نامەیەك بۆ سەرۆککۆماری فەرەنسا

 

جەنابی سەرۆك ماكرۆن

 

رای گشتیی فەرەنسای ئازادیخواز

 

هەفتەیەكە، لەسەر لێدوانێكی سەرۆك ماكرۆن و بڵاوكردنەوەی كاریكاتێرێكی ناشایستە لەسەر پێغەمبەری ئیسلام، تەواوی هێزە ئیسلامگەراكان، لەگەڵیاندا بەشێكی بێشوماری باوەڕدارانی ئیسلامی، ناڕەزاییەكی بێڕادە دەردەبڕن. خەریكە وای لێدێ، لەسەر ئاستی جیهان، بەرەی ئیسلامی و بەرەی دیموكراسی، بكەونە دژایەتیی یەكتر.

 

 

وەكو پلاتفۆڕمی دابڕان كە 5 ساڵە دامەزراوە و چوار كۆنفرانسی بەستووە. فەلسەفەی رۆشنگەری و سیكۆلارمان ئاشكرا راگەیاندووە و دوژمنایەتییەكی زۆریش كراوین، بەڵام كۆڵمان نەداوە. وردە وردە سەلماندمان كە دیموكراسی و سیكۆلاریزم، نەك دژی ئاینەكان نین، بەڵكو باشترین سیستەمن بۆ ئازادیی ئاینەكان. دەستووری (1905)ی فەرەنساش، هەمان ئازادیی بۆ ئایینەكان دەستەبەر كردووە.

 

لەم یاداشتەدا دەمانەوێ، جەخت بكەینەوە كە پلاتفۆڕمی دابڕان، هاوكات تەواوی ئەوانەی ئازادیی راستەقینەی فەلسەفە و ئاینەكان ئامانجیانە، بێ پەردە پشتیوانیی سیستەمی دیموكراسی و سیكۆلاریستی فەرەنسا دەكەین. ئەمە جگە لەوەی فەرەنسا، لە سەردەمی سەرۆك میتران و دانیالی خانمی یەكەمی پێشووتری فەرەنساوە، لەكاتێكدا كوردستان كیمیاباران كرا، زۆربەی حكومەتە عەرەبیە ئیسلامییەكان، بەتایبەتی حكومەتەكانی كەنداو (سعودیە، بەحرەین، قەتەر، ئیمارات، كوەیت) هەروەها كۆنگرەی وڵاتانی ئیسلامی پشتیوانیی رژێمی سەدامیان دەكرد.. دەیان ملیار دۆلاریان پێ دەبەخشی و تەكنەلۆژیای جەنگی پێ دەكڕی و دژی كوردستان لە ساڵی (1976)ەوە هەتا داگیركردنی كوەیت (1990) بەكاریدەهێنان. پاشان دژی ئێرانیش بەكارهێنران. وڵاتی كوەیتیشی پێ وێران و تاڵان كرا، لەو دۆخە كارەساتبارانەدا، فەرەنسا یەكەمین وڵات بوو، دژی سیاسەتی جینۆسایدی بەعس هەڵوێستی دەربڕی. یەكەمین وڵاتیش بوو، كۆنگرەی مافی مرۆڤ بە سەرپەرشتی خاتوو (دانیال میتران) لە پاریسدا لە سەردەمی ئەنفالی كوردستان و تێكشكانی خەباتی چەكداریدا (1989) سازدا. هەر لەو كۆنگرەیەدا، لەسەر سووربوونی سەرۆك مام جەلال و وەفدی بەرەی كوردستانی، وەفدی عێراق بە سەرۆكایەتیی بەهادین ئەحمەد سەرۆكی مەجلیسی تەشریعی - بەعس، كرانە دەرەوە، ئەمە جگە لەوەی ساڵی (1994) سەرۆك میتران هەوڵیدا كورد یەكبخات و كێشەی سەربەخۆیی كوردستانیش بخاتە بەردەم ئەنجوومەنی ئاسایش، بەڵام بڕیارە نهێنییەكان گەیەندرایە دەوڵەتی توركیا و تێكدرا!

 

لەكاتی ریفراندۆمیشدا.. سەرۆك ماكرۆن، یەكەمین سەرۆكی جیهان بوو، پێشوازیی لە سەرۆكی حكومەتی كوردستان و جێگرەكەی كرد و گەمارۆی ناڕەوای دیپلۆماسیی لەسەر هەرێمی كوردستان، كە بەهۆی ریفراندۆمەوە سەپێنرابوو، هەڵگرت. لەو دۆخەشدا، وڵاتانی ئیسلامی و هێزە ئیسلامییەكانی جیهان، بەرامبەر گەمارۆدانی كوردستان تاوانی بێدەنگییان هەڵبژارد.

 

ئێستا مامۆستایەكی فەرەنسی، كە بەبێ پرسی حكومەتی فەرەنسا، كاریكاتێرێكی ناشایستەی لەسەر پێغەمبەری ئیسلام بڵاوكردووەتەوە. سەرئەنجام دڕندەیەكی موسڵمانی چیچانی، سەریبڕیوە، لەبری ئەوەی دونیا دژی ئەم تاوانە رابپەڕێ، كەچی هێزە ئیسلامیەكان و سەدان هەزار موسڵمان، دەنگی ناڕەزاییان دژی سەرۆكی فەرەنسا بەرزكردووەتەوە.. تەنها لەبەرئەوەی فەرموویەتی: ئیسلام لە كێشەدایە. ئەمە لەكاتێكدایە، ساڵەهایە بیرمەندانی عەرەب و ئیسلامی، زیاتریان لەسەر كێشەی ئیسلام فەرمووە.

