سەقامگیریی سیاسیی لە وڵات لە بەرژەوەندی كێدایە؟
زۆرن ئەو فەیلەسووف و بیرمەندانەی لەسەر سەقامگیریی سیاسیی قسەیان كردووە، چ لەنێو بیرمەندە ئیسلامییەكاندا بێت وەك ئیبن سینا و غەزالی و ئیبن خەلدوون، یاخود لەنێو بیرمەندە رۆژئاواییەكاندا بێت، ئەمەش بووەتە هۆی سەرهەڵدانی چەندەها رێچكە و قوتابخانە، هەر قوتابخانەیەكیش جۆرێك لە تێڕوانینی بۆ سەقامگیریی سیاسیی هەیە، جا چ لە رووانگەی بەدەستهێنانی بێت، یاخود لە رووانگەی هۆكاری لەدەستدانی بێت، یاخود بۆ پارێزگاریكردن لێی، بۆیە لەبەر هەستیاری بابەتەكە نابینین هەمویان كۆكبن لەسەر یەك پێناسە بۆ دەستەواژەی(سەقامگیریی سیاسیی).
ئەوەی ئێمە مەبەستمانە لەم نووسینە كورتەدا بیخەینە بەردەست خوێنەری بەڕێز، بەدەر لە قووڵبوونەوە و شۆڕبوونەوە بۆ نێو بیروبۆچوونی بیرمەندەكان و پێداگرتن لەسەر بیرێك لەسەر حیسابی بیرێكی دیکە ئەوەیە (كاتێک سەقامگیریی سیاسیی لە وڵاتدا نامێنێت یاخود دەكەوێتە بەر هەڕەشەی تیاچوون، كێ زیاتر لەنێودەچێ و كۆتایی پێدێت؟ حاكم و فەرمانڕەوا یاخود گەل و هاووڵاتی؟
گومانی تێدانییە لەژێر سێبەری سەقامگیریی سیاسیدا وڵات بەرەو پێشكەوتن و پەرەسەندن دەچێت و هەنگاودەنێ، كۆمەڵانی خەڵك لەژێر ناونیشانی جیاوازدا چ ئایینی بێت یان نەتەوەیی بێت یان مەزهەبی بێت، بەدووردەبن لە پێداكێشان و هەموو ئەرك و مافی خۆیان دیاردەبێت و تواناكان هەموو رێكدەخرێن بۆ بەدەستهێنانی ژیانێكی پڕ لە كەرامەت و ئابڕومەندانە، وەكو كورد دەڵێت ( وڵات دەبێت بە ماستی مەیو) فەرمانڕەوا بەهۆی ئەوەی تاڕادەیەكی باش دادپەروەر بووە، بە ئەندازەی دادپەروەریی خۆی شەرعییەت لە خەڵكەوە وەردەگرێت، لەهەمانكاتدا شان بە شانی شەرعییەت پشتیشی دەگرن و لە رۆژانی تەنگانەدا دەستی لێ بەرنادەن تا گورگ بیخوات، چونكە سەبارەت بە فەرمانڕەوا تەنیا بەس نییە شەرعییەت لە چوارچێوەی پرۆسەیەكی وەك هەڵبژاردندا بەدەستبهێنێت، بەڵكو شەرعییەت بۆ ئەنجامدانی كارە نەك بۆ بەردەوامبوون لەسەر كورسی دەسەڵات، جا لێرەدا كاتێ ناهاوسەنگی دەكەوێتە نێوان بەڵێنەکانی فەرمانڕەوا بە خەڵك و رێژەی ئامادەیی بۆ ئەنجامدانی بەڵێنەکانی، بە ئەندازەی ئەو بۆ شاییە وڵات لە ناسەقامگیریی سیاسیدا نزیكدەكاتەوە، بۆیە دەستگرتن بە شەرعییەتێكی وشكەوە لەلایەن فەرمانڕەوا بەبێ كاركردن لەسەر بەدەمەوەچوونی داواكاریی هاووڵاتییان جۆرێكە لە بێعەقڵی سیاسی كە كۆتاییەكەی بە لەنێوچوونی خۆی دەبێت، ئینجا دوور بێت یان نزیك.
بۆیە ئەگەر سەیری مێژووی گەلان بكەیت، لە ئەنجامی نەبوونی سەقامگیریی سیاسیدا راستە هەرەج و مەرەج و پشێوی بۆ ماوەیەك باڵ بەسەر ژیانی خەڵكدا دەکێشێت، بەڵام لە كۆتاییدا ئەو چینەی فەرمانڕەوا رۆشتوون و گەل و هاووڵاتی لە شوێنی خۆیان ماونەتەوە، بۆیە لەڕاستیدا سەقامگیریی سیاسیی و بەدەستهێنانی هۆكارەكانی و پارێزگاری لێكردنی، پێویستە داوایەكی فەرمانڕەوا و حیزبە دەسەڵاتدارەكان بێت پێشئەوەی داوای شەقام و كۆمەڵگە بێت، هەمیشە وابووە ئەوەی رۆشتووە فەرمانڕەوا و دەستوپێوەندەکەی بووە، ئەوەی ماوەتەوەش رەشوڕوت و جەماوەر بووە.
لێرەوە پێویستە فەرمانڕەوا ژیربێت و سەقامگیری سیاسی بە پارەوپول بكڕێت و بەخیل نەبێت لە خەرجكردنی توانای ماددی خۆی بۆ بەدەستهێنانی سەقامگیریی ساسیی لە وڵاتدا، نەك پارەوپول لە داپڵۆسین و كپكردنی دەنگی خەڵكی بەکاربهێنێت. نەبیستنی دەنگی خەڵك مانای وانییە خەڵك دەنگی لێوە نایە، بەڵكو ئەوە فەرمانڕەوایە گوێی خۆی ئاخنیوە و شت نابیستێ، یان دەوروبەرەكەی بەهەشتی درۆینەی بۆ دەگوازنەوە كە دونیا ماستی مەیوە، لە زووشەوە قورئانی پیرۆز ئەم رێسا گەورەیەی بۆ جێگیركردووین كە دەفەرموێ ( وسكنتم فی مساكن الژین ڤلموا أنفسهم وتبین لكم كیف فعلنا بهم وچربنا لكم الامپال ) ابراهیم 45-46.