Erbil (Rûdaw) – Fransa Cumhurbaşkanı Macron'un inisiyatif ile Ürdün’ün ev sahipliğinde ikinci düzenlenen "Bağdat İşbirliği ve Ortaklık Konferansı" sonuç bildirgesinin yayınlanması ile sona erdi. Konferansa katılan ülkeler, tüm zorluklar karşısında Irak'a destek verme konusunda anlaşırken, sonuç bildirgesinde Irak’ın “anayasa ve hukuk devleti” olarak güçlenmesi ve "dış müdahalelerin" son bulmasına vurgu yapıldı.
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ile Avrupa Birliği'nden yetkilileri ve Mısır, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), Katar, Bahreyn, Umman, Türkiye ve İran gibi bölge ülkelerinden temsilcilerin katıldığı konferans başkent Umman’da gerçekleşti.
Konferansa Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri'nin Irak Özel Temsilcisi ve BM Irak Yardım Misyonu (UNAMI) Başkanı Jeanine Hennis-Plasschaert de katılımcı olarak yer aldı.
Ürdün'de Fransa öncülüğünde toplanan bölge ülkeleri konferansta Irak hükümetine, ülkenin krizden çıkmasını teşvik edecek bir çözüm için İran'ın etkisinden kurtulma, “anayasa ve hukuk devleti” olmaya çağırdı.
Irak Başbakanı Şiya el-Sudani’nin de katıldığı konferans (Bağdat II), Fransa Cumhurbaşkanı Macron'un girişimiyle Irak'ın başkentinde geçen yıl Ağustos 2021’de düzenlenen zirvenin ikincisi oluyor.
Konferans bölgedeki sorunların gölgesinde gerçekleşti
Konferans, bölgedeki birçok ülkede yaşanan iç karışıklık, ekonomik kriz ve çatışmaların gölgesinde gerçekleşti.
Irak'ın istikrarı ve güvenliği yirmi yıldır iç ve dış çatışmalarla kesintiye uğradı. 2003 yılında ABD ve müttefiklerinin Irak'a girmesi, IŞİD'in ortaya çıkışı ve İran destekli silahlı grupların güçlenmesi de dahil olmak üzere yıllarca süren şiddet ve mezhep savaşını takip etti.
Ekim ayına kadar Irak, İran yanlısı partilerin ve muhaliflerinin iki cepheye bölündüğü bir siyasi çıkmazın tuzağına düşmüştü.
Suriye, bir savaş alanı olmaya devam ediyor. Lübnan ise, ekonomik ve siyasi bir bataklığa saplanmış durumda. İran, 22 yaşındaki Kürt kızı Jina (Mahsa) Emini'nin gözaltında tutulduğu 16 Eylül'de öldürülmesinin yol açtığı halk gösterilerini üç aydan fazla bir süredir uğraşıyor.
Ürdün, kamyon sürücülerinin artan akaryakıt fiyatlarını protesto etmek için greve çıkarak bir polis memurunu öldürmesinin ardından iç huzursuzlukla karşı karşıya kalmıştı.
Sudani: Yolsuzlukla mücadele önceliğimiz
Bir yıllık siyasi çıkmazdan sonra Ekim ayı sonlarında hükümetin kurulmasıyla göreve gelen Irak Başbakanı Muhammed Şiya el- Sudani, "yolsuzlukla mücadelenin" kabinesinin önceliği olduğunu söyledi.
Sudani, "Yolsuzlukla mücadele için somut bir kampanya başlattık ve en yüksek mevkilerdekilerle başladık" dedi.
Irak başbakanı, konferansa katılan ülkeleri ülkesine "yağmalanmış veya yasa dışı yollardan yurt dışına götürülen paraları iade etmeye" ve yardım etmeye çağırdı.
Macron: Irak’a dışarıdan hegemonya dikte edilmesi yanlış
Konferansta bir konuşma yapan Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Irak'ın dış güçler tarafından dikte edilmeyen bir yolu seçmesine izin verilmesi çağrısında bulundu. Macron, "Dışarıdan dikte edilecek bir hegemonya biçiminin yanlış olduğuna” vurgu yaptı.
