گوتێرێز: جیهان رووبەڕووی قەیرانی گشتگیر بووەتەوە و وڵاتان هەرچییان بوێت دەیکەن

 

 

ئەنتۆنیۆ گوتێرێز، سکرتێری گشتی نەتەوە یەکگرتووەکان ئاماژەی بە بەڕێوەچوونی 80یەم کۆبوونەوەی کۆمەڵەی گشتیی UN کرد و گوتی، "پێویستە سەرکردەکان بێنە ئێرە و گۆڕانکاری بکەن؛ بێنە ئێرە و تێبگەن کە هاوکاریی نێودەوڵەتی لەم ساتەدا زۆر گرنگە؛ بێنە ئێرە و نێوەندگیری لەو دۆخانە بکەن کە پێویستن، بۆئەوەی لانیکەم هیوای ئاشتی لە هەندێک لەو دۆخانەدا دروست بکەن رووبەڕوویان دەبینەوە."

 

سکرتێری گشتیی نەتەوە یەکگرتووەکان ئاماژەی بەوە دا، کۆبوونەوەی ئاستبەرزی ئەم هەفتەیەی نەتەوە یەکگرتووەکان گرنگە و "روون و ئاشکرا دیار دەبێت کە زۆرینەی وڵاتانی جیهان دان بە مافی گەلی فەلەستین بۆ چارەی خۆنووسین دەنێن."

 

سەبارەت بە سوودان، گوتێرێز داوای کرد ئەنجوومەنی ئاسایش هەنگاوی تووندتر بنێت، "ناخۆشیی گەلی سوودان مەترسیدارە. بۆیە، پێم وایە کاتی ئەوە هاتووە ئەنجوومەنی ئاسایش بتوانێت، بە رەزامەندیی هەموو هێزە سەرەکییەکان، رێوشوێنی زۆر تووند لەبارەی سوودان بگرێتەبەر، بۆئەوەی ئەو لایەنانەی سوودان تێبگەن ئەوەی دەیکەن تاوانێکە دژی گەلەکەی خۆیان."

 

گوتێرێز قەیرانەکانی بە کەشێکی گشتگیرتری پارێزبەندی لە یاسادا گرێدا و گوتی، "هاندانێک هەیە بۆ وڵاتانی قەبارە مامناوەند بۆئەوەی هەوڵ بدەن خواستەکانیان یان کێشەکانیان لە رێگەی شەڕەوە چارەسەر بکەن، لەبری دانوستاندن و سازش." هەروەها گوتی، "جیهان پێویستی بە ئەنجوومەنی ئاسایشی یەکگرتووتر و کاریگەرترە. بۆیە چاکسازیی ئەنجوومەنی ئاسایش زۆر گرنگە."

 

 

- رووبەڕووی قەیرانێکی جیهانی بووینەتەوە. زۆربوونی ململانێکان دەبنەهۆی ئەوەی دابەشبوونە جیۆسیاسییەکان رێگە نەدەن بە شێوەیەکی کاریگەر چارەسەر بکرێن. هەستی پارێزبەندی لە سزا هەیە، هەموو وڵاتێک پێی وایە دەتوانێت هەرچییەکی بوێت بیکات."

 

- کەواتە لەم چوارچێوەیەدا، ئێمە بە تەواوی پێویستمان بە سەرکردەکانە کە بێنە ئێرە و گۆڕانکاری بکەن؛ بێنە ئێرە و تێبگەن کە لەم ساتەدا هاوکاریی نێودەوڵەتی زۆر گرنگە؛ بێنە ئێرە و نێوەندگیریی ئەو دانوستاندنانە بکەن کە پێویستن، بۆ ئەوەی لانیکەم هیوای ئاشتی لە هەندێک لەو دۆخانەدا دروست بکەن کە رووبەڕوویان دەبینەوە.

 

- پێم وایە روون و ئاشکرا دیار دەبێت کە زۆرینەی وڵاتانی جیهان دان بە مافی گەلی فەلەستین بۆ چارەی خۆنووسین دەنێن کە دەبێت دەوڵەتێکی فەلەستین هەبێ و ئەمەش لەو کۆبوونەوەیەدا دەبینین کە رۆژی دووشەممە دەکرێ. لە هەمان کاتدا، پەیامێکی زۆر روون دەنێرن کە دەبێت کۆمەڵکوژییەکەی غەززە کۆتایی بێت. پێویستمان بە ئاگربەستێکی دەستبەجێیە لەگەڵ ئازادکردنی دەستبەجێی هەموو بارمتەکان و یارمەتی مرۆیی کاریگەر لە غەززە کە لەو کاتەوەی من سکرتێری گشتیم، بەرزترین ئاستی مردن و وێرانکاری بەخۆیەوە بینیوە.

 

- ناخۆشیی گەلی سوودان مەترسیدارە. بۆیە، پێم وایە کاتی ئەوە هاتووە ئەنجوومەنی ئاسایش بتوانێ، بە رەزامەندی هەموو هێزە سەرەکییەکان، رێوشوێنی زۆر تووند بگرێتەبەر، بۆ ئەوەی ئەو لایەنانەی سوودان تێبگەن کە ئەوەی دەیکەن تاوانێکە دژی گەلەکەی خۆیان.

 

- لە کاتێکدا ئێمە لە جیهانێکی پارێزبەندی لە سزا دەژین، بۆ وڵاتان ئاسانە کە نموونەی وڵاتە زلهێزەکان دەبینن شەڕ هەڵدەگیرسێنن، بۆ نموونە لە ئوکراینا. هاندانێک هەیە بۆ وڵاتانی قەبارە مامناوەند بۆ ئەوەی هەوڵ بدەن خواستەکانیان یان کێشەکانیان لە رێگەی شەڕەوە چارەسەر بکەن لەبری دانوستاندن و سازش. ئەمە پێویستە بە تووندی لەلایەن کۆمەڵگەی نێودەوڵەتییەوە دژایەتی بکرێ. جیهان پێویستی بە ئەنجوومەنی ئاسایشی یەکگرتووتر و کاریگەرترە بۆ ئەوەی ئەمە رووبدات. بۆیە چاکسازیی ئەنجوومەنی ئاسایش زۆر گرنگە.

