Foto: Rûdaw
Erbil (Rûdaw) - Bir süredir Mahabad’da Qazî Muhammed’in evi ve Mahabad Kürdistan Cumhuriyeti’nin resmî mahkeme binasının bir bölümünün satılarak daireye dönüştürüleceği yönündeki söylentiler, Kürtlerin sert tepkisine yol açtı.
Rojhılatlı Kürtler özellikle Mahabadlılar, Mahabad Kürdistan Cumhuriyeti'nin Cumhurbaşkanı Qazî Muhammed’in evi ile aynı cumhuriyetin resmi adalet merkezi olan tarihi mahkeme binasının hiçbir şekilde değiştirilmemesini istiyor. Vatandaşlar, bu yapıların sıradan bir bina değil, ulusal ve tarihsel bir miras olduğunu belirterek, kültürel miras statüsüyle korunmasını ve müzeye dönüştürülmesini talep ediyor.
Qazî Muhammed’in evi ve mahke binası, Mahabad kent merkezinde yer alıyor. Mahabadlılar, bu yerin şahsa ait değil, tüm halkın ortak mirası olduğunu vurguluyor. Tarihi ve ulusal bir değer olan bu yapıların satılması ya da özel mülke çevrilmesi, kamu vicdanını derinden yaralamış durumda.
Mahabadlı vatandaş Abdullah Qazîzade, Rûdaw’a yaptığı açıklamada, “Bu tür tarihî mekanlara müdahale edilmemeli. Bu yerler restore edilip korunmalı, yıkılıp apartman yapılmamalı” diyerek tepkisini dile getirdi.
Söz konusu yapı, Qazî Muhammed’den önce de Qazî ailesi tarafından kullanılmıştı. 19. yüzyılın sonlarında Mirza Qasimî Qazî tarafından Mahabad’ın resmi mahkeme binası ve idari merkezi olarak inşa edildi. Daha sonra Qazî Ali döneminde tüm Kürdistan’daki alim, şair ve yazarların buluştuğu bir kültürel merkez hâline geldi. Qazî Muhammed döneminde ise Mahabad Kürdistan Cumhuriyeti’nin resmi adalet binası olarak hizmet verdi; ardından da Cumhurbaşkanlığı ofisi olarak kullanıldı.
Mahabad halkı, bu yapının mülkiyeti teknik olarak Qazî ailesine ait olsa da, halkın gönlünde bu yerin tüm Kürtlerin ortak malı olduğunu söylüyor ve satış ya da özel kullanıma açılmasına karşı çıkıyor.
Mahabadlı sanatçı Nûrî Hemzepur da Rûdaw’a yaptığı açıklamada, “Tarihi yapılar sadece mirasçılara ait değildir, tüm halk bu mekânları kendi mülkü olarak görür” diyerek, toplumsal sorumluluk çağrısında bulundu.
Şu an Qazî Muhammed’in evi ve mahkeme binası terk edilmiş durumda. Ancak bazı söylentilere göre bu tarihi binaların yıkılıp yerine apartmanlar dikileceği yönünde. Mahabad halkı, bu yapıların kültürel ve ulusal miras olarak korunmasını, birer müzeye dönüştürülmesini ve halkın ziyaretine açılmasını bekliyor.
Mahabad Kürdistan Cumhuriyeti ve Qazî Muhammed Kimdir?
Mahabad Kürdistan Cumhuriyeti, 22 Ocak 1946'da Rojhılat’ın Mahabad kentinde Sovyetler Birliği’nin desteğiyle kurulmuş ve cumhuriyetin başkanlığına Qazî Muhammed getirilmişti.
Qazî Muhammed (1900-1947), hem bir din adamı hem de bir siyasetçiydi. Kürt ulusal hareketinin sembol isimlerinden biri olarak kabul edilir. Mahabad Kürdistan Cumhuriyeti döneminde, Kürtçe eğitim, basın ve kültürel faaliyetler desteklenmiş; Hêriş, Dengê Kurdistan ve diğer dergiler yayımlanmış; Kürtçe eğitim kurumsallaştırılmıştır.
Ancak cumhuriyet, 11 ay sonra, Aralık 1946’da Kızıl Ordu’nun çekilmesi İran ordusunun bölgeye girmesiyle yıkıldı. Qazî Muhammed, kardeşi Seyid Ali Qazî ve kuzeni Seyid Hüseyin ile birlikte 31 Mart 1947’de Mahabad’ın merkez meydanında idam edildi. Bu olay, Kürt tarihinde derin bir iz bıraktı.
Yorumlar
Misafir olarak yorum yazın ya da daha etkili bir deneyim için oturum açın
Yorum yazın