Rûdaw
Erbil (Rûdaw) - Rûdaw Belgesel ekibi, Kürdistan Bölgesi’nde Türkmen toplumunun anadillerini koruma ve yaşatma çabalarını konu alan kapsamlı bir belgesel yayınladı. “Kürdistan’da Türkmen Dilinin Canlanışı” başlıklı yapım, Türkmen halkının geçmişten günümüze uzanan kültürel ve eğitim mücadelesine ışık tutuyor.
Rûdaw Medya Grubu Beglesel Bölümü, Kürdistan Bölgesi’nde Türkmen toplumunun anadillerini koruma ve yaşatma çabalarını konu alan “Kürdistan’da Türkmen Dilinin Canlanışı” belgeseli hazırladı.
Rûdaw TV’de yayınlanan belgeselin yapımcılığını Newzad Mahmud üstlenirken, yönetmen koltuğunda Ari Emin oturuyor. Belgeselin görüntü ve kurgusu yine Ari Emin'e ait. Seslendirmesi Bedirxan Dri tarafından yapılan yapımın Türkçe redaksiyonu ise Hemen Asaf ve Abdullah Şükür tarafından gerçekleştirildi.
Belgeselin önemli konukları
Belgeselde, Türkmen okullarında anadil eğitimi gören öğrencilerden öğretmenlere, kanaat önderlerinden dil uzmanlarına kadar birçok isim yer alıyor.
Kürdistan Bölgesi Etnik Gruplardan Sorumlu Bakanı Aydın Maruf, Türkmen Eğitim Genel Müdürü Sabah Salih, Selahaddin Üniversitesi Türk Dili Bölüm Başkanı Dr. Hazım Burhan, Türkmen Kültür ve Sosyal İşler Evi Başkanı Azad Küreci, kanaat önderleri Mahmud Çelebi ve Tarık Hacı Raşid gibi isimler belgeselde görüşleriyle öne çıkıyor.
Ayrıca Karaoğlan Türkmen Okulu Müdürü Hüseyin Ali, emekli öğretmen Muhammed Ahmed, Türkmen Garbi Ortaokulu öğrencisi Ayşe Abdülkerim, öğretmenler Sungül Adnan ve Melal Abdülgani ve Küreciler Camii hatibi Molla Hoşyar Erbilli de anlatımlarıyla katkı sunuyor.
Eğitimde Türkmence ilerliyor
Kürdistan Bölgesi’nde bugün 2 bin 741 öğrenci Türkmen okullarında eğitim alıyor. Anadilde eğitimin anaokulundan üniversiteye kadar kesintisiz sürdürülüyor.
Toplam 19 Türkmen okulunun 15’i Erbil’de, 2’si Kifri’de, biri ise Süleymaniye’de bulunuyor.
Okullarda Kürtçe, Arapça ve İngilizce dersleri dışındaki tüm dersler Türkçe veriliyor.
Eğitim Kürdistan Eğitim Bakanlığı müfredatına göre yürütülürken, dil bilgisi ve Türkmen edebiyatı dersleri özgün içeriklerle işleniyor.
2017 yılında Türkmen okullarında Arap harflerinden Latin alfabesine geçilmesiyle birlikte yeni bir döneme girildi. Ancak bu geçiş, eski ve yeni kuşaklar arasında yazılı dilde anlaşmazlıklara yol açtı. Dil uzmanları bu değişimi farklı şekillerde yorumlarken, iki kuşak arasında oluşan bu uçurumun kültürel sürekliliği tehdit ettiği vurgulanıyor.
Siyasi temsilde gerileme var
Belgesel, Türkmenlerin eğitimde kazandığı hakların yanı sıra siyasi temsilde yaşadığı kayıplara da dikkat çekiyor.
Kürdistan Parlamentosu’nda geçmişte 5 kota sandalyesine sahip olan Türkmenler, Irak Yüksek Federal Mahkemesi kararıyla bugün sadece 2 sandalye ile temsil ediliyor.
Buna karşın Kürdistan Bölgesi Hükümeti’nde Türkmen kökenli bir bakan ve başkan danışmanı yer alıyor.
Türkmence sadece okullarda değil, camide ve medyada da yaşatılıyor
Belgeselde, Türkmen dilinin sadece okullarda değil, camilerde ve medya alanında da yaşatılmaya çalışıldığı vurgulanıyor.
Erbil’deki bazı camilerde Cuma hutbeleri Türkmen diliyle verilirken, Türkmenler kendi dillerinde yayın yapan televizyon, radyo, gazete ve dergilere sahip. Barış Dergisi, bu yayınların başında geliyor.
Tarihi Dönem: 1992 Anayasası
1992 yılında kabul edilen Kürdistan Bölgesi Anayasası’nın 4. maddesiyle, tüm etnik gruplara kendi anadilinde eğitim hakkı tanındı.
Bu yasal düzenleme, Türkmen toplumu için bir dönüm noktası oldu.
Ayrıca, 2020 yılında Kürdistan Parlamentosu tarafından 25 Şubat “Türkmen Gazetecilik Günü” olarak ilan edildi.
Yorumlar
Misafir olarak yorum yazın ya da daha etkili bir deneyim için oturum açın
Yorum yazın