İran, nükleer dosyasının BMGK gündeminden çıkarılmasını istedi

Haber Merkezi - Tahran, BMGK'nin 2231 sayılı kararının süresinin dolmasıyla birlikte nükleer faaliyetlerine ilişkin hiçbir BM kısıtlamasının kalmadığını savunarak ülkenin nükleer dosyasının Güvenlik Konseyi gündeminden çıkarılması gerektiğini bildirdi.

İran Dışişleri Bakanlığı'ndan yapılan yazılı açıklamada, 2015'teki nükleer anlaşmayı destekleyen 2231 sayılı BMGK kararının 18 Ekim 2025 tarihinde resmen sona erdiği belirtildi.

Açıklamada, "2015 tarihli nükleer anlaşma ve BMGK'nin 2231 sayılı kararı kapsamında belirlenen 10 yıllık süre bugün sona erdi. İran'ın nükleer programına ilişkin öngörülen kısıtlamalar ve ilgili mekanizmalar dahil tüm hükümler bu tarihten itibaren sona ermiştir" denildi.

Tahran, nükleer dosyasının BMGK gündeminden çıkarılması çağrısında bulunarak "2231 sayılı kararın süresinin dolmasıyla İran'ın nükleer programı, Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Anlaşması'na (NPT) taraf herhangi bir nükleer silahsız devletin programı gibi ele alınmalıdır" ifadesini kullandı.

Avrupa'nın snapback kararına tepki

Nükleer anlaşmanın Avrupalı tarafları İngiltere, Fransa ve Almanya'nın İran'a BM yaptırımlarını geri getirme adımına ilişkin açıklamada, bu ülkelerin "hem anlaşmadaki yükümlülüklerini yerine getirmediği hem de BMGK kararlarını kötü niyetle ve yasal prosedürleri gözetmeksizin kullanmaya çalıştığı" kaydedildi.

Açıklamada, Avrupa ülkelerinin BM yaptırımlarını geri getirme adımının "herhangi bir hukuki değeri veya etkisi olmadığı" vurgulandı.

Snapback süreci nasıl işledi?

İngiltere, Fransa ve Almanya, ABD'nin 2018'de tek taraflı çekilmesinden sonra uygulanmayan nükleer anlaşmadaki "snapback" mekanizmasını 28 Ağustos'ta devreye sokma kararı almıştı. Bu mekanizma, İran'ın anlaşmayı ihlal ettiği gerekçesiyle BM yaptırımlarını yeniden getirme imkanı tanıyor.

Rusya ve Çin ise BMGK'ye İran ile birlikte gönderdikleri mektupta Avrupalı ülkelerin snapback kararının "hukuken geçersiz" ve "mantıksız" olduğunu savundu.

İran, süreci durdurabilmek için İsrail ve ABD saldırıları sonrasında askıya aldığı UAEA denetimlerini 9 Eylül'de Kahire'de yeniden başlatma konusunda anlaşmaya vardı ancak bu adım Avrupa tarafından yeterli görülmedi.

Tahran ile Avrupa arasındaki görüşmelerde sonuç alınamayınca snapback süreci 28 Eylül gece yarısı sona erdi ve İran'a BM yaptırımları otomatik olarak yeniden yürürlüğe girdi.

İran Dışişleri Bakanı Abbas Erakçi, 12 Eylül'de bu durumda İran'ın NPT'den çekilmek dahil adımlar atabileceğini söylemişti.