 

- بەڵام گرنگترین پەیام بۆ ئەو وڵاتانەی جیهانە کە پابەندی و یاسای نێودەوڵەتیی پەنابەرانیان هەیە، دەبێت دەرگەکانیان کراوە بێت، دەبێت مافی پەنابەران پارێزراو بێت.

 

- ئاژانسی تایبەت بە پەنابەرانی نەتەوە یەکگرتووەکان رۆڵێکی نایابی لە پشتیوانیکردنی پەنابەرانی سەرانسەری جیهان هەیە، بەڵام ئێستا بە شێوەیەکی گەورە کەمتر لە پێویست بودجەی بۆ تەرخان کراوە. ئەمە دۆخێکی کارەساتبارە کە پێویستی بە وەڵامێکی گشتگیرە.

 

- ئەمە ساتێکە کە دەبێت هەموو وڵاتێکی ئەندام پلانە نوێیەکانی کەشوهەوای خۆی پێشکەش بکات. گرنگە ئەو پلانە کەشوهەوایانە لەگەڵ ئامانجی 1.5 پلەدا بگونجێن کە بە واتای ئەوە دێت پێویستە کەمکردنەوەیەکی گەورەی دەردانی گازی ژەهراوی ببینین.

 

- ئێمە بە تەواوی پێویستمان بە پاراستنی توانای مرۆییە لە ژیری دەستکرددا بۆ دڵنیابوون لەوەی ژیری دەستکرد بەشدارییەکی گەورەیە لە ئامانجەکانی گەشەپێدانی بەردەوام، بۆ یەکسانی زیاتر لە جیهان، بۆ خۆپاراستن لەوەی ژیری دەستکرد جیاوازیی نێوان دەوڵەمەند و هەژار لە جیهاندا قووڵتر بکاتەوە، لە هەمان کاتدا بۆ خۆپاراستن لەوەی بۆ ئەو مەبەستانە بەکاربێت کە مەترسین بۆ کۆمەڵگەکانمان؛ دەکرێ بەجۆرێک بێت کە ژیریی دەستکرد بە چەک بکرێت.

 

- نەتەوە یەکگرتووەکان لە پەیماننامەی داهاتوودا کۆمەڵێک یاسای روونی پێشکەش کردووە بۆ دڵنیابوون لەوەی لە سۆشیال میدیا و سەکۆکانی دیکەدا ژیری دەستکرد و تەکنەلۆژیا دیجیتاڵییەکان بە گشتی نابنە هەڕەشە بۆسەر یەکگرتوویی کۆمەڵایەتیی کۆمەڵگەکان و میکانیزمی جەمسەرگیری کە دیموکراسی لاواز دەکات و ئەگەری سەرکەوتنی ئاشتی کەمدەکاتەوە. 

 

- ئەم پەیکەرە داراییە نێودەوڵەتییەی ئێمە لە جەنگی جیهانی دووەمەوە هاتووە و ئەمڕۆ نوێنەرایەتیی ئەو جیهانە ناکات کە هەیە. ئێمە گەورەبوونی ئابوورییە زلهێزەکانمان لە جیهانی گەشەسەندوودا بینیوە. ئەوان پێویستیان بە دەنگێک و بوونێک و بەشدارییەک لە دامەزراوە جیهانییەکاندا هەیە. هەمان شت بۆ کیشوەرەکانی وەک ئەفریقا یان ئەمریکای لاتین کە لە میکانیزمەکانی ئەم دیدگەیەدا نین، راستە.

 

- دەزانین کە گەشەپێدان زیاد ناکات، بە پێچەوانەوە، بە شێوەیەکی گەورە کەم دەکرێتەوە؛ بەڵام ژمارەیەک شت هەن دەتوانرێ بکرێن کە سەرچاوەکان زیاد ەکەن. بۆ نموونە، ئەگەر یەک دۆلار لە پڕۆژەیەکدا دابنێین، یەک دۆلارە. ئەگەر یەک دۆلار لە سەرمایەی بانکێکی گەشەپێدانی فرەلایەنەدا دابنێین، پێنج دۆلارە چونکە دەتوانێ بچێتە بازاڕ و سەرچاوەی زیادە بەدەست بهێنێت. بۆیە، پێویستمان بە ژمارەیەک چاکسازی لە سیستمەکەدا هەیە. 

 

- یەکسانیی رەگەزی بنچینەی ئامانجەکانی نەتەوە یەکگرتووەکانە. ئەگەر کشانەوەیەک هەبێ، پێویستە پاشەکشە بە پاشەکشەکە بکەین، پێویستە دووپاتی بکەینەوە کە جیهان تەنیا کاتێک دادپەروەر دەبێ کە هەردوو نیوەی جیهان لە یەک ئاستدا بن و بتوانن بۆ سوودی هەموومان پێکەوە کار بکەن.

 

- من گەشبین نیم و رەشبینیش نیم. پێم وایە ئەمە ساتێکە کە پێویستمان بە سووربوونە. هەندێک جار وا دەردەکەوێ کە هیچ هیوایەک نییە. دەبێت ئەو هیوایە دروست بکەین. دەبێت سوور بین، هەرگیز واز نەهێنین و شەڕ بکەین تاوەکو ئامانجەکانمان بەدەست دەهێنین.