چەند بڕیارێک لە ئەنجوومەنی وەزیرانی عێراقەوە لەسەر مووچە و نەوت
رووداو دیجیتاڵ
ئەنجوومەنی وەزیرانی عێراق بڕیاری دا پرسی داهاتی نانەوتی رەوانەی ئەنجوومەنی دەوڵەت بکات؛ ئاماژەی بەوەشکرد، کۆمپانیاکان دەتوانن رۆژانە 50 هەزار بەرمیل نەوت بۆ بەکارهێنانی نێوخۆیی هەرێمی کوردستان گلبدەنەوە و ئەوی دیکەی رادەستی وەزارەتی نەوتی عێراق بکەن.
هەرچەندە بابەتی داهاتی نانەوتی، نەوت و مووچەی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان لە کارنامەی ئەنجوومەنی وەزیرانی عێراقدا نەبوو، بەڵام خالید شوانی، وەزیری دادی عێراق بە هەڵکەوت عەزیز، بەڕێوەبەری نووسینگەی بەغدای تۆڕی میدیایی رووداوی راگەیاند، محەممەد شیاع سوودانی، سەرۆکوەزیرانی عێراق، بابەتەکەی خستە نێو کارنامەی کۆبوونەوەکە.
د. عەلی فەوزی، راوێژکاری سەرۆکوەزیران بۆ کاروباری یاسایی کە لەو لیژنە یاساییەدایە لەگەڵ شاندی هەرێمی کوردستان کۆبووەتەوە، راپۆرتێکی ئامادە کردبوو و لە کۆبوونەوەکەدا خستیەڕوو.
هەڵکەوت عەزیز، بەڕێوەبەری نووسینگەی رووداو لە بەغدا گوتی، راپۆرتەکە ئەوەی دەرخست کە هێشتا ناکۆکی لەنێوان هەولێر و بەغدا لەبارەی داهاتی نانەوتییەوە هەیە. بۆ نموونە، حکومەتی هەرێمی کوردستان پێی وایە ئەرکەکەی بەو جۆرەیە 50٪ی داهاتی باج، گومرگ و دەروازە سنوورییەکان رادەست بکات و رسووماتی فیدراڵیش 50٪ بە 50٪ بێ، بەڵام 100٪ی داهاتی رسووماتی نێوخۆیی بۆ هەرێمی کوردستان بێ. لە بەرامبەردا بەغدا پێی وایە دەبێت 100٪ی سەرجەم داهاتەکانی هەرێمی کوردستان رادەستی حکومەتی فیدراڵی بکرێ، دواتر بەغدا 50٪ی بگەڕێنێتەوە بۆ هەرێمی کوردستان.
وەک هەڵکەوت عەزیز دەڵێ: "لەبەر ئەوەی ناکۆکییەکان زۆر بوون و هەردوولا پاساوی یاساییان هەیە، ئەنجوومەنی وەزیرانی عێراق بڕیاری دا پرسەکە رەوانەی ئەنجوومەنی دەوڵەت بکات کە دەستەیەکە و کێشە یاساییەکان یەکلایی دەکاتەوە. بڕیارە راپۆرتی لیژنە یاساییەکە لەگەڵ نووسراوێکی ئەمینداریەتیی ئەنجوومەنی وەزیران رەوانەی ئەنجوومەنی دەوڵەت بکرێ بۆ ئەوەی تاوتوێی بکات و بڕیاری کۆتایی بدرێ لەبارەی ئەو پشکەی دەبێ هەرێمی کوردستان لە داهاتی نانەوتی بیدات".
