نەتەوە یەکگرتووەکان: گۆڕانی کەشوهەوا هەڕەشەیەکی جدییە لەسەر مانەوەی مرۆڤایەتی

 

 

رۆژی چوارشەممە، 23ـی تەممووزی 2025، یوجی ئیواساوا، سەرۆکی دادگەی نێودەوڵەتیی داد لە لاهای رایگەیاند، "کاریگەرییەکانی گۆڕانی کەشوهەوا زۆرن و زیانی گەورەیان لەسەر سیستمی ژینگەیی و مرۆڤایەتی هەیە". 

 

ئینگەر ئەندرسن، بەڕێوەبەری جێبەجێکاری بەرنامەی نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ ژینگە (UNEP)، رایگەیاندووە، شەپۆلەکانی گەرما، هاوشانی لافاوەکان و کەمبوونەوەی سەهۆڵبەندەکان، لە زۆرترین و مەترسیدارترین کاریگەرییەکانی گۆڕانی کەشوهەوان. 

 

بەپێی نەتەوە یەکگرتووەکان، زیاتر لە 40٪ـی رووبەری وشکانیی زەوی مەترسی بە بیابانبوونی لەسەرە و ژیانی نزیکەی دوو ملیار مرۆڤی خستووەتە مەترسییەوە.

 

نەتەوە یەکگرتووەکان هۆشداری دەدات، پێویستە خۆمان ئامادە بکەین بۆ ئەو مەترسییانەی کە ئەم کاریگەرییانە دروستی دەکەن، بەتایبەتی بۆ کەسانی بەساڵاچوو کە ئێستا بەراورد بە نەوەتەکانی سەدەی رابردوو، رێژەی گیانلەدەستدان لە نێویاندا بەهۆی گەرماوە نزیکەی 85٪ بەرزبووەتەوە.

 

 

ئایاری 2025، نەتەوە یەکگرتووەکان راپۆرتێکی لە بارەی قەیرانی خۆراک لە جیهاندا بڵاوکردەوە و تێیدا هاتبوو، پار لێکۆڵینەوەیان لە 65 وڵات کرد، دەرکەوت لە 53ـیاندا، 295 ملیۆن کەس لەو ساڵەدا تووشی برسیێتیی تووند بوون. ئەمەش شەشەم ساڵی لەسەر یەک بوو ژمارەی برسییەکان زیاد بکات. 

 

ئەنتۆنیۆ گۆتیرێز، سکرتێری گشتیی نەتەوە یەکگرتووەکان لە راپۆرتەکەدا رایگەیاند، "لە غەززە و سوودانەوە بۆ یەمەن و مالی، کارەساتی برسێتی بەهۆی شەڕ و هۆکارەکانی دیکەوە ژمارەیەکی پێوانەیی تۆمارکرد". گوتیشی، "پەیامەکە روونە. برسێتی و بەدخۆراکی خێراتر لە توانای ئێمە بۆ وەڵامدانەوە بڵاودەبێتەوە، لەگەڵ ئەوەشدا یەک لەسەر سێی خۆراکی بەرهەمهێندراو بەفیڕۆ دەچێت". 

 

بەگوێرەی راپۆرتەکە، گرژی و تووندووتیژییەکان هۆکاری سەرەکی برسییەتی تووند بوون لە 20 وڵاتدا. لەو وڵاتانەدا 140 ملیۆن کەس برسی بوون. لە 18 وڵاتدا گۆڕانی کەشوهەوا و لە 15 وڵاتیشدا شۆکی ئابووری هۆکار بوون. بەو دوو هۆکارە 155 ملیۆن کەس برسی بوون.