Kamışlo
Kamışlo (Rûdaw) – Rojava’nın Kamışlo kenti, “Aşkın ve Güzelliğin Şehri” olarak adlandırılıyor. Kamışo, geçtiğimiz yüz yılda komşusu Nusaybin’den tel örgüsü ve mayın tarlası ile ayrılmış.
Rojava’nın değişik kentlerini gezen sunucumuz Kani Halepçe’yi ve Rûdaw ekibi, son olarak Kamışlo kentini ziyaret edip görüntüledi.
Kamışlo’daki Yahudi Pazarı ya da diğer adıyla Azra Pazarı kentin en eski pazarı. Rivayete göre, Azra burada ilk kez dükkan açan bir Yahudi’ymiş. Açtığı dükkan da alışverişi ile ünlüymüş. Yahudilerin çoğu da Osmanlı’dan kaçarak buraya yerleşenlerden oluşuyormuş. Her ne kadar Yahudiler burdan göç etmiş olsa da burası hala Yahudilerin mülkü. Tapusu Yahudilerde olduğu için onlar olmadan kimse bu dükkanları satın alamıyor. Bu dükkanlarda iş yapan esnaflar kiracı ve kiralarını Yahudi Mallarını Koruma Kurumu’na ödüyor.
Haseke vilayetine bağlı bir kent olan Kamışlo, kuzeyindeki Nusaybin ilçesi ile sınır komşusu. Kamışlo 185 binden fazla nüfusa sahip. Rojava Özerk Yönetimin kontolü altında bulunan kentte kullanılan para birimi Suriye Lirası. Suriye Lirası’nın değeri siyasi durumlara göre değişiyor. 100 ABD doları iki yüz elli sekiz bin Suriye Lirası değerinde.
Rojava’da kahvaltıya çok büyük bir önem veriliyor. Kahvaltı Pazarı adında her türlü kahvaltılığın bulunduğu kahvaltıya özel bir çarşı var.
Ünlü Kürt şair Cegerxwîn de bir çok şiirinde kahvaltıdan bahsediyor. Mesele “Nan û mast taştêya rast” (Ekmek ve yoğurt gerçek kahvaltı).
Kani Halepçeyi’nin emekli öğretmen Faruk Abdulhamit İbrahim ile Kamışlo hakkında yaptığı söyleşi ise şöyle:
Faruk Abdulhamit İbrahim: Kamışlo Nusaybin’in kızıdır. Bu dağdakiler orada doğmamış. Bu vatandan Hülagu’dan kaçmışlar. 2 milyon insan bu bölgede yaşıyordu. Kamışlo’nun çevresinde 27 eski yıkık değirmen var. Neredeyse geçmişleri yüz yıla dayanıyor Hülagu’nun yıkıldığı tarihe kadar gidiyor. Vatanımız kimsesiz kaldı. 15’inci yüzyıl bitmesi ve 16’ıncı yüzyıla girmemizle 1512’de Türkiye’de Bitlis’teki Kürt Miri Şerefhan Bidlisi’nin desteğiyle Birinci Sultan Selim’den sonra bu vatan kuruldu. Şerefhan Bidlisi 1516 yılında da Deyrezor’u Kürt aşiret askerlerinin desteğiyle ele geçirdi. Fransa Kamışlo ve Suriye’ye girdiğinde Tor bölgesi ve Nusaybin’de katliamdan kurtulan Hristiyan aşiretler Kamışlo’ya gelerek Fransızlara sığındılar. Burada yaşayan Kürt halkı, Arap halkı onları kabul etti.
Kani Halepçeyi: Bu çok eski bir kasaphane. 1940 yılında Fransızlar tarafından kurulmuş. Kurulduğu günden bugüne kadar kasap dükkanı olarak faaliyet göstermiş. Fransızların 1946’da gitmesinden sonra büyük bir cami inşa edilmiş. Süleymaniye’deki Ulu Cami’de olduğu gibi buna da “Ulu Cami” deniliyor.
Faruk Abdulhamit İbrahim: Bu cami Kamışlo’da inşa edilen ilk camidir. Fransa işgali döneminde inşa edilmiş. Cami minaresi ise Miydatlı bir Süryani usta tarafından 1946 yılında inşa edilmiş. Aynı usta bu minarenin aynısını Nusaybin’deki Zeynel Abidin Camisi için de inşa etmiş. Bizim burada Süryani ve Müslümanlar arasında, Kürt ve Ermeniler arasında, Kürt ve Araplar arasında ayrımcılık yoktu. Bütün insanlar birdi sevginin kenti Kamışlo’da.
