Sosyolog Mustafa Gürbüz, ABD’nin Türkiye’de ‘çözüm süreci’nin yeninden başlatılması için istekli olduğunu söylüyor.
“Türkiye’de Etnik Kürt Hareketleri: Etnik Çatışmayı Dönüştürmek” kitabının yazarı Gürbüz, PKK’nin terör örgütleri listesinden çıkarılmasına ilişkin ise, “Avrupa’nın Türkiye’yi üzecek böyle bir hamle yapması yakın zamanda pek mümkün gözükmüyor” diyor.
Gürbüz, HDP’nin güçlü olmasının PKK’nin işine gelmediğini, PKK’nin “Erdoğan’ın barış masasını devirmesini fırsat bildiğini” belirtti.
Mustafa Gürbüz, Türkiye’de Kürt meselesiyle ilgili gelişmeler hakkında Rûdaw’ın sorularını yanıtladı:
Bugün ABD Türkiye'deki Kürt sorununa nasıl bakıyor. Eskiye göre bir değişim söz konusu mu?
Eskisine göre çok büyük bir değişim olduğunu söylemek yanlış olur ancak Kürt meselesinin Türkiye’deki seyrini daha yakından takip ettiği kesin. Suriye’deki iç savaşın ve ABD ile YPG işbirliğinin bunda büyük bir rolü oldu.
ABD ve Avrupa ülkeleri arasında Kürt sorunu konusuda görüş farklılığı var mı? Ve Erdoğan bunu kendi lehine kullanmada başarılı mı?
Avrupa zaten önceden beri ABD’den daha eleştirel bir yaklaşım sergiliyordu ve son süreçte bazı ülkelerin PKK’yi terör listesinden çıkarma ihtimali oluştu. Ama her geçen gün büyüyen mülteci sorunundan ötürü Avrupa’nın Türkiye’yi üzecek böyle bir hamle yapması yakın zamanda pek mümkün gözükmüyor.
Avrupa’nın eskiden beri Türkiye’ye daha eleştirel olmasının pek çok nedeni var elbette: Kürt diasporasının daha güçlü olması, AB sürecinden ötürü Türkiye’deki hak ve özgürlüklerin daha çok tartışılıyor oluşu, coğrafi yakınlık, ABD’nin güvenlik eksenli politikalarına karşılık Avrupa’nın ekonomik eksenli politikaları vb.
PKK liderleri 7 Haziran'dan önce sürekli, Kürt sorununun çözümü için üçüncü bir gözün arabuluculuk yapmasını istiyordu. Bu mümkün mü? Değilse neden?
Mümkün ancak yakın zamanda olabilecek bir durum değil. En başta tekrar çözüm süreci için ciddi adımlar gerekli. Taraflar gittikçe artan bir güvensizlik girdabına düşmüş durumdalar.
ABD Türkiye'deki Kürt sorununun çözümünde arabulucuk yapmak konusunuda gerçekten istekli mi?
Arabuluculuktan kastınız Türkiye’nin yeniden barış sürecine dönmesi ise evet istekli. Yeni bir barış süreci Suriye’nin kuzeyinde yaşanabilecek olumsuz gelişmelere karşı ABD için önemli bir husus. Ancak ABD kendi gücünün yetmeyeceği karmaşık bir konuda çok ısrarcı olmayıp pragmatik davranmayı seçebilir.
Erdoğan cumhurbaşkanlığı süresince Kürt sorununun çözümü mümkün mü?
Erdoğan hakikaten bir Cumhurbaşkanı olursa olumlu gelişmeler olabilir ama sorun Erdoğan’ın kendine özgü bir başkanlık havası içine şimdiden girmiş olması. Referandum olsa da olmasa da artık Türkiye’de tek adam rejimi var diyebiliriz.
İsmail Beşikçi HDP’yi eleştirirken, ‘Sizi başkan yaptırmayacağız’ stratejisinin yanlış olduğunu söyledi. Sizce bu konuda HDP yanlış mı yaptı?
Beşikçi’ye katılmıyorum. Tek adam rejimi olan bir Türkiye’de Kürt meselesi konusunda iyimser olmak mantıksız. PKK ve Erdoğan anlaşsaydı belki bu PKK için doğru bir strateji olurdu ama asla HDP için değil. PKK Suriye’deki gelişmelerin kendi lehine gittiğini görünce Erdoğan’la pazarlıktan vazgeçti. Ama HDP’nin bu politikası kendisine yüzde 13 oy oranı ile tarihi bir zafer kazandırdı. HDP’nin çok güçlü olması PKK’nin işine gelmeyen bir durumdu zaten ve Erdoğan’ın barış masasını devirmesini PKK bir fırsat bildi. Yoksa halen süren bu hendek savaşları tam bir sene boyunca devam etmezdi.
