ئەشکەوتی شانەدەر دەبێتە سەرچاوەی تێگەیشتنی نوێی جیهان لە مێژووی نیاندەرتاڵەکان

 

کەللـەسەری ژنە نیاندەرتاڵێک کە ساڵی 2018 لە لایەن تیمێکی زانکۆی کامبریجی بەریتانی لە ئەشکەوتی شانەدەر دۆزراوەتەوە، دەبێتە سەرچاوەی تێگەیشتنی نوێی جیهان بۆ ژیانی نیاندەرتاڵەکان و بابەتی بەڵگە فیلمێکی نوێی نێتفلێکس کە کۆتایی ئەم هەفتەیە بڵاوکرایەوە. 

 

د. ئێما پۆمیرۆی، پسپۆڕی مرۆڤناسیی کۆن دەڵێت، "ئێسکی کەللـەسەرەکە زۆر بە خراپی شکاوە لەبەر ئەو هەموو بەردانەی بەسەریدا کەوتبوون، هەروەها بەهۆی قورسایی خۆڵەکە. ئەوەی دەیناسینەوە شەویلگەی خوارەوەیەتی، هەروەها هەندێ لە ددانەکان کە شکاون. پارچەیەکی دیکەی شەویلگەکە لێرەیە."

 

کەللـەسەری ژنێکی نیاندەرتاڵ بووە و لە نێوەڕاستی چلەکانی تەمەنیدا مردووە. شێوەی کەللـەسەرەکە کە دۆزرایەوە، هیچ پارچە ئێسکێک لە شوێنی خۆی نەمابوو. 

 

ئێسکوپروسکەکە هەر بەمشێوەیە هەڵگیرا و بە مۆڵەتی حکومەتی هەرێمی کوردستان بردرایە بەریتانیا بۆ ئەوەی لێکۆڵینەوەی لەسەر بکرێت. دوای کارێکی سەخت و هۆشیارانە، ئێسکەکان رێکخرانەوە و کەللـەسەرێکی نوێیان لێ دروستکرد. 

 

پاشان لە رێگەی تەکنەلۆجیای پێشکەوتووەوە، بە شێوەی سێ رەهەندی رووخساری بۆ دروستکرایەوە و ئەم ژنەی لێ دەرچوو (لە ڤیدیۆکە بیبینە) کە ناوی نراوە، شانەدەر زێت و بووەتە تەوەرێکی سەرەکیی بەڵگەفیلمەکەی نێتفلێکس.

 

بەوەش جارێکی دیکە، شانەدەر بووەوە بە سەرچاوەیەک بۆ مرۆڤایەتی بۆ ئەوەی باشتر بزانن شێوەی باوباپیرانی کۆنیان چۆنبووە، چیان کردووە و چۆن ژیاون. 

 

پسپۆڕێکی دیکەی مرۆڤناسیی کۆن دەڵێت، "ئێرە ئەو شوێنەیە کە باوباپیرانمان بۆ یەکەمین جار بە نیاندەرتاڵەکان ئاشنابوون، رەنگە لێرە منداڵانی ساوایانیشیان لەگەڵدا بووبێت. بۆیە بەشێکی زۆر گرنگی رابردووی خۆمان و مرۆڤی نیاندەرتاڵەکانیشە."

 

یەکەمجار لە جیهاندا، پاشماوەی نیاندەرتاڵ لە ساڵی 1830 لە بەلجیکا دۆزرایەوە. زانایان وا بیریاندەکردەوە نیاندەرتاڵەکان مرۆڤی سەرەتایی بوون و شێوازی ژیانیان زۆر سەرەتایی بووە.

 

لە ساڵی 1951، کاتێک بۆ یەکەم جار ئێسکەپەیکەری 9 پیاو و ژن و منداڵی نیاندەرتاڵ لە شانەدەر دۆزرانەوە، جیهان بۆی دەرکەوت کە نیاندەرتاڵەکانیش مرۆڤی ئاڵۆز و ژیر و خاوەن نەریتی ئایینی کۆمەڵایەتی بوون، چونکە ئەو ئێسکە پەیکەرانە، هەموویان بە یەک شێواز بەخاکسپێردراون و یەک رووگەیان هەبووە.