دەستەی ئاماری هەرێمی کوردستان: داهاتی ساڵانەی موەلیدە ئەهلییەکان 726 ملیار دینارە

 

 

بەگوێرەی رووپێوییەکە، مووچەی ساڵێکی کارمەندانی موەلیدەکان زیاتر لە 36 ملیار دینارە؛ داهاتی ساڵانەی موەلیدەکانیش دەگاتە 726 ملیار دینار. پسپۆڕێکی ژینگەش دەڵێت، "ئەو هەموو موەلیدانە کارەسات دەخولقێنن".

 

بەپێی ئامارەکەی دەستەی ئامار، کە لە ساڵی 2021ـەوە دەست بە کۆکردنەوەی کراوە، لە تەواوی هەرێمی کوردستان 14 ژن خاوەنی موەلیدەن. لەبارەی نرخی ئەمپێریشەوە دەستنیشانیان کردووە، کەمترین نرخ لە سلێمانی بووە و زۆرترین لە هەولێر.

 

 سیروان محەممەد، سەرۆکی دەستەی ئاماری هەرێمی کوردستان ئەمڕۆ شەممە 30-12-2023 بە تۆڕی میدیایی رووداوی گوت، "رووپێوییەکە کاتی زۆری ویست و تازە بڵاومانکردووەتەوە".

 

سەرۆکی دەستەی ئامار ئاماژەی بە ئامانجی رووپێوییەکە کرد و گوتی، "بۆ ئەوەیە بزانین کاریگەریی ژینگەیی موەلیدەکان چەندە، چەند هەلیکاری رەخساندووە، داهاتی چەندە و چەند رۆن و گازوایلی دەوێت".

 

 

بەگوێرەی رووپێوییەکەی دەستەی ئاماری هەرێمی کوردستان، لە تەواوی هەرێمی کوردستاندا حەوت هەزار و 354 موەلیدەی ئەهلی کاردەکەن و لەکاتی نەبوونی کارەبای نیشتمانیدا بەگوێرەی خشتەی بەردەستیان کارەبا دەدەنە هاوبەشانیان.

 

لە هەرێمی کوردستان ملیۆنێک و 311 هەزار و 598 هاوبەشی کارەبای موەلیدە هەن و 5 ملیۆن و 290 هەزار و 169 ئەمپێر کارەبا بەکاردەهێنن؛ بەگوێرەی ئاماری نێو رووپێوییەکە، مانگانە موەلیدەکان 428 ملیۆن و 865 هەزار و 922 لیتر سووتەمەنی بەکاردێنن.

 

لە ئامارەکەدا ئاماژە بەوە کراوە، لە پارێزگای سلێمانی زۆرترین هاوبەشی موەلیدە هەن، کە 502 هەزار و 220 هاوبەشن و 38٪ـی کۆی هاوبەشانی هەرێمی کوردستانن؛ لە پارێزگای هەولێر 461 هەزار و 993 هاوبەش هەن، کە 35%ـی هاوبەشانی هەرێمی کوردستانن؛ لە پارێزگای دهۆکیش ژمارەی هاوبەشان 347 هەزار و 385 هاوبەشن و 27%ـی کۆی هاوبەشانن.

 

بەگوێرەی ئامارەکە، کەمترین نرخی ئەمپێری موەلیدەکان لە ساڵدا بەمشێوەیە بووە؛ لە دهۆک 6 هەزار دینار کەمترین و 17 هەزار دینار زۆرترین بووە؛ هەروەها کەمترین نرخ لە سلێمانی ئەمپێری دوو هەزار و زۆرترینیشی 17 هەزار دینارە، لە هەولێریش کەمترین نرخ 5 هەزار و زۆرترینیش 18 هەزار دینار بووە.

 

موەلیدەکانی هەرێمی کوردستان لەلایەن 3 هەزار و 108 کەسەوە خاوەنداری دەکرێن، لەو ژمارەیە تەنیا 14 خاوەن موەلیدەیان ئافرەتن. بەگوێرەی رووپێوییەکە، 34%ـی خاوەن موەلیدەکان بڕوانامەی سەرەتاییان هەیە.

