شارەزایەک: نەوت بۆ خوار 60 دۆلار دابەزێت، کورتهێنانی بودجەی عێراق دەگاتە 10 ملیار دۆلار

 

وەزاح تەها، ئەندامی کۆمەڵەی نێودەوڵەتیی ئابووریی وزە رایگەیاند: "ئابووریی عێراق بەشێوەیەکی ترسناک و بە رێژەی 90٪ پشت بە داهاتی نەوت دەبەستێت، ئەمەش مەترسییەکی گەورەیە، بەتایبەتی کە دوێنێ نرخی نەوت بۆ خوار 60 دۆلار دابەزیبوو."

 

بە بڕوای ئەو شارەزایەی بواری وزە، نرخی ئێستای نەوت دوورە لە "نرخی هاوسەنگی" کە عێراق بۆ پڕکردنەوەی بودجەکەی پێویستییەتی.

 

وەزاح تەها پێشبینی دەکات ئەگەر شەڕی رووسیا و ئۆکراینا لە نیوەی یەکەمی ساڵی 2026 کۆتایی بێت و سزاکانی سەر مۆسکۆ هەڵبگیرێن، ئەوا نەوتی رووسیا بە بەهێزی دەگەڕێتەوە بازاڕەکان.

 

ئەو شارەزایە دەڵێت: "رووسیا توانای بەرهەمهێنانی 11 ملیۆن بەرمیلی هەیە لە رۆژێکدا. گەڕانەوەی ئەو بڕە زۆرە بۆ بازاڕ لەکاتێکدا گەشەی خواست لە ساڵی 2026 تەنیا نزیکەی 1.4 ملیۆن بەرمیل زیاد دەکات، گوشارێکی زۆر لەسەر نرخ دروست دەکات و دەبێتە هۆی دابەزینی زیاتر."

 

سەبارەت بە رێگەچارەکانی بەردەم حکومەت بۆ پڕکردنەوەی کورتهێنان، وەزاح تەها بە تووندی هۆشداری دا لە چاپکردنی پارە بەبێ هەبوونی پلان و بە "مەترسیدارترین شت بۆ ئابووری" ناوی برد.

 

ئەو ئەندامەی کۆمەڵەی نێودەوڵەتیی ئابووریی وزە گوتی: "ئەمە دەبێتە هۆی دابەزینی نرخی دینار بەرامبەر دۆلار و دروستبوونی هەڵاوسان، سیناریۆی ساڵانی نەوەتەکان دووبارە دەبێتەوە کە بەهۆی گەمارۆوە حکومەت پارەی چاپ کرد و نرخی دینار داڕما."

 

وەزاح تەها کێشەیەکی دیکەی سیستمی دارایی عێراقی خستەڕوو، کە ئەویش نەبوونی متمانەیە بە بانکەکان.

 

بەگوتەی ئەو: "قەبارەی پارەی نەخت لە عێراق نزیکەی 100 تریلیۆن دینارە، بەڵام نزیکەی 85٪ـی ئەو پارەیە لە دەرەوەی سیستمی بانکییە و لە ماڵەکان هەڵگیراوە، ئەمەش سووڕی پارەی خاو کردووەتەوە."

 

سەبارەت بە قەرزەکان، وەزاح تەها گوتی رێژەی قەرز بەرامبەر بەرهەمی ناوخۆیی (GDP) لە عێراق گەیشتووەتە نزیکەی 47٪ و پێشبینی بەرزبوونەوەی دەکات. هەروەها رەخنەی لە شێوازی دەرکردنی قەواڵە داراییەکان گرت و گوتی: "نابێت کڕیاری قەواڵە داراییەکانی حکومەت تەنیا بانکە حکومییەکان بن، چونکە ئەمە وەکو ئەوە وایە حکومەت قەرز بە حکومەت بدات."

 

سەبارەت بە یەدەگی بانکیی ناوەندی، تەها ئاماژەی بەوە کرد کە هەرچەندە هێشتا لە ئاستێکی مێژووییدایە، بەڵام لە ساڵانی 2026 و 2027 رووبەڕووی گوشار دەبێتەوە.

 

 

لەلایەکی دیکەوە، محەممەد شیاع سوودانی، سەرۆکوەزیرانی عێراق ئاماری فەرمانبەرانی دەوڵەتی ئاشکرا کرد و رایگەیاند، ژمارەی فەرمانبەران: 4 ملیۆن و 550 هەزار کەسە و ژمارەی خانەنشینانیش 2 ملیۆن و 960 هەزار کەسە.

 

سوودانی جەختی لەوە کردەوە کە ئێستا کاتی دەستکاریکردنی خشتەی مووچە و دەرماڵەی فەرمانبەرانە و گوتی: "34 یاسا و بڕیاری تایبەت بە مووچە هەن، پێویستە ئەو یاسایانە هەموار بکرێنەوە کە دەرماڵەی زیادە دەدات کە زیاترە لە 60٪ـی مووچە."

 

بەگوتەی سوودانی، یەدەگی دراوی عێراق بۆ 108 ملیار دۆلار بەرزبووەتەوە و یەدەگی زێڕیش لە 130 تۆنەوە بۆ 172 تۆن زیادی کردووە. ئەوەش لەکاتێکدایە بەپێی دوایین راپۆرتی بانکی ناوەندی، یەدەگی عێراق 98 ملیار دۆلارە.