Irak Başbakanı Sudani: Erbil ile sorunların çözümünde büyük adımlar attık

Duhok (Rûdaw) – Irak Başbakanı Muhammed Şiya es-Sudani, Duhok’ta düzenlenen 6. Ortadoğu Barış ve Güvenlik Forumu’nda (MEPS2025) önemli açıklamalarda bulundu. Sudani, Erbil-Bağdat ilişkilerinde gelinen noktayı "büyük başarı" olarak nitelendirirken, seçim yasası tartışmalarında Başkan Barzani ile aynı fikirde olduğunu belirtti.

Başbakan Sudani, MEPS Forumu'nda yaptığı konuşmada, Federal Hükümet ile Kürdistan Bölgesi arasındaki ilişkilerin durumunu değerlendirdi.

"Kürdistan Bölgesi ile sorunların çözümü için büyük adımlar attık" diyen Sudani, Kürdistan’dan petrol ihracatının yeniden başlamasıyla ilgili olarak bunun "Irak ve Kürdistan Bölgesi için büyük bir başarı" olduğunu kaydetti.

Erbil ve Bağdat arasındaki sorunların "siyasi olmadığını" belirten Sudani, "Sorunlar var, ancak bunlar siyasi değil ve siyasi kararlarla ilgili değil. Yasalar, yorumlar ve teknik konularla ilgili" ifadelerini kullandı.

Sudani, sorunların çözümünde bir durgunluk olmadığını ve federal hükümet ile Kürdistan Bölgesi hükümeti arasında ortak bir ekibin çalıştığını ekledi.

Irak Başbakanı, federal hükümetin Kürdistan Bölgesi ve Irak vatandaşlarını aynı düzeyde ele aldığını vurguladı.

Sudani, mevcut hükümetin Ekim 2022'nin sonunda, tüm etnik grupların ve bileşenlerin temsilcilerinin katıldığı Devlet Yönetimi Koalisyonu ile sonuçlanan siyasi bir anlaşma temelinde kurulduğunu hatırlattı.

SEÇİM yasası tartışması: "Oy kaybı yaşandı"

Muhammed Şiya es-Sudani, Başkan Mesud Barzani'nin aynı forumda dile getirdiği seçim yasası eleştirilerine destek verdi.

Sudani, "Sayın Başkan Barzani'ye katılıyorum ki bu yasanın uygulanmasında oy kaybı yaşanmıştır" dedi.

Başkan Barzani, MEPS Forumu'nda seçim yasasının değiştirilmesi gerektiğini vurgulayarak "hiçbir adaletin olmadığını" ifade etmişti.

Yasanın değişikliğe ihtiyacı olduğunu vurgulayan Sudani, "Biz seçim yasasının istikrarlı olmasından yanayız. Her dönemde bir yasanın olması, siyasi güçlere ve ağırlıklarına göre bir yasanın taslağının çıkarılması doğru değildir" dedi.

Muhammed Şiya Sudani, 11 Kasım’da yapılan seçimlere İmar ve Kalkınma Koalisyonu olarak katıldı. Bu seçimde yaklaşık 1 milyon 317 bin oy almasına rağmen, bu sayının kazandıkları sandalyelerle orantılı olmadığını belirten Sudani, ayrıca , parlamentoda adil bir yasaya ulaşmak için tartışmalı konuların değerlendirilmesi gerektiğini, bu yasanın seçmenlerin sesini yansıtması ve oy kaybını engellemesi gerektiğini sözlerine ekledi.

İkinci dönem başbakanlık: "Kişisel istek değil"

Irak Başbakanı Sudani, olası ikinci başbakanlık dönemi hakkındaki sorulara açıklık getirdi.

Başbakanlık makamını yeniden kazanmayı kişisel bir arzu olarak görmediğini ifade eden Sudani, bunu, hükümetinin projeleri ve listesinin oylarıyla ilişkilendirdiğini söyledi.

Sudani, "İkinci dönem, kişisel bir istek olmaktan ziyade, başlattığımız bir projeyi tamamlamak için bir sorumluluk üstlenmeye hazır olmaktır. Listemizin bu seçimlerin birincisi olmasıyla ortaya çıkan hak edilmiş bir başarıdır" dedi.

Sudani'nin başını çektiği ittifak, Irak genelinde en çok oyu alarak 46 parlamento sandalyesi kazandı.