 

موەلیدەکانی هەرێمی کوردستان لەلایەن 7 هەزار و 746 کارمەندەوە بەڕێوەدەبرێن؛ کە لەو ژمارەیەوە 166 کارمەندیان تەمەنیان لەخوار 18 ساڵانە، دەستەی ئامار دەڵێت، کۆی موووچەی کارمەندانی موەلیدە لە هەرێمی کوردستان بۆ ساڵێک 36 ملیار و 470 ملیۆن دینارە، بە تێكڕای مانگانەی 392 هەزار دینار هەژمارکراوە بۆ کەسێک.

 

لە رووپێویییەکەی دەستەی ئاماری هەرێمی کوردستاندا هاتووە، خەرجی تێچووی موەلیدەکان لە ساڵێکدا 14 ملیۆن و 909 هەزار دینارە. لەبارەی داهاتی موەلیدەکانیشەوە ئاشکرا کراوە، کۆی داهاتی ساڵانەی موەلیدەکان 726 ملیار دینارە.

 

بەگوێرەی رووپێوییەکە، دەستەی ئاماری هەرێمی کوردستان دەڵێت، 90%ـی موەلیدەکان لە شارەکاندان و 10%یان لە گوندەکاندان.

 

 

دووکەڵی موەلیدەکان چەند جۆرێک گاز دەردەکەن، لەوانە گازی (سی ئۆ وەن و ئێس توو ئێس- گۆگرد) کە دەبنە هۆی پیسبوونی ژینگە و بەهۆی زوو تێکەڵبوونیش لەگەڵ خوێندا دەبنەهۆی تووشبوونی مرۆڤ بە شێرپەنجەی خوێن و نەخۆشی لەبیرچوونەوە.

 

لەبارەی زیانە ژینگەییەکانی موەلیدەکانیشەوە، د.عەبدولموتەڵیب رەفعەت، مامۆستای زانکۆ و پسپۆڕی ژینگە ئەمڕۆ شەممە بە تۆڕی میدیایی رووداوی گوت: "بوونی ئەو ژمارە زۆرەی موەلیدە کاریگەری زۆر خراپی لەسەر ژینگەی هەرێمی کوردستان هەیە، چونکە هۆکارێکن بۆ دەرپەڕاندنی گازە گەرمکەرەوەکان بەتایبەت یەکەم ئۆکسیدی کاربۆن و دووەم ئۆکسیدی کاربۆن و گازەکانی ئۆزۆن و میسان و چەندین جۆر گازی دیکە، کە هەموویان هۆکارن بۆ گۆڕانکارییەکانی کەشوهەوا".

 

ئەو پسپۆڕەی ژینگە ئاماژەی بەوە کرد، لە هەرێمی کوردستان کواڵێتیی سووتەمەنییەکانیش "زۆر خراپن" و ئەوەش کاریگەرییە نەرێنییەکانی گازەکان خراپتر دەکات و دەبێتە هۆکاری پیسبوونی هەوا؛ گوتیشی: "بەشێک لەو گازانە دەچنە بەرگەهەواوە و دوای کارلێککردن دەگەڕێنەوە سەر زەوی و دەبنە هۆی گۆڕینی سیستمی خاک و کاریگەری خراپ لەسەر کشتوکاڵ دروست دەکەن، لە رێگەی رووەکیشەوە کاریگەرییەکان دەگوازرێتەوە بۆ مرۆڤ، دواجاریش دەبێتە هۆکارێکی نەخۆشییە کوشندەکان، بەتایبەت نەخۆشیی شێرپەنجە".

 

د.عەبدولموتەڵیب رەفعەت باسی لە زیانێکی دیکەی دووکەڵی موەلیدەکان کرد و گوتی، کاریگەری لەسەر ئاو هەیە و هەندێک لە مادە پیسکەرەکان دەنیشنەوە و تێکەڵی ئاو دەبن؛ دەشڵێت: "بوونی ئەو هەموو موەلیدە کارەساتی گەورە دەخولقێنن؛ یەکێک لە هۆکارەکان کە تاوەکو ئێستا رێکخراوە نێودەوڵەتییەکان هیچ هاوکارییەکی هەرێمی کوردستان و عێراق ناکەن بۆ گۆڕانکارییەکانی کەشوهەوا هەبوونی ئەو موەلیدانەوە هەوڵنەدانە بۆ چارەسەرکردنیان".