Bazı gözlemciler ve siyasilere göre PKK ve Türkiye’nin sonbaharda yeniden masaya dönmesi için zemin hazırlanıyor. Bu doğru mu?
Suriye’deki iç savaşın şekillenmesine bağlı olarak mutlaka yeniden masaya oturulacaktır ve Washington bu süreci destekleyecektir. Ancak bu sefer denklem Suriye’nin kuzeyindeki Kürt kantonlarını da içereceği için ciddi ve kalıcı bir barış süreci olup olmayacağı tarafların güven tazelemesine bağlı bir durum.
Masaya dönmek Kürt sorununun çözümü anlamına geliyor mu?
Ateşkes mümkün olabilir ama ciddi bir barış süreci için pek çok engel var maalesef.
Kürt sorununun nihai çözümü için ön şartlar nelerdir?
Herkes bu sorunu kafasında nasıl tanımlıyorsa “nihai çözüm” konusunda da ona göre bir fikre sahip oluyor. Kimine göre Güneydoğu’da devlet kurulunca, kimine göre PKK yok edilince bu mesele bitmiş oluyor. Bana göre Türkiye’deki tüm kimlikler – Alevi - Sünni, dindar - laik, Müslüman - gayrimüslim hep birden – kendilerini baskı altında görmeden fikirlerini özgür ifade edemedikçe Kürt meselesinde ciddi bir mesafe alınamaz. Kürt meselesi Türkiye demokrasisi için turnosol kağıdı gibidir.
ABD’nin İran’ı tehdit ülke pozisyonundan çıkardığı söyleniyor. Bu doğruysa ABD’nin Kürt sorununa bakışı nasıl etkilenir ve ABD Kürtler’le ilgili nasıl bir strateji çizer?
Hayır, Washington İran’ı hala bir tehdit olarak görüyor ve İran’ın Irak Kürdistanı’ndaki politikalarını da bir tehdit olarak algılıyor.
Rojava’daki durum ve gelişmeler Kuzey Kürdistanı (Türkiye Kürdistanı) nasıl etkilenir? ABD ve Türkiye Suriye’de bir mütabakata varırsa bu Türkiye’nin masaya döneceği anlamına gelir mi?
Rojava denklemi Türkiye’deki Kürt meselesini uluslararası bir mesele haline getirdi. Suriye’deki iç savaşın nasıl sona ereceği hâlâ bir muamma olduğu için kesin bir şey söylemek zor. Ama daha önce de bahsettiğim gibi ABD Türkiye’nin masaya oturması konusunda elinden geleni yapacaktır. Tabii bu yine de ciddi ve kalıcı bir anlaşma için yeterli bir şart değil, bunu unutmamak lazım. En önemli şart masaya oturacak tarafların arasında belirli bir seviyede güven tesis edebilmektir.
Eski TBMM başkanı Cemil Çiçek ‘Sıra içerideki dostlarımızın sayısını arttırmak var’ mesajı ne anlama geliyor?
Tam olarak kimleri kastetti bilemiyorum ama ben Bülent Arınç, Abdullah Gül vb. AKP’nin küskün liderlerini anladım. Ahmet Davutoğlu ekibini de kastetmiş olabilir.
Çiçek’in mesaji AKP içinde daha ılımlı kadrolar var anlamına gelmez mi?
Şu andaki tek adam rejimine göre elbette bu isimler daha ılımlı kabul edilebilir ancak pek çoğu itibariyle yönetimden tasfiye edildiler ve uzun zaman Erdoğan’ın başkanlık emellerine payandalık yaptıkları için de itibarlarını yitirdiler. Bana göre AKP’nin yeniden restorasyonu artık mümkün değil.
PORTRE / Mustafa Gürbüz
Lisans ve yüksek lisans eğitimini Bilkent Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü’nde tamamladı. Doktora çalışmalarına ABD’de Connecticut Üniversitesi sosyoloji bölümünde devam etti. South Florida Üniversitesi ve George Mason Üniversitesi’nde doktora sonrası araştırmalar yaparak Türkiye’de Etnik Kürt Hareketleri: Etnik Çatışmayı Dönüştürmek (Rival Kurdish Movements in Turkey: Tranforming Ethnic Conflict) kitabını hazırladı. Halen Amerikan Üniversitesi’nde Ortadoğu üzerine dersler vermektedir.
Yorumlar
Misafir olarak yorum yazın ya da daha etkili bir deneyim için oturum açın
Yorum yazın