شەڕەقسەی سەرکردەکانی سوننە گەرم بووە؛ یەکدی بە "گوێرەکە" و "سەرە گا" ناودەبەن

 

دوای ئەوەی پەرلەمانتار ئەحمەد جبووری (ئەبوو مازن)، هێرشیکردە سەر رکابەرەکەی، موسەننا سامەڕائی و بە "گا" ناویبرد، هاوپەیمانیی عەزم وەڵامی دایەوە و نازناوی "سەرە گا"ی پێدا. لەم نێوەندەدا، مەشعان جبووری هاتە سەر هێڵ و هێرشی تووندی کردە سەر محەممەد حەلبووسی و بە گەندەڵی و فرۆشتنی پۆست تۆمەتباری کرد. 

 

حەلبووسی درەنگ نەکەوت لە وەڵامدانەوە و لەبەردەم لایەنگرانیدا وەزارەتی پەروەردەی بە شکستخواردوو و گەندەڵ تۆمەتبار کرد. سامەڕائی مشتومڕەکەی بە گوتەی "ئەوەی ماڵەکەی لە شووشەیە، بەرد ناگرێتە خەڵک" کۆتایی بە لێدوانە تووندەکانی هێنا. ئەم ململانێیە لە کاتێکی هەستیاردا و پێش هەڵبژاردنی پەرلەمان دێت، کە ئاماژەیە بۆ دابەشبوونێکی قووڵتر لەنێو ماڵی سوننەدا.

 

لەمبارەیەوە، سەلمان جومەیلی، لە پەیجی فەرمیی خۆی لە فەیسبووک رایگەیاندبوو، "ئەو لێدوانە تووندانەی لەنێوان سەرکردە سوننەکاندا هەن، رەنگدانەوەی دۆخی رکابەرییە لەسەر سەرکردایەتی و کورسییەکانی هەڵبژاردن، بەڵام ئەمە ماف بە هیچ کەسێک نادات سووکایەتی بەوانی دیکە بکات یان دەست بۆ ناوبانگی کەسی ببات." 

 

جومەیلی ئاماژەی بەوەشکرد، "گۆڕەپانی سوننەکان دیدگەیەکی سیاسی، ئابووری و گەشەپێدانی روونی نییە کە بتوانێت ببێتە بنچینەیەک بۆ بەرنامەیەکی حکومیی واقیعی کە خزمەت بە جەماوەر بکات."

 

ئەوەشی خستەڕوو "هەرکەسێک هەوڵدەدات ببێتە سەرکردە و رێبەری پێکهاتەی سوننە، دەبێت بەرنامەیەکی هەڵبژاردنی کرداری و باوەڕپێکراو پێشکەش بکات، چونکە جەماوەر ئەمڕۆ چاوەڕوانی حکومەت و پەرلەمانێکی بەهێز دەکات کە بتوانن قەیرانە کەڵەکەبووەکانی وڵات چارەسەر بکەن، نەک ململانێی کەسیی زیاتر."

 

جومەیلی ئاماژەی بەوەشکرد، "پێکهاتەی سیاسیی سوننە تاوەکو ئێستا خاوەنی سەرکردایەتییەکی یەکگرتوو نییە، بەڵکو چەندین سەرکردایەتی هەن کە هەریەکەیان بەپێی بەرژەوەندیی تایبەتی خۆی رکابەری دەکات،" و هیوای خواست رکابەریی داهاتوو "رکابەرییەکی شەرەفمەندانە بێت کە پشت بە بەرنامە ببەستێت، نەک کەسایەتییەکان." 

 

ئەحمەد نازم عەزاوی، سەرکردە لە هاوپەیمانیی "تەفەوق"، هێرشێکی تووند و ناڕاستەوخۆی کردە سەر ئەحمەد عەبدوڵڵا جبووری "ئەبو مازن"، ئەمینداری گشتیی حیزبی جەماهیری نیشتمانی، دوای ئەوەی موسەننا سامەڕائی، سەرۆکی هاوپەیمانیی عەزم بە "گوێرەکە" ناوی بردبوو.

 

عەزاوی، لە پۆستێکی لە هەژماری تۆڕی ئێکس نووسیویەتی: "هەر دەفرێک ئەوەی تێیدایە لێی دەڕژێت. جا واز لەم قسانە بهێنە ئەی سەرە گا،" کە ئاماژەیەک بوو بۆ ئەحمەد جبووری "ئەبو مازن".

 

لەلایەن خۆیەوە، موسەننا عەزاوی، سەرکردە لە هاوپەیمانیی عەزم، لە لێدوانێکی تەلەڤیزیۆنیدا گوتبووی، "تۆمەتبارکردنی هاوپەیمانیی عەزم یان هێرشکردنە سەری رەتکراوە و قبووڵکراو نییە." 

