"حكومەتی كوردی لە دەوڵەتە داگیركەرەكان زیاتر زەبری لە شوێنەوار داوە"

رووداو -هەولێر

شوێنەوارناسێكی كورد رەخنە لە حكومەتی هەرێمی كوردستان و خەڵكەكەی دەگرێت و دەڵێت "لە وڵاتان شوێنەوار لە ژێر دەریا دەردێنن، بەڵام لێرە شوێنەوارەكانی سەر زەوی وێران دەكرێن".

كوردستان یەكێكە لە ناوچە هەرە دەوڵەمەندە شوێنەوارییەكانی جیهان، لانكەی چەندین شارستانیەتی وەكو (ماد و گۆتی ولۆلۆ و كاسی)یە، هەربۆیە بەشێكی زۆر لە مێژووی دێرینی مرۆڤایەتی كەوتووەتە ئەم ناوچەیە.

بەپێی قسەی كەنعان موفتی، بەڕێوەبەری گشتی پێشووی شوێنەواری هەولێر، شوێنەوارەكانی كوردستان و عێراق لە ساڵی 1945-1947 لەلایەن هەردوو شوێنەوارناسی عێراقی تەها باقر و فوئاد سەفەر تۆمار كراون.

هەرچەندە تائێستا ئامارێكی ورد لەبەردەست نییە لەبارەی ژمارەی شوێنەوارەكانی كوردستان، بەڵام ئاماژە بە بوونی نزیكەی 7000 شوێنەوار دەكرێ لەو ناوچەیە، كە تا ئێستا تەنیا 3150 شوێنەوار تۆمار كراون.

زۆر لەو شوێنەوارانەی هەرێمی كوردستانن بەهۆی پشتگوێخستنیانەوە لە ژێر مەترسی لەناوچوون و داڕووخاندان.

عەبدولڕەقیب یوسف، كە دەمێكە كار لەسەر شوێنەوارەكانی كوردستان دەكات دەڵێت "حكومەتی كوردی لە هەموو دەوڵەتە داگیركەرەكان زیاتر زەبری لە شوێنەوارەكانی كوردستان داوە و وێرانی كردوون".

لە كوردستان چەندین شوێنەواری بەناوبانگ هەن، لەوانەش قەڵا و منارەی هەولێر، پردی دەلال لە زاخۆ، قەڵای كەركووك، سەرای سلێمانی، ئەشكەوتی شانەدەر، پەیكەری نەرامسین لە ناوچەی قەرەداخ، ئەشكەوتی قزقاپان و چەندین شوێنەواری دیكە.

عەبدولڕەقیب یوسف، یەكێكە لە دیارترین شوێنەوارناسەكانی كوردستان، لە ساڵی 1960 ەوە دەستی كردووە بە نووسین و لە ساڵی 1973 یەكەمین شوێنەواری لە دەربەندی رانیە دۆزیوەتەوە.

تا ئێستا 17 كتێبی چاپكراوی هەیە لەسەر مێژووی كوردستان، بەڵام تەنیا یەك كتێبی لەسەر شوێنەوارەكانی كوردستان هەیە، وەك خۆی دەڵێت نایەوێ زانیارییەكانی لەسەر شوێنەوارەكانی كوردستان بڵاوبكاتەوە، چونكە ترسی ئەوەی هەیە لەدوای ئاشكرابوونی شوێنەكان كەرەستەكانیان تاڵان بكرێن.

عەبدولڕەقیب یوسف دەڵێت تا ئێستا چەندین نامەی بۆ مام جەلال و مەسعود بارزانی و نێچیرڤان بارزانی نووسیوە، داوای لێكردوون كە گرنگی بە شوێنەوارەكانی كوردستان بدەن و بیانپارێزن، بەڵام دەڵێت "هیچیان نەكردووە و هیچ سوودێكی نەبووە".

ئەو شوێنەوارناسە كە بەردەوام بەدواداچوون بۆ شوێنەوارەكانی كوردستان دەكات، هەروەها دەڵێت "سەیرم بەوە دێت، هەرچی شوێنەواری كوردستانە، جێگای هەڵكۆڵینی قاچاخچی پێوە دیارە، ئەمە ساڵەهای ساڵە كراوە، بەڵام حكومەتی هەرێمی كوردستان نەهاتووەتە دەنگ".

بەڵام مەلا ئاوات، بەڕێوەبەری شوێنەواری هەولێر دەڵێت "حكومەتی هەرێمی كوردستان درێغی نەكردووە لە هەموو بوارەكاندا بۆ خزمەتكردن و بایەخدان بە هەموو كون و كەلەبەرەكانی ژیانی مرۆڤایەتی، ئەڵبەتە شوێنەواریش بەشێكە لەوە".

عەبدولڕەقیب ئاماژەی بەوەدا كە ئەو دەمێكە شەڕی بەرگرتن بە لەناوچوونی شوێنەوارەكانی كوردستان دەكات و قەڵای كەركووكی بە نموونە هێنایەوە و گوتی "لەسەردەمی رژێمی بەعسدا بە گژ سەدامدا چووم و پێمگوت حكومەت و دەوڵەتی كوردی نییە بەرگری لە شوێنەواری كوردستان بكات، بۆیە من خۆم بە دەوڵەتی كوردی دەزانم و بەرگری لێدەكەم، بەڵام بە داخەوە كە لە دوای راپەڕین دەوڵەتی كوردی دروست بوو، زیاتر لە هەموو دەوڵەتە داگیركەرەكان گورزی لە شوێنەوارەكانی كوردستان داوە".

عەبدولڕەقیب زیاتر رەخنە لە حكومەت دەگرێت و دەڵێت "پارە نییە بۆ ئیستملاككردنی خانووی پیرەمێرد و خانووی مێژوونووسی گەورە ئەمین زەكی، خانووی كەریمی عەلەكە، وەزیری دارایی سەردەمی شێخ مەحموود، بەڵام بۆ دروستكردنی جێگەی عارەق و قومار و گازینۆ و شتی دیكە، مەلایین دینار بەبێ حساب خەرج دەكەن".

سەرای سلێمانی كە دەكەوێتە ناوەندی شاری سلێمانییەوە، وەك ئەو دەڵێت مێژووی دروستكردنی دەگەڕێتەوە بۆ ساڵی 1780ی زاینی، واتە 3 ساڵ بەر لە بونیادنانی شاری سلێمانی، ئێستا تیمێك بە ئامانجی بەهاناوەچوونی شوێنەوارە دێرینەكانی كوردستان سەرگەرمی نۆژەنكردنەوەی ئەو شوێنەوارەن.

عەبدولڕەقیب یوسف دەڵێت "سێ جار هەوڵدرا سەرای سلێمانی بڕووخێندرێت كە رەمزی شاری سلێمانییە، ویستیان بیڕوخێنن و بیكەنە گەراج، جارێك گوتیان دەیڕوخێنن و دەیكەنە بازاڕی زێڕ، بەڵام بەهۆی كەسانی دڵسۆز یاداشتێكی 12 لاپەڕەییمان نووسی و 1010 كەس ئیمزای لەسەر كرد، هەتا خەڵكی رانیە و چوارقورنەش، توانیمان وابكەین پاشەكشێ بكەن لە ترسی خۆپیشاندان، چونكە خۆپیشاندانمان دەكرد".