Dengbêj Ebdurrehman Cizîrî: Bu kültür kaybolmasın!

Cizre (Rûdaw) – Dengbêj Ebdurrehman Cizirî, son yıllarda dengbêjlik kültürünün kaybolmaya yüztuttuğunu belirterek, “Şırnak'ta Cemalê Mihê adında bir dengbejimiz var 'lawik' söylüyor onun dışında kimse kalmadı gibi, yazık!" dedi.

Cizre'nin kadim Mihemed Axa Konağı'ndan Dengbêj Ebdurrehman'nın sesi yükseliyor. O ses ki bazen dermansız dertlerin feryadı, bazen de baharın gökkuşağı renkleri gibi umudun habercisi gibi yükseliyor hançeresinden dengbêjin.

“Heyranok, payizok, behlute, sereli, sofibrahim, lawik, şeşbendi, narinık”, ve daha onlarca makam Botan dengbejliğinin konu ve söyleniş tarzına göre ayrılmış, edebi sözlü ürünleridir.

Dengbêj Ebdurrehmanê Cizîrî, kendisini şöyle tanıtıyor:

"Adım Abdurrahman Oğuz; ama yörede Ebdurrehmanê Mehmûdê Alê diye biliniyorum, 1962 yılında Berêmirê köyünde doğdum, Berêmirê bir dağ köyüdür. Babam Mehmûdê Alê yörenin tanınmış ünlü bir dengbejidir, yörede herkes babamı tanır; aslında benim ilk öğretmenim babamdır, bu dengbejliği de ben ondan öğrendim."

Dengbêj Ebdurehman'ın sesi ve makamı engin dağların ve derin vadilerin sesidir. Bu makam ve sesin dünyada eşi benzeri yok. Bir yönüyle de Kızılderili ağıtlarını çağrıştırıyor.

Ebdurrehmanê Cizîrî, “Eski zamanlarda iletişim imkanlarının olmadığı dönemlerde dengbejlik kültürü çok yaygındı ve dengbejliğe herkes çok önem veriyordu. Dağ köylerinde yaşanan aşk, tabiat olayları, savaşlar, kahramanlıklar dengbejler tarafından karşılıklı oalarak söylenirdi. İki aşık bile birbirine uzak tepelerden kilamlarla birbirlerine mesaj verirlerdi ve günümüze bu kültür böyle ulaştı” diyor.

Botan ve Behdinan yörelerinde söylenen bu kılamlarda karşılıklı diyaloglar ve serzenişler var. Metafor ve tematik derinlik bakımından çok zengin olan bu eserler inclendiğinde Homeros'un İlyada ve Odysseia'sından eksik olmadığı görülüyor.

Ebdurrehmanê Cizîrî, “Temennim odur ki bu kültürel hazine kaybolmasın ve yeni nesilden de dengbejler yetişsin. Bizler buradayız ve herkese bu kültürü aktarmaya hazırız. Özellikle payîzok ve heyranok söyleyiciliği çok azaldı. Şırnak'ta Cemalê Mihê adında bir dengbejimiz var 'lawik' söylüyor onun dışında kimse kalmadı gibi, yazık!" diyor.

Ebdurrehmanê Cizîrî, Cizre'de birkaç dengbejle beraber, Mihemed Ağa Konağındaki Dengbêj Evi'nde Botan ve Behdinan yörelerine ait kilamları söylemeye devam ediyor. Bu ona babası Mehmûdê Alê'nin bir vasiyeti olarak kalmış.