سوپای عێراق بۆ ئۆپەراسیۆنی موسڵ ئامادەیە؟

رووداو- هەولێر

لە سەرەتای كەوتنی موسڵ و دەستگرتن بەسەر زۆربەی ناوچە سەرەكییەكانی عەرەبی سوننەدا لە عێراق، هەمیشە پرسیاری سەرەكی ئەوە بووە كە ئاخۆ سوپای عێراق دەتوانێت جارێكی دیكە موسڵ كۆنترۆڵ بكاتەوە؟ ئەگەر ئامادە نییە كەی ئامادە دەبێت بۆ ئەوەی ئەم شارە لەدەست داعش دەربهێنێت.

ئەحمەد شەوقی، شرۆڤەكاری سوپای عێراق دەڵێت "سوپای عێراق ماوەی ساڵێكە خەریكی خۆڕێكخستنەوە و خۆ سازدانەوەیە، لەم چوارچێوەیەدا فەرماندەكان گۆڕاون، ستاف و بەرپرسی سەربازیی پرۆفێشناڵیان داناوە، ئێستا لەڕووی پێداویستییەكانەوە ئامادەترن و لە هەموو رووەكانەوە باشتر بوونە".

سەرەڕای ئەم پێشكەوتنانەش، شەوقی پێیوایە توانای هێزی سەربازیی عێراق هێشتاش سنووردارە، هەر بۆیە دەڵێت "سوپای عێراق بۆ ئۆپەراسیۆنی مووسڵ پێویستە پشت بە بەشداریی پێشمەرگە ببەستێ و دەبێت هەتا ئازادكردنی ناوەندی شارەكە هەماهەنگی لەگەڵ پێشمەرگەدا هەبێت".

شارەزایەكی دیكەی كاروباری عێراق لە واشنتن پێیوایە داعش لەكاتی ئۆپەراسیۆنی مووسڵدا بەرپەرچی سوپا دەداتەوە و سوپای عێراقیش بۆ ئەوە ئامادە نییە. رەمزی مەردانی، توێژەر لە ناوەندی رەفیق حەریری لە ئەنجوومەنی ئەتڵانتیك، بە (رووداو)ی راگەیاند "ئەگەر داعش سوور بێت لەسەر مانەوە و رووبەڕووبوونەوەی سوپای عێراق، ئەوا هێزە عێراقییەكان ئامادە نین بۆ ئۆپەراسیۆنەكە". رەمزی هەروەها دەڵێت "ئەگەرچی دواجار داعش لە مووسڵ دەردەكرێت، بەڵام پێناچێت هێزە عێراقییەكان توانای ئەوەیان هەبێت لە داهاتوودا رێگە لە هێرشی دیكە بگرنەوە".

سوپای نوێی عێراق كە لە 2003 و دوای هەڵوەشانەوەی سوپای كۆنی عێراق دامەزراوە، پێشتریش رەخنەی ئەوەی لێگیراوە كە خاوەنی ورە و بە دیسیپلین نین، ئەگەرچی ئەمریكا چەكی زۆر پێشكەوتووشی پێشكەش كردوون. 

مەردانی دەڵێت "دامەزراوە ئەمنییەكانی عێراق لاوازن و یەكڕیزییان تێدا بەدی ناكرێت. كێشەكانی داڕشتنی سیاسەتی سەربازی، بەرەنگاربوونەوەی تیرۆر، هەواڵگری و لۆجیستیك كۆمەڵێك كێشەن كە لە داهاتووشدا بەردەوام دەبن".

شاخەوان عەبدوڵڵا، سەرۆكی لیژنەی بەرگری و ئاسایشی پەرلەمانی عێراق، پێیوایە نەبوونی متمانە و لاوازیی سوپا هۆكار بووە بۆ ئەوەی میلیشیا شیعەكانی وەكوو حەشدی شەعبی دروست ببن. شاخەوان عەبدوڵڵا لەو بارەیەوە گوتی "ئێمە لە رابردووشدا ئەزموون و توانایی سوپامان بینیوە. هەرچەندە هاوكارییەكی زۆر كراون، بەڵام سوپا ناتوانێت وڵات بپارێزێت. ئەگەر توانیبایان ئەوە حەشدی شەعبی سەری هەڵنەدەدا".

مەردانیش بۆچوونی وایە سوپای عێراق قوربانیی سیاسەتێكی "ژەهراوی" و ئەو راستییەیە كە میلیشیا و گرووپە تایفییەكان بوونەتە بەدیلی سوپا. مەردانی دەڵێت "سیاسەتی ژەهراوی عێراق تەحەدای سەرەكییە. كەرتی ئاسایشی عێراق پێویستی بە یەكڕیزییەكی زۆرە. هێزەكانی سوپای عێراق كە میلیشاكانیش لەخۆدەگرن، زۆرن، بەڵام هێڵێكی راستەوخۆی فەرماندەییان لەناو پێكهاتەی ئاسایشی وڵاتدا نییە. ئەگەر قۆناغی كێشەی نێوخۆیی شیعەكان بێتەئاراوە، ئەوە لێكدابڕانی نێوان ئەو هێزانە گەورەتر دەبێت و شكست بە هەموو هەوڵەكانی دروستكردنەوەی دامەزراوەكانی دەوڵەت دەهێنێ".

