Erbil (Rûdaw) – Kürdistan Bölgesi Uluslararası Temsilcilik Koordinasyon Ofisi, geçtiğimiz yıl Kürdistan Bölgesi’nde insan ticareti suçlamasıyla 79 kişinin tutuklandığını açıkladı. Ofisin raporuna göre, insan ticareti vakaları iki katına çıkarken, terörle mücadele kapsamında son bir buçuk yılda 290 kişi gözaltına alındı.
Kürdistan Bölgesi Hükümeti Uluslararası Temsilcilik Koordinasyon Ofisi, hükümetin insan hakları alanındaki çabalarını ve faaliyetlerini detaylandıran önemli bir rapor yayımladı.
Rapor, Irak Bakanlar Kurulu tarafından onaylanan (2021-2025) “İnsan Hakları Ulusal Planı” ile uyumlu olarak hazırlandı ve Kürdistan Bölgesi hükümeti tarafından uygulanması için ofise görev verildi.
Değerlendirme, insan hakları kapsamlı planının uygulanmasında Kürdistan Bölgesi hükümetinin attığı en önemli adımlara işaret ediyor.
Uluslararası anlaşmalara katılım ve Irak'ın retleri
Rapora göre, "Kürdistan Bölgesi hükümetinin insan hakları planı, tavsiyelerin uygulama oranını ve uluslararası anlaşmalara uyumu ilerletmek için kendi yönetimi çerçevesinde kapsamlı bir çabadır."
Raporda, Irak federal hükümetinin uluslararası anlaşmalarla ilgili bazı tavsiyeleri reddettiği belirtiliyor.
Bu reddedilen tavsiyeler arasında "işkenceyle mücadele, idam cezasının kaldırılması, Uluslararası Ceza Mahkemesi Roma Statüsü'ne katılım ve Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Ortadan Kaldırılması Sözleşmesi'nin isteğe bağlı protokolü" yer alıyor.
Raporda ayrıca, uluslararası anlaşmalara katılım ve onaylama yetkisinin Irak hükümetine ait olduğu ve Kürdistan Bölgesi hükümetinin yetki alanında olmadığı vurgulanıyor.
Son istatistiklere göre Irak, 2021-2025 yılları arasında beş uluslararası anlaşmaya katıldı ve toplamda ırk ayrımcılığının ortadan kaldırılması, ekonomik, sosyal ve kültürel haklar, medeni ve siyasi haklar, kadınlara karşı ayrımcılığın ortadan kaldırılması (CEDAW), çocuk hakları ve tüm kişilerin zorla kaybetmelere karşı korunması sözleşmeleri de dahil olmak üzere 11 anlaşmayı imzaladı.
"Uluslararası ülkeler Kürdistan Bölgesi'ni takdir ediyor"
Uluslararası Temsilcilik Koordinasyon Ofisi raporuna göre, (2021-2025) İnsan Hakları Ulusal Planı'nın onaylanmasından önce Kürdistan Bölgesi'nde 14 insan hakları yasası yürürlükteydi.
Planın onaylanmasının ardından 2020 ile 2023 yılları arasında Kürdistan Parlamentosu'nda insan haklarıyla ilgili 22 yasa daha çıkarıldı. Ayrıca, 8 yasanın daha çıkarılması (yasalaşması) süreci devam ediyor.
Raporda, bazı ülkelerin Kürdistan Bölgesi hükümetinin kadın haklarını koruma, idam cezasını uygulamama ve etnik/dini azınlıkların haklarını güvence altına alma konusundaki "yasal adımlarını" övdüğü belirtiliyor.
"Parlamentonun işlevsizliği bazı yasaların çıkışını engelledi"
Raporda, Kürdistan Parlamentosu'nda insan hakları yasalarının çıkarılması önündeki engeller de ele alındı.
Bu engeller arasında "Kürdistan Parlamentosu'nun geçmiş dönemdeki işlevsizliği" öne çıkıyor.
