TSK Libya'ya asker gönderirse nasıl bir silahlı güçle karşılaşacak?
Haber Merkezi – Türkiye’de hükümet kanadı, Trablus merkezli Ulusal Mutabakat Hükümeti'ne (UMH) destek için Libya'ya asker gönderilmesini öngören tezkereyi Meclis’te oylamaya hazırlanıyor. Tezkere onaylanırsa Türk Silahlı Kuvvetleri unsurları Libya'da Tabruk merkezli General Hafter güçlerine karşı Trablus'u savunacak.
Hali hazırda Mısır, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri, Rusya ve Fransa'nın desteğini alan Hafter'in silahlı gücü ne kadar?
Hafter'e bağlı birlikler Libya Ulusal Ordusu adı altında toplanıyor. Ordunun merkezinde Hafter'in oğlu Halid Hafter tarafından kumanda edilen 106. Tugay bulunuyor.
Kara kuvvetleri
Libya Ulusal Ordusu'nun askeri gücü yaklaşık 38 bin savaşçı (yaklaşık 1500'ü rütbeli) olarak gösteriliyor. Hafter'e bağlı kara güçlerinin elinde çoğu Rus yapımı, en az 300 ana muharebe tankı bulunuyor.
Libya Ulusal Ordusu'nun elindeki uçaksavar ve roketatar sayısı ise yaklaşık 7 bin. Bu silahların içinde Rus yapımı ZU-23-2 ve ZPU'lar ön plana çıkıyor. ABD yapımı M40 ile Çin yapımı çoklu roketatar Type 63 de Hafter güçlerinin envanterinde dikkat çeken diğer silahlar.
Diğer yandan, Hafter'e bağlı birliklerin NATO standartlarında üretilen İtalyan yapımı, kundağı motorlu topçu sistemi Palmaria kullandığı gözlenmişti. Libya Ulusal Ordusu'nun 50'den fazla Palmaria obüsüne sahip olduğu tahmin ediliyor.
Hafter'in kara kuvvetlerinde, tamamı 106. Tugay'ın kontrolünde 4 adet Rus yapımı MI-24 saldırı helikopteri bulunuyor. Hafter'in envanterinde yine Rus yapımı Pantsir karadan havaya füze sistemleri de yer alıyor. 106. Tugay iki adet Pantsir'e sahip.
Hafter güçleri ayrıca, yaklaşık 300 adet ABD yapımı BAE Caiman zırhlı personel taşıyıcı da kullanıyor.
Hafter'e bağlı birliklerin kontrolündeki ülkenin batısında yer alan El-Vutye Hava Üssü de 7 bin asker kapasitesi ile ülkedeki en büyük üs konumunda.
Yabancı savaşçılar
Rus Wagner Grup savaşçıları, Sudan Bağımsızlık Hareketi'ne bağlı milisler ve Çadlı savaşçılar da Halife Hafter'e bağlı silahlı güçlere destek veriyor. Libya'da en az 200 Rus paralı asker görev yapıyor. sudanlı savaşçıların sayısı 2016'da 1.500 olarak açıklanmıştı. Rakamın 2019'da 4 bine kadar çıktığı tahmin ediliyor.
İtalya merkezli Uluslararası Siyasal Araştırmalar Enstitüsü'nün Mayıs 2019 verilerine göre Libya Ulusal Ordusu'nun bünyesinde yaklaşık 18 bin yabancı savaşçı bulunuyor.
Hava kuvvetleri
Libya Ulusal Ordusu'nun hava gücü Trablus hükümetinden üstün gösteriliyor. Trablus merkezli Ulusal Mutabakat Hükümeti'nin hava kuvvetleri özellikle yakıt ve modernizasyon sıkıntısı yaşarken, Hafter, Mısır ve Birleşik Arap Emirlikleri'nin desteğiyle hava kuvvetlerini güçlendirdi.
Hafter'in elinde 2 adet Mirage F-1ED, 12 adet MiG-21, 3 adet MiG-23ML ve bir adet Su-22 savaş uçağı bulunuyor. Uçakların bakımı büyük oranda Mısır tarafından yapıldı.
Hafter ayrıca C-130 Hercules ve Antonov An-26'nın yanı sıra Mil Mi-2, Mil Mi-8, Mil Mi-14, Boeing CH-47, Agusta Westland AW139 tarzı helikoptere sahip.