 

ئاماژەی بەوەشکرد، "سیاسەتی موسەننا سامەڕائی لەسەر بنەمای درێژکردنی دەستی هاوکارییە بۆ هەموو هاوبەشەکان، تەنانەت ئەگەر هێرشیشی بکەنە سەر." هەروەها گوتی: "وەڵامدانەوەی نەیاران بە هەمان شێواز واتای ئەوەیە کە ئێمە سەرکردە نین."

 

ئەو سەرکردەیەی عەزم، ئاماژەی بەوەشکرد هەندێک سەرکردە "سەرکردایەتییان بە پارە کڕیوە" و پرسیاری دەستکەوتەکانی وەزارەتەکانی پیشەسازی و کانزاکان و پلاندانانی کرد و وەزارەتی پیشەسازیی بەوە وەسفکرد کە "ناتوانێت خشتێکیش دروست بکات." هەروەها ئاشکرای کرد وەزارەتی پەروەردە پشکی هاوپەیمانیی تەقەدووم بووە و بەهۆی نەبوونی تەرخانکراوی دارایی، بە وەزارەتی پیشەسازی گۆڕدراوەتەوە و گوتی، "تەقەدووم سیاسەتی دوورخستنەوە و فەرامۆشکردنی ئەوانی دیکە پەیڕەو دەکات و حەلبووسی هاتە ناوچەکانی ئێمە و ئاژاوەی لەنێوان کوڕانی یەک هۆزدا دروستکرد." 

 

لێدوانەکەی عەزاوی سەبارەت بە (خشت) بەدڵی خالید بەتتال، وەزیری پیشەسازی و سەرۆکی حیزبی "قیمەم"ـی هاوپەیمانی تەقەدووم نەبوو. ئەو، لە هەژماری خۆی لە ئێکس بە گرتەیەکی ڤیدیۆیی وەڵامیدایەوە و گوتی، "ئەوەی بەدوای خشتدا دەگەڕێت با لە کەرتی تایبەتدا بیدۆزێتەوە، ئێمە خشت دروست ناکەین، بەڵکو شتێک دروست دەکەین کە لە بورکان گەورەترە، ئەگەر ئاستی بیرکردنەوەی لە خشتدایە، با سەری خۆی لە قوڕەکەیدا وەربدات." 

 

بەتتال، گوتیشی وەزارەتەکەی "گرێبەستی بە بەهای نزیکەی 10 تریلیۆن دینار واژۆ کردووە،" و ئاماژەی بەوەشکرد، "بەروبوومی ئەم پڕۆژانە نە ئێستا و نە لە حکومەتی داهاتوودا دەرناکەوێت، بەڵکو لە حکومەتی دوای ئەودا دەردەکەوێت، چونکە کارکردن بەپێی دیدگایەکی ستراتیژیی درێژخایەنە کە ئامانجی بنیاتنانی دەوڵەتە، نەک بەدەستهێنانی دەستکەوتی سیاسیی کاتی." 

 

وەزیری پیشەسازی، قسەکانی بەوە کۆتایی پێهێنا: "ئەوەی دەیەوێت دەوڵەت بنیات بنێت، دەبێت هەناسەی درێژ بێت. پڕۆژەی فۆسفات لە ساڵی 1978 بەردی بناخەی بۆ دانرا و لە ساڵی 1983 دەستی بە بەرهەمهێنان کرد، سەرەڕای سنوورداریی تواناکان لەو کاتەدا."

 

خالید حەیانی، سەرکردە لە حیزبی تەقەدووم، لە لێدوانێکدا بۆ کەناڵێکی عێراقی، پێیوایە حیزبەکەی ئەمڕۆ بووەتە "رووکاری راستەقینەی پێکهاتەی سوننە" و ئاماژەی بەوەکرد، "رێڕەوی تەقەدووم پڕە لە دەستکەوت، چ لە ئەنبار بێت یان لەو وەزارەتانەی نوێنەرەکانی وەریانگرتووە."

 

حەیانی، گوتی، "وەزیری ئێستای پەروەردە لە لیستی ئەو کەسانەدا دەبوو کە لە پۆستەکانیان دووردەخرانەوە ئەگەر پەرلەمان دانیشتنێکی ببەستایە" و راشیگەیاند، "ئابڕووچوونی دزەپێکردنی پرسیارەکان نوێ نییە، بەڵکو لە هەموو خولێکدا دووبارە دەبێتەوە." هاوکات ستایشی ئەرکی عەلی دلێمی، وەزیری پێشووتری پەروەردەی لە حکومەتی مستەفا کازمی کرد و بە "باشترین وەزیر کە هاتبێتە وەزارەتی پەروەردە" وەسفی کرد.

