IRAK - Dinarın değer kaybetmesi bir senaryo mu?
Erbil (Rûdaw) – Irak hükümeti, Merkez Bankası'nın 1220 dinar olan dolar kurunu 1450 olarak sabitlemesiyle bütçe açığının yüzde 9’ünü kapatmayı planladığı belirtiliyor.
Irak Merkez Bankası, geçtiğimiz gün dolar kurunda değişikliğe giderek 1 doları 1450 dinar olarak sabitledi. Doların bir çırpıda yüzde 20 değer kazanması piyasaları sarstığı gibi beraberinde farklı tartışmalara da yol açtı.
Rûdaw’a konuşan Erbil Ticaret Odası Başkan Yardımcısı Soran Ebubekir, içinde bulunduğu ekonomik krizden çıkmak için Irak’ın önünde 3 seçenek bulunduğuna dikkat çekti.
Ebubekir bu gerekçeleri ise şöyle sıraladı;
“Birincisi dış borç, ikincisi Merkez Bankasındaki yedek fondan destek almak, üçüncüsü de dinarın dolar karşısında değerinin düşürülmesi idi. Ancak bu adımın bu şekilde atılmaması gerekiyordu, vatandaşların zarar görmemesi için kademeli olarak dinarın piyasa değerini düşürebilirdi.”
Yatırımcıların çoğunun, özellikle de orta ve küçük ölçekte işletmecilerin dövüz fiyatlarında yaşanan artış nedeniyle mağduriyet yaşayacaklarını vurgulayan Ebubekir, “Ellerindeki ürünlerin çoğunu yurtdışından dolarla tedarik edenler yüzde 17 ile 18 gibi bir değer kaybı nedeniyle zarar görecekler. Çünkü ürünleri dinar olarak satmak zorundalar. Söz konusu zarar sadece ilk başları için geçerli daha sonra piyasa zaten oturduktan sonra yeni kura uyum sağlanacaktır” dedi.
Doların yükselişi Kürdistan Bölgesi’ni nasıl etkiler?
Söz konusu değişikliğin Kürdistan Bölgesi’de yaratacağı etkiyi de değerlendiren Soran Ebubekir, “Kürdistan Bölgesi’nin ekonomisine doğrudan bir etkisi olmayacak, sadece bu durum rayına oturana kadar bir süreliğine ticaret ve alışverişlerde bir durgunluk görülecektir. Doların yükselmesi dünyanın sonu geldiği anlamına gelmiyor, birçok kez bu durumla karşılaştık ancak ifade ettiğim gibi vatandaşların zarar görmemesi için Irak bu adım kademeli olarak atması gerekiyordu. Yatırımcı ve tacirler de kendi kapasitelerine göre zarar edecekler bu rakam da yüzde 17 ile 18 arasında olacaktır. Kısa bir süreye ihtiyacımız var daha sonra her şey rayına oturacaktır” diye konuştu.
Bazı siyasi taraflar ve sendikalar karşı
Irak'ta, bazı siyasi taraflar ve halkın bir kesimi, Merkez Bankası'nın yerel paranın dolar karşısında değer kaybetmesine neden olan yeni kur düzenlemesi kararına tepki gösterdi.
Eski Başbakanlardan Haydar Abadi liderliğindeki Nasır Koalisyonu'ndan yapılan yazılı açıklamada, "Dinarın dolar karşısında değer kaybetmesi ve vatandaşın gelirinin azaltılması sonucunu doğuran kararı reddediyoruz. Bu durum, mali krize çözüm olmaz ve dar gelirlilerle yoksullara karşı savaş demektir" denildi.
Merkez Bankası'nın aldığı karara tepki göstermesi için diğer siyasi partilere çağrı yapılarak, söz konusu kararın ülkede ekonomik çöküş ve iflasa neden olacağı uyarısı yapıldı.
Sünnilerin meclisteki en büyük koalisyonu Ulusal Güçler Birliği milletvekili Zafır Ani de, söz konusu kararı kınayarak, "2003 yılı öncesi Irak dinarının dolar karşısındaki değeri daha yüksekti" diyerek tepkisini dile getirdi.