Mali durum da bir başka zorluk olarak gösteriliyor. Uluslararası Temsilcilik Koordinasyon Ofisi’ne göre, "Yasa taslaklarının hazırlanmasından onaylanma aşamasına kadar, Kürdistan Bölgesi hükümetine mali yükümlülükler getirmekte, bu da mevcut durumda zorlu bir görevdir."
Ayrıca, "silahlı terörist örgütlerin" kontrolü altındaki bölgelerdeki mağdurlara tam tazminat ve adalet sağlanması da insan hakları yasalarının uygulanması önündeki diğer engellerden biri.
Raporda belirtildiğine göre, Uluslararası Temsilcilik Koordinasyon Ofisi, Haziran 2024'ten Haziran 2025'e kadar, cinsel ayrımcılığın ortadan kaldırılması, çocuk ve kadın haklarının korunması, suçla mücadele ve uyuşturucuyla mücadele konularında Kürdistan Bölgesi dışında da çeşitli faaliyetlere katıldı.
"Kürdistan'da cinsel saldırı mağdurlarına barınak yetersiz"
Uluslararası Temsilcilik Koordinasyon Ofisi'nin raporu, Kürdistan Bölgesi'ndeki bazı olumsuz yönlere dikkat çekiyor ve "koruma mekanizmalarının yetersiz olduğunu ve cinsel saldırı mağduru kadınlar için güvenli barınakların azlığını" belirtiyor.
Raporda, Kürdistan Bölgesi'nde "psikolojik, sosyal destek birimlerinin, insan kaynaklarının ve uzmanların yetersizliğinden" bahsediliyor.
Ofis ayrıca, hükümetin planları çerçevesinde etkili bir önleme programı veya ücretsiz tedavi merkezi bulunmadığını ve "yabancı işçilerin girişini sağlamak için sınır kapılarında yeterli kontrolün yapılmadığını" da kaydediyor.
Rapora göre, 2021'den bu yana ofis, çeşitli insan hakları konularında 109 rapor, 113 açıklama ve 57 bildiri yayımladı ve Kürdistan Bölgesi hükümetinin insan hakları planıyla ilgili 62 çalıştay ve seminer düzenledi.
"IŞİD suçlarıyla ilgili 20 milyon sayfa belge toplandı"
Raporun bir bölümü, IŞİD'in işlediği suçların belgelenmesi için yapılan faaliyetlere ayrıldı.
Raporda, Uluslararası Temsilcilik Koordinasyon Ofisi aracılığıyla Kürdistan Bölgesi hükümetine iki aşamada 57.86 gigabayt IŞİD suçu kanıtı teslim edildiği belirtiliyor.
Bu kanıtlar, "IŞİD suçlularının uluslararası suç işlemekten yargılanmasına yönelik yasal prosedürlere ilişkin bilgi ve soruşturmalardan oluşuyor."
Rapora göre, "Kürdistan Bölgesi ve Irak'taki tüm kurumlardan arşivlenen toplam belge miktarı 20 milyon sayfaya ulaşıyor; bunun 394 bin 943 sayfası Kürdistan Bölgesi'ndeki kurumlara ait."
"Suç oranı yüzde 16 arttı"
Uluslararası Temsilcilik Koordinasyon Ofisi raporunun bir bölümünde, 2024 yılında 2023'e kıyasla genel suç oranının yüzde 16 arttığı belirtiliyor.
Ayrıca rapor, suç düzeyine ulaşmayan yasa dışı davranışların da Kürdistan Bölgesi'nde arttığını gösteriyor.
Raporda, 2023'e kıyasla geçen yıl gençlerle ilgili suçlarda yüzde 25'lik bir azalma olduğu da kaydediliyor.
Raporda ayrıca, 2024 yılında Kürdistan Bölgesi'ndeki ceza mahkemelerinde 14 bin 755 dosyanın kaydedildiği belirtildi.
"Gazeteciler Sendikası'nın 3 bin 400 aktif üyesi var"
Uluslararası Temsilcilik Koordinasyon Ofisi raporundaki istatistiklere göre, Kürdistan Bölgesi'nde şu anda Gazeteciler Sendikası'nın 3 bin 400 aktif üyesi bulunuyor. Bu yıl 30 Haziran itibarıyla Kürdistan Bölgesi'nde kayıtlı web sitelerinin sayısı 149'a ulaştı.
