Azerbaycan'ın BM Daimi Temsilci Yardımcısı: Trump Koridoru bölge ülkelerine fayda sağlayacak

Azerbaycan'ın BM Daimi Temsilci Yardımcısı Cavid İsmayilov, Rûdaw'a verdiği röportajda, Washington'da imzalanan yeni anlaşmanın Azerbaycan için getirdiği faydaları ve bölge üzerindeki etkilerini değerlendirdi.

İsmayilov, anlaşmanın Azerbaycan için başlıca faydaları olduğuna dikkat çekerek, “Azerbaycan, Ermenistan ile barış anlaşması görüşmelerini başlatan ve barış şartlarını öneren ilk taraf oldu. Taraflar, Mart 2025'te yazılı bir anlaşmaya vardı ve bu anlaşma Washington'da imzalandı” dedi.

Minsk Grubu'nun Feshi edileceğini anımsatan İsmayilov,  “Azerbaycan ve Ermenistan, uzun süredir Azerbaycan'ın talebi olan Minsk Grubu'nun feshi için ortak başvuruda bulundu. Bu durum, barış sürecinin önündeki önemli bir engelin kalkması anlamına geliyor” diye ekledi.

ABD Yaptırımlarının Kaldırılması

İsmayilov şöyle devam etti:

“Donald Trump, 1992'den beri yürürlükte olan 907. madde yaptırımının kaldırılması konusunda anlaştı. Bu gelişmeyle birlikte ABD, Azerbaycan'a enerji, ticaret, yapay zekâ ve teknoloji alanlarında doğrudan yatırım yapabilecek.

Nahçıvan Koridoru

Azerbaycan anakarası ile Nahçıvan Özerk Bölgesi arasındaki ulaşımı engelleyen Ermenistan toprakları üzerinden, artık herhangi bir kontrol ve engelleme olmadan geçiş sağlanacak. Bu koridorun Ermenistan'dan geçen bölümü, Ermenistan ve ABD ortak şirketi tarafından idari olarak yönetilecek.”

Röportajda İran'ın anlaşmaya yönelik tepkisi de gündeme geldi. İsmayilov, İran'ın rahatsızlığının temelinde ABD'nin bölgeye gelişi değil, koridorun açılmasıyla birlikte bölgedeki etkisinin azalacağı endişesinin yattığını söyledi.

İran ile ilişkilerinin, ABD'nin Ermenistan topraklarındaki faaliyetleriyle ilgili olmadığını ve bu konunun İran ile Ermenistan arasında çözülmesi gerektiğini ifade etti. Ayrıca, İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan döneminde ilişkilerin olumlu yönde ilerlediğini, ancak İran'daki bazı güçlerin bu yakınlaşmadan rahatsız olduğunu da ekledi.

Azerbaycan'ın BM Daimi Temsilci Yardımcısı Cavid İsmayilov, Rûdaw TV’de Şehyan Tahsin’in sorularını yanıtladı:

Rûdaw: Sayın İsmayilov, hoş geldiniz. Bu anlaşmanın Azerbaycan için faydası ve kazancı nedir?

