Ayser Çınar - Mehmet Oğuz
Erbil (Rûdaw) - Suriye’de “Türkmendağı” diye bir dağ olmadığı, sözkonusu bölgenin Kürt Dağı’nın bir bölümü olduğu tartışılıyor.
Haritalara ve belgelere bakıldığında, Türkiye medyasının bir süreden beridir sözünü ettiği Türkmen Dağı adında bir dağ bulunmuyor.
Rûdaw’ın Türkiye’de yayımlanan gazetelerin arşivlerinden yaptığı tarama sonucunda, Kütahya’daki Türkmen Dağı dışında “Türkmendağı” ismine ilk olarak 2012 yılında, Suriye iç savaşı başladıktan sonra rastlanıyor.
Google Maps ve Yandex Maps’ta da Türkmendağı’na rastlanmıyor.
Yaptığımız araştırmada, Türkiye’nin resmi olarak yayımladığı basılı bölge haritalarında ve uluslararası yayınlar da öyle bir dağın olmadığını gösteriyor.
Son Posta’daki harita
Son Posta Gazetesi’nin 24 Haziran 1939 tarihli nüshasında, Hatay’ın Türkiye ile Fransa arasındaki ilhak antlaşması ile Türkiye’ye eklenmesini konu alan haberle birlikte verilen haritada “Kürt Dağı” ibaresi görülüyor.
Kürt Dağı ve Kürt Dağları ise bölge haritalarında Ortaçağ’dan bu yana yerini alıyor.
İBB Atatürk Kitaplığı’nda Osmanlıca Kitaplar Koleksiyonu’nda yer alan “Kürd Dağlıların Mutalebâtı” adlı kitapta ise, bölgeden sözedilirken, “Suriye’de Kürt Dağları’nda yaşayan Kürtler’in, TBMM’den talepleri” ifadesi bulunuyor.
1959 tarihli haritanın kaynakçası: John Bartholomew, Boston, 1959
Bayır - Bucak neresi?
Rûdaw’a konuşan araştırmacı - yazar İbrahim Halil Baran, Bayır-Bucak adında bir bölgenin de olmadığını belirterek, şunları söyledi:
“Bayır - Bucak, Kürtler’in Dergûş ve Zîvan bölgeleri yerine Türk siyasetinin Hatay Sorunu ile ilgili bir argümanı olarak olarak ilk kez 1930’larda dolaşıma sokulmuştur. Şimdi de Türkmendağı ile Türkiye’nin topraklarının dışında bir yerde bir kale oluşturma arzusu var çünkü Kürtler’in kısa vadede Akdeniz’e açılacakları tek yol burasıdır.”
Baran, “Güneybatı Kürdistan’da Haram yakınlarındaki Barişa ve Termanin köyleri arasında bazı köylerde Beyati ve Zılkadir Türkmenleri’nin varlığından bahsedilebilir ama kastedilen bölgelerde ne Türkmenler vardır ne de Türkmen adında bir dağ” dedi.
Prof. Dr. Nakip: Kürt Dağı yok
Kerkük Vakfı Sözcüsü ve Erciyes Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Mahir Nakip ise, “Suriye’nin kuzey kısmında Osmanlı zamanından bu yana Afrin ve Kamışlo bölgelerinde Kürtler yaşadığını, bunu kimsenin inkar edemeyeceğini belirterek, şunları ifade etti:
“Bayırbucak bölgesinde ise Türkmenler yaşamakta. Bunların birçoğu bugünkü Türkmen Dağı dediğimiz bölgeye yerleşmiştir. Kürt Dağı diye birşey yoktur. O dağın adı Türkmen Dağı’dır. Lakin Kürtler oraya Kürt Dağı der, Türkmenler ise Türkmen Dağı der. Bu kelime üzerinden siyaset yapmanın anlamı yoktur.
Orası arşivlerde de, kayıtlarda da Türkmen Dağı olarak geçmiştir. Bölgede Kürtler ile Türkmenler tarih boyunca bugün olduğu gibi hep iç içe yaşamıştır. Bugün bu tür söylemlerle Kürtler ile Türkmenler karşı karşıya getirilmek isteniyor.”
HDP’li Önder: Ezelden beri…
Halkların Demokratik Partisi (HDP) Ankara milletvekili Sırrı Süreyya Önder: Türkmen Dağı bir yer yoktur. Orası ezelden beridir Kürt Dağı’dır ve kayıtlara da bu şekilde geçmiştir. Suriye’nin Bayırbucak bölgesinde yalnızca Türkmen Tepesi vardır. Suriye haritalarına baktığıınzda da göreceksiniz ki o bölge Kürt Dağı olarak geçiyor. Türkmen Dağı diye birşey sözkonusu bile değildir.
Bu ifade Suriye iç savaşından sonra Türkiye medyası tarafından bilinçli olarak kullanılmaya başlandı. Bugünkü Kürt Dağı dediğimiz yer Efrin bölgesinde yer alıyor. Ayrıca bölgede Cebel Ekrad adında bir Kürt Dağı daha yer almakta. O da Celablus yakınlarında bulunuyor.”
1697 tarihli haritanın kaynakçası: Jean Baptiste Bourguignon, 1697, London
2 tane Kürt Dağı
Suriye’de ve Rojava’da (Suriye Kürdistanı) ik tane Kürt Dağı bulunuyor.
Kürtler tarafından Çiyayê Kurmênc (Çiyayê Kurmanca) denilen dağın adı Türkçe kaynaklarda Kürd Dağı olarak geçiyor. Uluslarası literatürde “Kurd-Dagh” ismiyle anılıyor. Osmanlı ve Batı kaynaklarının tümünde bu dağın adı Kürt Dağı’dır.
36’ncı paralelin kuzeyindeki bu dağ Türkiye - Suriye sınırının batı kısmını oluşturan yükseltilerden biri ve ve Efrin (Afrin) bölgesinde yer alıyor.
Cerablus yakınlarında ise, Araplar’ın “Cebelül Ekrad” dediği, İngilizce yazımı “Jabal al-Akrad” olan Kürtçe adıyla Çiyayên Kurdan adı dağ bulunuyor. Bu dağın adı da Türkçe literatürde “Cebel Ekrad” olarak geçiyor. İsminin Türkçe çevirisi “Kürt Dağları” ya da Kürtler Dağı”dır.
36’ncı paralelin güneyinde kalan bu yükseltiler de Salqim’daki Westan Dağı’yla başlar ve ta Lübnan-Suriye sınırındaki Araplar’ın Akkuum dedikleri ve Kürtlerin zaten dağ anlamına gelen Ako adıyla isimlendirdikleri dağlara kadar uzanıyor.
Bu dağların son durağında Araplar’ın “Hüsn-ül Ekrad” (Hosn al-Akrad) dedikleri, Batılılar’ın “Crac des Chevaliers” ve “Castle Kordes” dedikleri ve bizim de Kela Mirdêsan olarak bildiğimiz Kürt Kalesi bulunuyor.
Son Posta gazetesinin 24 Haziran 1939 tarihli nüshası
“Kürd Dağlıların Mutalebâtı”adlı kitabın kapağı ve ilk sayfası
1991 tarihli 25 Suriye Lirası parasında Selahaddin Eyyübi ve Kürt Kalesi’nin çizimi yer alıyor
Yorumlar
Misafir olarak yorum yazın ya da daha etkili bir deneyim için oturum açın
Yorum yazın