Raporda, 2024 yılında Kürdistan Bölgesi mahkemelerinde sosyal medya aracılığıyla 733 elektronik saldırı vakasının kaydedildiği belirtiliyor.
Raporda ayrıca, Kürdistan Bölgesi'nde kadınların editör olarak katılım oranının sınırlı olduğu ve toplam oranın sadece yüzde 7.6'sına ulaştığı, bunun da erkek editörlerin yüzde 92.4'üne kıyasla düşük bir sayı olduğu belirtildi.
"İnsan ticareti neredeyse iki kat arttı"
Uluslararası Temsilcilik Koordinasyon Ofisi raporunda, 2024 yılında insan ticaretinin neredeyse iki kat artarak 396 vakanın kaydedildiği belirtiliyor.
Ayrıca, zorla çalıştırmanın da arttığı ve "2021'deki 17 vakadan 2024'te 49 vakaya yükseldiği" ifade ediliyor.
Cinsel ticaret ise 2021'deki 9 vakadan 2024'te 25 vakaya yükseldi. Benzer şekilde, Kürdistan Bölgesi'nde organ ticareti, 2022 ve 2023'teki 54 vakadan 2024'te 103 vakaya yükseldi.
İnsan ticaretine karşı ne yapıldı?
Rapora göre, insan ticaretine karşı katı önlemler alındı ve bu suçlamayla Kürdistan Bölgesi'nde 79 kişi tutuklandı.
Uluslararası Temsilcilik Koordinasyon Ofisi'nin belirttiğine göre, 2024 yılında insan ticaretiyle mücadele konusunda ilgili kurumların personeli için 27 özel eğitim kursu düzenlendi.
Ayrıca, Kürdistan Bölgesi'nde insan ticaretiyle ilgili şikayetleri almak ve ihlalleri takip etmek için doğrudan iletişim numaraları sağlandı.
Rapor, ortak uluslararası ve yerel kuruluşlar aracılığıyla mağdurlara erişimi sağlamak için yardım hatları kurulduğunu da belirtiyor. Rapora göre, insan ticaretiyle ilgili şikayet ve takip mekanizmaları Kürdistan Bölgesi'nde iyileştirildi.
"Uyuşturucu kullanıcılarının yüzde 10'u kadın"
Raporda, bu yıl Haziran ayına kadar uyuşturucu kullanımı ve ticareti suçlarından hüküm giyen toplam kişi sayısının bin 599'a ulaştığı, bunlardan 977'sinin uyuşturucu ticareti yaptığı belirtiliyor. Sadece bu yılın ilk yarısında, uyuşturucu ticareti ve kullanımı nedeniyle 846 kişi tutuklandı ve hüküm giyenlerin sayısı 548'e ulaştı.
Rapora göre, el konulan uyuşturucu miktarı 2023'te 482.124 kilogram, 2024'te 446.172 kilogram iken, "2025'te artarak sadece ilk yarıda 372.800 kilograma ulaştı."
Raporda belirtildiğine göre, Kürdistan Bölgesi'ndeki uyuşturucu kullanıcılarının yüzde 10'u kadınlardan oluşuyor.
Uluslararası Temsilcilik Koordinasyon Ofisi, Kürdistan Bölgesi'nde uyuşturucunun tehlikelerine karşı toplumu bilinçlendirmeye yönelik özel plan ve programlar olduğunu belirterek, "mezheplerde bu tehlikeler hakkında 600'den fazla vaaz verildiğini ve şimdiye kadar 765 kullanıcının gerekli rehabilitasyon hizmetlerini aldığını" kaydetti.
Rapora göre, uyuşturucu kullanıcısı olan 278 hükümlü de Kürdistan Bölgesi'ndeki ıslah evlerindeki rehabilitasyon merkezi programlarından yararlandı.
Rapor ayrıca başka bir bölümde, Kürdistan Bölgesi hükümetinin işkenceyi ve zorla kaybetmeleri ortadan kaldırmaya yönelik faaliyetlerine odaklanıyor.