Diğer yandan Irak Çiftçiler Birliği Sendikası Başkanı Haydar Assad, yaptığı yazılı açıklamada, "Bu karardan en çok zararlı çıkan kesim çiftçiler olacak. Karar, Maliye Bakanlığı tarafından incelenmeden alınmış gözüküyor" ifadelerini kullandı.
“Sadece yolsuzluk yapanlar faydalanacak”
Rûdaw’a konuşan Döviz Bürosu sahibi Muhammed Askeri, “Dolar fiyatının yükselmesi olağanüstüydü ve beklenmedikti. Dolar 122 bin dinardan 145 bin dinara yükseldi, aradaki fark 23 bin. Bu durumdan sadece yolsuzluk yapanlar faydalanacaktır” değerlendirmesinde bulundu.
Bağdat’ta yaşayan Abu Ali de, “Toplumun her kesimi bu durumdan etkilendi ve daha dolar yükselmeden piyasada bir çalkantı vardı. Doların yükselmesiyle vatandaşlar daha fazla etkilenecekleridir. Özellikle sebze meyve fiyatları, elektronik aletler ve gündelik hayatta kullanılan bütün ürünlerin fiyatları yükselecektir” diye konuştu.
“Bu adımla bütçe açığının yüzde 9’u kapatılacak”
Rûdaw’a konuşan Prof Dr. Sabah Hoshnaw, Irak’ın sağlam bir ekonomik altyapıya sahip olduğunu belirterek, şunları dile getirdi:
“Irak ekonomisi hiçbir şekilde çökmeyecektir, çünkü oldukça güçlü bir yapıya sahiptir. Maliye Bakanlığı kurmuş olduğu planı sürdürecektir çünkü 100 doları 145 bin dinar karşılığında piyasaya sunmasıyla 14 trilyon dinar artacaktır. Bu da bütçe açığının yaklaşık yüzde 9’ünü kapatılacağı anlamına geliyor. Kabaca bir hesap yapalım, her varil başına 42 dolar alındığını düşünün ve her yüz doları da 118 bin dinardan değil de 1450 dinardan alındığını düşünün bu rakam çok artacaktır. Böylelikle dinardan artacak olan nakit parayla maaş, giderler vs gibi genel giderlere tahsis edecekler.”
Irak’ta alım gücünün düşeceğine işaret eden Hoshnaw, “Alım gücü düşecektir, özellikle de gelirleri sabit olanlar memurlar örneğin doları değerinden daha fazla akmak zorunda kalacaklar, farklı bir değişle ürünlerin çoğu yurtdışından ithal edildiğinden dolayı memurların alım güçleri düşecektir. Biliyorsunuz ürünlerin çoğu Türkiye, İran ve diğer ülkelerden dolarla alınıyor” ifadelerini kullandı.
Maliye Bakanı Ali Allawi ise geçtiğimiz gün gazetecilere yaptığı açıklamada, “Değişimlerde her zaman bir kesim faydalanır bir kesim de zarar görecektir. Ancak gelir seviyesi düşük olanların zarar göreceği yönünde söylenenler doğru değildir. Çünkü bu ürün skalalarıyla alakalı bir durumdur, az gelirli olanlar için en önemli şey kiradır kira da değişmeyecektir, çünkü onu Irak dinarıyla sabitledik. Az gelirli olanların ulaşım araçları yok ki yedek parça temin etmek konusunda sıkıntı yaşasınlar?” diyerek verilen kararı desteklemişti.
4 milyon kişi maaş alıyor
Iraklılar, Maliye Bakanı Ali Allavi ile Merkez Bankası Müdürü Mustafa Galib Muhif'i istifaya çağırdı.
Irak Merkez Bankası, 1 ABD Dolar'ını 1450 dinara sabitledi. Daha önce aynı rakam 1220 olarak belirlenmişti.
Irak hükümeti, düşen petrol fiyatlarıyla yaklaşık 4 milyon devlet memurunun maaşını ödeyemediğini ileri sürüyor.
Irak'ta tek gelir kaynağının petrol olduğu biliniyor. Petrol fiyatlarının düşüşü ve yeni tip koronavirüs (Covid-19) nedeniyle ülke ekonomik krizle karşı karşıya bulunuyor.