Cavid İsmayilov: Bu anlaşmanın Azerbaycan için birkaç faydası vardır. Birincisi, topraklarını işgalden kurtardıktan sonra, Ermenistan ile barış tesisi için görüşmelere başlandı. Azerbaycan bu barış anlaşmasını öneren ilk taraf oldu. Barış şartlarını da yine Azerbaycan önerdi. Taraflar Mart 2025'te yazılı olarak anlaşmaya vardılar. Bu yazılı anlaşma Washington'da, her iki ülkenin dışişleri bakanları tarafından imzalandı. İkincisi, Minsk Grubu feshedildi. Daha doğrusu, her iki ülkenin bakanları Minsk'in feshi için Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı'na başvuruda bulundular. Burada en önemli şey, Minsk'in feshi, Azerbaycan'ın uzun süre Ermenistan ile barış anlaşması imzalamak için ısrar ettiği şartlardan biriydi. Ermenistan da bunu kabul etti ve ortak başvuru yaptılar. Üçüncüsü, 1992'den beri ABD Azerbaycan'a yaptırım uyguluyordu, bu da 907. madde yaptırımıydı. ABD Başkanı Donald Trump, Washington görüşmesinde bu yaptırımın kaldırılması konusunda anlaşma sağladı. Şimdi bu yaptırımın kaldırılmasıyla, ABD ile Azerbaycan arasındaki ilişkilerin enerji, ticaret, yapay zekâ ve yeni teknoloji alanlarında ilerlemesi için fırsat doğacak. Böylece ABD Azerbaycan'a doğrudan yatırım yapabilecek. 907 yaptırımı daha önce buna engeldi. Üçüncüsü Ortak strateji konusunda ABD ve Azerbaycan temsilcilerinin katılımıyla anlaşma görüşmeleri için bir komisyon kuruldu. Bu komisyon önümüzdeki birkaç ay içinde iki ülke arasındaki ortak strateji hakkında anlaşma görüşmeleri için hazırlık yapacak. Bu da önemli bir gelişmedir. Dördüncüsü, Azerbaycan'ın çok önem verdiği konulardan biri olan, ana karadan Nahçıvan Özerk Bölgesi arasında Ermenistan toprakları vardı, bu nedenle sürekli Ermenistan Azerbaycan'dan Nahçıvan'a eşya geçişini engelliyordu. Şimdi bu üçlü anlaşma gereğince, Azerbaycan topraklarından hiçbir engel olmadan ve Ermenistan tarafından kontrol edilmeden Nahçıvan'a eşya ve yük gönderilebilecek. Bu dört nokta Washington'da yapılan anlaşma çerçevesinde Azerbaycan'ın faydalarıdır.

Rûdaw: Bahsettiğiniz bu noktalar ne zaman uygulamaya geçer ve hayata geçirilir? Komisyon ve temsilcileriniz ne zaman birlikte çalışır ve nasıl uygulanır?

Cavid İsmayilov: Şununla başlayayım, birincisi 907. madde kaldırıldı, yani bu uygulama aşamasına geçti. Minsk'in Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı'ndan feshi konuşuluyor. Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı Genel Sekreteri Feridun Sinirlioğlu, Minsk Grubu'nun feshi için hemen hazır olduklarını belirtti. Minsk Grubu üyesi olan Fransa da bunu destekledi. Bu nedenle önümüzdeki birkaç gün içinde bir konferans aracılığıyla Minsk Grubu'nun feshi ilan edilmesi bekleniyor. Anlaşma henüz iki gün önce imzalandığı için, diğer konular hakkında henüz belirli bir tarih belirlenmedi. Bu süreç yeni başladı ve sürecin tamamlanması için toplantılar devam edecek. Yani yeni ve olumlu bir süreç başladı.

Rûdaw: Koridor konusu da çok tartışılıyor, bu Azerbaycan için çok önemli. Bu koridor sadece ABD gözetiminde mi olacak? Çünkü orada Azerbaycan ve Ermenistan güçleri de var. Bu koridor ne zaman nakliye için açılacak? ABD ne zaman kuvvet gönderiyor?

Cavid İsmayilov: Bu koridor Azerbaycan'dan başlayıp Türkiye'ye kadar uzanıyor, koridorun sadece 43-44 kilometresi Ermenistan'dan geçiyor, burada koridorun kontrolü Ermenistan'ın elinde. Fakat Ermenistan'daki bu bölüm Ermenistan ve ABD'nin ortak şirketi tarafından yönetilecek.

Rûdaw: İdari yönetim mi yoksa güvenlik mi kastediyorsunuz?

Cavid İsmayilov: İdari açıdan. Ermenistan ve ABD'nin ortak şirketi idari olarak orayı yönetecek.

Rûdaw: Her şey ABD ve Ermenistan kontrolünde mi olacak? Siz ABD ile hangi bölümü ortaklaşa yöneteceksiniz?

