زۆربەی كات مرۆڤ خەریكی خۆخوێندنەوەیە، ئەم تێكەڵبوونە لەگەل خودی خۆت هەنگاوە بەرەو دنیایەكی شاراوە. دنیای ناخ. كاتێ كە ئیتر شتەكان دەتورووژێنن تا سەرچاوەیەك بۆ تێربوون بدۆزیتەوە.. هەندێك دەڵێن خوێندنەوە پاڵپێوەنەری ناوەكییە بەرەو حەزی زانین، بەڵام لە راستیدا خوێندنەوە گەڕانە بەدوای شتە ونبووەكانی ناخت. گەڕانە بەدوای ئەو سیزیفەی چیتر وازی لە بەردەكە هێناوە و لە پاڵ دیوارێكدا شانی داوەتەوە، خوێندنەوە هەڵدانەوەی پەڕەكانی كتێب نییە بەو ئەندازەیەی هەڵدانەوەی نهێنییەكانی ناخە.
تێكشكانی ئەو كۆدانەیە لە ناختدا بە نهێنی ماونەتەوە... بۆچی دەخوێنینەوە؟ وەڵامدانەوەی ئەم پرسیارە ئاسان نییە، وەك ئەوە وایە بڵێین بۆ ئاو دەخۆینەوە و بۆ سێكس دەكەین و سەفەردەكەین و ئارەزوو دەكەین لەگەڵ گۆرانییەكدا سەما بكەین، بۆ بیری خۆشەویستەكەمان دەكەین یان تامەزرۆی شارەكەمانین. بۆچی دەخوێنینەوە، ئەوە پرسیاری پەیامبەرانە بۆ بینینی خوا... خوێندنەوە راهێنانێكی سەختە، وەرزشە، رێگەدانە بە رۆح تا لە ئۆقیانووسی تایبەتی خۆیدا مەلە بكات...
خوێندنەوە پیاسەكردنی رۆحە لەگەڵ شتە نهێنییەكاندا.. زۆر لە بیرمەندەكان بە مەبەستی ئاشكراكردنی نهێنییەك روویان كردووەتە خوێندنەوە، بەڵام هەر لەمیانەی ئەو پرۆسەیەدا ئاڵوودە بوون و نەیانزانیوە ئەو ئاڵوودەبوونە لە كوێوە سەری هەڵداوە. خوێندنەوە ئەو ئەكتەیە كە تێیدا لە ناخی خۆتەوە بۆ ناخی خۆت دەگەڕێیتەوە، سەری ئەو دەزووەیە كە لە هەزار پێچەكەی دیدالۆسەوە دەرتدەهێنێ و دەتخاتە سەر دەرگای رزگاربوون. خوێندنەوە كردارێكی مرۆییە، سەرەتا بە دەنگی دەرەوە دەستی پێكردووە و پاشان چووەتە ناخەوە، هەموومان دەخوێنین، باڵندە و گیانلەبەران، رووەك و دەریا و زەوی و ئاسمانیش دەخوێنن، هەریەكەیان بۆ مەبەستێك و بە شێوەیەك لە شێوەكانی خوێندنەوە ناخی خۆیان دەردەبڕن، گەر مێژوویەك هەبێ بۆ خوێندنەوە، ئەوە دەبێ بڵێین لەو كاتەوەی حەز و پێویستی سەری هەڵداوە ئەمیش سەری هەڵداوە. خوێندنەوە تەنیا پەیوەندیی نێوان چاو و وپەڕاو نییە، ئەو ساتانەی بیر لە خوێندنەوە دەكەینەوە پێویستمان بە بەرامبەرە، ئەو بەرامبەرە هەرچییەك بێت گرنگ نییە، دەكرێ مرۆڤ بێت، یان سروشت، یان گیانلەبەران، یان بێگیانەكان، دەكرێ دیاردە خەیاڵی و میتافیزیكیییەكانیش بن، دەكرێ خوێندنەوە بازنەیەكی داخراو بێت لە یەكەیەكەوە دەست پێ بكات و بگەڕێتەوە بۆ هەمان یەكە.
ئەگەر مێژوویەك بۆ ئەم كردارە دابنێین، دەتوانین بڵێین لەوەتەی كردەی سروشت هەیە خوێندنەوەش هەرهەبووە. خوێندنەوە هەمیشە دەستەمۆمانی كردووە، ئایا دەبێ ئێمە ببینە كۆیلەی خوێندنەوە یان دەبێ تێكستەكان بكەینە كۆیلەی خۆمان؟ ئایا مامەڵەیان لەگەڵ بكەین بەو شێوەیەی كە ژیان و بیركردنەوەمان دەیەوێ؟ من پێموایە بوون بە كۆیلەی تێكست واتە لەدەستدانی ئازادیی خوێندنەوە، هەریەك لە ئێمە لە ساتێ لە ساتەكانی ژیانماندا كۆیلەی تێكستێك بووین، جا لەژێر كاریگەریی ئایدیۆلۆژی، ئاینی، ئیتیك، دەستەمۆبوون، یان لەژێر كاریگەرییە ئەنتۆلۆژیەكاندا بووبێت. ئەم هەڕەشەیە كەس لێی بێبەری نەبووە، كەس نەیتوانیوە خوێنەرێكی ئازاد بێت، نیشانە وەك كۆت چووەتە مێشكمان و گەمەی بە ئازادییەكانمان كردووە، كەسانێكی زۆر بوونەتە قوربانیی تێَكست. تێكست رێگە نادات ئەو بكەیتە كۆیلەی خۆت، تەنیا ئەو كاتانە نەبێت كە تێگەیشتی لەوەی تۆ خاوەنی خۆتی..
