تەحەداكانی بەردەم باڵی "ناوەندی بڕیار"

لە ژیانی حیزبایەتی و رێخراوەییدا، ئەگەر لە ئاست هەلومەرجێكدا ناڕازیبووی و ویستت ئەو هەلومەرجە بگۆڕی، دوو رێگات لەبەردەمدا دەبێ: رێگای یەكەم، گۆڕینی دۆخەكەیە لە ناوەوەڕا. لێرەدا كەس یان لایەنی ناڕازی بە فەرمی وەك بەشێك لە حیزبەكە دەمێنێتەوە و لە چوارچێوەی دەستووری ناوخۆیی حیزب و بە ستراتیژی جیاواز هەوڵی گۆڕانكاری دەدات. "ناوەندی بڕیار" نموونەیەكی ئەم مێتۆدەیە.

رێگای دووەم، دەرچوونە لە رێكخراوە سیاسییەكە و هەوڵدانە بۆ گۆڕانكاری لە دەرەوەی سنوورەكانی ئەو رێكخراوەوە. رەنگە بزووتنەوەی گۆڕان دوایین نموونەی ئەو مێتۆدە بێت لە ماوەی نزیكەی پەنجا ساڵی رابردوودا.

باڵی ناوەندی بڕیار لە چەند روویەكەوە ئەركی ئەستەمە. بەر لە هەر شتێك، هەر لە سەرەتاوە باڵی ناوەندی بڕیار بە رەتكردنەوەی ئەنجامدانی كۆبوونەوەی مەكتەبی سیاسی و سەركردایەتی و بە پێداگرتن لەسەر بنەمای "گفتوگۆ وەك دوو لایەن" ویستی لە چوارچێوەیەكی جیاواز لە جاران و لە پێگەیەكی بەهێزترەوە لەگەڵ باڵەكەی دیكە (دەستڕۆیشتوو/ زۆرینەی مەكتەبی سیاسی) بدوێت.
لەمەیاندا سەركەوت چونكە باڵەكەی دیكە ئامادەیی نیشاندا بۆ گفتوگۆ وەك دوو لایەن و لە راستیشدا، چەند كۆبوونەوەیەك بەڕێوەچوون. كێشەكە لەوێوە دەست پێدەكات كە ئەم دوو باڵە "هاوسەنگ" نین.

باڵێك هەژموونی گەورەی بەسەر دەماری ئابوووری و ئەمنی و تەنانەت ئیداریی زۆنی سەوزدا هەیە و لە بەرامبەریشدا باڵی "ناوەندی بڕیار" خۆی بە پەراوێزخراو دەزانێ و پێیانوایە كاریگەریەكی ئەوتۆیان لەسەر سیاسەتەكانی یەكێتی نییە.

ئەوجا لێرەدا یەكێك لە تەحەدا مەزنەكانی بەردەم باڵی "ناوەندی بڕیار" وەڵامدانەوەی ئەو پرسیارەیە كە چۆن دەتوانن لەو پەیوەندییە ناهاوسەنگەدا ئەجێندای خۆیان ببەنە پێش و بەرامبەرەكەیان ناچار بكەن بەوەی داواكارییەكانیان، كە هەندێكیان زۆر هەستیارن، قەبوڵ بكرێن؟
هەر لەو نێوەندەشدا، كێشەیەكی دیكەی "ناوەندی بڕیار" ئەوەیە كە بە لەبەرچاوگرتنی هەندێ لەو ئاماژانەی هەن، پێناچێ لە نێو بنكەی جەماوەریی یەكێتیشدا ئەم باڵە لەلایەن زۆرینەیەكی گەورەی جەماوەرەوە پشتگیری بكرێت. بە كورتی: ناوەندی بڕیار دەیەوێ لەناو یەكێتیدا بمێنێتەوە و گۆڕانكاری بكا. ئەم مێتۆدە كۆمەڵێ ئاستەنگی لەبەردەمە، لەوانە نابەرابەریی هێز لەگەڵ لایەنەكەی دیكە لەڕووی ئابووری و ئەمنی و ئیداری، هەروەها ئەو راستییەی كە دیار نییە زۆرینەی سەركردایەتی و كەوادیری ناوەڕاست و بنكەی جەماوەری یەكێتی لە پشتیان بێت.

پشتگیری لە دەرەوەی یەكێتی

هەرچەندە لە بەیاننامە و لێدوانی بەرپرسانی "ناوەندی بڕیار" جاروبار باس لە باری نالەباری گوزەرانی دانیشتووانی هەرێمی كوردستان دەكرێت، بەڵام لە گوتاری سیاسیی باڵی ناوەنددا قورسایی زۆر دەخرێتە سەر كێشە ناوخۆییەكانی یەكێتی نەك هی هەموو هەرێم.

