کوێستان محەممەد: 13 هەزار ناوی تازەمان بۆ بڕینەوەی مووچە ناردووەتە بەغدا

 

 

هەروەها دەڵێت، "لەگەڵ هاتنمان بۆ ئەم کابینەیە لە 2019، نووسراومان کرد بۆ ئەنجوومەنی وەزیران و وەزارەتی دارایی و [داوامان کرد] بچینە سەر ئەسڵی یاساکەی خۆیان بۆ ئەوەی هیچ خاوەن پێداویستیی تایبەتێک لە 250 هەزار کەمتر نەبێت، بەڵام لە 2020 کۆرۆنا هات و بەهۆی قەیرانی دارایی و قاتوقڕییەوە نەتوانرا جێبەجێ بکرێت".

 

وەزیری کار و کاروباری کۆمەڵایەتیی هەرێمی کوردستان لەبارەی ئەوەی ئایا پێدانی زەوی بە فەرمانبەران، خاوەن پێداویستییە تایبەتەکان دەگرێتەوە؟ ئاماژەی بەوە کرد، "ئەگەر نڤیشکان بێت بەڵێ، داواشمان لە وەزارەتی شارەوانی کردووە ئەو فەرمانبەرانەی خاوەن پێداویستیی تایبەتن، چەند خاڵێکی زیادەیان بدرێتێ بۆ ئەوەی زەوی بیانگرێتەوە".

 

 

 

کوێستان محەممەد: خۆی بەپێی یاسای خاوەن پێداویستیی تایبەتی هەرێمی کوردستان کە لە 2011 پەسندکراوە، هیچ خاوەن پێداویستیی تایبەتێک نابێت مووچەکەی لە 250 هەزار دینار کەمتر بێت، بەڵام کابینەی ئەو کاتە هاتووە ئەوانەی کە مووچەیان هەیە، 100 هەزاریان بۆ بڕیونەتەوە. ئەوانەش هیچ مووچەیەکیان نەبووە 150 هەزاریان بۆ بڕیونەتەوە. ئێمە لەگەڵ هاتنمان بۆ ئەم کابینەیە لە 2019، نووسراومان کرد بۆ ئەنجوومەنی وەزیران و وەزارەتی دارایی  و (داوامان کرد) بچینە سەر ئەسڵی یاساکەی خۆیان بۆ ئەوەی هیچ خاوەن پێداویستیی تایبەتێک لە 250 هەزار کەمتر نەبێت، بەڵام لە 2020 کۆرۆنا هات و بەهۆی قەیرانی دارایی و قاتوقڕییەوە نەتوانرا جێبەجێ بکرێت. دوای ئەوەی کە دۆخەکە بەرەو باشی رۆیشت، جارێکی دیکە نووسراومان کردەوە، بەڵام دیسان بەداخەوە حکومەتی عێراق بودجەی هەرێمی کوردستانی بڕی و هەر نەتوانرا هاوتا بکرێت. ئێستا کە حکومەتی عێراق مووچەی خاوەن پێداویستیی تایبەتی زیاد کردووە، نوێنەری خاوەن پێداویستیی تایبەتی سلێمانی، هەولێر، دهۆک و هەڵەبجە هاتنە ئێرە و یاداشتێکیان هەبوو. ئێمە یاداشتەکەمان ئاراستەی ئەنجوومەنی وەزیران و بەڕێز سەرۆکی حکومەت کردووە کە داوا لە عێراق بکەین خاوەن پێداویستیی تایبەتەکان لە هەرێمی کوردستان هاوتای عێراق بکرێت. دواجار ئێمە نووسراوێکمان کرد بۆ بەڕێزیان کە رەزامەندی بدات شاندێکی وەزارەت بە سەرۆکایەتیی خۆم بچین بۆ بەغدا بۆ سێ شت. یەکەم، بۆ تۆماری نوێ و ئێستا ئێمە زیاتر لە 13 هەزارمان بە سیدی و هەموو شت و پشکنینەوە ناردووەتە بەغدا. دووەم، بۆ هاوتاکردنی مووچەی خاوەن پێداویستیی تایبەتی هەرێمی کوردستان لەگەڵ عێراق. سێیەم، بۆ پارەی پاراستنی خێزان کە لە 2015ـەوە بڕاوە. خۆشبەختانە بەڕێزیان رەزامەندی داوە، بەڵام هێشتا رەزامەندییەکە لە دیوان نەگەڕاوەتەوە بۆ وەزارەت. هەرکاتێک گەڕایەوە، شاندێکمان دەچین بەغدا و هەوڵ دەدەین بەڕێز سەرۆکی حکومەتی عێراق، وەزیری دارایی و وەزیری کار و کاروباری کۆمەڵایەتیی عێراق بۆ ئەو سێ بابەتە ببینین.

 

 

کوێستان محەممەد: ئێستا لای ئەوان کەمترین مووچە 250 هەزار دینارە، بەڵام دیارە دەرماڵە و ژمارەی منداڵی دەچێتە سەر و بەپێی رێژەی نڤیشکانییەکەی و باری کۆمەڵایەتی و ژمارەی منداڵ زیاد دەکات. بۆ ئێمەش لە هەرێمی کوردستان یاساکە هەروا دەستنیشانکراوە، بەڵام وەک خۆی جێبەجێ نەکراوە. 