İmar ve Kalkınma Koalisyonu'nun, Koordinasyon Çerçevesi Koalisyonu'nun ana bileşenlerinden biri olduğunu belirten Sudani, "Koordinasyon Çerçevesi Koalisyonu, diğer taraflarla hükümetin kurulması konusunda görüşmelere başlayacak" şeklinde konuştu.

Duhok’ta 6. Ortadoğu Barış ve Güvenlik Forumu düzenleniyor

Ortadoğu'daki durumu ve bölgenin geleceğini ele almak üzere düzenlenen 6. Orta Doğu Barış ve Güvenlik Forumu (MEPS2025), bugün Duhok'ta "Yönetilen Kaos: Yeni Ortadoğu mu?" ana temasıyla başladı.

Zirve, bölgedeki mevcut çatışmalara çözüm yolları aramak ve kalıcı barışı tesis etmek için önemli bir platform sunuyor.

Forumun temel amacı, bölgede genel güvenlik ve istikrarın sağlanması hedefiyle Kürdistan Bölgesi ve Irak'taki durum başta olmak üzere Ortadoğu'nun kritik konularını tartışmak.

Yoğun katılımla başladı

MEPS2025, çok sayıda üst düzey katılımcıyı ağırlıyor. Başkan Mesud Barzani, Kürdistan Bölgesi Başkanı Neçirvan Barzani ve Başbakan Mesrur Barzani'nin yanı sıra Irak Başbakanı Muhammed Şiya es-Sudani de zirvenin önde gelen isimleri arasında yer alıyor.

Türkiye'den ise Gelecek Partisi Genel Başkanı Ahmet Davutoğlu, DEM Parti Diyarbakır Milletvekili Cengiz Çandar ve AK Parti Batman Milletvekili Ferhat Nasıroğlu gibi siyasi figürler konferansta boy gösteriyor. Irak Yüksek Yargı Konseyi Başkanı Faik Zeydan ile birlikte Kürdistan Bölgesi, Irak ve çeşitli ülkelerden yüzlerce lider, siyasi temsilci, diplomat ve akademisyen de forumda hazır bulunuyor.

MEPS2025 Programı

Forumun ilk gününde Cambridge Üniversitesi, Atlantic Council, Carnegie Corporation Kriz Müdahale Konseyi ve London School of Economics & Political Science ortaklığında kapalı oturumlar düzenlendi.

Bugün ise AUK Mütevelli Heyeti Başkanı Mesrur Barzani'nin açılış konuşmasının ardından, Başkan Mesud Barzani bir konuşma yaptı.

Ardından Irak Yüksek Yargı Konseyi Başkanı Dr. Faiq Zaidan, BM Irak Yardım Misyonu Özel Temsilcisi Mohamed Al Hassan ve Irak'tan Ulusal Hikmet Hareketi Lideri Seyyid Ammar el-Hakim ile Azm İttifakı Başkanı Muthanna al-Samarrai önemli değerlendirmelerde bulundu.

Muhammed Şiya es-Sudani ile özel sohbet

Irak Başbakanı Muhammed Şiya es-Sudani, Al-Sharq Haber'den Hadeel Al-Alian'ın başkanlığında özel bir oturumda konuştu.

Ortadoğu: Yönetilen kaos mu?

İkinci oturumda, ABD'den Dr. Dalia Dassa Kaye başkanlığında, Irak eski Dışişleri Bakanı Hoşyar Zebari, Türkiye Milletvekili Ferhat Nasıroğlu, Katar'dan Dr. Tarık M. Yusuf ve İran'dan Dr. Kayhan Barzegar, bölgedeki zorlukları ve beklentileri ele aldı.

Diğer bir özel oturumda Irak Dışişleri Bakanı Fuad Hüseyin, Shams TV'den Elie Nakouzi'nin başkanlık ettiği oturumda düşüncelerini paylaştı.

Barışın destekçileri

Dördüncü oturumda, eski CNN Kıdemli Muhabiri Arwa Damon başkanlığında, Ürdün eski Başbakanı Bişer Hasavneh, Kürdistan Bölgesi Dış İlişkiler Bakanı Safeen Dizayee, Katar Dışişleri Bakanlığı'ndan Abdulaziz Al Horr, AB Körfez Özel Temsilcisi Luigi Di Maio ve MÜSİAD Başkanı Burhan Özdemir, Ortadoğu'da arabuluculuk ve çatışma önleme mekanizmalarını tartıştı.