بەم شێوەیە، داواكارییەكانی ناوەندی بڕیار بە شێوەیەكی راستەوخۆ و بەهێز بۆ هەموو تاكێكی هەرێم بە گرنگ نایەنە بەرچاو. راستییەكی لەم شێوەیە وا دەكات خەڵك ناوەندی بڕیار لە چوارچێوەی یەكێتیدا تەماشا بكات و ئەمەش كاریگەریی نەرێنی دەبێت بۆ ئاستی هاوسۆزی و لایەنگری بۆ ئەو باڵە.

ئەمە رێك پێچەوانەی ئەزموونی بزووتنەوەی گۆڕان و زۆریی رێژەیی ژمارەی دەنگەكانیەتی لە هەڵبژاردنی ساڵی 2009. ئەم بزووتنەوەیە لە یەكێتی جیابووەوە و دەستبەجێ خۆی وەك نوێنەری ناڕەزاییەكانی خەڵكی هەرێم وێناكرد و لەوەش پشتگیرییەكی زۆری بەدەست هێنا.

لێرەدا باڵی ناوەندی بڕیار دوو كێشەی هەیە: یەكەم، مانەوەیان وەك بەشێك لە یەكێتی و سەیركردنی دۆزەكەیان وەك كێشەیەكی ناوخۆیی یەكێتی و دووەم، ئەو باوەڕەی كە پێیوایە باڵی ناوەندی بڕیار هەڵگری تێڕوانینێكی رادیكاڵ نییە بۆ باشكردنی تێكڕای رەوشی هەرێم، بێگومان لە دەرەوەی بازنەی یەكێتی نیشتمانی.

مەسەلەی میراتگری

باڵی ناوەندی بڕیار بەردەوام هەوڵ دەدات خۆی بە میراتگری مام جەلال و رێبازەكەی وێنا بكات. بە نزیكەیی لە هەموو بەیاننامە و لێدوانەكاندا جەخت لە دڵسۆزیی سەركردەكانی ئەم باڵە كراوەتەوە بۆ ئەو پڕەنسیپانەی ئەوان وەك بەها باڵاكانی مام جەلال حیسابی بۆ دەكەن و داوای گەڕانەوە بۆ ئەو پرەنسیپ و بەهایانە دەكەن.
 
چەمكەكانی وەك سیاسەتی "چەپكە گوڵەكە" و دووركەوتنەوە لە "گیانی بنەماڵەیی لەناو یەكێتی" نموونەی زەقن. بە تێگەیشتنی ئێمە ئەم بابەتە رەهەندێكی كولتووریی هەیە كە دیسان رەنگە لە بەرژەوەندی باڵی ناوەندی بڕیار نەبێت.

لە كوردەواریدا كە باس لە میراتگری دەكرێت، نزیكترین میراتگرەوەكان هەمیشە ئەندامانی خێزانی كەسە كۆچكردووەكە دێنە بەرچاو. دیارە لەبەر ئەوەی ئێمە پیاوسالاریشین، میراتگران لە زۆربەی كاتەكاندا كوڕەكانی كەسی كۆچكردوون.

ناوەندی بڕیار لێرەدا كێشەیەكی كولتووری هەیە، ئەویش ئەوەیە خەڵك چۆن بتوانن شەرعیەتی میراتگرایەتی مام جەلالیان پێ ببەخشن لە كاتێكدا هاوژین و كوڕەكانی مام جەلال لە سەنگەرێكی دیكەدان و نەك هەر خۆیان لە رووی سیاسییەوە، بەڵكو لە رووی كۆمەڵایەتیشەوە بە میراتگری شەرعیی ئەو دەزانن؟ ئەمە مەسەلەیەكی كولتووریە و رەنگە بۆ كەسانێكی زۆر لە كوردەواریدا تا ئێستا مەتر‌ەح بێت.

بۆیە بە كورتی ناوەندی بڕیار لەبەردەم تەحەدای راستەقینەدایە. ئەم تەحەدایانە لەوێوە دەست پێدەكەن كە ئەم رەوتە تا ئێستاش لەناو هەناوی یەكێتیدا ماوەتەوە و لە پەیوەندییەكی هێزی نایەكساندایە لەگەڵ باڵەكەی دیكە. پشتگیریی بەهێزی سەركردایەتی و ئاستی كەوادیری ناوەڕاست و بنكەی جەماوەری بە تەواوی روون نییە.

ئەم باڵە تا ئێستاش بەشێوەیەكی ریشەیی دەستی بۆ كێشە گشتیەكانی هەرێم نەبردووە و لە رووی كۆمەڵایەتی و كولتووریشەوە لەگەڵ كەسانێك دەستەویەخەیە كە بە میراتگری مام جەلال دادەنرێن. ئەم باڵە چۆن لەگەڵ ئەم مەسەلانە دەست و پەنجە نەرم دەكات، تا ئێستا دیار نییە.