Bu bölümde, "Kürdistan Bölgesi hükümetinin IŞİD kurbanlarını kurtarmak için bir dizi acil önlem aldığı" belirtiliyor. Ayrıca rapor, IŞİD tarafından kaçırılanları kurtarmak için özel bir ofis kurulmasından bahsediyor ve şunları ekliyor: "Hükümet, uluslararası suçları belgelemek ve herkesin zorla kaybetmelere karşı korunması temelinde adaleti sağlamak için çabalarını yoğunlaştırdı."
IŞİD'in Şengal'e saldırmasının ardından her iki cinsiyetten 6 bin 417 Ezidi Kürt kaçırıldı.
Dönemin Kürdistan Bölgesi Başbakanı Neçirvan Barzani’nin talimatı ile kurulan ve hala faaliyetlerine devam eden Kaçırılan Ezidileri Kurtarma Ofisi'nin çabalarıyla şimdiye kadar 3 bin 590 kişi kurtarıldı ve diğerlerini bulma ve kurtarma çabaları devam ediyor.
Raporda ayrıca, 1 Haziran 2025 tarihine kadar, Soruşturma ve Delil Toplama Kurumu'nda 2 bin 991 talep ve 3 bin 290 şikayet kaydedildiği ve 2 bin 848 Ezidi mağdurun psikolojik ve sosyal destek aldığı belirtiliyor. Ayrıca, kayıp kişilerin akıbetini belirlemek için İçişleri Bakanlığı'na bağlı Kriminal Delil Dairesi'nde DNA test cihazları kuruldu.
"Terörle bağlantılı suçlardan 290 kişi tutuklandı"
Uluslararası Temsilcilik Koordinasyon Ofisi raporunun bir bölümü, Kürdistan Bölgesi'ndeki terörle mücadeleye ayrıldı.
Raporda, "2024'ün başından Temmuz 2025'e kadar, özellikle IŞİD olmak üzere terörist gruplarla bağlantılı suçlamalarla 290 kişinin tutuklandığı, bunlardan 124'ünün delil yetersizliğinden hakim kararıyla serbest bırakıldığı" belirtiliyor.
Raporda ayrıca, "Kürdistan Bölgesi Yüksek Yargı Konseyi'ne göre, şu anda mahkemelerde bin 246 terör dosyasının karara bağlandığı ve ıslah evlerindeki IŞİD'e bağlı tutuklu sayısının 659 olduğu" ifade edildi.
Kadın hakları
Uluslararası Temsilcilik Koordinasyon Ofisi ayrıca, "Kürdistan Bölgesi hükümetinin kadınların haklarını güçlendirmek ve onları ayrımcılık ve şiddetten korumak amacıyla ileriye dönük yasal adımlar attığını" belirtti.
Raporda sunulan istatistiklere göre, Kürdistan Bölgesi'nde kadınlara özel 192 örgüt bulunuyor. Ayrıca, 69 kadın yargıç, 58 kadın savcı, 185 kadın araştırmacı ve 255 kadın yargı yardımcısı görev yapıyor.
Peşmerge Güçleri bünyesinde yaklaşık 800 kadının görev aldığı ve Şengal'e özel bir taburda 123 kadının konuşlandırıldığı da belirtildi. Uluslararası Temsilcilik Koordinasyon Ofisi raporunda belirtildiği üzere, Kürdistan Gazeteciler Sendikası'nın toplam 3 bin 400 aktif üyesinin bin 600'ü kadınlardan oluşuyor.
Ancak, raporda Kürdistan Bölgesi'ndeki bazı alanlarda reformların yavaşlığına da dikkat çekildi. Bu yavaşlıklar arasında "aile içi şiddetle mücadele yasasının revizyonunun tamamlanmaması ve CEDAW (Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Ortadan Kaldırılması Sözleşmesi) anlaşmasıyla ilgili tüm gözlemlerin yükseltilmemesi" yer alıyor.
Yorumlar
Misafir olarak yorum yazın ya da daha etkili bir deneyim için oturum açın
Yorum yazın