Tarihi evler ve dar sokaklar şehre ayrı bir güzellik katmış. Tarihi bir kitabın sayfaları arasında yürüdüğünü hissediyorsun. Kamışlo’da geçtiğiniz her cadde ve sokakta ya sanatçı, ya ressam ya da bir yazarın eviyle karşılaşıyorsunuz. Bu dar sokaktaki bu beyaz kapılı evde ünlü Kürt sanatçı Mihemed Şêxo’nun evi. Şarkıları çoğumuzun aklında ve dilinin ucunda. Evi aslına uygun şekilde kalmış. Kapalı ve içinde kimse yaşamıyor. Komşuların anlattığına göre belli dönemlerde bir kişi temizlemek için geliyor.
Kürt özgürlük mücadelesi nedeniyle bir çok kez cezaevine giren büyük Kürt yazar Cegerxwin’in evi de Kamışlo’da. 1903 yılında Mardin’de dünyaya gelen Cegerxwin, yaşamının çoğunu Kamışlo’da geçirdi. Siyasi çalışmalarını ve yazarlık döneminin çoğunu bu şehirde geçirdi. Cegerxwin evinde defnedilmiş. Kamışlo’ya gelen herkes bir demet gül alarak Cegerxwin’in kabrini de ziyaret ediyor. Şu anda bu evde mezarın bakımını üstlenen ve çevreyi temiz tutan bir aile yaşıyor. Duvarlarda Cegerxwin’in şiirleri fotoğraflarıyla birlikte asılmış. Farklı kişilerin de yazıları var. Kabrinin üzerinde de her zaman gül ve çiçek var.
Kani Halepçeyi: Kamışlo için hep aşkın şehri diyorlar. Aşkın Said Yusuf’un şarkısından geliyor. Peki “Kamışlo” ismi nereden geliyor?
Faruk Abdulhamit İbrahim: Kamışlo 1925 yılında Fransa tarafından şehir yapıldı. İsmini neden Kamışlo yaptılar: Üzerinde durduğumuz nehirin adı “Ceqceq”. Çevresi kamışlarla doluydu. Nusaybin’de Balise deresinden Ceqceq kaynağından geliyordu. Kamışlo’ya varana kadar çevresi kamışlarla kaplıydı. Türkçe’de kamış zılhdır. Kamışlı, yani oralı olduğu anlamına geliyor. Mesele Diyarbakırlı, Mardinli, Nusaybinli, Halepçeli. Türkçe’de aidiyeti coğrafyasına veriliyor. Adını Kamışlo, Kamışlı yaptılar. Süryaniler de ismini “Zalit” yaptı. Niye Zalit, çünkü Süryanicede kamış anlamına geliyor.
Kani Halepçeyi: Evet peki “Binxet” ile “Serxet” ne demek?
Faruk Abdulhamit İbrahim: Neden ismini Binxet ile Serxet yaptılar: 1910 yılında Almanlar ve Osmanlı sultanlığı birbirlerine yardımcı olarak Bağdat’tan Berlin’e kadar tren hattı döşediler. Bir güzergah Halep’e bir güzergah İstanbul’a, İstanbul’dan da Berlin’e kadar gidiyor. Tren güzergahının geçtiği yerde hattın güneyinde kalan Kürt ve Kürdistan’ın adını “Binxet” koydular. Tren hattının kuzeyinde kalan Kürt ve Kürdistan kısmına ise “Serxet” adını verdiler.
Nusaybin Kamışlo’dan rahatça görülüyor. Kamışlo ile Nusaybin arasına duvar örülmüş. Bu duvar 1953-1954 yıllarında NATO tarafından yapılmış. İlk başta tel örgüsü olarak yapılmış. Tellerin çevresine de mayın döşemişler. O dönem işlerini devam ettirmek isteyenler mayınların kurbanı olmuş. Daha önceleri şehirler arasında sınırlar yokmuş ve akrabalık bağları da varmış. Bugüne kadar abileri ve yakınları Nusaybin’de yaşayan kadınlar var. Bu da aşkın Kamışlo’su.
Yorumlar
Misafir olarak yorum yazın ya da daha etkili bir deneyim için oturum açın
Yorum yazın