تەعریبی رەش
داعش لە کۆتاییەکانی هەفتەی پێشووتر و تەواوی هەفتەی رابردوو ناوچە جێناکۆکەکانی کردە ئامانج و بەردەوام شەوانە هێرشی دەکردە سەر سەنگەرەکانی پێشمەرگە، ئاگری لە ماڵ و موڵکی ئەو گوندنشینانە بەرداوە کە کەتوونەتە سنوورەکە، خەڵکی بێتاوان و سیڤیلی بە ئامانج گرتووەو دەستی چووەتە خوێنی خەڵکەکە بەبێ رەچاوکردنی هیچ پرەنسیپێکی مرۆڤایەتی.
یەکێک لەو دیمەنە پڕ ئازارانەی میدیاکان بڵاویان کردەوە ناچاربوونی خەڵکی گوندی لهێبان بوو بە چۆڵکردنی گوندەکەیان لە پێناو پاراستنی سەرو ماڵیان، سەرەڕای دیمەنی دیکەی ناخ هەژێن لە شەهیدکردنی پێشمەرگە و منداڵ و ئاگرتێبەردانی گوندەکە و ..هتد، کە شایەنی هەڵوەستە لەسەرکردنن و زۆریشیان هەڵوەستەیان لەسەر کراو لە ئاستی سەرۆکایەتیی هەرێمی کوردستان و حکومەتی هەرێمی کوردستان و سەرۆکوەزیرانی حکومەتی عێراقی فیدراڵ کە جێگەی دەستخۆشییە، بەڵام ئەوەی جێی بایەخە و کەمتر هەڵوەستەی لەسەر کراوە بابەتی بە ئامانجگرتنی وردی ئەو ناوچانەیە کە دەکەونە سنووری ماددەی 140ـی دەستووری هەمیشەیی عێراق و ناسراو بە ناوچە جێناکۆکەکان، جێی خۆیەتی پرسیارێکی گرنگ لە خۆمان بکەین: بۆچی داعش ئەو ناوچەیەی بە ئامانج گرتووە؟
بە دڵنیاییەوە شرۆڤەکارانی بواری سەربازی خوێندنەوەی خۆیان هەیەو من باسی ئەو لایەنە ناکەم و پسپۆڕیی من نییە، بەڵام بەبیر ئەوانیش و خۆشمان دێنمەوە کە ئەوەی ئەوان یان ئابووریناسان هەموو چیرۆکەکە نییە، بگرە رەنگە دیوە هەرە گرنگەکە شاراوەبێت ئەویش بابەتی بەعەرەبکردنی ناوچەکەیە.
داعش رێکخراوێکی تووندئاژۆیی رادیکالە بەناوی ئیسلامەوە کارەکانی دەکات و هەوڵیداوە شەرعیەت بداتە کارە قێزەونەکانی، بەڵام هەندێک کاریشی کردووە بەبێ ئەوەی ئامانجە سەرەکییەکەی ئاشکرا بکات و لە بەرگی دیکەدا بە خەڵکی فرۆشتووەتەوە، ئەویش بە ئامانج گرتنی کوردستان بەگشتی و ناوچە جێناکۆکەکانە بەتایبەتی.
ئەگەر سەیرێکی کارەکانی داعش بکەین لەم دوواییانەدا ناوچە جێناکۆکەکانی بە ئامانج گرتووە بۆ ئەوەی ترس و دڵەڕاوکێ بخاتە نێو دانیشتووانی ناوچەکەو وایان لێبکات شوێنەکانیان چۆڵبکەن، لە بەرامبەریشدا دوای ئەو هەموو داوایەی سەرکردایەتی سیاسی کوردستان و خەڵکی ناوچەکەش بۆ بەدەمەوەهاتن، کاری هاوبەشی سەربازی، پاراستنی ناوچەکە لە مەترسییەکانی تیرۆر و داعش و جێبەجێکردنی رێککەوتننامەکانی پێشوو بەداخەوە دیارە پەیامەکان نەگەیشتنە گوێی حوکمڕانەکانی بەغدا و سەرەنجام بوونە نێچیرێکی ئاسان بۆ داعش، پرسیارە سەرەکییەکەکە ئەوەیە بۆچی هەمیشە دوولبەرە حوکمرانەکانی بەغدا زۆربەی کات وەک تەماشاکەر دەمێننەوە و ئەگەر کارێکیش بکەن لە باشترین شێوەدا کاتییە و پەرچەکردارەو لە مەرەکەبی سەر کاخەز و شۆی بەردەم میدیاکان تێناپەڕێت؟!
پێموایە هۆکارەکە روونە و کارەکانی داعشیش بەلای ئەوانەوە رێک ئەو قسە کوردییەی لەسەر جێبەجێ دەبێت "بە دەستم نییە، بەڵام بە دڵمە!"
