Haber Merkezi - Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı (SETA), İsrail'in Gazze Şeridi'nde yürüttüğü saldırılarda yapay zeka tabanlı sistemlerin rolünü mercek altına aldığı kapsamlı bir analiz yayımladı. "Deadly Algorithms: Destructive Role of Artificial Intelligence in Gaza War" başlıklı rapor, savaş teknolojilerinin geldiği noktayı ve bu teknolojilerin siviller üzerinde yarattığı yıkıcı etkiyi gözler önüne seriyor.
Rapora göre, İsrail ordusu Gazze'ye yönelik saldırılarında insan kararlarının yerini giderek daha fazla algoritmalar alıyor. Yapay zeka sistemleri, hedef belirlemeden saldırı onayına kadar birçok kritik süreci otomatikleştiriyor ve bu durum, uluslararası hukuku ve insan haklarını ciddi şekilde zorluyor.
7 Ekim sonrası Lavender ve Habsora sistemi
Raporda öne çıkan en dikkat çekici bulgu, İsrail ordusunun 7 Ekim 2023'ten sonra yapay zekaya dayalı sistemleri çok daha yoğun şekilde kullanmaya başlaması. "Lavender" ve "Habsora" adlı sistemler, özellikle hedef tespiti ve saldırı planlamasında aktif olarak görev alıyor.
Lavender sistemi, sadece 20 saniye içinde bir kişiyi hedef olarak belirleyip saldırı izni verebiliyor. Ancak bu sistemin, sivilleri yanlış şekilde savaşçı olarak etiketlediği ve pek çok saldırının insan müdahalesi olmadan gerçekleştirildiği ifade ediliyor. Raporda, bu tür otomasyonun sivillerin yaşamını hiçe sayan bir savaş anlayışını beslediği vurgulanıyor.
Sivil kayıplar sürekli artıyor
SETA raporu, 7 Temmuz 2024'te İsrail'in Gazze'nin Nuseyrat bölgesindeki bir Birleşmiş Milletler okuluna düzenlediği saldırıya da dikkat çekiyor. Bu saldırıda 23 kişi hayatını kaybederken, 80'den fazla kişi yaralandı. İsrail, yalnızca sekiz kişinin Hamas üyesi olduğunu iddia etti. Ancak sistemin "önemsiz" hedefleri dahi bombaladığı, sivillerin ölümünün baştan kabul edildiği ve saldırı planlamasında bu kayıpların "makul" görüldüğü öne sürülüyor.
Raporda, İsrail askerlerinin düşük düzeydeki hedefler için "çöp" ifadesini kullandığı bilgisine yer verilirken, bu tutumun savaş hukukuna aykırı olduğu belirtiliyor.
Eve dönüş anını takip eden yazılım
İsrail'in kullandığı yapay zeka sistemlerinden biri olan "Where's Daddy?" isimli yazılım da raporda detaylandırılıyor. Bu sistemin, hedef alınan kişilerin evlerine döndüğü anı tespit ederek saldırı düzenlemek için kullanıldığı ve sivil kayıpların bu yöntemle arttığı ifade ediliyor.
Rapora göre, bazı algoritmalar maksimum 20 sivil kaybı "kabul edilebilir" eşik olarak tanımlıyor. Bu durum, savaş etiği ve uluslararası hukuk açısından büyük bir soruna işaret ediyor.
Dijital gözetim devleti
Rapor, İsrail'in yalnızca saldırı değil, gözetim alanında da yapay zekaya büyük ölçüde başvurduğunu ortaya koyuyor. Blue Wolf, Red Wolf ve Wolf Pack isimli sistemlerle Filistinlilerin yüz tanıma verilerinin sistematik biçimde toplandığı, şehirlerin dijital gözetim altında tutulduğu belirtiliyor.
Özellikle Batı Şeria'nın Hebron kentinde gözaltına alınan kişilerin kameralar önünde yüzlerinin tanıtıldığı, askerlerin mobil uygulamalar üzerinden bu süreçlerde puanlandığı aktarılıyor. Bu sistemlerin, mahremiyet ihlalleri ve toplumsal baskı aracı olarak kullanıldığına dikkat çekiliyor.
Yapay zeka, savaşın yüzünü değiştiriyor
SETA'nın analizinde en çok vurgulanan noktalardan biri de karar alma süreçlerinin askerlerden algoritmalara geçmesiyle birlikte hesap verilebilirliğin ortadan kalkması. Bir saldırı emrini kimin verdiği - yazılım mühendisi mi, komutan mı, yoksa yapay zeka mı - artık belirlenemiyor. Bu da sorumluluk zincirinin kopmasına ve hukuk mekanizmalarının işlemez hale gelmesine yol açıyor.
Uluslararası hukuk yetersiz kalıyor
Mevcut uluslararası hukuk sistemlerinin bu tür gelişmiş teknolojilere karşı yeterli olmadığını ortaya koyan SETA raporu, yapay zeka tabanlı silahların ve otonom saldırı sistemlerinin ciddi biçimde denetlenmesi gerektiğini vurguluyor. Raporda, tam otonom silahların yasaklanması ve savaşta nihai kararın mutlaka insanlar tarafından verilmesi gerektiği çağrısında bulunuluyor.
"Savaşları makineler yönetmemeli"
SETA'nın raporunda yer alan en güçlü uyarılardan biri şu şekilde özetleniyor: "Gazze, savaş teknolojilerinin test sahasına dönüşmüş durumda. Ancak bu testlerin bedelini siviller ödüyor. Eğer uluslararası toplum sessiz kalmaya devam ederse, gelecekte savaşları insanlar değil, makineler yönetecek."
Yorumlar
Misafir olarak yorum yazın ya da daha etkili bir deneyim için oturum açın
Yorum yazın