Forum kapsamında ayrıca bugün, “Irak’ta federalizm değerlendirilecek

Beşinci oturumda Al Monitor'dan Amberin Zaman moderatörlüğünde, Amargi Liberal Parti Lideri Kusay Mahbuba, İngiltere'nin eski Bağdat Büyükelçisi Sir John Jenkins, ABD eski Irak ve İran'dan Sorumlu Dışişleri Bakan Yardımcısı Victoria Taylor ile Prof. Brendan O'Leary ve Dr. Yerevan Saied, Irak federalizminin yirmi yıl sonraki durumu irdelenecek.

Küresel bağlantı ve ABD-Çin rekabeti

Altıncı oturumda, Africa Here and Now'dan Martine Dennis başkanlığında, Irak İmar Bakanı Bengin Rekani, Tayland eski Dışişleri Bakanı Dr. Kantathi Suphamongkhon, Türkiye Milletvekili Mustafa Yeneroğlu ve Prof. Eric Alter, küresel güç rekabetinin Ortadoğu'ya etkilerini değerlendirecek.

Neçirvan Barzani ile özel sohbet

Günün son oturumunda bugün Kürdistan Bölgesi Başkanı Neçirvan Barzani, BBC'den Ciyar Gol'ün moderatörlüğünde özel bir söyleşi gerçekleştirecek.

Forumun kapsamında yarın da bölgedeki durum ele alınacak.

İlk oturuma Gelecek Partisi Genel Başkanı Ahmet Davutoğlu, eski Diyarbakır Büyükşehir Belediye Başkanı ve eski Milletvekili Osman Baydemir ve Irak Ulusal Güvenlik Danışmanı Kasım el-Araci katılacak.

Washington Enstitüsü'nden Andrew Tabler başkanlığında gerçekleştirilecek diğer bir oturumda, Kürdistan Bölgesi İçişleri Bakanı Rebar Ahmed, Basra Valisi Esad El İdani, Suriye Dışişleri Bakanlığı'ndan Kuteybe İdlibi ve Büyükelçi Peter Galbraith, Irak ve Suriye'deki güç paylaşımının geleceğini ele alacak.

Kürdistan'ın reform gündemi ve ekonomik ortaklıklar

Ortadoğu Enstitüsü'nden Dr. Gönül Tol başkanlığında, eski BM Irak Özel Temsilcisi Nikolay Mladenov, Kürdistan Bölgesi Başbakan Yardımcısı Aziz Ahmed, Atlantic Council'dan William F. Wechsler ve Harvard Üniversitesi'nden Adel Hamaizia, refah ve iyi yönetişim yoluyla barışı sağlamayı tartışacak.

Mesrur Barzani ile özel sohbet

Kürdistan Bölgesel Hükümeti Başbakanı Mesrur Barzani, Kpler Energy'den Amena Bakr'ın moderatörlüğünde özel bir sohbet gerçekleştirecek.

Brookings Enstitüsü'nden Dr. Vanda Felbab-Brown başkanlığında, Irak İçişleri Bakanı Amir el-Şemeri, İngiltere eski Maliye Bakanı Nadhim Zahawi, DEM Parti Diyarbakır Milletvekili Cengiz Çandar, ABD eski Dışişleri Bakan Yardımcısı Clarke Cooper ve Oxford Üniversitesi'nden Prof. Eugene Rogan, Batı'nın Irak ile etkileşimindeki beklenti ve gerçeklik farklarını masaya yatıracak.

Gençlerin Ortadoğu'nun geleceğinde rolü

Oxford İnsan Hakları Merkezi'nden Dr. Ewelina Ochab başkanlığında, Irak eski Gençlik ve Spor Bakanı Abdul-Hüseyin Abtaan, The Saudi Times'tan Abeer Abdalla, Avrupa Ortadoğu ve Kuzey Afrika Çalışmaları Enstitüsü Direktörü Dr. Adel Bakhawan, AUK mezunu Lana Zebari ve Umman Ekonomi Bakanlığı'ndan Dr. Aisha Al Sarihi, Ortadoğu'nun geleceğini gençlerle yeniden hayal etme konusunu işleyecek.

Forum, MEPS Forumu Başkanı Dr. Honar İsa'nın kapanış konuşmasıyla sona erecek.