Bunların çoğunun Kaddafi döneminden (1969-2011) kalan, eski ve yıpranmış uçaklar olsada Mısır ve BAE tarafından modernize edildi.
Eski Libya Genelkurmay Başkanı General Abdusselam Cadallah, 2015'te verdiği bir röportajda, Hafter güçlerinin MIG-21 ve MIG-23 türünde 16 uçağının bulunduğunu belirtmişti.
Karşısında başka güçler de var
General Halife Hafter, dört yıldır başkent Trablus başta olmak üzere ülkenin tamamını kontrol etmeyi amaçlıyor.
Ülkenin batısında Misrata Tugayları başta olmak üzere Hafter'e karşı mücadele eden başka silahlı gruplar da var. Söz konusu gruplar arasında Zintan Tugayları ile Trablus Devrimci Güçleri, Nevasi Güçleri, Caydırıcı Güç ve Ebu Selim Güçlerini çatısı altında toplayan Trablus Tugayları bulunuyor.
Misratalılardan sonra batıdaki en güçlü grup olarak bilinen Zintan Tugaylarının bir kısmı Hafter'i desteklerken, Batı Bölgesi Komutanlığı olarak isimlendirilen Usame el-Cuveyli komutasındaki diğer kısmı Ulusal Mutabakat Hükümeti (UMH) yanlısı bir çizgi izliyor.
Söz konusu silahlı gruplar Hafter'in ülkenin batısına ve dolayısıyla başkente hakim olarak kendisini tüm Libya'nın lideri ilan etmesine engel oldu.
General Halife Hafter kimdir?
1943 Ecdebiye doğumlu Hafter, Sovyetler Birliği'nde askeri eğitim aldıktan sonra Libya Silahlı Kuvvetleri'ne katıldı.
Hafter, Libya'da Batı yanlısı olarak bilinen Kral İdris'i deviren askeri darbede Kaddafi'nin ordudaki en yakın silah arkadaşlarından biri olarak öne çıktı.
O dönem Kaddafi en güvendiği ve 'oğlu gibi gördüğü' isim olan Hafter'i Genelkurmay Başkanlığı'na atadı. Hafter, daha sonra Libya ordusunda Yom Kippur ve ülkesinin Çad'a karşı savaşında komuta kademesinde görev yaptı.
Hafter, 1987'de beraberindeki 700'e yakın adamıyla Çad'da esir alındı.
1990: Kaddafi'ye karşı CIA ile iş birliği iddiası
Çad'dan çıkarıldıktan sonra ABD tarafından Zaire'ye getirilen Hafter, Libya'ya dönmedi; Kaddafi'nin yurt dışındaki muhaliflerine katıldı.
Yurt dışındaki muhaliflerin silahlı kanadının başına geçen Hafter, ABD'de CIA'in merkezinin bulunduğu Virginia bölgesine yerleşti.
1993'te Kaddafi'ye yapılan CIA destekli başarısız suikast girişimini yönetmekle suçlanan Hafter, ülkesinde idam cezasına çarptırıldı.
Hafter'in ABD'ye yerleşmesinden sonraki 20 yıllık dönemde Kaddafi'yi devirme planları hazırladığı iddia edildi.
2011: Kaddafi devrildi, Hafter için sürgün bitti
Orta Doğu ve Kuzey Afrika'daki halk ayaklanmalarının yaşandığı 2011'de Kaddafi yönetiminin devrilmesiyle, Hafter için de sürgün yılları sona erdi ve Libya'ya döndü.
Hafter, ülkesine döndükten sonra yönetimde herhangi bir üst düzey görev alamadı.
2014: Trablus yönetimine bayrak açtı
Hafter, 2014'e Libya'da seçimle göreve gelen Milli Genel Kongre'nin lağvedildiğini ve geçiş dönemi için yeni bir yol haritası bulunduğunu açıkladı.
Hafter'in yönettiği grupların Libya içindeki silahlı iktidar mücadelesi başladı.
Hafter ayrıca Irak Şam İslam Devleti (IŞİD) kontrolündeki Bingazi ve Sirte'ye operasyon başlattı. Terörizme karşı uluslararası destek istedi.
