Bağdat (Rûdaw) - Irak’taki en büyük Sünni parti ve ittifakları tek çatı altında toplayan "Ulusal Siyasi Konsey", yeni dönemde Irak Parlamentosu Başkanlığı için gösterecekleri adayı kendi aralarında "uzlaşı" ile belirleme konusunda prensipte anlaşmaya vardı.
Konsey bileşenleri arasında bu konuda tam bir mutabakat sağlanamaması durumunda, Sünni bloğun Parlamento’ya iki ayrı adayla gitmesi ve milletvekillerinin bu iki isimden birini oylaması gündeme gelebilir. Bu ihtimal, Takadum (İlerleme) Partisi’nin Muhammed el-Halbusi’yi tek aday olarak gösterme konusundaki ısrarı nedeniyle masada duruyor.
Seçimlerden zaferle çıkan Sünni ittifak ve partileri kapsayan "Ulusal Siyasi Konsey", 23 Kasım 2025 Pazar günü, farklı dosyalarda tutum birliği sağlamak ve vizyonları ortaklaştırmak amacıyla kurulduğunu ilan etmişti.
Konseyin ilanı; Egemenlik (Siyade) Koalisyonu Lideri Hamis el-Hancer’in daveti ve girişimiyle Takadum, Azim, Siyade, Ulusal Hasm ve Cemahir partilerinin liderlerinin Bağdat’ta gerçekleştirdiği geniş katılımlı toplantının ardından geldi.
Ancak görünen o ki Konsey, henüz Meclis Başkanı adayının kim olacağı konusunda nihai bir anlaşmaya varmış değil. Aday belirleme sürecinin, Seçim Komisyonu’nun kazanan isimleri onaylamasının sonrasına ertelenmesi bekleniyor.
"Henüz belirlenmiş bir isim yok"
Rûdaw’a konuşan Azim Koalisyonu yetkilisi Muhammed Daham el-Fehdawi, "Şu ana kadar Ulusal Siyasi Konsey tarafından Irak Parlamentosu Başkanlığı için resmi olarak belirlenmiş herhangi bir aday ismi yok" dedi.
Aday belirleme mekanizmasının "uzlaşı" temelinde olması konusunda anlaşıldığını belirten el-Fehdawi, sürece dair şu detayları paylaştı:
"Mekanizma üzerinde anlaşıldı ancak isim üzerinde uzlaşı sağlanamadı. Takadum Partisi, Halbusi’nin tek aday olması konusunda ısrarcı görünüyor. Eğer bu ısrar devam ederse, onunla birlikte başka bir isim daha sunulacak ve iki aday, kararın oylamayla verilmesi için Parlamento’ya gönderilecek."
Meclis'e gitmeden önce bir isim üzerinde anlaşma ihtimaline de değinen Fehdawi, "Gelecek toplantıda bakanlık puanları ile Meclis Başkanlığı puanlarının netleştirilmesiyle bir uzlaşı sağlanabilir. Bu da başkanlık adaylığı konusundaki anlaşmazlığın şiddetini hafifletecektir" diye konuştu.
"Şiiler ve Kürtlerin de görüşü önemli"
Sünni bloğun neden böyle bir yol izlediğine dair Fehdawi, Konsey'in temkinli hareket ettiğini vurguladı. Fehdawi, "Konsey bu konuda ihtiyatlı davranıyor çünkü Meclis'in ilk oturumunda bir ismi öne çıkarabilirler ancak diğer bileşenlerin (Şii ve Kürtler) bu adaya itirazı olabilir" değerlendirmesinde bulundu.
Azim yetkilisi, "Bu, Meclis Başkanı'nın kim olacağına sadece Sünni bileşenin karar vermeyeceği, diğer bileşenlerin de bu konunun netleşmesinde müdahil olacağı anlamına geliyor" ifadelerini kullandı.
Konsey içindeki bakanlık adaylarının belirlenmesi konusunu ise Meclis Başkanlığına kıyasla "daha az sorunlu" olarak nitelendiren Fehdawi, bu durumun sadece parlamento başkanlığı için değil, diğer tüm başkanlıklar için de geçerli olduğunu savundu.
Bir sonraki toplantının ne zaman yapılacağına ilişkin ise Fehdawi, "Konunun hassasiyeti nedeniyle toplantıların açık uçlu olması gerekiyor ancak görünen o ki bir sonraki toplantı seçim sonuçlarının onaylanmasından sonra yapılacak" dedi.
Irak’ta 2003 sonrası yerleşen siyasi teamüllere göre; Meclis Başkanlığı Sünnilere, Cumhurbaşkanlığı Kürtlere, Başbakanlık ise Şiilere veriliyor.
