Bilim ve Teknoloji
Yeni bir araştırma, şempanzelerin de yeni kanıtlar sunulduğunda fikirlerini değiştirebildiğini ortaya koydu
Haber Merkezi – Yeni bir araştırma, şempanzelerin de yeni kanıtlar sunulduğunda fikirlerini değiştirebildiğini ortaya koydu. Bu durum, şempanzelerin sadece içgüdüsel olarak hareket etmediğini, aynı zamanda kanıtları değerlendirebildiğini ve rasyonel kararlar alabildiğini gösteriyor.
Uzun süredir sadece insanlara atfedilen "rasyonel düşünme" yeteneği, bilim dünyasında yeni bir araştırmayla yeniden tanımlanıyor.
Amerikan dergisi Science’ta yayımlanan çarpıcı bir çalışma, şempanzelerin de tıpkı insanlar gibi yeni kanıtlar karşısında inançlarını gözden geçirebildiğini ve hatta kararlarını değiştirebildiğini ortaya koydu.
Bu bulgu, şempanzelerin basit içgüdülerle değil, karmaşık bir değerlendirme süreciyle hareket ettiğini gösteriyor.
Deneyler nasıl yapıldı?
Uganda'daki Ngamba Adası Şempanze Sığınağı'nda yaşayan 15 ila 23 şempanze üzerinde yürütülen çalışmada, hayvanlara gizli yiyecek ödüllerinin yerini bulmaları için çeşitli güçte kanıtlar sunuldu.
Deneyler, şempanzelerin bir yiyeceğin yerleştirilmesini izleyip izlemediklerine, risklerin (daha cazip yiyecekler) veya unutma olasılığının (gecikmeler) artırılması gibi farklı senaryoları içeriyordu.
Şempanzelere, bir yiyeceğin saklandığı iki özdeş kap arasında seçim yapma fırsatı verildi. Her denemede, önce güçlü (yiyeceğin görülebilmesi) veya zayıf (yiyeceğin sesi) kanıtlar sırayla sunuldu.
Fikirlerini değiştiriyorlar ve aldatılamazlar
Araştırmanın en dikkat çekici bulguları şöyle:
Rasyonel revizyon: Şempanzeler, başlangıçta zayıf bir kanıtla karşılaştıklarında, daha sonra güçlü bir kanıt sunulduğunda derhal kararlarını değiştirdiler. Bu, inançlarını rasyonel bir şekilde revize etme yeteneklerini ortaya koyuyor.
Kanıt gücünü değerlendirme: Üç kutulu bir deneyde, en güçlü görsel kanıt kaldırıldığında bile şempanzeler rastgele seçim yapmak yerine, zayıf işitsel kanıtı olan kutuyu seçtiler. Bu, onların zayıf ipuçlarını göz ardı etmek yerine tüm kanıtların göreceli gücünü birleştirdiklerini gösteriyor.
Kanıtın miktarına duyarlılık: Şempanzeler, sadece kanıtın türüne değil, aynı zamanda miktarına da duyarlı olduklarını kanıtladılar. Ek işitsel kanıtlar sunulduğunda, daha önce gördükleri tek yiyecekli kaptan vazgeçerek kararlarını değiştirdiler.
Yanıltıcı kanıtlara karşı direnç: Şempanzeler, bir kapakta görünen yiyeceğin aslında bir resim olduğunun ortaya çıkması gibi yanıltıcı kanıtlarla karşılaştıklarında, bu yanıltıcı bilginin etkisinden daha hızlı bir şekilde uzaklaştılar.
İnsanlığın yalnızlığı ve ortak rasyonellik
Schleihauf ve ekibinin deneylerinde, şempanzeler tüm senaryolarda tutarlı bir şekilde rasyonel olmayan seçimlerden iki veya üç kat daha sık rasyonel seçimler yaptılar.
Bu bulgular, insan dışı insansı maymunların değişen güçteki kanıtları tartma, önceki seçimleri revize etme ve kanıtlar güvenilmez olduğunda adapte olma konusunda spontane bir yeteneğe sahip olduğunu gösteriyor.
Bilim kurgu yazarı Arthur C. Clarke'ın "Evrende ya yalnızız ya da değiliz. Her ikisi de eşit derecede korkutucu" sözünü hatırlatan araştırmacılar, diğer insansı maymunların öz-yansıtma yeteneğine sahip olmasının, insanların rasyonel varlıklar olarak yalnız olmadığını kanıtladığını belirtiyor.
Çalışma, Jane Goodall gibi primatologların da çabalarıyla yasa dışı bushmeat ticaretinden kurtarılan şempanzelerin hayatta kalmasının önemine dikkat çekiyor.
Bir şempanzenin bir insanın gözlerinin içine baktığında, onların da insanlar hakkındaki inançları üzerine düşünebileceklerini bilmek, bilim dünyası için derin bir armağan olarak değerlendiriliyor.
Yorumlar
Misafir olarak yorum yazın ya da daha etkili bir deneyim için oturum açın
Yorum yazın