Cavid İsmayilov: Hayır, hayır. Dediğim gibi, koridor üç ülke topraklarından geçiyor: Ermenistan, Azerbaycan ve Türkiye. Sadece 43-44 kilometre olan Ermenistan bölümü, Ermenistan ve ABD tarafından yönetilecek. Azerbaycan'dan geçen bölümü Azerbaycan kendisi yönetecek, Türkiye'den geçen bölümü de Türkiye kendisi yönetecek.

Rûdaw: İran rahatsız ve bu anlaşmanın ABD'nin çıkarına olduğunu söylüyor. Siz Azerbaycan olarak bu konuda İran'a ne mesajınız var? ABD'nin Azerbaycan ve Ermenistan yoluyla bölgeye gelmesi, tüm bölge üzerinde ne kadar etkili olacak? İran tarafıyla konuştunuz ve garanti verdiniz mi? Yoksa onlar sizinle konuştular mı?

Cavid İsmayilov: Dediğim gibi, ABD'nin faaliyet gösterdiği bölüm Ermenistan topraklarıdır. Bu konu İran-Azerbaycan ilişkileriyle ilgili değil, İran-Ermenistan ilişkileriyle ilgilidir. Bu nedenle İran'a vermemiz gereken herhangi bir garanti yok, İran'la yapmamız gereken herhangi bir görüşme yok. Ermenistan bu yetkiye sahip. Bu, İran ve Ermenistan arasında görüşülmesi gereken bir konudur. Biz bu koridoru bir koordinasyon olarak görüyoruz, tehdit olarak değil. Sadece Ermenistan ve Azerbaycan değil, tüm bölgenin bundan faydalanacağını düşünüyoruz. Bu nedenden bunu bölgesel tehdit veya engel olarak görmüyoruz. İran en başından beri bu koridora karşıydı. ABD devreye girmeden önce de İran bu Zegezur’e karşıydı. İran köklü olarak bu koridora karşı, çünkü İran bu koridorun açılmasıyla bölgedeki etkisinin azalacağını düşünüyor. Bence İran'ın bu rahatsızlığı sadece ABD'yle ilgili değil, çünkü ABD devreye girmeden önce de İran bu koridora karşıydı.

Rûdaw: Bu, İran-Azerbaycan ilişkilerinin daha karmaşık hale gelmesine neden olmaz mı? Aralarında daha fazla anlaşmazlık noktası oluşmaz mı? Çünkü daha önce de aralarında bazı anlaşmazlıklar vardı.

Cavid İsmayilov: Dediğim gibi, bu bizim İran'la ilişkilerimizle ilgili değil, İran-Ermenistan ilişkileriyle ilgili. İran ABD'nin koridorun o bölümünde faaliyet göstermesinden rahatsızsa, o bölüm Ermenistan topraklarında, bizim topraklarımızda değil. Bizim topraklarımızda hiçbir şekilde üçüncü ülkelerin güçleri olmayacaktır. Bu nedenle İran'la görüşmemiz gereken herhangi bir konu yok. Ama biz bu yolun açık olmasını ve vatandaşlarımızın, ayrıca mallarımızın kendi topraklarımızdan hiçbir engel olmadan Nahçıvan'a gitmesini istiyoruz. Elbette İran'da bazı güçler var, Azerbaycan'la ilişkilerini kötüleştirmeye çalışıyorlar. Ama Pezeşkiyan seçildikten sonra İran'la ilişkilerimiz çok iyi. Pezeşkiyan iki kez Azerbaycan'ı ziyaret etti. İşgalden kurtarılan Azerbaycan şehri Hankendi'yi ziyaret etti. Ayrıca Mart ayında Azerbaycan'ın kuzeyini ziyaret etti. "Hankendi" toplantısında, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan bir araya geldi. Bu ziyaretler İran-Azerbaycan ilişkilerine olumlu etki yapıyor. Pezeşkiyan döneminde, İran'da bazı güçler İran-Azerbaycan ilişkilerinin gelişmesinden rahatsızlar.