Haber Merkezi – Türkiye İnsan Hakları Vakfı (TİHV), Meclis'te kurulan "Millî Dayanışma, Kardeşlik ve Demokrasi Komisyonu"na yönelik görüş ve önerilerini kamuoyuyla paylaştı. Vakıf, komisyonun çalışmalarında evrensel insan haklarını "müzakere edilemez" bir zemin olarak kabul etmesi gerektiğini vurgularken, geçmişle yüzleşmeden ortak bir geleceğin kurulamayacağı uyarısında bulundu ve 6 temel öneri sundu.
TİHV, TBMM çatısı altında böyle bir komisyon kurulmasını Kürt Meselesi'nin çözümü ve toplumsal barışın tesisi adına "olumlu" bulduğunu, ancak çalışmanın başarısının evrensel insan hakları ilkelerine tavizsiz bağlılığa endeksli olduğunu belirtti.
Vakıf, Türkiye'de demokrasi ve hukukun üstünlüğünde yaşanan gerilemeye dikkat çekerek, Göteborg Üniversitesi V-Dem Enstitüsü'nün 2025 Demokrasi Raporu'na atıfta bulundu ve Türkiye'nin demokrasi değerleri açısından 12 Eylül 1980 darbesinden sonraki en kötü dönemlerinden birini yaşadığını ifade etti.
35 yıllık birikimiyle sürece katkı sunmak istediğini belirten TİHV'in komisyona yönelik temel görüş ve önerileri şu şekilde sıralandı:
1. İrade beyanı: "İnsan hakları tartışma dışıdır"
Komisyon, çalışmalarına başlarken evrensel insan hakları değer ve ilkelerini müzakere edilemeyecek temel normlar olarak kabul ettiğini ve bu ilkelerin tartışma dışı tutulacağını taahhüt eden bir irade beyanında bulunmalıdır.
Bu beyan, hem çalışmaların çerçevesini çizecek hem de müzakere edilecek konuları netleştirecektir.
2. Kararlar oy çokluğuyla değil, uzlaşıyla alınmalı
Komisyonun, kanun teklifleri için belirlediği "üye tam sayısının beşte üç çoğunluğu" kuralı eleştirildi.
TİHV, toplumsal barış gibi hassas bir konuda anti-demokratik yöntemlerle demokratik çözümler bulunamayacağını belirterek, tüm kararların sayısal çoğunluğa değil, iknaya dayalı "konsensüs" (uzlaşı) yöntemiyle alınması gerektiğini önerdi.
3. Geçmişle yüzleşme ve "geçiş dönemi adaleti"
"Ortak gelecek" vurgusunun sağlıklı olabilmesi için "geçmişin geçmişte kalması" gerektiği belirtilen raporda, 40 yılı aşkın çatışma ortamının yarattığı bireysel ve toplumsal travmalara dikkat çekildi.
Komisyonun, BM tarafından "Geçiş Dönemi Adaleti" olarak tanımlanan; ‘hakikat arayışı’, ‘adaletin sağlanması’, ‘onarım’ ve ‘tekrarlanmama garantileri’ gibi unsurları içeren kapsamlı programların hayata geçirilmesinde öncü rol üstlenmesi talep edildi.
4. Kürtlerin hakları yasal güvenceye alınmalı
Kürt Meselesi'nin kimlik ve kültürel haklar başta olmak üzere Kürtlerin temel hak ve özgürlüklerinin güvence altına alınmasıyla ilgili siyasal ve toplumsal bir mesele olduğu vurgulandı.
Komisyonun, bu hakları teminat altına alacak yasal düzenlemeler dahil olmak üzere kapsamlı programlar oluşturması gerektiği ifade edildi.
5. Silahsızlanma için uluslararası standartlar esas alınmalı
PKK'nin silah bırakma kararının hayati önemde olduğu belirtilirken, bu sürecin başarısı için dünyadaki deneyimlerden yararlanılması gerektiği vurgulandı.
Komisyonun, BM tarafından geliştirilen "silahsızlanma, terhis, yeniden entegrasyon" (DDR) programlarını referans alarak, ulusal ve uluslararası uzmanların katılımıyla somut hazırlıklar yapması önerildi.
6. Yürütmeye "yasalara uyma" çağrısı yapılmalı
TİHV, sadece anayasa, yasalar ve Türkiye'nin taraf olduğu uluslararası sözleşmelerin (AİHM ve AYM kararları dahil) uygulanması halinde bile birçok sorunun ortadan kalkacağını belirtti.
Bu doğrultuda Komisyonun, yürütmenin keyfi ve yasalara aykırı uygulamalarına son vermesi için TBMM'ye tavsiyede bulunması gerektiği kaydedildi.
TİHV, raporunu, "Üstlenmiş olduğu tarihsel sorumluluk ve işlevi yerine getirirken evrensel insan hakları değer ve ilkelerini asli referans olarak almaktan vaz geçmediği ölçüde Komisyon’un başarıya ulaşma şansı artacaktır" tespitiyle sonlandırdı.
Yorumlar
Misafir olarak yorum yazın ya da daha etkili bir deneyim için oturum açın
Yorum yazın