E3 ve AB’den İran’la nükleer görüşme: ‘Gerilim derinleşmeden diyalog şart’

Cenevre (Rûdaw) – Avrupa Birliği Dış İlişkiler Yüksek Temsilcisi Kaja Kallas ile Fransa, Almanya ve Birleşik Krallık dışişleri bakanları (E3), İran Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi ile Cenevre'de bir araya geldi. Taraflar, İran'ın nükleer programı ve Orta Doğu’daki çatışmalarla ilgili görüşmelerin ardından ortak açıklama yayımlayarak, bölgede artan gerginlikten ciddi endişe duyduklarını bildirdi.

Almanya Dışişleri Bakanı Johann Wadephul, görüşme sonrası yaptığı açıklamada, “Bugün olumlu olan, İran tarafının tüm önemli konuları konuşmaya devam etmeye esasen hazır olduğu izlenimini edinmemizdir,” dedi.

İngiltere Dışişleri Bakanı David Lammy ise “İran’la müzakerelere devam etmek istiyoruz. İran’ın ABD ile diyaloğunu sürdürmesini de teşvik ediyoruz. Ancak şunu net ifade ettik: İran’ın nükleer silah sahibi olmasına asla izin verilemez,” ifadelerini kullandı.

AB Temsilcisi Kaja Kallas da görüşmelerin sadece nükleer meseleyle sınırlı olmadığını belirterek, “Daha geniş sorunları da masaya yatırmak ve diyaloğu açık tutmak konusunda mutabık kaldık,” dedi.

ABD hariç yeni bir nükleer anlaşma masada

Diplomatlar, ABD’nin doğrudan görüşmelere açık olduğunu belirtti. Ancak görüşmelerin ilk aşamasında ABD dışı bir diplomatik çerçevenin oluşturulmasının değerlendirildiği aktarıldı. Bu yeni yaklaşım, İran’a sınırlı uranyum zenginleştirme hakkı tanırken daha sıkı denetim ve balistik füze programı dahil bazı ek yükümlülükleri öngörebilir.

Almanya Dışişleri Bakanı Wadephul, “İran’ın nükleer silah geliştirme yönündeki çabalarını şeffaf ve ciddi biçimde bırakması halinde, daha fazla tırmanışı önleme şansımız var,” dedi. Wadephul ayrıca, İran’ın artık bu süreci “yeni bir ciddiyet ve güvenilirlikle” ele alması gerektiğini vurguladı.

ABD-İran arasında gerilim yüksek

İran Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi ise toplantı öncesi yaptığı açıklamada, “İsrail’in saldırıları sürdüğü sürece ABD ile konuşacak bir şeyimiz yok. ABD bu suçların ortağıdır,” diyerek doğrudan müzakere olasılığını reddetti. Arakçi, sadece “diyalog” için diğer taraflara açık olduklarını belirtti.

İsrail ise son günlerde İran’ın askeri liderlerine, bilim insanlarına ve nükleer tesislerine yönelik kapsamlı saldırılar düzenlediğini açıklarken, İran da İsrail’e karşı balistik füze saldırılarıyla misillemede bulundu.

AB: IAEA’ya tam destek

E3 ve AB temsilcileri, Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı’nın (IAEA) denetimlerine tam destek verdiklerini açıkladı ve İran’a ajansla tam iş birliği çağrısında bulundu.

İran’ın yükümlülüklerini yerine getirmemesi halinde yaptırımların yeniden devreye alınabileceği uyarısı yinelendi.

Müzakereler sürecek, ABD’nin tutumu belirleyici

E3 ülkeleri, 2015 yılında imzalanan nükleer anlaşmanın (JCPOA) mimarları arasında yer alıyor. Ancak ABD’nin 2018’de anlaşmadan çekilmesi ve son çatışmalar, yeniden diplomatik çözüm arayışlarını zorlaştırıyor.

ABD Başkanı Donald Trump’ın, İsrail’in İran’a saldırılarına katılıp katılmayacağına önümüzdeki iki hafta içinde karar vermesi bekleniyor.

Toplantıda kapsamlı bir çözüm çıkmasa da diplomatlar, görüşmelerin sürmesinin önemli olduğunu ve tarafların önümüzdeki günlerde yeniden bir araya gelmeye hazır olduğunu belirtti.