Enfal'den kaçıp Muş’taki kampa yerleşen Kürtlerden geriye fotoğrafları kaldı

Muş (Rûdaw) – Ünlü fotoğrafçı Adem Sönmez Muş’ta yaşıyor. Kendisi aynı zamanda eski bir gazeteci. Sönmez şu ana dek birçok toplumsal olaya tanık oldu ve o anların fotoğraflarını çekti. Bu olaylardan biri de 1988'de Kürdistan Bölgesi’nden yaşanan göçtü. Adem Sönmez, Muş'ta açılan ve Kürt göçmenlerin kaldığı kampta yüzlerce fotoğraf çekti ve o fotoğrafları bugüne kadar sakladı. 1989 yılında Kürdistan Bölgesi’ndeki göçmen kampını ziyaret eden Fransa Cumhurbaşkanı François Mitterrand'ın eşi Danielle Mitterrand'ın ziyaretine de tanık oldu. O fotoğraflar da hala Adem Sönmez'in arşivinde.

Adem Sönmez profesyonel olarak fotoğraf çekmeye 1981 yılında başladı. 41 yıldır sanatını Muş'ta sürdürüyor. Şimdiye kadar onlarca ödül aldı ve fotoğrafları uluslararası yayınlarda yayınlandı.

Ancak Adem Sönmez'in kimsenin bahsetmediği fotoğrafları da var. 1988 ve 1992'de Muş'ta bir mülteci kampında kalan Kürt göçmenlerin fotoğrafları bunlar. Adem Sönmez o kampta yüzlerce fotoğraf çekti ve bu fotoğraflar halen arşivinde. Saddam rejiminin zulmü nedeniyle topraklarını terk etmek zorunda kalan Kürtlerinin acısına da tanık oldu.

Sönmez, "Peşmergeler buraya Gever kampından geldiler. Ben de o zamanlar aralarındaydım. Ben gazeteciyken Muş Valisinden izin aldım ve sürekli kampa gittim. Çocukları, kadınları, erkekleri ve yetişkinleri fotoğrafladım. 6-7-8-10 yaşında olan o çocuklar şimdi 40-50 yaşlarında” dedi.

Adem Sönmez'in fotoğraflarında gizli tarih de ortaya çıkıyor. Öellikle de Muş'taki mülteci kampını ziyaret eden Daniel Miterand'ın ziyaretinde.

Danielle Mitterrand hakkında konuşan Adem Sönmez, "Madam Mitterrand 1989 yılında kampa geldi. Kampta sloganlar attılar. Yaşasın Mitterrand, yaşasın Fransa dediler. Kamp halkı birçok jest yaptı. O da çok mutlu oldu, keyif aldı. Tabii kampta çok insan vardı, çok gazeteci vardı, çok hareket vardı. İki makine ile çalışıyordum. Hepsini fotoğraflarla kaydetmek istedim. Onlar benim arşivimde. Şimdiye kadar onları korudum” dedi.

Sönmez'in anlatımlarına göre Muş'taki kampta 700 adet tek katlı ev inşa edilmiş. Bu binaların her biri 2 daireden oluşuyormuş ve her dairede 3-4 aile kalıyormuş. 8 bin 267 kişilik kamp nüfusundan yaklaşık 200 kişi hayatını kaybetmiş.

Kürdistan Hükümeti'nin yardımıyla sergi açmak istiyor

Bölgede bir mezarlık var ama mezarlığın çevresinde kamptan kalma herhangi bir kalıntı yok. Adem Sönmez'in çektiği mezarlık fotoğrafları dışında...

Sönmez, mezarlık hakkında şunları söylüyor: "Yakınları vefat edenlerin mezarlığına ziyarete gelirdi. Mazarları onarır, çiçekler eker, etrafını taşlarla çevirirdi. Bazıları da boyar ve dekore ederdi. Fatiha okurlardı. Ben de gidip o anların fotoğraflarını çekerdim.”

Adem Sönmez kampın 160 fotoğrafını bilgisayarına yükledi. Ama dediğine göre hala basılmamaış 600 kadar fotoğraf var. Sönmez, Kürdistan Hükümeti'nin yardımıyla, hiç yayınlanmayan bu fotoğrafları da yayınlamak ve Duhok ile Erbil’de sergi açmak istiyor.