بەڕێوەبەری نووسینگەی رووداو لە بەغدا گوتی: "سەبارەت بە پرسی نەوت، لە کۆبوونەوەکەدا بڕیاردرا رۆژانە 50 هەزار بەرمیل لەو نەوتەی کۆمپانیاکان لە هەرێمی کوردستان بەرهەمی دەهێنن، بۆ بەکارهێنانی ناوخۆیی گلبدرێتەوە و ئەوی دەمێنێتەوە رادەستی وەزارەتی نەوتی عێراق بکرێ. بۆ نموونە، ئەگەر کۆمپانیاکان 100 هەزار بەرمیل نەوت بەرهەم بهێنن، 50 هەزاری بۆ هەرێمی کوردستان دەبێت و 50 هەزارەکەی دیکە رادەستی وەزارەتی نەوتی عێراق دەکرێ. مەرج نییە وەزارەتی نەوت ئەو بڕە لە رێگەی بەندەری جەیهانەوە هەناردە بکات، بەڵکو دەتوانێ بۆ پاڵاوگە ناوخۆییەکان بەکاری بهێنێت. هەروەها پێویستە وەزارەتی سامانە سرووشتییەکان بە نووسراوی فەرمی وەزارەتی نەوتی عێراق لەبارەی بڕی نەوتی بەرهەمهێندراو ئاگادار بکاتەوە."
هەڵکەوت عەزیز گوتی: "بەهۆی ئەم ناکۆکییانەوە لەسەر داهاتی نانەوتی و میکانیزمی رادەستکردنی نەوت، ئەنجوومەنی وەزیرانی عێراق هیچ بڕیارێکی لەبارەی ناردنی مووچەی مانگەکانی حەوت و هەشتی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان نەدا. بڕیاردان لەسەر مووچە بەستراوەتەوە بە وەڵامی ئەنجوومەنی دەوڵەت و دەستپێکردنی هەنگاوی کردەیی لەلایەن هەرێمی کوردستانەوە بۆ رادەستکردنی نەوت".
وەزیرێکی حکومەتی عێراقی بە رووداوی گوت، ئەگەر بابەتی داهاتی نانەوتی لە ئەنجوومەنی دەوڵەتی کاتیش بخایەنێ، لانیکەم دەبێت هەرێمی کوردستان بە کردار هەنگاو بنێ بۆ رادەستکردنی نەوت بۆ ئەوەی ئەنجوومەنی وەزیران لە کۆبوونەوەکانی داهاتوودا بڕیاری پێویست لەبارەی مووچەوە بدات.
ئەنجوومەنی وەزیرانی عێراق بڕیاری دا پرسی داهاتی نانەوتی رەوانەی ئەنجوومەنی دەوڵەت بکات؛ ئاماژەی بەوەشکرد، کۆمپانیاکان دەتوانن رۆژانە 50 هەزار بەرمیل نەوت بۆ بەکارهێنانی نێوخۆیی هەرێمی کوردستان گلبدەنەوە و ئەوی دیکەی رادەستی وەزارەتی نەوتی عێراق بکەن.
هەرچەندە بابەتی داهاتی نانەوتی، نەوت و مووچەی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان لە کارنامەی ئەنجوومەنی وەزیرانی عێراقدا نەبوو، بەڵام خالید شوانی، وەزیری دادی عێراق بە هەڵکەوت عەزیز، بەڕێوەبەری نووسینگەی بەغدای تۆڕی میدیایی رووداوی راگەیاند، محەممەد شیاع سوودانی، سەرۆکوەزیرانی عێراق، بابەتەکەی خستە نێو کارنامەی کۆبوونەوەکە.
د. عەلی فەوزی، راوێژکاری سەرۆکوەزیران بۆ کاروباری یاسایی کە لەو لیژنە یاساییەدایە لەگەڵ شاندی هەرێمی کوردستان کۆبووەتەوە، راپۆرتێکی ئامادە کردبوو و لە کۆبوونەوەکەدا خستیەڕوو.