مەردانی دەڵێت ئامانجەكە ئەوەیە دەوڵەت چاودێریی بەسەر سوپاوە هەبێت و سوپا پابەندی دەوڵەت بێت، بەڵام "گەیشتن بەو ئامانجە زۆر سەختە و دەستەبەركردنی لەم دۆخەی ئێستادا زۆر لە 2003 سەختترە". 

 ئیحسان قویسون، شرۆڤەكار لەبارەی سوپای عێراق، لەمەش زیاتر دەڕوات و پێیوایە سوپای عێراق تەنانەت شوناسێكی دیاریكراویشی نییە و تا جەنگی داعشیش كۆتایی نەیەت كارێكی ئاسان نییە شوناسێكی دیاریكراو بە سوپا بدرێ، قویسون هۆكاری ئەمە بۆ ئەوە دەگەڕێنێتەوە كە "سوپای عێراق لە قۆناغی خۆبنیاتناندایە و دوای جەنگی داعش شوناسی ئەم سوپایە ئاشكرا دەبێت"، بەڵام هەتا ئەو كاتەی سوپا لە جەنگدا بێت "پێدانی شوناس بە سوپا كارێكی سەختە. پاش ئەم جەنگە دەردەكەوێت سوپای عێراق سوپایەكی نیشتمانییە یان تایفی".

شەوقی لەمبارەیەوە هاوڕایە و ئاماژەی بەوەشدا كە "میلیشیای شیعە هەیە چەكی قورس و سووكیان لەبەردەستە و ئەم چەكانە دەكرێت جەنگی نێوخۆیی و كارەسات بخەنەوە".

كۆڵۆنێل پیتەر مەنسوور، مامۆستا لە زانكۆی ئۆهایۆ و شرۆڤەكاری كەناڵی سی ئێن ئێن كە لە نێوان 2007 بۆ 2008 یەكێك لە هاوكارانی دەیڤید پێترایۆس، فەرماندەی گشتیی سوپای ئەمریكا بووە لە عێراق، دەڵێت پێویستە هێزە شیعە و سوننەكان لە دامەزراندنی سوپایەكی بەهێز و پرۆفیشناڵدا بەشدار بن، بەڵام پێناچێت بەهۆی پێكدادانی تایفییەوە لە داهاتوویەكی نزیكدا ئەمە رووبدات.

كۆڵۆنێل مەنسوور بە (رووداو)ی راگەیاند "خاڵە سەرەكییەكانی سوپایەكی بەهێز بریتین لە سەركردایەتی، ورە، دیسیپلین و گیانی هاوكاری، بەڵام ناكۆكیی تایفیی قووڵ وای كردووە هەموو ئەم توخمە بنەڕەتییانە لەبەین بچن". مەنسوور پێیوایە بۆ ئەوەی سوپای عێراقی بتوانێت لە درێژخایەندا سەركەوتن بەدەستبهێنێت، دەبێت "هێزە شیعە و سوننەكان پێكەوە كاربكەن، بەڵام لەم ژینگە سیاسییەی ئێستای عێراقدا ئەمە سەختە دەستەبەر ببێ".

لە ساڵی 2003ەوە هەتا ئەمساڵ سوپای ئەمریكا مەشق و راهێنان و تەقەمەنی پێشكەش بە سوپای عێراق كردووە، تێچووی ئەم هاوكاری و راهێنانانە خۆی لە 25 ملیار دۆلار دەدات. 

مەردانی بۆچوونی وایە هاوكاری و پشتگیریی ئەمریكا دەتوانێت ورەی سوپای عێراق بەرز بكاتەوە، بەڵام جەختیش لەسەر ئەوە دەكاتەوە كە ئەمە تەنیا كاتی دەبێت، لە درێژخایەدا دەشێت وابكات سوپای عێراق پشت بە خۆی نەبەستێت و بۆ هەموو پێشڕەوی و سەركەوتنێك لە دژی داعش پشتئەستوور بن بە هێرشە ئاسمانییەكانی ئەمریكا.

مەردانی گوتی "راستە، پشتگیریی ئەمریكییەكان بۆ بەرزكردنەوەی ورەی سوپا گرنگە، بەڵام ئەمە دەشێت وابكات سوپای عێراق لە هەڵسەنگاندنی بۆ هێزی خۆی تووشی هەڵە ببێت، بەمەش متمانەیەكی لەڕادەبەدەر لەلای سوپا دروست بكات. ئاكامی ئەمەش دەشێت ئەوە بێت كە سەركردە سیاسییەكان بڕیاری لاوازی سیاسی دەربكەن".