Emmanuel Macron, "Irak bugün tüm bölgeyle bağlantılı etkilere, işgallere ve istikrarsızlığa sahne oluyor" diyerek İran’ın ülkeye müdahalesine atıfta bulunması dikkat çekti.
Fransa'nın bölge ülkesi olmasa da istikrarının bu bölgeyle de bağlantılı olduğunu dile getiren Macron, Ukrayna-Rusya savaşının jeopolitik, enerji, gıda gibi sonuçlarına da dikkati çekti.
Mısır: Dış müdahalelere karşıyız
Konferansa katılan Mısır Cumhurbaşkanı Abdülfettah El Sisi, "Mısır'ın Irak'a yönelik tüm dış müdahaleleri reddettiğini" vurguladı.
Son zamanlarda Bağdat, İran ile Suudi Arabistan arasında arabuluculuk yapma girişiminde bulunmuştu. Ancak Irak'ta yapılan bir dizi görüşmeden sonra, Tahran'ın Riyad'ı "İran ve Doğu Kürdistan'da gösterileri kışkırtmakla" suçlaması üzerine görüşmeler durma noktasına geldi.
Konferansın oturum aralarında İran ve Suudi dışişleri bakanları arasında doğrudan bir görüşme yapılmadı, ancak her biri ayrı ayrı konuşma yaptı.
İran'dan nükleer anlaşmaya dönme sinyali
İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Amir Abdullahian, İran'ın politikasının bölgede "savaştan kaçınmak ve güvenlik ve istikrarı yeniden tesis etmeye çalışmak" olduğunu ve İran'ın "Güney Basra Körfezi'ndeki dost ülkeler de dahil olmak üzere bölgedeki tüm ülkelerle ilişkiler kurmaya hazır olduğunu" söyledi.
Ayrıca İran'ın 2015 nükleer anlaşmasına "kırmızı çizgilerin aşılmaması şartıyla" geri dönmeye hazır olduğunu ifade etti.
Suudi Arabistan İran'ı Kürdistan Bölgesi'ne yönelik saldırılarını kınadı
Suudi Arabistan Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı Prens Faysal bin Ferhan, “Suudi Arabistan, istikrar ve egemenliğini koruma, kalkınma çabalarını destekleme, medeniyet, bilim ve bilgi yurdu olarak tarihi statüsünü geri kazanma ve ulusal çıkarları her şeyin üzerinde tutan yeni bir aşamaya doğru ilerlemede Irak’ın yanında yer almaktadır” dedi.
Suudi Arabistan’ın, Irak’ın halkın özlemlerini gerçekleştirirken zorluklarla mücadele ve güvenlik ve istikrarı pekiştirme konusundaki siyasi iradesini takdir ettiğini söyleyen Prens Faysal, “Suudi Arabistan, Irak’taki istikrarın tüm bölgeyi etkileyeceği inancıyla Irak’ın ekonomik ve kalkınma emellerini desteklemek için her türlü çabayı sarf edecek” dedi.
faysal ayrıca İran'ı Kürdistan Bölgesi'ndeki Rojhılatlı Kürt partilerine yönelik son füze ve drone saldırılarından dolayı eleştirerek, ülkesinin "Irak topraklarına karşı herhangi bir düşmanlığı tamamen reddettiğini yeniden teyit ettiğini" söyledi.
Arap Birliği Genel Sekreteri Ahmed Ebu Gayt, Bağdat'ın bölgesel çatışmaların dışında tutulması çağrısında bulundu.
Prens Faysal, Riyad ve Bağdat’ın, küresel petrol piyasalarının istikrarını korumak için Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) ve OPEC Plus grubundaki ortaklıkları aracılığıyla işbirliği yaptıklarını da sözlerine ekledi.
Borrell de katıldı
Katılımcılar arasında 2015 İran nükleer anlaşmasını yeniden canlandırmayı amaçlayan müzakerelere arabuluculuk yapan AB'nin Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi ve Komisyon Başkan Yardımcısı Josep Borrell de yer aldı.
Borrell, zirvenin resmi lansmanı öncesinde İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Amir-Abdullahiyan ile bir araya geldi.
