كەنیزەكەكانی خەلافەت.. سەرپۆشەكانیان پێ فڕێداین بۆ ئەوەی جوانەكانمان هەڵبژێرن
چیرۆكی نۆیەم
رووداو – دهۆك
نیگاكانی لەیلا ناچارم دەكەن چاوەكانم بگوازمەوە سەر وێنەیەك كە بە دیوارەكەدا هەڵواسراوە. گەنجێكی بەگوڕ و پڕ لە هیوا كە رەنگە كاتێك لەبەردەم كامێراكەدا وەستاوە، وای بەباش زانیبێ زەردەخەنەیەكی شیرین بدات بەدەم دنیاوە. تاوەكو چیرۆكەكەی دەستپێنەكرد، تێنەگەیشتم بۆچی چاوەكانی ئەو هێندە یەخسیر و دیلی دەستی ئەو وێنەیەن.
دەپرسێت: "لە چیم كەم بوو؟" لە شنگال ژیانێكی زۆر سادەی هەبوو، بەڵام سەرڕێژ لە خۆشەویستی و قەناعەت. هاوژینێك كە بژارەی خۆی بوو لەگەڵ منداڵێك و ماڵێك، ئاسوودەیی سامانێكی گەورە بوو خودا پێیدابوون، بەڵام رۆژی سێی ئاب داعش هات و هەموو شتێك تێكچوو.
ئەگەر كۆنی و بێكەڵكیی ئۆتۆمبیلەكەیان نەبووایە و لە رێگا پەكیاننەكەوتایە، خۆیان دەگەیاندە چیاكە "دەستبەسەر كراین، بەخێرایی هەموویان كۆكردینەوە". لەسەر جادەكە ژمارەیەك گەنج و پیری بینی كە ریز كرابوون بۆ ئەوەی وەك لەیلا دەڵێت "گوللەبارانیان بكەن"، لەیلا چاوی هەردوو منداڵەكەی گرتووە بۆ ئەوەی ئەو دیمەنانە نەبینن.
ئەو ئێوارەیە شنگالییە گەمارۆدراوەكان بیریان لە رێگاچارەی بەپەلە دەكردەوە بۆ ئەوەی شمشێری تووڕەیی داعش نەگاتە گەردنیان "هەندێك موسوڵمان بوون، بەڵام ژمارەیەكی زۆریان هەتا گوللەبارانیش كران، ئامادەنەبوون دینی خۆیان بگۆڕن".
چەكدارانی داعش لەیلا و خێزانەكەیان گەڕاندەوە بۆ شنگال: "دەرگایان لەسەر داخستین، دوای چەند سەعاتێك ژن و پیاویان جیاكردەوە و ئێمەیان بردە حەوشە كۆیانكردینەوە".
هێشتا لەناو شنگال بوون كاتێك چەكدارێكی داعش بەناو ژنەكاندا گەڕا و كچێكی هەڵبژارد و دەستی گرت "دایكی دامێنی كچەكەی گرت بۆ ئەوەی نەیبا، بەڵام چەكدارەكە گوتی ئەمە كەنیزەكی منە. ئێمە نەماندەزانی كەنیزەك چییە".
گریان و خۆڕنینی ئەوان بێهوودە بوو، لەڕاستیدا لەبەردەم ئۆردووی چەكدارانی بێبەزەییدا، ئاویان بە بێژنگدا دەكرد. برسێتی بڕستی لەبەر بەشێكیان بڕیبوو، بەڵام چەكدارانی داعش چركەیان دەژمارد بۆ ئەوەی زووتر پلانەكە جێبەجێ ببێ و شەوی سەرجێیی لەگەڵ كەنیزەكەكان دەستپێبكەن: "كارەبا بڕابوو، زۆر تاریك بوو، بەڵام ئەوان لایتیان پێبوو، هەڵیاندەكرد و كچەكانیان پێ دەدۆزینەوە، كەسێك هات سەرپۆشەكەی پێ لادام بۆ ئەوەی روخسارم باشتر ببینێ، ئینجا منی هەڵبژارد و ویستی بمبات، من تكای زۆرم كرد كە پێش ئەوەی لەگەڵی بڕۆم چەند خولەكێك لەگەڵ براكەم قسە بكەم، بۆ خۆشم نەمدەزانی بۆچی دەبێت براكەم ببینم، بەڵام بینیم".
دیدارە چەند خولەكییەكەی لەیلا و براكەی زۆرتر لەوە دەچوو لە بەردەم شەپۆلە تووڕەكانی دەریادا دەست بۆ پووش ببەی: "داعش دەیانەوێ بمانبەن و نازانم بۆ كوێمان دەبەن؟" ئامۆژگاری لەسەر رێگا بە چەقۆچنراوەكانی داعشدا چ سوودێكی هەیە تاوەكو براكەی لەیلا پەنای بۆ ببات و بیربكاتەوە؟ هەر دەبوو بڵێ خودا ئاگای لێتان بێت. دواتر ئەوان برانە نێو خوێندنگەیەكی بەعاج. شارۆچكەیەك لە بەشی رۆژئاوای نەینەوا كە هاوسنووری سووریایە و ژمارەی دانیشتووانەكەی 24 هەزار كەسە.