هەڵکەوت عەزیز، بەڕێوەبەری نووسینگەی رووداو لە بەغدا گوتی، راپۆرتەکە ئەوەی دەرخست کە هێشتا ناکۆکی لەنێوان هەولێر و بەغدا لەبارەی داهاتی نانەوتییەوە هەیە. بۆ نموونە، حکومەتی هەرێمی کوردستان پێی وایە ئەرکەکەی بەو جۆرەیە 50٪ی داهاتی باج، گومرگ و دەروازە سنوورییەکان رادەست بکات و رسووماتی فیدراڵیش 50٪ بە 50٪ بێ، بەڵام 100٪ی داهاتی رسووماتی نێوخۆیی بۆ هەرێمی کوردستان بێ. لە بەرامبەردا بەغدا پێی وایە دەبێت 100٪ی سەرجەم داهاتەکانی هەرێمی کوردستان رادەستی حکومەتی فیدراڵی بکرێ، دواتر بەغدا 50٪ی بگەڕێنێتەوە بۆ هەرێمی کوردستان.
وەک هەڵکەوت عەزیز دەڵێ: "لەبەر ئەوەی ناکۆکییەکان زۆر بوون و هەردوولا پاساوی یاساییان هەیە، ئەنجوومەنی وەزیرانی عێراق بڕیاری دا پرسەکە رەوانەی ئەنجوومەنی دەوڵەت بکات کە دەستەیەکە و کێشە یاساییەکان یەکلایی دەکاتەوە. بڕیارە راپۆرتی لیژنە یاساییەکە لەگەڵ نووسراوێکی ئەمینداریەتیی ئەنجوومەنی وەزیران رەوانەی ئەنجوومەنی دەوڵەت بکرێ بۆ ئەوەی تاوتوێی بکات و بڕیاری کۆتایی بدرێ لەبارەی ئەو پشکەی دەبێ هەرێمی کوردستان لە داهاتی نانەوتی بیدات".
بەڕێوەبەری نووسینگەی رووداو لە بەغدا گوتی: "سەبارەت بە پرسی نەوت، لە کۆبوونەوەکەدا بڕیاردرا رۆژانە 50 هەزار بەرمیل لەو نەوتەی کۆمپانیاکان لە هەرێمی کوردستان بەرهەمی دەهێنن، بۆ بەکارهێنانی ناوخۆیی گلبدرێتەوە و ئەوی دەمێنێتەوە رادەستی وەزارەتی نەوتی عێراق بکرێ. بۆ نموونە، ئەگەر کۆمپانیاکان 100 هەزار بەرمیل نەوت بەرهەم بهێنن، 50 هەزاری بۆ هەرێمی کوردستان دەبێت و 50 هەزارەکەی دیکە رادەستی وەزارەتی نەوتی عێراق دەکرێ. مەرج نییە وەزارەتی نەوت ئەو بڕە لە رێگەی بەندەری جەیهانەوە هەناردە بکات، بەڵکو دەتوانێ بۆ پاڵاوگە ناوخۆییەکان بەکاری بهێنێت. هەروەها پێویستە وەزارەتی سامانە سرووشتییەکان بە نووسراوی فەرمی وەزارەتی نەوتی عێراق لەبارەی بڕی نەوتی بەرهەمهێندراو ئاگادار بکاتەوە."
هەڵکەوت عەزیز گوتی: "بەهۆی ئەم ناکۆکییانەوە لەسەر داهاتی نانەوتی و میکانیزمی رادەستکردنی نەوت، ئەنجوومەنی وەزیرانی عێراق هیچ بڕیارێکی لەبارەی ناردنی مووچەی مانگەکانی حەوت و هەشتی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان نەدا. بڕیاردان لەسەر مووچە بەستراوەتەوە بە وەڵامی ئەنجوومەنی دەوڵەت و دەستپێکردنی هەنگاوی کردەیی لەلایەن هەرێمی کوردستانەوە بۆ رادەستکردنی نەوت".
وەزیرێکی حکومەتی عێراقی بە رووداوی گوت، ئەگەر بابەتی داهاتی نانەوتی لە ئەنجوومەنی دەوڵەتی کاتیش بخایەنێ، لانیکەم دەبێت هەرێمی کوردستان بە کردار هەنگاو بنێ بۆ رادەستکردنی نەوت بۆ ئەوەی ئەنجوومەنی وەزیران لە کۆبوونەوەکانی داهاتوودا بڕیاری پێویست لەبارەی مووچەوە بدات.