە رێکخراو و کۆمپانیاکانی بوارەکەوە نزیکەی 65٪ی ئەو رووبەرە پاککراوەتەوە، واتە ئەوەی ماوەتەوە 260 کیلۆمەتر چوارگۆشەیە، کە زیاتر لە دوو ملیۆن مینییان تێدا ماوەتەوە".

 

مینەکان لە زۆربەی ناوچەکانی کوردستان چێنراون، بەڵام بە گوتەی جەبار مستەفا 60٪ی ئەو مینانە لە سنووری پارێزگای سلێمانی و ئیدارەی گەرمیانن.

 

 

ئەو مینانەی بەدرێژایی شەست ساڵی رابردوو لە هەرێمی کوردستان چێندراون، دروستکراوی 37 وڵاتن و لە سەردەمی هێزدا بە عێراقیان فرۆشتووە، زۆرترین ئەو مینانەی لەلایەن ئێران و عێراقەوە لەسەر سنوورەکان چێنراون، زۆربەی مینەکانی کوردستان دروستکراوی ئیتاڵیا، ئەمریکا، ئیسرائیلن. ئەمە بەپێی قسەکانی سەرۆکی دەستەی گشتی کاروباری مین لەهەرێمی کوردستان.

 

جەبار مستەفا لەوبارەیەوە روونیدەکاتەوە: "لەکوردستان دوو جۆر مین چێنراون دژە تانک و دژە کەسی، یەکەمیان زیاتر لە ناوچە سنوورییەکانن و بۆ سەردمی شەڕی ئێران و عێراق دەگەڕێنەوە، ئەوەی دیکەیان دژە کەسین". دەشڵێت ئەو مینانەی زۆرترین قوربانییان لێدەکەوێتەوە لە جۆرەکانی (VS 50) و ڤاڵمارای ئیتاڵین.

 

 

جەبار مستەفا باس لە قوربانیانی مین لە هەرێمی کوردستان دەکات و دەڵێت: "ژمارەی قوربانییانی مین لە هەرێمی کوردستان بە کارمەندانی دەزگای گشتیی کاروباری مین و رێکخراو کۆمپانیا و ئەوانەشی مینهەڵگرەوەن لەگەڵ هاونیشتیمانیان دەگاتە 13 هەزار و 456 کەس، کە زۆربەیان گیانیان لەدەستداوە"، گوتیشی: "پلانمان بۆ نوێکردنەوەی ژمارەی قوربانیان هەیە".

 

بەگوتەی جەبار مستەفا، لە هەموو خاکی عێراق 20 ملیۆن چێنراون، لەو ژمارەیە 7 ملیۆن مین لە هەرێمی کوردستان چێندراون و 13 ملیۆنەکەی دیکەی عێراقیش لە ناوچەکانی باشوور و ناوەڕاست بەتایبەتی بەسرە، فاو و عیمارە و شوێنانی دیکە.

 

 

سەرۆکی دەستەی گشتیی کاروباری مین لە هەرێمی کوردستان، دەڵێت لە هەرێمی کوردستان 11 رێکخراو مۆڵەتی کارکردنیان لە بواری مینهەڵگرتنەوە هەیە، بەڵام قەیرانی دارایی و گواستنەوەی کارەکانیان بۆ سنووری ناوچە کێشە لەسەرەکان بە پاساوی گەڕاندنەوەی ئاوارەکان، کارەکانی ئەوانی لە هەرێمی کوردستان سست کردووە.

 

دەشڵێت لە هەرێمی کوردستاندا ئەوانەی چالاکن پتر رێکخراوەکانی MAG و  SOSن، کە ئەمەی دوایی کار لەسەر بڵاوکردنەوەی هۆشیاری دەکات، لەگەڵ demining operation management کە زیاتر لە بواری زانیاری لەبارەی شوێنی کێڵگەی مین و بوونی مین و قەبارە و سنووری پیسبوونی مین لە هەرێمی کوردستاندا چالاکە.

 

لەبارەی ژمارەی فەرمانبەرانی مینهەڵگرەوەش، جەبار مستەفا گوتی: 594 کارمەندی چالاکییەکانیان هەیە کە کارمەندی کێڵگەییان پێدەگوترێت.

 

رێکخراوی دەوڵەتی ئیسلامی لە عێراق و شام (داعش)یش دەستی لە پیسکردنی خاکی عێراق و هەرێمی کوردستان بە تەقەمەنی هەبووە، جەبار مستەفا دەڵێت: "ئەوانەی داعش زیاتر بۆمبی چێنراوبوون و بەشێوەیەکی تەکنیکی، کە زۆرترین وێرانکاریی دروست دەکات دانراونەتەوە، بەڵام هیچ کێڵگەیەکی مینی داعش لە سنووری هەرێمی کوردستان و هێزەکانی پێشمەرگەی کوردستاندا نییە". 

 

سەبارەت بە هەڵگرتنەوەی دوایین مین لە کوردستان، سەرۆکی دەستەی گشتیی کاروباری مین گوتی :"بەپێی رێککەوتننامەی ئۆتاوا دەبووایە لە ساڵی 2007 عێراق مینی تێدا نەمابا، بەڵام بەهۆی دۆخی عێراقەوە نەکرا و دواتر وادەکە بۆ ساڵی 2018 درێژکرایەوە، ئەو کاتەش نەکرا، ئێستا ئەگەر بارودۆخی سەربازی و سەقامگیری و دارایی هاوکار بێت، پلان وایە ساڵی 2028 عێراق و هەرێمی کوردستان لە مین پاکبکرێتەوە".