Rusya’nın uzay ajandası değişti: Kendi istasyonunu kuracak, Ay’a nükleer güç götürecek
Haber Merkezi - Ukrayna savaşı sonrası değişen jeopolitik dengeler ve batı ile gerilen ilişkiler, Rusya’yı uzay programında radikal değişikliklere itiyor. Moskova, Uluslararası Uzay İstasyonu’nun (ISS) Rus segmentini sökerek kendi bağımsız istasyonunu kurmayı ve 2036 yılına kadar Ay’da nükleer enerji santrali inşa etmeyi hedefliyor. Ancak teknik aksaklıklar ve geçmişteki başarısızlıklar, bu iddialı planların önünde soru işareti oluşturuyor.
Rusya Federal Uzay Ajansı (Roscosmos), emekliye ayrılması planlanan Uluslararası Uzay İstasyonu’nun (ISS) kaderini değiştirecek bir plan üzerinde çalışıyor. NASA ve diğer ortaklar istasyonun kontrollü bir şekilde Pasifik Okyanusu’na düşürülmesini planlarken, Rusya kendi modüllerini ayırarak "Rus Orbital Uzay İstasyonu"nun (ROSS) temeli haline getirmeyi değerlendiriyor.
Eski modüllerle yeni istasyon: "En olası senaryo"
Rusya, kozmonotlarını 2028 yılına kadar ISS’te tutmayı kabul etse de bu tarihten sonrası için strateji değişikliğine gidiyor. İlk etapta 2027’den itibaren tamamen yeni modüller fırlatmayı planlayan Roscosmos, bütçe kısıtlamaları ve teknik zorluklar nedeniyle rotayı "geri dönüşüme" çevirdi.
Rusya Bilimler Akademisi’ne bağlı Biyomedikal Sorunlar Enstitüsü Direktörü Oleg Orlov, Roscosmos Bilimsel ve Teknik Konseyi’nin, yeni istasyonun mevcut ISS Rus segmenti temel alınarak kurulmasını "en olası senaryo" olarak onayladığını duyurdu. Plana göre, 2030 sonrası ISS’ten ayrılacak olan Rus modülleri, yeni bileşenlerle genişletilerek bağımsız bir yörünge istasyonuna dönüştürülecek.
Hava kaçağı ve güvenlik endişeleri
Ancak Rusya’nın "yeniden kullanım" planı, mühendislik dünyasında ciddi güvenlik endişelerine yol açıyor. 20 yılı aşkın süredir yörüngede bulunan Rus modülleri, metal yorgunluğu, radyasyon, mikrometeorit darbeleri ve bakteri birikimi nedeniyle yıpranmış durumda.
Özellikle 2000 yılında fırlatılan Zvezda modülünde tespit edilen ve yıllardır giderilemeyen hava kaçakları, projenin uygulanabilirliğini tartışmaya açıyor. 2019'da başlayan ve zamanla artan hava kaybı nedeniyle NASA, geçtiğimiz Haziran ayında özel Axiom-4 görevini ertelemek zorunda kalmıştı.
Ay’da nükleer enerji hedefi: 2036
Yörüngedeki varlığını sürdürmeye çalışan Rusya, diğer yandan Ay yarışında Çin ile ortaklığını derinleştiriyor. Roscosmos, 2036 yılına kadar Ay yüzeyine bir nükleer enerji santrali inşa etmek için havacılık şirketi Lavochkin Derneği ile sözleşme imzaladı.
Projeye Rusya devlet nükleer enerji şirketi Rosatom ve Kurçatov Enstitüsü de dahil oldu. Kurulacak santralin, Rusya-Çin ortaklığındaki Uluslararası Ay Araştırma İstasyonu’na, gezgin araçlara (rover) ve gözlemevlerine enerji sağlaması hedefleniyor. Roscosmos Başkanı Dmitriy Bakanov, bu girişimi "tek seferlik görevlerden uzun vadeli Ay keşif programına geçiş" olarak nitelendirdi.
Sovyet mirasından bugüne: Rekabette geride kalma korkusu
1961’de Yuri Gagarin ile uzay çağını başlatan Rusya, son yıllarda ABD, Çin ve özel sektör devi SpaceX’in gerisinde kalmış durumda. Özellikle Ağustos 2023’te Luna-25 aracının Ay yüzeyine çakılması, Rus uzay programı için 47 yıl sonra gelen büyük bir darbe olmuştu.
Elon Musk’ın fırlatma maliyetlerini düşürerek sektörde dengeleri değiştirmesi ve Çin’in agresif ilerleyişi karşısında Moskova, hem yörüngedeki bağımsızlığını korumak hem de Ay’daki enerji projeleriyle eski gücünü kanıtlamak istiyor.