"ئێزدییەكی زۆر لەوێ بوون، زۆر لە ژنەكانم ناسینەوە، دواجار شەوێك پاسیان هێنا و ئێمەیان گواستەوە بۆ تەلەعفەر" لەیلا وا دەڵێت.
ئەو شەوەی ئۆتۆمبیلەكان ملی رێگای تەلەعفەریان گرتبوو، فڕۆكەكانی هاوپەیمانان بە ئاسمانەوە راوی رووناكییان دەكرد. ناچار ئۆتۆمبیلەكان لایتەكانیان كوژاندەوە و ئەمانیان گەیاندە تەلەعفەر. لەیلا لەنێو قوتابخانەیەكی ئەو شارەدا سەتان ئافرەتی ئێزدی بینی كە لە گوندەكانی دەوروبەری شنگالەوە هێنرابوون :"كە چووینە ژوورەوە، لەبەر دەنگی گریان و هاوار لە هیچ تێنەدەگەیشتین، بە تەنیشت هەر كەسێكدا تێدەپەڕیم. بە گریان و لەخۆدانەوە چیرۆكی لەدەستدانی باوك و براكانی دەگێڕایەوە". ئەو باوك و برایانەی بە بەرچاوی خۆیانەوە لەسەر زەوییەكە گوللەباران كرابوون. كەچی داعشەكان بەبێ گوێدانە هەستی برینداری ئەوان، بەزۆر ناچاریان دەكردن گوێ لە قورئان بگرن.
لەناو ژاوەژاوی ناسازی هۆڵە خنكاوەكەدا كە تێكەڵبوونی بۆنی ترس و چڵك و عارەقە و پیسایی منداڵ بەرامەیەكی تاقەتكوژی دروستكردبوو، حاجی مەهدی، كەیفی خۆش بوو. نمایشێكی پاڵەوانانەی لە بەرچاوی ئەوان كرد. حاجی مەهدی، ئەو پیاوە توركمانە تەلەعفەرییەی كە پەیدابوونی داعش رۆژ لە دوای رۆژ نێوبانگی ئەویان دەدرەوشاندەوە، لە چیرۆكی زۆربەی ژنە ئێزدییەكاندا سەر و سیمای دەردەكەوێتەوە.
"باسی مەلەك تاوسم بۆ بكە"
لەیلا و ژمارەیەك لە خێزانە ئێزدییەكانی دیكە گواسترانەوە بۆ زیندانی بادۆش. زیندانێك كە وەك پاسەوانەكانی دڵڕەق و خاڵی بوو لە خزمەتگوزاری "خواردنمان تەنیا پەنیرێك و سەموونێك بوو، پاش چەند رۆژێك ئێمەیان دیسان بە پاس گواستەوە بۆ تەلەعفەر، ئێمەیان بردە قوتابخانەیەك، حاجی باقر و حاجی مەهدی لەوێ بوون".
بەگوێرەی ئەو وەسفەی لەیلا بۆی دەكات، حاجی باقر پیاوێكی ورگن و رەنگتاریكی باڵا مامناوەند بووە. لەوكاتەی خەریكی هەڵبژاردنی چەند كچێك بوو، لە لەیلا نزیك دەبێتەوە و تۆنی دەنگی هێور دەكاتەوە تاوەكو گفتوگۆی لەگەڵ بكات.
حاجی باقر: مەلەك تاوس چییە؟
لەیلا: چ سوودی هەیە بۆتی روون بكەمەوە چییە؟
حاجی باقر: مەلەك تاوس شەیتانە و ئێوە كافرن، ئاینی ئێوە ئاینی كافرانە
لە هەردوو كتێبە پیرۆزەكەی ئێزدییەكاندا (جیلوە و موسحەفا رەش) باس لە مەلەك تاوس كراوە. لە جیلوەدا هاتووە: "من، مەلەك تاوس، پێش دروستبوونی دونیا و بوونەوەران هەبووم. من هەم و هەتا هەتایەش هەردەمێنم بۆ بەڕێوەبردنی دونیا، هیچ جێگایەك نییە منی لێنەبم". لە (موسحەفا رەش)یشدا، مەلەك تاوس، بەو شێوەیە خۆی پێناسە كردووە: "ئافەریدەكار -رەنگە مەبەست لە رۆحی رەها بێت- لە ناوەڕۆكی پیرۆزی خۆی مروارییەكی سپی خوڵقاند و دواتریش باڵندەیەكی ئەفسووناوی بەناوی (ئەنفار)، مروارییە سپییەكەی خستە سەر پشتی باڵندەكە و چل هەزار ساڵ لەوێدا مایەوە و پاشان لە رۆژی یەكشەممەدا عەزازیل، واتە مەلەك تاووسی لێهاتەدەر".