 

 

کوێستان محەممەد: ئەگەر وەک خۆیان دەڵێن هەرێمی کوردستان بەشێکە لە عێراق، پێویستە خاوەن پێداویستیی تایبەتی هەرێمی کوردستان لەگەڵ یەکێکی دیکەی نێوەڕاست و باشووری عێراق وەکو یەک بێت. پێویستە هەژارێک لە خانەقین یان زاخۆ وەکو هەژارێکی بەسرە پارەی تۆڕی پاراستنی هەبێت. دەبێت بە هەمان شێوە و وەکو یەک مامەڵە لەگەڵ خاوەن پێداویستییە تایبەتەکان و هەژارەکانی هەموو پارێزگەکانی عێراق بکرێت. 

 

 

کوێستان محەممەد: 75 هەزار کەس 150 هەزار دینار مووچە وەردەگرن، پێم وایە حەوت هەزار کەسیش بڕی 100 هەزار دینار دەرماڵەی پەککەوتەیی وەردەگرن و خۆیان مووچەخۆرن. ئێستاش زیاتر لە 13 هەزار تۆماری تازەمان ناردووەتە بەغدا، بەڵام ئەم لیستە نابینا، نابیست، جەستەی بزوێنی و شیزۆفرینیای تێدا نییە کە ئەوانیش بە بڕوای من 15 هەزار کەس دەبن. بۆیە هەرکاتێک لە حکومەتی عێراق رەزامەندیمان بۆ ئەم 13 هەزارە وەرگرت، لە کۆمەڵەی دووەم پشکنین بۆ نابینا، نابیست، جەستەی بزوێنی و شیزۆفرینیا دەکرێت بۆ وەزارەتی دارایی عێراق. 

 

 

کوێستان محەممەد: لەو لیستانەی مانگەکانی پێشوو کە مووچەیان هەیە ناردوومانە، تاوەکو ئێستا هیچ کێشەیەک نەبووە. بەردەوامیش ئەو چەند مانگەی کە وەزارەتی دارایی عێراق مووچەی هەرێمی کوردستانی داوە، یەکەم شوێن کە مووچەی وەرگرتبێت خاوەن پێداویستیی تایبەت بووە، کەواتە کێشەیان لەگەڵ ئەم لیستە نییە. ئەو 13 هەزار تۆمارەی کە ناردوومانە، بەشێوەیەکی زۆر رێکوپێک بە لیژنەی پزیشکی پشکنینمان بۆ کردوون، بۆیە ئەگەر دەست بە مامەڵەکردن بکەن لەگەڵیان، دڵنیام هیچ کێشەیەکیان نابێت.

 

 

کوێستان محەممەد: نەخێر، وەکو پێم گوتی لە 2012ـەوە هیچ تۆمارێکی تازەنەکراوە، بۆیە ئێمە تۆماری بەشێکی هەموو ئەو ساڵانەمان کردووە کە زیاترە لە 13 هەزارە. ئەوەشی ماوەتەوە لە نابینا، نابیست، جەستەی بزوێنی و شیزوفرێنیا نزیکەی 15 هەزار کەس دەبن.

 

 

کوێستان محەممەد: پەیوەندی بە قەیرانی داراییەوە هەبووە. لە 2012 بودجە و مووچەی هەرێمی کوردستان بڕدرا بۆیە نەتوانراوە کە تۆماری تازە دەستپێبکەن.

 

 

کوێستان محەممەد: ئێمە چاوەڕێی رەزامەندییەکەی دیوانی ئەنجوومەنی وەزیرانین، چونکە دەبێت بە واژۆی سەرۆکی دیوان رەزامەندییەکەمان پێبگات. هەرکاتێک رەزامەندییەکە هات لە ئاییندەیەکی نزیکدا دەچین.

 

کوێستان محەممەد: لە تەمەنی من کە لەم وەزارەتەم، چوار وەزیری کار و کاروباری عێراق گۆڕدراوە؛ هەر چواریانم بینیوە و لەگەڵیان دانیشتووم و کۆبوونەوەمان کردووە. هەر چوار جارەکە بابەتی تۆڕی پاراستنی کۆمەڵایەتیمان خستووەتە بەر باس و لێکۆڵینەوە. هەموو جارێک پێمان گوتوون هەژارێک لە زاخۆ، هەژارێک لە خانەقین، هەژارێک لە سۆران و سلێمانی مافی بەسەر بودجەی گشتیی عێراقەوە هەیە و پێویستە وەک هەژارێکی بەسرە مامەڵەی لەگەڵ بکرێت، بەڵام هیچ جارێک لەو جارانە وەزارەتی کار و کاروباری کۆمەڵایەتیی عێراق نەیسەلماندووە (کە بەو جۆرەیە). 

 

 

کوێستان محەممەد: هەروەک چۆن لە 2012ـەوە مووچە و بودجەی بڕیوە، مووچەی هەرێمی کوردستان نانێرێت، بودجە نانێرێت، ئەوە بە هەمان شێوە مامەڵەی لەگەڵ دەکەن. 

 

 

کوێستان محەممەد: ئەوە چاودێریی خێزان بوو باسمان کرد. ئەوەی کە ئێستا باسمان کرد چاودێریی خێزان بوو. 

 

 

کوێستان محەممەد: ئەگەر نڤیشکان بێت بەڵێ، داواشمان لە وەزارەتی شارەوانی کردووە ئەو فەرمانبەرانەی خاوەن پێداویستیی تایبەتن، چەند خاڵێکی زیادەیان بدرێتێ بۆ ئەوەی زەوی بیانگرێتەوە. نووسراوێکیشمان بۆ ئەنجوومەنی وەزیران کردووە کە نڤیشکانیش هەروەک فەرمانبەران بە گشتی زەوییان پێ بدرێت.