Uzlaşı ve "Puan" sistemi
Ulusal Siyasi Konsey, yeni hükümette kendisine düşmesi beklenen altı bakanlığın dağılımı konusunda "uzlaşı" ve "puan" olmak üzere iki kriteri esas alıyor.
Konuyla ilgili Rûdaw’a konuşan Azim Koalisyonu yöneticilerinden Azzam el-Hamdani, "Bakanlıkların dağılımı hem uzlaşı hem de puan kriterine dayanıyor. Uzlaşı kriteri, puanların niteliğine bakılmaksızın, ortaklık ve diyaloğun öncelendiği bir anlayıştır. Zira Konsey dışında da uzlaşı gereklidir" dedi.
Hamdani, "Ulusal Siyasi Konsey bir aday sunduğunda, bu ismin Şii ve Kürt siyasi aktörlerin de onayını alması gerekir. Dolayısıyla uzlaşı, herkesi memnun eden bir çözüm yoludur" diye ekledi.
Puan sistemi nasıl işliyor?
Uzlaşı sağlanamaması durumunda puan sisteminin devreye gireceğini belirten Hamdani, "Şüphesiz puan sistemi dikkate alınacaktır. Meclis Başkanlığı makamı 25 puan, bir bakanlık ise 8 puan değerindedir. Ancak en çok dayanılacak temel, uzlaşıdır. Çünkü altı bakanlık dışında bakanlık içi pozisyonlar gibi başka makamlar da mevcuttur ve uzlaşı birçok soruna çözüm getirebilir" bilgisini verdi.
Azim Koalisyonu içinde şu ana kadar belirli bir bakanlığa yönelik eğilim olmadığını belirten Hamdani, "Azim İttifakı, dağınık Sünni görüşleri tek bir ulusal siyasi potada eritmeyi ve tek bir Sünni duruşuyla ortaya çıkmayı arzuluyor" dedi.
Hamdani, ittifakın hem siyasi hak ediş hem de anayasal haklar düzeyinde Sünni bileşenin denklemde rol alması konusunda hassas olduğunu vurgulayarak, "Azim, herhangi bir bakanlığı yönetebilecek yetkinlikte teknokrat kadrolara ve liderlere sahiptir" şeklinde konuştu.
"Meclis Başkanlığı şahsa değil, bileşene aittir"
Meclis Başkanlığı için henüz bir isim zikredilmediğini hatırlatan Hamdani, ilk toplantının amacının Sünni tarafları aynı masada toplamak olduğunu, ikinci toplantıda ise görüşlerin yakınlaştırıldığını belirtti.
Hamdani, "Bu Sünni taraflar hükümete katılacak ve Sünni sokağında güveni pekiştirmek için çalışacak. İkinci oturumda güven ve ortaklık aşamasına gelindi. Belki bir hafta sonra veya acil bir duruma göre yapılacak üçüncü toplantıda isimler üzerinde anlaşılabilir" dedi.
Varılan mutabakatın niteliğine dikkat çeken Hamdani şunları kaydetti:
"Anlaşılan husus şudur: Meclis Başkanlığı makamı, Sünni bileşenin 'birinci sınıf' liderleri tarafından doldurulmalı ve bu makam bir şahsın veya partinin değil, Sünni Evinin inhisarında olmalıdır. Anlaşmaya göre bu siyasi makam uzlaşıyla yönetilir; bu bir partinin değil, bir bileşenin hakkıdır. Konsey bu hakkı sabitlemeyi başardı ve bu koltuk Sünni bileşenin liderleri tarafından doldurulmalıdır."
Seçim sonuçları tablosu
Irak’ta genel seçimler geçtiğimiz 9 ve 11 Kasım tarihlerinde, özel ve genel oylama olmak üzere iki aşamada gerçekleştirildi.
Seçim Komisyonu’nun açıkladığı nihai sonuçlara göre sandalye dağılımı şöyle şekillendi:
İmar ve Kalkınma Koalisyonu: 46 sandalye (Birinci sırada)
Kanun Devleti Koalisyonu: 29 sandalye
Sadikun Hareketi: 27 sandalye
Takadum (İlerleme): 27 sandalye
Kürdistan Demokrat Partisi (KDP): 26 sandalye
Ulusal Devlet Güçleri İttifakı: 18 sandalye
Bedir Örgütü: 18 sandalye
Kürdistan Yurtseverler Birliği (KYB): 15 sandalye
Azim Koalisyonu: 15 sandalye
Yorumlar
Misafir olarak yorum yazın ya da daha etkili bir deneyim için oturum açın
Yorum yazın