Haber Merkezi - Hava kirliliği hayatımızı tehdit etmeye devam ederken yapılan bir araştırmaya göre Alzheimer ve demans semptomlarının çevresel faktörlerle bağlantılı olduğu ortaya çıktı. İstanbul'un da havasının en kirli ve en temiz olduğu ilçeleri de belirlendi.
Kışın yakılan soba, artan betonlaşma ve yoğun trafik hava kirliliğinin başlıca nedenleri arasında yer alıyor.
Alınan her nefeste hastalıklara hatta ölüme bile davetiye çıkarıyor.
Yapılan bir araştırmaya göre Alzheimer ve demans semptomlarının çevresel faktörlerle bağlantılı olduğu ortaya çıktı.
127 bin kişi hayatını kaybetti
Sadece iki yılda Türkiye’de yaklaşık 127 bin kişi hava kirliliği nedeniyle hayatını kaybetti. Dünya genelinde ise bu rakam 8 milyonun üzerinde.
İTÜ İklim Bilimi ve Meteoroloji Mühendisliği Bölümü Öğretim Görevlisi Prof. Dr. Hüseyin Toros, normal bir günde bir insanın 15 kilogram hava soluduğunu dile getirdi.
Toros, "Soluduğumuz hava nefes yoluyla akciğerlere oradan kalp damar yoluyla tüm vücudumuza yayılıyor." dedi.
İstanbul’da havası en kirli ilçeler
2023-2024 verilerine göre, megakentte hava kirliliğinin en fazla olduğu ilçeler; Esenyurt, Yenibosna, Şişli ve Kartal olarak belirlendi. Havası en temiz ilçeler ise Büyükada, Şile ve Sarıyer.
Havası en temiz ve en kirli iller
Türkiye genelinde de en yüksek hava kirliliğine sahip şehirler Iğdır, Erzincan ve Kütahya oldu.
Havası en temiz iller ise Artvin, Kırşehir, Dersim, Kırıkkale, Ardahan, Bitlis, Eskişehir, Bolu ve Zonguldak oldu.
‘Hiçbir ilin hava kalitesi iyi değil’
Öte yandan Temiz Hava Hakkı Platformu'nun geçtiğimiz hafta açıkladığı Kara Rapor 2025'e göre, 2024’te hava kalitesi iyi olan il yok.
Havası en kirli iller Iğdır, Erzincan ve Kütahya. Ankara ve İstanbul’da hava kirliliği ‘hassas’ düzeyde. En önemli önlenebilir ölüm nedenlerinden olan hava kirliliğinin düzeyi DSÖ’nün önerdiği seviyeye çekilirse Türkiye’de yılda en az 60 bin hayat kurtarılabilir.
Kara Rapor’a göre 2024’te hiçbir ilin yıllık ortalama hava kalitesi Dünya Sağlık Örgütü’nün önerdiği kılavuz değerlere göre temiz değil. "Osmaniye, Iğdır ve Malatya" partikül madde kirliliği en yüksek ilk üç il oldu.
Kirli hava Akdeniz ve doğu illerinde yoğunlaşıyor: Halk yılın yüzde 70’inde sağlıksız havaya maruz kaldı
Kirliliğin en önemli kaynaklarından biri trafik olarak belirtildi. En kirli ilk 10 ile bakıldığında bu illerin Akdeniz bölgesinin doğusunda ve güneydoğu Anadolu’da yoğunlaştığı gözlendi. Sanayinin ve termik santrallerin olduğu bölgeler olan Bursa Kestel, Osmaniye ve Şırnak’ta halk, 250 günün üzerinde yani yılın yüzde 70’inde sağlıksız havaya maruz kaldı.
Osmaniye halkı, 2024 yılı boyunca ortalamada 83,60 µg/m3 partikül madde soludu. Bu, DSÖ’nün önerdiği en yüksek kirlilik düzeyinin 5 katından, Türkiye’de yasal sınırın 2 katından fazla.
Kara Rapor 2025’te yapılan 10 yıllık değerlendirmeye göre özellikle doğalgaz kullanımına geçen bölgelerde (ör. Edirne-Keşan) hava kalitesinde belirgin iyileşmeler görülürken Ankara Keçiören, Antalya ve Urfa gibi hızla büyüyen kentlerde hava kalitesi düştü. 10 yıllık değerlendirmenin en önemli çıktısı Türkiye’de hava kirliliğinin halen düzenli ve yeterli ölçülmediği oldu.
PM2.5: Her 10 erken ölümün birinden sorumlu
İnce partikül madde PM2.5 kirliliğinin, dünyada toplam hastalıkların yüzde 8’inden ve yılda 7,8 milyon erken ölümden sorumlu olduğunun, özellikle solunum ve dolaşım sistemi hastalıklarına yol açtığının belirtildiği Kara Rapor 2025’te şu veriler dikkat çekiyor: Dünyada KOAH’a bağlı ölümlerin yüzde 41,3’ü, iskemik kalp hastalıklarına bağlı ölümlerin yüzde 27,7’si, inme kaynaklı ölümlerin yüzde 27,4’ü, akciğer kanserine bağlı ölümlerin yüzde 18,6’sı, diyabete bağlı ölümlerin yüzde 17’si PM2.5 kirliliğinin sonucu. Kirlilik, kronik böbrek hastalığı, nörolojik hastalıklar, erken doğum ve ruh sağlığı sorunları gibi riskleri de artırıyor.
“Yapılan hesaplamalara göre Türkiye’de 2023 ve 2024’te, ince partikül madde PM2.5 kirliliği nedeniyle sırasıyla 63 bin 851 ve 62 bin 644 erken ölüm meydana geldi. Bu, 30 yaş üstü nüfusta tüm ölümlerin yaklaşık yüzde 13’ünün hava kirliliğine atfedilebileceği anlamına geliyor” vurgusu yapan Temiz Hava Hakkı Platformu Yürütme Kurulu Üyesi ve Çevre İçin Hekimler Derneği THHP Temsilcisi Prof. Dr. Çiğdem Çağlayan sözlerini, “Eğer PM2.5 düzeyi DSÖ’nün önerdiği yıllık ortalama 5 µg/m³ seviyesine indirilebilseydi yılda 60 binin üzerinde ölüm önlenebilirdi” diye sürdürdü.
2024’te hava kirliliğine bağlı ölüm oranının en yüksek olduğu il Osmaniye (yüzde 33,8) olurken, toplam ölümlerin sayısal olarak en fazla görüldüğü iller İstanbul, Bursa ve Ankara oldu.
Orman yangınları zehirliyor
Orman yangınlarından kaynaklanan PM2.5 kirliliğinin sağlık üzerindeki etkileri de çok ağır. 32 Avrupa ülkesinden 541 milyon kişiyi kapsayan güncel bir araştırmada, orman yangınlarına bağlı PM2.5 maruziyetinin diğer kaynaklardan gelen PM2.5’e göre çok daha fazla ölüme yol açtığı gösterildi. Ölümlerin başlıca nedeni, solunum sistemi hastalıkları.
Yorumlar
Misafir olarak yorum yazın ya da daha etkili bir deneyim için oturum açın
Yorum yazın