ئاخر داعش خزمەتێکی گەورەی بەرژەوەندییەکانی ئەوان دەکات، وا لە خەڵکی ناوچەکە دەکات کە زۆرینەیان کوردن شوێنەکانیان چۆڵبکەن و بەمەیش پرۆسەی تەعریبەکە بەردەوام دەبێت، ئەمەش لەو خاڵانەی خوارەوەدا بەڕوونی دیارە:
یەکەم: پێکهاتەی داعش: لە بنەمادا سەرکردە بەعسییەکانی هاوشێوەی (حەجی بەکر) رۆڵێکی بەرچاویان هەبوو لە دروستکردنی ئەو رێکخراوەو داڕشتنی بنەما فکرییەکانی، پرۆسەی تەعریبیش ئەگەر پێشتر هەبووبێت، بەڵام بەعس زیندووی کردەوە و قۆناخبەندی بۆ کرد و چەند قۆناخێکیشی لێ جێبەجێ کرد، بەڵام شوکر بۆ خوا نەیتوانی هەمووی تەواو بکات، وەلێ ئەو هزرە لە عەقڵی سەرکردەکانی هەر ماوەو هەمیشە بەدوای دەرفەتێکەوەن بۆ ئەوەی تەواوی بکەن.
دووەم: چەکی ئایین: هەمیشە ئایین ساناترین چەکە بۆ شەرعیەتدان بە خواستە کەسی و نەتەوەیی و رەگەزییە بەرتەسکەکان، سەرکردەکانی بەعس کوردستانیان خاپوور دەکرد و هەوڵی پاکتاوی نەژادی و سڕینەوەی ناسنامە و گۆڕینی دیموگرافیایان دەدا لەپێناو عرووبە، بەڵام بەرگی ئیسلامیان لەبەر دەکرد و ناویان دەنا (ئەنفال)، ئێستاش داعش هەمان کار دەکات، جارێک بەناوی هەڵگەڕانەوە لە ئایین هەوڵی قڕکردنی کوردانی ئێزدی دەدات و جارێکی دیکە بەناوی خزمەتکاری زایۆنیزم و خاچپەرستەکان پێشمەرگە سەر دەبڕێت، ئەمجارەش دێت وەک تەواوکردنی سیناریۆکە هێرش دەکاتە سەر خەڵکی مەدەنی و ترس و دڵەڕاوکێ لای خەڵکی ناوچەکە دروست دەکات بۆ ئەوەی لە ناوچەکانی خۆیان وەدەریان بنێت، ئەمەیش دەبێتە هۆی درێژەدان بەو سیاسەتی تەعریبەی کە ساڵانێکە گرووپ و حیزب و کۆمەڵی جیا پەیڕەوی دەکەن، بەڵام هەر یەکەو لەژێر پەردەیەک دا.
سێیەم: تەعریب لە هزری داعشدا: لە بنەمادا تەعریب بەگەورەییەوە هەیە لە ئەدەبیاتی داعشدا، یەکەم راگەیاندنی فەرمی خەلافەتەکەیان بەزمانی عەرەبی بوو، یەکەم خەلیفەشیان کەسێکی نەک هەر عەرەب، بەڵکو قورەیشی نەسەب بوو، یەکەم وتاری هەینی جەنابی خەلیفەش هەر بە عەرەبی بوو، زۆربەی بڵاوکراوەکانیان بە زمانی عەرەبی بوو، ئەو پرۆگرامەی داینا بۆ خوێندن لە قوتابخانەکانی ژێر دەسەڵاتی قەڵەمڕەوی خۆی هەر عەرەبی بوو، پەروەردەکردنی منداڵەکانیشی بە عەرەبی بوو و هەمیشەش فێری عەرەبی ستاندارد -فوسحە-ی دەکردن، هەموو ئەمانە و زیاتریش دووپاتکەرەوەی ئەو راستییەن کە داعش هەوڵێکی دیکەی تەعریبی گەلان بوو، بەڵام بە ناوی ئیسلام.
ئەوەشی جێی حەسرەتە بۆ من ئەوەیە سەرەڕای ئەوەی تەعریب زۆر لە نەیارانی کوردی کۆکردووەتەوە بە رەنگ و دەنگە جیاوازەکان، کەچی نەیتوانیوە کورد یەکبخات و بە یەک بەرنامەی تۆکمە رووبەڕووی بوەستێتەوە، هاوکات تائێستاش بەشێک لەو کەلەپوورە ئیسلامییەی درێژەپێدەری تەعریبە لای ئێمە هەر پیرۆزە، عەرەب وەک نەتەوە و عەرەبیش وەک زمان بە پیرۆز دەبینێت، ئەو کەلەپوورە هێشتا بە وانە لە قوتابخانە و حوجرەکانمان دەخوێندرێت و بگرە جێبەجێش دەکرێت، ئەوەتا ئێستاش هەندێک مامۆستای ئایینی ئیسلامیمان هەیە ئەگەر نێوەڕۆکی گوتاری یەکەمی هەینی لە گوتاری دووەمدا بە زمانی عەرەبی دووبارە نەکەنەوە وا دەزانن سرووتە ئایینییەکەیان گیرا نەبووە لای پەروەردگار، ئەگەر بە زمانی عەرەبیش تەلقینی مردووەکان نەدەن ئەوا کۆچەکەیان دەبێتە نەهامەت و لە وەڵامی پرسیارەکانی نەکیرو مونکەردا دەکەون و دواڕۆژیان دەفەوتێ!