سووكایەتی ببووە بەشێك لە ژیانی رۆژانە. لەبەرچاوی ژنەكان، پیاوەكانیان رادەگرت و پێیاندەگوتن جنێو بە ئاینی ئێزدی و پیرۆزییەكانی بدەن. ئەوانەی رەتیاندەكردەوە جنێو بدەن.
"من رۆژی دواتر حاجی باقرم بینییەوە، هاتبووە نێو خەڵكەكە و لای دەرگاكە وەستابوو. هەر جارە و كچێكی بۆ خۆی دەستنیشان دەكرد. هەردوو كچی براكەم (ئەڵماس و سوهەیلە)ی برد".
ئەو چوار رۆژەی لەیلا و هاوڕێ بەدبەختەكانی لەوێ مانەوە، رۆژانێك بوون، تەنیا فریای ژماردنی ئەو كچ و ژنانە دەكەوتن كە چەكدارانی داعش دەیانبردن و نەدەهاتنەوە، یان بە روخسارێكی رووخاوەوە دەردەكەوتنەوە.
پیاوەكان ماون، بەڵام چاوەڕێی شمشێرن
ئەندامانی رێكخراوی داعش، لەنێو خەلافەتەكەیاندا دەستیان رادەگەیشت بە هەر شتێك كە هێز و ورە و خۆڕاگریی زۆرتریان پێ ببەخشێ. دروستكردنی مادەی نایاسایی وەك كاپتاگۆن، بەكارهێنانی و تەنانەت قاچاخچێتی بەو ماددەیە كە یاریدەدەر بوو بۆ نەهێشتنی شەكەتیی شەڕ و پەیداكردنی داهات بۆ گرووپەكەیان. بەڵام كچ و ژنە ئێزدییەكانیش باجی ئەو جۆرە ماددە هۆشبەرانەیان دەدا.
چونكە لەو كاتەی چەكدارەكان سێكسیان لەگەڵ دەكردن، رووبەڕووی گوشار و توندوتیژی و ئازاری زۆر دەبوونەوە.
بەگوێرەی راپۆرتێك كە لە ساڵە بەراییەكاندا بڵاوكرایەوە، رێكخراوی داعش بە فەتوایەك دەرچەیەكی یاسایی و پاساوێكی دۆزییەوە بۆ بەكارهێنانی. فەتواكە لە دەستەواژەیەكی كورتدا هەموو شتێكی بڕییەوە كە دەڵێ :"ئەو حەبە ئاسانكاری بۆ جیهاد دەكات".
ژمارەیەك پاس لەبەردەم زیندانەكە ریز بووبوون و چاوەڕێیان دەكرد كاروانەكە بەڕێبكەوێ. ئەوە ئاماژەیەكی روون بوو بۆئەوەی كە دوایین وێستگەی وەستانی پاسەكان سووریایە، بەڵام پێش ئەوەی هەواڵەكەیان پێڕابگەیێنن، ئۆفەرێكیان خستە بەردەمیان "ئەوەی ببێتە مسوڵمان، هاوژینە ئێزدییەكەی خۆی دەبینێتەوە". لەیلا و هیچ ژنێكی دیكە بڕوایان بەوە نەبوو: "گوتمان ئەگەر راست دەكەن، با بە تەلەفۆن قسەیان لەگەڵ بكەین تاوەكو بزانین ئەوان ماون یان نا؟ قسەمان لەگەڵ كردن و پیاوەكانمان ساخ بوون و لە قەڵای تەلەعفەر بوون، لە كۆشكی سەخرا".
پەیوەندییە تەلەفۆنییەكەی لەیلا لەگەڵ براكەی بوو، ئەوجارەیان براكەی بەشێوەیەكی دیكە ئامۆژگاری لەیلای كرد "چەكدارەكانی داعش هەرچییەكیان گوت بە قسەیان بكەن، ئەگینا ئێمە دەكوژن، ئەگەر گوتیان ببنە موسوڵمان بە قسەیان بكەن، ئەگەرنا دەتانكەنە كەنیزەك".
