Erbil (Rûdaw) - Irak Planlama Bakanlığı ile Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) tarafından hazırlanan ortak rapora göre, Irak genelinde İnsani Gelişme Endeksi'nde (İGE) Erbil ilk sırada yer aldı. Raporda, son 20 yılda Irak bütçesinin 1,5 trilyon doları aşmasına rağmen, bu kaynağın vatandaşlara adil ve eşit şekilde yansımadığı vurgulandı.
Irak Planlama Bakanlığı ve UNDP’nin ortaklaşa hazırladığı ve 8 aralık 2025 tarihinde yayımlanan rapor, Irak ve Kürdistan Bölgesi’ndeki sosyo-ekonomik duruma, demografik yapıya ve eğitim verilerine ışık tutuyor.
Çalışma kapsamında Irak’ın 15 vilayeti ile Kürdistan Bölgesi’nin 3 vilayetinde ayrı ayrı saha araştırmaları ve anketler yapıldı.
Zirvede Erbil ve Kerkük var
Rapora göre, İnsani Gelişme Endeksi’nde Kürdistan Bölgesi’nin başkenti Erbil, 0,751 puanla Irak genelinde en yüksek değere sahip şehir oldu. Erbil’i 0,738 puanla Kerkük izlerken, Süleymaniye 0,737 puanla üçüncü sırada yer aldı.
İşsizlik oranlarında düşüş
Çalışmada işgücü piyasasına dair veriler de paylaşıldı. Buna göre 2021 yılında %16,5 (erkeklerde %14,7, kadınlarda %28,2) olan işsizlik oranı, mevcut dönemde %13,5’e geriledi.
Nüfus artışı ve demografik değişim
Rapor, Irak nüfusunun 2030 yılına kadar 50 milyonu aşacağını öngörüyor. Geçtiğimiz yıl yapılan genel nüfus sayımında ülke nüfusu 45 milyon olarak tespit edilmişti. Daha önce %3’ün üzerinde olan nüfus artış hızının ise %2,7 seviyesine gerilediği belirtildi.
Son 100 yıllık verilerle yapılan karşılaştırmada, Irak’ta kırsal nüfusun hızla azaldığı ve kentleşmenin arttığı görüldü. Bir asır içinde kırsal yaşam endeksinin 60 puan düştüğü, buna karşılık kentleşmenin aynı oranda arttığı kaydedildi. Rapor bu değişimin temel nedenleri olarak savaşlar, silahlı çatışmalar, iklim değişikliği ve demografik hareketliliği işaret etti.
1,5 trilyon dolarlık bütçe halka yansımadı
Ekonomik verilerin de analiz edildiği raporda çarpıcı bir tespite yer verildi. Petrol ihracatının devlet gelirlerinin %85’ini oluşturduğu Irak’ta, son 20 yılda kullanılan bütçe 1,5 trilyon doları aştı. Ancak raporda, "Bu devasa bütçe, Irak vatandaşlarının yaşamına adil ve eşit bir şekilde yansımadı" ifadesine yer verildi.
Vatandaşlık bilinci ve kurumlara güven
Ankette vatandaşlık algısı da ölçüldü. Katılımcıların "ülkeyi koruma" konusundaki farkındalığı 0,815 puanla en yüksek değer olurken, "resmi talimatlara uyma ve kurumlara saygı" 0,661 ile en düşük puanı aldı.
Ankete katılanların %24,2’si hak ve ödevlerde eşitlik gördüklerinde, %19,7’si sağlık ve eğitim hizmeti aldıklarında, %13,3’ü ise iş bulduklarında kendilerini "vatandaş gibi" hissettiklerini belirtti.
Ayrıca katılımcıların %35,9'u haklarını elde etmek için yasal yollara başvurmanın işe yaradığına inanmazken, %11,7'si devlet kurumlarına ve çalışanlarına saygı duymadığını ifade etti.
Eğitim verilerine göre, Irak genelinde okullaşma oranı %93,9 seviyesinde. Ancak yaklaşık 2 milyon kişi eğitimden mahrum durumda ve bunların yarısını ilkokul ve ortaokul çağındaki çocuklar oluşturuyor. Okula gitmeyen çocukların %16’sı yoksul ailelerden gelirken, %3’ü ise varlıklı ailelere mensup.
Okul binalarındaki yetersizlik de raporda dikkat çeken bir diğer unsur oldu. Mevcut 17 bin 66 okuldan 12 bin 575'i ilköğretim hizmeti veriyor. Ülke genelinde ilkokul seviyesinde 5 bin 41, ortaokul seviyesinde ise 4 bin 299 bina açığı bulunuyor. Rapora göre Irak’ta halen 119 "kerpiç okul" eğitim vermeye devam ediyor.
Yorumlar
Misafir olarak yorum yazın ya da daha etkili bir deneyim için oturum açın
Yorum yazın