Kürt müziğinin gözardı edilen kraliçesi: Fetaney Welidi

Sine (Rûdaw)- 31 Ekim’de kutlanan Dünya Kentleri Günü vesilesiyle UNESCO, toplam 246 üyeye sahip olan organizasyonun “Yaratıcı Şehirler Ağına"66 kentsel yerleşim belirledi. 

2019 UNESCO "Yaratıcı Şehirler Ağı"na Rojhılat’ın Sine (Sanendej) kenti de müzik dalında “Yaratıcı Şehirler Ağı'na” dahil olmuştu.

Kürt müziğinin önemli bir merkezi haline gelen Sine’de yüzlerce müzisyen, ses sanatçısı ve müzik grupları eğitildi. Bu sanatçılardan biri de Fetaney Welidi’dir.

Rojhılat’ta ilk kadın ses sanatçısı olan Fetaney Welidi, 1970’lerde Kürt müziğinin yıldızı olarak tanındı.

1953 yılında müzisyen bir ailede Sine’de dünyaya gelen Fetaney Welidi, Tahran’da müzik alanında yüksek eğitim aldı. 1970’lerde Kamkar Grubu’nun babası Hasan Kamyar ve babası Muhammed Şerif Welidi tarafından müzikle tanıştı.

Fetaney Welidi’nin babası Muhammed Şerif Welidi döneminde hem tanınmış bir viyole hem de ses sanatçısıydı. Baba Muhammed Şerif Welidi, kızının Kürt müziğiyle ilgilenmesinde oldukça önemli bir role sahip oldu.

Hasan Kamyar’ın teşfikiyle ilk şarkısını Sine Radyosu’nda seslendiren Fetaney Welidi, kısa sürede dönemin tanınmış müzisyenleri Grişa Mikayilzade ve Mucteba Mirizade’nin dikkatini çekmeyi başardı.

Sine ve Kirmanşan radyolarında kısa sürede 56 eser okumasına rağmen Welidi’nin, sadece bir albümü bulunuyor.

Fetaney Welidi’nin müzikten uzaklaşmasına dair birçok hikaye söyleniyor. Welidi’nin, hüzünlü bir aşk hikayesi ve bu aşkın sonunda psikolojik sorunlar yaşamasına neden olduğu bir diğer söylenti ise, dönemin kadın müzisyenlere sıcak bakılmadığı geleneklerden uzak olduğu gerekçesiyle toplumun baskısına maruz kalarak, sanat dünyasından uzaklaştığı söyleniyor.

Fetaney Welidi ile yaşıt olan Şehin Talabani ilk şarkısını Ebas Kemendi’nin “Sebri Gulfıroş” şarkısına düet yaptı. Ancak toplum baskısından dolayı, düeti yapan kişinin Fetaney Welidi olduğu söyleniyordu.

Birçok Farsça müzik dergilerinde dahi Fetaney Welidi’nin “Sebri Gulfıroş” şarkısıyla adı anılarak müzik dünyasındaki önimine dikkat çekiliyor.

Zorlu yaşam mücadelesi, gözardı edilmesi ve psikolojik sorunlarla karşı karşıya kalması nedeniyle Fetaney Welidi’nin yaşıtları erkek müzisyenlere kıyasla sanattan uzaklaşmasına neden oldu. Fetaney Welidi’nin yaşamına ilişkin söylentiler dışında yeterli bilgi bulunmuyor.

Yaşamının büyük bölümünü yanlızlık içinde geçiren Fetaney Welidi’yi, bir Kürt müzisyeni olarak bazı kişiler kendisine vefa borcunda dolayı sadece 4 kez ziyaret etti.

Babasının ölümünden sonra Fetaney Welidi’nin tamamiyle gözardı edildiği belirtildi.

2017 yılında babasının ölümünden sonra sahipsiz kalan Fetaney Welidi, Sine’de Behar adlı kimsesizler ve ruh hastalıkları tedavi merkezine yerleştirildi.

Fetaney Welidi’nin kız kardeşleri bazı özel kişiler dışında kimseyi onunla görüşmesine izin vermiyor.

Biri erkek 4 kardeşi olan Fetaney Welidi’nin erkek kardeşi de psikolojik sorunlardan dolayı aynı merkezde tedavi görüyor. Tahran’da yaşayan kız kardeşler ise başta basın kuruluşları olmak üzere hiçkimsenin kardeşleriyle görüşmelerine izin vermiyor.

Fetaney Welidi’nin müzikle ilgilendiği dönemde, “Li Jin bêzarım, Eyi dlî xemînm boç bêqerarî, layi layi dlim layi le bağî sînem, Ayi le dest yarm malî wêranm, Le seruwî qametî yar, Hatewe yarım yarî wefadarm, Bê to bîmarm bê dost û yarm, Behar feslêkî xoşe....” adlı şarkıları en çok bilinen şarkıları arasında yer alıyor.

Müzisyen Yadulla Muhamed, Fetaney Welidi için, “Yazık Fetaney ve kimsesizliğine çok yazık. Fetaney Welidi gibi bir Kürt sanatçısını tanımayan Kürt halkına yazık oldu. Kimsesizlik ve yalnızlıktan hastane köşelerinde tek başına bırakıldı” dedi.

Tanınmış Kürt müzisyen Hüseyin Elizade ise, “Fetaney Welidi’nin eşsiz bir sesi vardı. Kürt müziğinde bir ışık olabilecek kabiliyete sahipti. Ne yazık ki kısa süren müzik yaşamında görmek istediğimiz zirveye çıkamadı” diye konuştu.