 

حەیانی، گوتیشی، "ئەنبار داخراو نییە وەک ئەوەی بانگەشەی بۆ دەکرێت، بەڵکو جەماوەر خۆی تەقەدووم هەڵدەبژێرێت" و ئاماژەی بەوەشکرد، "هێرشکردنە سەر حیزبەکە لەلایەن مشعان جبوورییەوە تەنیا دوای دوورخستنەوەی خۆی دەستیپێکرد" و جەختی کردەوە کە "قەبارەی زیاد جەنابی یان هەر کەسێکی دیکە لە سندووقەکانی دەنگداندا لە رۆژی هەڵبژاردن دەردەکەوێت."

 

جەختی لەوەشکردەوە "حەلبووسی لە هەموو کۆبوونەوەیەکدا داوای تێوەنەگلان لە ململانێکان دەکات" و روونیکردەوە جەماوەر خۆی حەلبووسیی دەوێت و هەر ئەویش سەرۆکایەتیی پەرلەمان یان تەنانەت سەرۆکایەتیی کۆمار هەڵدەبژێرێت. و ئاماژەی بەوەشکرد، "بانگەشەی هەڵبژاردنەکانی هاوپەیمانیی عەزم تەنیا فۆتۆشۆپن و هیچ پەیوەندییەکیان بە واقیعەوە نییە."

 

سەبارەت بە هەڵبژاردن، هێزە سوننەکان بۆ سێ حیزبی گەورە دابەشبوون: تەقەدووم بە سەرۆکایەتیی حەلبووسی، سیادە بە سەرۆکایەتیی خەمیس خەنجەر و عەزم بە سەرۆکایەتیی موسەننا سامەڕائی. جگە لەوانەش، هاوپەیمانیی "تشریع" هەیە کە مەحموود مەشهەدانی و چەند سەرکردەیەکی دیکەی سوننەی لەخۆگرتووە و چووەتە پاڵ هاوپەیمانیی سیادە.

 

هەروەها چەند لیستێکی بچووکیش لە پارێزگاکان هەن کە زۆربەیان لەلایەن (تەقەدووم)ـەوە پشتیوانی دەکرێن، وەک لیستی "الصقور" بە سەرۆکایەتیی "یەزن مشعان" لە سەڵاحەدین، "محەممەد تەمیم" لە کەرکووک، "خالید بەتتال" و "ئەحمەد ئەبو ریشە" لە پارێزگای ئەنبار. جگە لە لیستی "نەینەوا بۆ خەڵکەکەیەتی" بە سەرۆکایەتیی "نەجم جبووری" و حیزبی جەماهیر بە سەرۆکایەتیی "ئەحمەد جبووری" (ئەبو مازن).

 

گوتاری تووندوتیژی نێوان هێزە سوننەکان شاراوە نەبووە، بەڵکو لەبەرچاوی خەڵک و کۆمیسیۆنی باڵای هەڵبژاردنەکان و هەروەها دەسەڵاتی دادوەری بووە، کە لەلایەن خۆیەوە پاڵێوراوانی لە گوتاری هاندەرانە ئاگادارکردووەتەوە و جەختی کردووەتەوە کە لێدوان و گوتارەکانی بانگەشە لەژێر چاودێریی ورددا دەبن و رێکاری یاسایی دژی هەرکەسێک دەگیرێتەبەر کە بەکارهێنانی زمانی سووکایەتیپێکردن یان هاندەرانەی لەسەر بسەلمێندرێت.

 

دوای چەندین هەفتە لە شەڕە میدیایی و لێدوانی ئاگرین لەنێوان باڵەکانی چوارچێوەی هاوئاهەنگی، ئاستی لێدوانەکان لەنێوان هێزە سیاسییە شیعەکاندا هێور بووەتەوە. ململانێکە بە واژۆکردنی "بەڵگەنامەی شەرەف" کۆتایی هات کە ئامانجی هێورکردنەوەی دۆخەکە و راگرتنی شەڕەقسە بوو کە هەڕەشەی لە یەکڕیزی گەورەترین هاوپەیمانیی شیعە لە عێراق دەکرد.

 

عێراق لەنێو کەشێکی هەرێمیی ئاڵۆز و گۆڕانکاریی سیاسیی نێوخۆیی و لە یەکێک لە هەستیارترین ساتەکانی رۆژهەڵاتی نێوەڕاستدا خۆی بۆ ئەنجامدانی هەڵبژاردنی پەرلەمانی لە 11ـی تشرینی دووەمی 2025 ئامادە دەکات. هاوکات، ترس هەیە لە بەکارهێنانی چەک یان پارە بۆ کاریگەری خستنە سەر ئەنجامەکانی هەڵبژاردنی چاوەڕوانکراو.