پسپۆڕێک: لەمەودوا لەجیاتی پلاستیک، شووشە و ئیستیل بەکاربهێنرێن

 

رۆشنا عەلی حەمەڕەشید، ماستەر لە جیۆکیمیای ژینگەیی روونی دەکاتەوە، ئەو پلاستیکەی رۆژانە لە کەلوپەلە سەفەرییەکاندا بەکاردێت، بەر گەرمییەکی زۆر دەکەون و مادەی وردەپلاستیکیان لێدەردەپەڕێتە نێو ئەو ئاو و خۆراکەی کە تێیاندایە.

 

رۆشنا عەلی دەڵێت: بە رێژەیەکی زۆر پلاستیکەکان مادەی پۆلیمەر، فتالێت، بیسفینۆڵ ئەی و PBDEـیان تێدایە کە شیبوونەوەیان مەترسیی جیدی دروستدەکەن. لە زۆرینەی لێکۆڵینەوەکاندا وردەپلاستیک لە (پیسایی، بەڵغەم، لیک، خوێن، بۆڕیی هەناسە و ئەندامەکانی دیکەی جەستە)دا دۆزراوەتەوە.

 

 

- هەوکردنی ریخۆڵەکان

- کەمبوونەوەی بەکتریا سوودبەخشەکانی ریخۆڵە

- هەوکردنی کۆڵۆن

- تووشبوون بە ڤایرۆسەکان

- نەخۆشیی سییەکان

- گیرانی لوولەکانی خوێن

- زیادبوونی ئەگەری تووشبوون بە جەڵتەی دڵ

- کێشەکانی سکماکیی کۆرپەلە

- شێرپەنجە

 

لەبارەی شێرپەنجەوە، بەپێی ئاژانسی نێودەوڵەتیی لێکۆڵینەوە لەسەر شێرپەنجە IARC: کانزاکانی کڕۆم، کادمیۆم، ئارسنیک و قوڕقوشم کە لە بەرهەمهێنانی پلاستیکدا بەکاردەهێندرێن، رێخۆشکەرن بۆ شێرپەنجە.

 

 

- هەوڵ بدرێت جێگرەوەکانی پلاستیک بەکاربهێندرێن کە پێیان دەڵێن ''بایۆپلاستیک''.

- دایباب بتڵی شووشە بۆ منداڵی ساوا لەبری بتڵی پلاستیکی بەکاربهێنن.

- هیچ پلاستیکێکی یەکجاربەکارهێنراو بەکارنەهێندرێت وەکو (کووپ، قاپ، پەرداخ، کەوچک و چنگاڵ) بەڵکو جێگرەوەکانیان وەکو شووشە و ئیستیل بەکاربهێندرێت.

- دایباب بتڵی ئاوی ئیستیل لەبری بتڵی ئاوی پلاستیک بۆ منداڵەکانیان بکڕن تاوەکو بیبەن بۆ قوتابخانە.