بەڵام گرفت لەوەدایە ئەوانەی دەخوێننەوە نازانن شتێك هەیە پێی دەگوترێ بەكۆیلەبوونی دەستی خوێندنەوە، هەربۆیە ئەوەندە دەچنە ژێر كاریگەرییەوە ئیتر خوێندنەوەی تاكڕەهەندی هەڵدەبژێرن و بەردەوام دەبن تا لە شۆكێكی گەورەدا بەئاگا دێنەوە، خوێنەر دەبێ لەو بازنە بێتە دەرەوە بۆ ئەوەی بتوانێ لە خوێندنەوە بگات. ئەم كردارە بۆ ئەوە نییە تۆ لە قەفەسی تێكستێكدا هەموو ژیانت دەستەمۆ بكەیت، بەڵكو بۆ ئەوەیە ببیتە كەسێكی فرەڕەهەند، كەسێكی ئازاد، كەسێكی وردكەرەوە.. بۆیە خوێندنەوە لە سنووری دیاریكراودا تۆ بانگ ناكات، بگرە لە دەرەوەی سنووری خۆیەوە بانگت دەكات. فرەڕەهەندی لە پرۆسەی خوێندنەوەدا، خوێنەری مێشك ئازاد بەرهەمدێنێ. ئایا ئەوەی وا دەكات خوێنەر ببێتە كۆیلەی تێكست تەنیا خودی تێكست و مێشك و بیركردنەوەی خوێنەرە؟
دەتوانین بڵێین كۆمەڵێ فاكتەری تر هەن كە وادەكەن خوێنەر بێ ئەوەی هەست بكات، بكەوێتە نێو دەریای تەڵەزگەكانی تێكستەوە، سەرەتا ئەو لە ژێر كاریگەریی دەروونی و راگەیاندن و ورووژاندن و دەستەمۆبووندا بڕیار دەدات روو بكاتە تێكستەكان. بۆیە لە دنیادا شتێك نییە پێی بگوترێ تێكستی یونیڤێرسەڵ، تێكست هەمیشە و لە هەموو سەردەم و قۆناغ و كۆمەڵگا و لە نێو كەشوهەوای سیاسی و ئایدیۆلۆژی و ئابووری و تەكنەلۆژیای تایبەتدا لەدایك دەبێت، ئەو سیستەمەشی بڕیار لە دەستەمۆبوونی ئەو دەدات فاكتەرەكانی دەوروبەرین.
"خوێندنەوە رەهابوونی مێشك نییە"
مێشك ناتوانێ ئازاد بێت كاتێ دەكەوێتە ژێر كاریگەرییەكانی سەرەوە، بۆ ئەوەی مێشكێكی ئازاد دروست بێـت، دەبێ لە دەرەوەی ئەو دەزگایانەوە خوێندنەوە بێتە بەرهەم، واتە خوێندنەوە لە فەزایەكی رەها و سەربەست لە هەموو كاریگەرییەكان دروست بێت، ئەمەش تەنیا بڕیاردان و پرسێكی ئیندیڤیدوێڵە. زۆربەی زۆری سەقامگیرییەكانی خوێنەر بۆ ئازادی دەگەڕێتەوە، واتە تا چ رادەیەك ئازادە لەگەڵ دەوروبەرەكەی، تا چ رادەیەك مەودای بیركردنەوەی خۆی دەستنیشان كردووە، تا چ رادەیەك بەدەست سنووردارییەوە ناناڵێت، ئەمانە هەموو ئەو فاكتەرانەن وا دەكەن خوێنەر لە كۆیلایەتی تێكست رزگاری ببێت. خوێنەر دەبێ بزانێ ئامانجی چییە كاتێ لە نێو تێكستەكاندا بڕیاری خوێندنەوەی خۆی دەدات، لە كۆمەڵگای ئێمەدا شتێك هەیە پێی دەگوترێ رۆشنبیربوون، واتە ئەگەر خوێنەری كتێب بیت ئەوە رۆشنبیری، ئەگەر لە یەك مەوداوە تەماشای بكرێت ئەم تیئۆرە راستە.
راستییەك هەیە دەبێ بیزانین، ئەویش ئەوەیە كە بوونەوەرەكان زۆربەیان خوێنەرن، شتەكانی خۆیان و پەیوەندییەكانیان دەخوێننەوە، ئەوانەشی ناتوانن سیمبولەكان بخوێننەوە، ئەوە سیمبولەكانی سروشت، سیمبولەكانی خەیاڵ، كۆسمۆس و ژیان دەخوێننەوە. بۆیە لەم سەردەمەدا ئەو بۆچوونە چیتر كاری پێناكرێت، لە ژیانی رۆژانەدا شتێك هەیە پێی دەگوترێ خوێندنەوەی ژیان، خوێندنەوەی دەموچاو ، خوێندنەوەی هەموو دیاردەكانی سروشت. كەواتە ئێمە بۆ ئەوە ناخوێنینەوە رۆشنبیر بین، بۆ پێویستی دەخوێنینەوە، ئەمڕۆ خوێندنەوە پێویستییە هەروەك چۆن هەزاران ساڵ پێش ئێستەش هەر پێویستی بووە.
کۆمێنتەکان
وەک میوان کۆمێنتێك بنووسە یان وەرە ژوورەوە و هه‌موو خزمەتگوزارییەکان به‌كاربێنه
کۆمێنتێک دابنێ