 

دیارە، لەم دێڕەدا، سەرۆك ماكرۆن وەكو لووتكەی دەسەڵاتی فەرەنسا، گوتبای جیهانی ئیسلام، یان دەسەڵاتەكانی ئیسلام لە كێشەدایە، باشتر بوو. چونكە، ئاینی ئیسلام.. وەكو ئایین، لە چۆنێتی پەیڕەوكردن، حكومڕانی، لێكدانەوەی مەزهەبی، تەریقەت و زاناكانیدا، لێكەوتەی چەشناوچەشنی هەیە. هەربۆیە لایەنە سیاسییەكان و مەزهەبەكان و تەریقەت و حكومەتەكانیش، سیستەمی دەسەڵاتی ئیسلامی و ژینگەی ئیسلامی ناكۆكیان هەیە. كەچی یەك خودا و یەك قورئان و یەك پێغەمبەریشیان هەیە. بەڕێزینە!

 

تەواوی حكومەتە ئیسلامی و لایەنەكان و زانایانی ئیسلامی، بە خۆیان رەوا دەبینن، لەناو جیهانی ئیسلامیدا.. لێكدانەوەی جیاوازیان هەبێت. دەسەڵاتی جیاواز بسەپێنن. لە دێرزەمانەوە مەزهەبی جیاواز پەیڕەو بكەن. شەرع و شەریعەتی جیاواز بكەنە دەستوور.. دژی یەك بن. شەڕی یەكتر بكەن. خوێنی موسڵمانان بڕێژن، كەچی ئەگەر سەرۆك ماكرۆن یان هەر سەرۆكێكی تری رۆژئاوا، رەخنەیەكیان لێبگرێت.. كاردانەوەی تووندیان دەبێت. ئەمە لەكاتێكدا لە مێژووی ئیسلامدا، دەیان بیرمەندی وەكو ئیبن عەرەبی، ئیبن روشد، ئیبن سینا هەن كە زۆر لە دۆگماكانی جیهانی ئیسلام، بە ئەقڵێكی كراوەتر سەیری ئیسلامیان كردووە.

 

 

 

تكایە، لە سیستەمی مۆدێرنێتەی خۆتانەوە، كە رەگوڕیشەكەی بۆ سەردەمی رێنیسانسی ئیتاڵیا و، ریفۆرمی ئایینی ئەڵمانیا و، رۆشنگەریی فەرەنسا دەگەڕێتەوە، سەیری ئیسلام و جیهانی ئیسلام و نەریتی ئیسلامی مەكەن. هێشتا ئەو گۆڕانكاریە دیموكراسی و ئازادییەی رۆژئاوا، هێشتا ئەو ئەقڵە كراوەیە بە ئازادی رەخنەگرتن لە پێغەمبەرانی مەسیحی و جوولەكە، یان نووسینی رۆمان و دەرهێنانی فیلمی سینەما لەسەریان، بە دروستكردنی كاریكاتێریش، زۆر دوورە لە جیهانی ئیسلام و لە سیستەمی بیركردنەوەی رای گشتیی موسڵمانان. بۆیە، كاتێك كاریكاتێر لەسەر پێغەمبەر بكرێت. ئەم جۆرە رەفتارە، نەك بۆ فەرەنسا و رۆژئاوا، بەڵكو بۆ هەستی ئازادیخواز و مەدەنیخوازانی وڵاتانی ئیسلامیش زیانی هەیە، ئەمە جگە لەوەی فەلسەفەی ئازادی، رێگە نادا، پێشێلی پیرۆزییەكانی مرۆڤی ئیماندار بكرێت.

 

 

لەكاتێكدا ئێمە خۆمان لە بەرەی دیموكرات و سیكۆلار و مەدەنییەكانی جیهان دەبینین، لە هەمان كاتدا، ئومێدەوارین، ئەم كێشەیە، بە حیكمەتی سەرۆك ماكرۆن و ئاقڵمەندە گەورەكانی فەرەنسا، چارەسەربكرێت. هەستی برینداركراوی موسڵمانانیش، ساڕێژ بكرێت. هەروەها ئەركی تەواوی نەتەوەی كورد و ئازادیخوازانە، دژی ئیسلامگەرا تووندڕەوەكان بن، كە فاشستانە، سەری مامۆستایەك دەبڕن. بەردەوامیشن لەسەر ئەم تاوانانە، بەڵام شانازییە بۆ سەروەری یاسا و ئازادیی فەرەنسا، تاوانبارەكان لەكاتی كوشتن و رەشەكوژیدا دەگرن.. كەچی رووبەڕووی دادگایان دەكەنەوە.. بەڵام لە كوردستان و لە هەر شوێنێك داعش، یان تاڵیبان، یان بەرەی نوسرە، یاخود ئەحرار شام، یان بۆكۆ حەرام، هاووڵاتی بە دیل بگرن، یەكسەر دەیكوژن.

 

بەداخەوە، هەزاران تاوانی تووندڕەوەكان، كە دژی ئایینی ئیسلامە و سەدان هەزار كەسیشیان كردە قوربانی، لای ئیسلامیەكان بە شەرمنانە رەخنەی لێ دەگیرێت. كەچی قسەیەكی سەرۆك ماكرۆن.. بە هەل زانرا، كێشە سیاسییەكانی ئیسلامییەكان خەفە بكەن و لە دژی ئازادییەكانی فەرەنسا، ناكۆكیەكانیان بخەنە لاوە!

 

لەگەڵ هیوای چارەسەری دووربینانەی ئەم كێشەیە.. لەلایەن سەرۆك ماكرۆن و فەرەنسای پشتیوانی كوردستانەوە.

 

رێزمان دووبارە دەكەینەوە

 

مەلا بەختیار

سەرپەرشتیاری پلاتفۆرمی دابڕان

29/10/2020

كوردستان - سلێمانی