كاتێك تەلەفۆنەكانیان لێوەرگرتنەوە، پێیانگوتن دەبێ مسوڵمانبوونی خۆتان رابگەیێنن. كاروانەكە بەپێچەوانەی سووریاوە بەرەو گوندی كیسر میحراب بەڕێخرا. لەوێ لەیلا، وەك ئەوەی لە بیاباندا باران بەسەریدا دابكا، چاوەكانی بەبینینی خێزانەكەی، هاوژینەكەی، كەسوكارەكەی رۆشن بووەوە. كەسانێك كە لەیلا وەك مردوو لە مێشكی خۆیدا لەقەڵەمی دابوون "هەر یەكە بردیانین بۆ ماڵێك بە جیا، مانگ و نیوێك لەوێ بووین".
ژیان وەك جەستەیەكی بێگیانی قورس كەوتبوو بەسەریدا. لەو نائومێدییە گەورانەدا باشتر تێدەگەیت كە جەستە چەند لاواز و بێدەرەتانە لەبەردەم یاسا و رێسای ژەنەراڵەكانی زەبروزەنگ و دڵڕەقی. لە خەلافەتەكەی داعشدا، وشەی (نا) لە زماندا دەسڕدرێتەوە و بۆ هەتاهەتایە ئاسەواری نامێنێ.
لەیلا دەڵێت: "ئەو ماڵەی ئێمە تێیدا نیشتەجێ بووین، پەنجەرەكەی دەیڕوانی بەسەر دەشتاییەكدا. رۆژێك چاڵێكی گەورەیان هەڵكەند و لاشەی هەندێك كەسیان هێنا و فڕێیاندایە نێوی، تێگەیشتم كە ئەوە گۆڕی بەكۆمەڵە بۆ ئێزدییەكان"
لەیلا بە دزییەوە چووبووە بەردەم پەنجەرەكە و بە مۆبایل وێنەی گۆڕە بەكۆمەڵەكەی گرتبوو: "شەوێك لەپڕ لە دەرگای ئێمەیان دا. ئەمیرەكەیان هات و گوتی كوا مۆبایلەكەت؟
لەیلا مۆبایلەكەی بۆ هێنا و دایە دەستی.
ئەمیرەكە گوتبووی تۆ ماڵی مێردەكەت خراپ كرد، لەبەرئەوەی بە نهێنی مۆبایلت بەكارهێناوە، تۆ جاسوسیت كردووە بۆ پێشمەرگە.
لەیلا بەگریانەوە سوێندی خواردبوو كە جاسوسیی نەكردووە.
مێردەكەی لەیلا لەگەڵ چەند گەنجێكی دیكەی ئێزدی كە ئەوانیش بە تۆمەتی بەكارهێنانی مۆبایل راپێچكرابوون، لەسەر تەپۆڵكە خۆڵێك كە بە شۆفڵ هەڵدرابووەوە، رایانگرتن. لەیلا باش دەیزانی چی روودەدا، بۆیە بەگریانەوە گەیشتە ئەوێ. لە شوێنی خۆی هەڵدەبەزییەوە و دەپاڕایەوە "پیاوەكەم هیچ پەیوەندی بەمەوە نییە و من خۆم مۆبایلم بەكارهێناوە، گریانەكەم كاری خۆی كرد، پیاوەكەم جیاكرایەوە، بەڵام گەنجەكانیان كوشت".
لەیلا هەرچۆن بوو گیانی هاوژینەكەی لەژێر چەقۆی داعش دەرهێنا، بەڵام هێشتا ئەوان لەبەردەم گێژەڵووكەیەكدا سەرگەردان مابوونەوە. جارێكی دیكە برانەوە بۆ گوندی كەسر میحراب لە تەلەعفەر. حاجی باقر، بەهۆی دەستكەوتەكانی جەنگ و ئەو راوەڕووتەی بە پشتیوانی فەتوا ئاینییەكان دەستی دابوویێ، سەروەتێكی زۆری نابوو بەیەكەوە. لەیلا و چەند ژنێكی دیكەی هەڵبژارد بۆ ئەوەی كاروباری ئاژەڵە زۆرەكانی هەڵسووڕێنن.
"حاجی باقر 1000 سەر مەڕ و مانگای هەبوو، مەڕ و مانگای بۆ ئێمە هێنا و گوتی بۆم بەخێو بكەن، ماوەی 8 مانگ ئێمە بە بەردەوامی خەریكی خزمەتكردنی مەڕ و ماڵاتەكانی ئەو بووین لەو گوندە، رۆژێك تووشی حەساسیەت بووین بەهۆی پیسیی شوێنی مانەوەمان، هاوژینەكەم و برایەكی لەلایەن داعشەوە لە یەكێك لە بنكەكان كرابوون بە پاسەوان تاوەكو درەنگی شەو نەهاتەوە. هەر ئەو شەوە پیاوێك بەناوی ئەبوو عەلی هات و گوتی بابڕۆین، گوتم ئەی هاوژینەكەم، گوتی: تەواو، بابڕۆین. ئیدی ئەوە كۆتایی ژیانی مەروانی هاوژینم بوو. تێگەیشتم كە كوژراوە".