Dersim’de yeni yıl geleneksel Gağan ritüeli ile karşılandı
Dersim (Rûdaw) – Dersim’de yöre insanının inanışına göre yeni yıl anlamına gelen Gağan için bir araya gelen vatandaşlar mum yaktı, barış için dualar etti ve lokmalarını pay etti.
Gağan, Hicri takvime göre yeni yılın başlangıcı
Dersim’de Hicri takvime göre yeni yıla giriş olarak kabul edilen Gağan (Kal), her yıl Aralık ayının son haftası ile Ocak ayının ilk haftası arasında kutlanıyor.
Gola Çetu Ziyaretgâhı’nda buluşma
Gağan etkinliklerinin önemli duraklarından biri olan Gola Çetu Ziyaretgâhı’nda vatandaşlar bir araya geldi. Yaşlısından çocuğuna kadar çok sayıda vatandaş lokmalarıyla ziyaretgâha gelirken, burada çerağlar uyandırıldı.
Yapılan konuşmaların ardından getirilen lokmalar tüm canlara pay edilerek ikrarlar yerine getirildi.
Lokmalar pay edildi, Gağan’ın manası anlatıldı
Gola Çetu Ziyaretgâhı’nda Gağan ayı nedeniyle lokma dağıtımı yapılırken, Gağan’ın manasına ilişkin bilgilendirmeler de paylaşıldı. Lokma dağıtımına sanatçılar Metin Kahraman, Kemal Kahraman ile araştırmacı yazar Cemal Taş katıldı.
Yazar Mehmet Mükan lokma duası verirken, yazar Cemal Taş Gağan ayı vesilesiyle temennilerini dile getirdi. Sanatçı Kemal Kahraman ise Gağan ayına ilişkin kapsamlı bir bilgilendirme yaptı.
Kemal Kahraman: Yeni yıl süreci Gağan ile başlar
Kemal Kahraman, şu ifadeleri kullandı:
“Bu arada yeni yıl Alevi ibadet takvimine göre Gağan’da değil, Newroz’dadır. Ancak yeni yıl süreci, yani bizim bugünkü gibi tek bir günde değil; eski yıldan çıkıp yeni yıla girme süreci Gağan ile başlayıp Xızır’la devam eden ve en sonunda Hawtemal ile tamamlanan üç aylık ibadet takviminde, ilk ibadet sürecinde yeni yıla girilmiş olunur.”
“Barış ve kardeşlik için çerağ yaktık”
Gağan ayının kendileri için en önemli kutlamalardan biri olduğunu ifade eden vatandaşlar, barış ve kardeşlik için çerağ yaktıklarını, dualar ettiklerini belirtti.
Vatandaşlardan Beşer Yoltay, şunları söyledi:
“Gağan’da niyaz yapıyorduk, her şeyi yapıyorduk. Ama şimdiki Gağanlar eski zamanlardaki gibi değil. Gençlere ve milletimize dua ettim, üstümüzdeki kötülükleri kaldırsın dedim.”
“Kötülüklerden korusun”
Zarife Kaçar ise şöyle konuştu:
“Dua ettim. Ailemi, çocuklarımı, komşularımı ve insanları kötülüklerden korusun; kâfirleri, zalimleri hepimizden uzaklaştırsın. Güzel şeyler bize gelsin.”
“Bir toplum ritüelleriyle ayakta kalır”
Hüseyin Çağlayan da Gağan’ın önemine dikkat çekerek şu ifadeleri kullandı:
“Gağan bizim ritüelimizdir ve çok önemli bir ritüeldir. İstiyoruz ki her yıl bu ritüel olsun. Çünkü bir toplum ritüelleriyle, kültürüyle ve diliyle ayakta kalır. Bu yüzden bu çok önemlidir. İstiyoruz ki barış gelsin, herkes komşularıyla iyi olsun ve bereket gelsin.”
“Çok şeyimiz kayboldu”
Yazar Mehmet Mükan ise şunları dile getirdi:
“Çok şeyimiz kayboldu. Eskiden köylerde Gağan’da çok güzel eğlenirlerdi. Ancak şimdi uzun zamandır yapılmıyor. Yaşlılar da kalmadı; her tarafta yaşlı yok ve köyler boş.”
Üç aylık ibadet takviminin başlangıcı
Dersim başta olmak üzere Sivas, Erzincan, Bingöl ve Muş’ta da gerçekleştirilen Gağan etkinlikleri, Alevi inancına göre üç ay süren ibadet takviminin de başlangıç günü olarak kabul ediliyor.
Yüzyıllardır kuşaktan kuşağa aktarılan Gağan geleneği, Dersim’de bir kez daha dayanışma, paylaşım ve yeni yılın bereketine dair umutlarla yaşatıldı.