Erbil (Rûdaw) - İran-İsrail savaşının sona ermesinden iki ay geçmesine rağmen, çatışmanın yankıları teknoloji üzerinden İran halkının günlük yaşamını vurmaya devam ediyor.
Hükümetin "güvenlik" gerekçesiyle GPS sinyallerini ülke genelinde engellemesi, başta Tahran olmak üzere büyük şehirlerde hayatı durma noktasına getirdi. Ulaşım ve teslimat uygulamaları çalışamaz hale gelirken, milyonlarca kişi ekonomik ve sosyal olarak belirsizliğin pençesinde.
Yaklaşık iki ay önce İsrail ile yaşanan ve 12 gün süren savaşın ardından İran'da başlatılan geniş çaplı GPS sinyal kesintisi, ülke tarihindeki en uzun süreli ve en yaygın erişim sorunu olarak kayıtlara geçti.
Milyonlarca sürücü için Tahran sokakları adeta bir labirente dönerken, ülkenin dijital ekonomisi ağır bir darbe aldı.
İran İletişim Bakanlığı, kesintinin "güvenlik ve askeri amaçlarla" yapıldığını duyursa da, bu durumun ne kadar süreceğine dair bir açıklama yapmaktan kaçınıyor.
Taksiciler kontak kapatma noktasında
Krizin en somut etkileri, geçimini mobil uygulamalar üzerinden sağlayan sürücüler üzerinde görülüyor. "Snapp" uygulamasını kullanan 35 yaşındaki sürücü Ferşad Fuladi, "Haftalardır doğru dürüst çalışamıyorum. Zamanımın çoğu Tahran'da amaçsızca dolaşarak boşa gidiyor," diyerek yaşadığı çaresizliği dile getirdi.
Özellikle Tahran'ı iyi bilmeyen sürücüler için durum daha da vahim. Fuladi, "Artık sadece gideceği yeri kendisi tarif edebilen yolcuları alabiliyorum" dedi.
Dijital ekonomi "ikincil hasar" gördü
Askeri uzmanlar, füzelerin ve SİHA'ların hedef belirlemek için GPS teknolojisini kullandığını, bu nedenle sinyal bozucuların bir savunma önlemi olarak devreye alındığını belirtiyor.
İran'ın yerli harita uygulaması "Neshan"ın CEO'su Cevad Amil, kesintiler nedeniyle günlük aktif kullanıcı sayılarının yüzde 15, rota belirleme işlemlerinin ise yüzde 20 oranında düştüğünü açıkladı.
Yerel medya kuruluşu "Habar Online" ise kesintilerin acil durum hizmetlerinde gecikmelere yol açarak kamu güvenliğini de tehlikeye attığı uyarısında bulundu.
Hükümetten alternatif arayışı: Çin'in "BeiDou" sistemi masada
Krizin derinleşmesi üzerine hükümet, alternatif çözümler aramaya başladı. İletişim Bakanı Yardımcısı İhsan Çitsaz, "Bu kesintiler, bizi Çin'in 'BeiDou' uydu sistemi gibi alternatiflere yöneltiyor," diyerek yeni arayışların sinyalini verdi.
Çitsaz, kesintilerin ve internet kısıtlamalarının ticarete zarar vererek "toplumsal güvensizlik ve umutsuzluk" yarattığını da kabul etti.
Ancak uzmanlar, GPS'ten tamamen vazgeçmenin milyarlarca dolarlık altyapı yatırımı gerektiren karmaşık bir süreç olduğuna dikkat çekiyor.
Yorumlar
Misafir olarak yorum yazın ya da daha etkili bir deneyim için oturum açın
Yorum yazın