Avrupalı diplomat, toplantının İran-AB ilişkilerinin bozulduğu bir dönemde gerekli olduğunu ve iletişimi açık tutmayı kabul ettiklerini attığı twette söyledi.
Sonuç bildirgesinde Irak’ın “anayasa ve hukuk devleti” olarak güçlenmesi vurgusu
Katılımcı ülkeler, konferansın ardından yayımlanan sonuç bildirisinde, "Irak'ın anayasa ve hukuk devleti olarak güçlendirilmesi, ilerleme, yeniden yapılanma ve ülke kaynaklarının korunmasına yönelik kurumlar oluşturulmasında Irak'a desteklerini" yineledi.
Bildiride, Irak'ın kapsamlı bir kalkınma hamlesi gerçekleştirmesi ve ekonomik gelişimin inşasının yanı sıra Mısır ve Ürdün ile üçlü işbirliğinin desteklenmesinin önemine işaret edildi.
Konferansın, "gerilimleri sona erdirmesine ve yapıcı bölgesel ilişkiler kurmasına katkıda bulunacak şekilde Irak'a verilen kararlı desteği yansıttığı" kaydedildi.
Bildiriye göre, konferansa katılan ülkeler, Irak'ta bölgesel ve uluslararası krizlerin yansımalarının atlatılmasının, bu ülkedeki kalkınma sürecini destekleyecek işbirliği ile ciddi ve etkili siyasi ve ekonomik çabalar gerektirdiğinin üzerinde durdu.
Türkiye’den elçilik düzeyinde katılım
Türkiye konferansa büyükelçilik düzeyinde katıldı. Bağdat İşbirliği ve Ortaklık Konferansı'na Türkiye'yi temsilen Amman Büyükelçisi İsmail Aramaz katıldı.
Büyükelçiliğin Twitter hesabından yapılan açıklamada, "Büyükelçi Aramaz konferansta yaptığı konuşmada, Türkiye'nin bölgeye yönelik izlediği dostluk ve işbirliği odaklı dış politikasına vurgu yapmıştır" denildi.
Irak'a destek mesajı
Konferansın ardından Ürdün Dışişleri Bakanları Eymen es-Safedi, Irak Dışişleri Bakanı Fuad Hüseyin ve Fransa Dışişleri Bakanı Catherine Colonna ortak basın toplantısı düzenledi.
Safedi, "Bağdat İşbirliği ve Ortaklık Konferansı'nın ikinci turu, hepimizin Irak'ın yanında olduğumuzu vurgulayan net bir mesajla sona erdi" dedi.
Irak Dışişleri Bakanı Hüseyin ise, konferansın yalnızca Irak'ın desteklenmesinde değil aynı zamanda bölgesel anlamda ortak eylem geliştirilmesinde etkili olduğunu söyledi.
Hüseyin Irak hükümetinin diyaloğa inandığını ve komşu ülkelerle ortak çalışmalar yürüttüğünü ifade etti.
Fransız Bakan Colonna ise Lübnan'ı "cumhurbaşkanı seçimini hızlandırmaya", İran'ı ise "elinde tuttuğu Fransız rehineleri derhal serbest bırakmaya" çağırdı.
Kimse mucize beklemiyor
Yakın Doğu ve Körfez Askeri Analiz Enstitüsü müdürü Riad Kahwaji, "Bu zirvenin büyük hedefleri var ama kimse mucize beklemiyor" dedi.
Kahwaji, "İran'la Batılılar adına diyaloğu sürdürmesi ve özellikle de Viyana nükleer müzakereleri çıkmazda olduğu için Fransa'nın arabuluculuk rolünün çok önemli olduğunu söyledi.
Dubai merkezli analist, "Irak'tan Suriye'ye, Lübnan ve Yemen'e kadar bölgedeki krizlerde merkezi bir rol oynayan Tahran'ın uzlaşma eğilimini" ölçmek gerektiğini söyledi.
Kahwaji, İran'ın Rusya'ya insansız hava araçları tedarik ederek Rusya - Ukrayna savaşına müdahil olmasının tartışmaları daha da karmaşık hale getirdiğini söyledi.
Yorumlar
Misafir olarak yorum yazın ya da daha etkili bir deneyim için oturum açın
Yorum yazın