2015: Darbe girişimi
Ülkede Tobruk'ta Temsilciler Meclisi ve başkent Trablus'ta Milli Genel Kongre olmak üzere iki meclis ortaya çıktı.
2011'deki iç savaş sırasında ülkenin doğusunda savaşan silahlı gruplardan destek alan Hafter, Tobruk merkezli Temsilciler Meclisi tarafından Şubat 2015'te "orgeneral" rütbesine yükseltilerek "Libya Ulusal Ordusu" isimli silahlı grubun başına "Başkomutan" olarak atandı.
Hafter, bölgedeki devrim karşıtı grupların arkasında yer alan Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ve Mısır gibi ülkelerce güçlü şekilde desteklendi.
Birleşmiş Milletler'in (BM) girişimleriyle, 2016'da Fas'ın Suheyrat kentinde varılan "Libya Siyasi Anlaşması" uyarınca kurulan ve Türkiye’nin de desteklediği Ulusal Mutabakat Hükümeti (UMH) Başkanlık Konseyi, uluslararası toplum tarafından Libya'nın tek meşru temsilcisi olarak tanındı.
UMH Başkanlık Konseyi'nin sunduğu hükümet listeleri General Hafter'in baskıları nedeniyle Tobruk'taki Temsilciler Meclisi'nde onaylanamadı ve süreç tıkandı.
Hafter, o dönem Tunus'ta bulunan UMH Başkanlık Konseyi mensuplarının Libya topraklarına girişini zorlaştırmakla kalmadı, ülke ekonomisinin can damarı olan ve UMH kontrolünde bulunan Petrol Hilali bölgesine saldırı başlattı. Hafter'in Petrol Hilali saldırıları, aynı zamanda Libya'nın temel ekonomik girdisi olan petrol üretimine de büyük sekte vurdu.
Libya Denetim Bürosu'nun paylaştığı rakamlara göre, Libya 2013-2016 yıllarında petrol üretiminde 106 milyar dolar değerinde kayba uğradı.
2017: Hafter, uzlaşmayı kabul etti
Hafter, baskılar sonucu 2017 yazında Fransa'nın başkenti Paris'te, UMH Başkanlık Konseyi Başkanı Fayiz es-Serrac ile kameralar karşısına geçti.
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'un girişimiyle Paris yakınlarında bir araya gelen Hafter ve Serrac, ateşkes ilan edilmesi ve 2018'de seçimlerin yapılması konularında anlaşma sağlandığını bildirdi.
Ancak Hafter tarafı anlaşmanın hayata geçirilmesi için silahlarını bırakmadan başkente girme şartını ortaya koydu.
Şubat'ta anlaşma, nisan'da başkente saldırı
Takvimler Şubat 2019'u gösterdiğinde, Libya'nın uluslararası tanınırlığa sahip tek yasal temsilcisi UMH Başbakanı Serrac ile ülkenin doğusundaki silahlı güçlerin lideri Hafter’in, BM ara buluculuğunda BAE'nin başkenti Abu Dabi'de gerçekleştirdikleri görüşmeler neticesinde "geçiş döneminin yıl sonunda yapılacak seçimlerle tamamlanması konusunda anlaştıkları" duyuruldu.
BM Libya Özel Temsilciliği'nin Libya'daki anlaşmazlığın çözümü için ortaya koyduğu uluslararası yol haritasının bir parçası olarak ülkedeki tüm aktörlerin katılımıyla 14-16 Nisan'da Gadamis kentinde "Ulusal Diyalog Konferansı" düzenlenmesi bekleniyordu.
Ancak, söz konusu konferansa günler kala, General Hafter, Libya'daki tüm diplomatik temsilcilikler ile bağımsız devlet kurumlarının bulunduğu ve ülke nüfusunun üçte ikisine ev sahipliği yapması sebebiyle muhtemel bir seçimde kritik önem taşıyan başkent Trablus'u ele geçirmek için 4 Nisan'da saldırı başlattı.
Hafter, Trablus'u 48 saat içinde ele geçireceği iddiasıyla başlattığı saldırıların ilk günlerinde başkent çevresindeki birçok noktada kontrolü sağlasa da UMH'nin direnişi sebebiyle Trablus rüyasını gerçekleştiremedi.
Kaynak: Euronews - AA