لایەنە سوننەکان تاوەکو ئێستا لەسەر بەربژێرەکەیان بۆ پۆستی سەرۆکی پەرلەمان رێکنەکەوتوون، دوو بەربژێریان هەیە، ئەگەر بە سازان رێکنەکەوتن، بەگوێرەى خاڵى لیستە پێکهێنەرەکانى ئەنجوومەنى سیاسى نیشتمانى دەبێت

تیمێکی هاوبەشی دیوانی چاودێریی دارایی عێراق و هەرێمی کوردستان وردبینی لە داهات و خەرجیی 6 مانگی کۆتایی ئەم ساڵ دەکەن. سەرچاوەیەکی بەرپرس رایگەیاند، ئەو هەنگاوە بەگوێرەی یاسای بودجەیە و پەیوەندیدار نییە بە خەرجکردنی مووچەی مانگی تشرینی یەکەمی ئەم ساڵ

وەزارەتی دارایی و ئابووریی حکومەتی هەرێمی کوردستان داواکاریی 12 هەزار خێزانی سنووری پارێزگای سلێمانی بەفەرمی بۆ وەزارەتی دارایی عێراق دەنێرێت بۆ چارەسەری کێشەی گۆڕینەوەی 550 ملیۆن دیناری سویسریی سەردەمی دەسەڵاتی پێشووی عێراق.

عەزام حەمدانی، ئەندامی هاوپەیمانیی عەزم بە تۆڕی میدیایی رووداوی راگەیاند: "ئەو پەڕەیە تایبەتە بە پشک و ماف و دیدگەی سوننە لە حکومەتی داهاتووی عێراق. ئەو پەڕەیە لەگەڵ هاوپەیمانیی چوارچێوەی هاوئاهەنگی تاوتوێ دەکرێت."

لە کۆی 872 تانەی دژ بە ئەنجامی کۆتایی هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق، تەنیا 72 یان ماون یەکلا بکرێنەوە. بە گوتەی کۆمیسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەکان، رۆژی 7ی کانوونی یەکەم سەرجەم ئەو تانانە یەکلا دەکرێنەوە و دواتر دەنێردرێن بۆ دادگەى باڵاى فیدڕاڵى بۆ پەسەندکردنى.

دەروازەی وەلید لە نێوان عێراق و سووریا لەدوای 11 ساڵ لە داخستنی، دەکرێتەوە، لە قۆناخی یەکەمدا دەروازەکە بەر لە کردنەوەی نۆژەن دەکرێتەوە.

"لیستەکە بەبێ پاککردنەوە بڵاوکراوەتەوە"، ئەوە پاساوی بانکی ناوەندیی عێراق بوو بۆ کەمکردنەوەى ئەو گرژییەى بەهۆی ناوهێنانی حیزبوڵڵای لوبنانی و ئەنساروڵڵای حوسییەکانی یەمەن وەک تۆمەتبار بە تیرۆر دروست بوون، هەرچەند بڵاوکردنەوەی ئەو ناوانە لە رۆژنامەی وەقائیعی عێراقی 18 رۆژی بەسەردا تێپەڕیبوو.

.

راوێژکارێکی سەرۆکوەزیرانی عێراق رایگەیاند، هێرشەکەی سەر کێڵگەی کۆرمۆرى هەرێمى کوردستان ئەگەر هەیە "زیاتر سیاسی" بێت، وەک لەوەی پەیوەندیدار بێت بە بەرهەمهێنانەوە.

ئەمریکا پێکهێنانی هێزی درۆنی هێرشکاری لە رۆژهەڵاتی نێوەڕاست راگەیاند؛ هێزە درۆنییەکەی ئەمریکا ناوی ( پێوەدانی دووپشک)ـە و لە جۆری لوکاسن.

هێزەکانی پاسەوانی سنووری عێراق لە پارێزگای ئەنبار و مەیسان رێگرییان کرد لە دزەپێکردنی زیاتر لە 37 کیلۆگرام مادەی هۆشبەر بۆ ناو خاکی عێراق لە رێگەی باڵۆنەوە. بەگوێرەی سەرچاوەیەکی بەرپرس لەو هێزە، ئەم ساڵ زیاتر لە نیو ملیۆن دەنکە حەبی هۆشبەر دەستی بەسەردا گیراوە، کە هەوڵدراوە لەو رێگەیەوە بگوازرێتەوە.

ئەمینداری گشتیی بزووتنەوەی نوجەبای عێراق سەرکۆنەی لێدوانەکانی ئەم دواییەی مارک ساڤایا، نێردەی سەرۆکی ئەمریکای بۆ عێراق کرد و رایگەیاند: "ئەگەر بێدەنگى نەکەن، موقاوەمەى ئیسلامى بەردێک دەخاتە قوڕگییەوە".

بە رەنگێکی شین، دوایین هێڵی دەربازبوونی پڕۆژەی رێگەی گەشەپێدان لە پێشابوور، رەنگی سووری سنوور دەبڕێت و دەچێتە نێو خاکی تورکیا، ئەوەش بەپێی ئەو نەخشەیەی پڕۆژەکە کە 2024 ئەنجوومەنی پارێزگای نەینەوا پەسندی کردووە.

سکاڵای دژ بە دوو بەربژێری سەرکەوتووی کریستیان لە هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق رەتکرایەوە، یەکێکیان بزووتنەوەی بابلیون پێشکێشی کردووە. بە گوتەی کۆمیسیۆنى باڵاى سەربەخۆى هەڵبژاردنەکانى عێراق، 60%ی تانەکان لەبارەی ئەنجامی کۆتایی هەڵبژاردن یەکلاکراونەتەوە.

دووەم بار بە سیستمی نێودەوڵەتیی بازرگانی (تیر) بە دەروازەی ئیبراهیم خەلیل لە هەرێمی کوردستانەوە بەرەو بەسرە تێپەڕی. بە گوتەی وەزارەتی گواستنەوەی عێراق، تاوەکو ئێستا زیاتر لە هەزار تێپەڕین لەو جۆرە بارە لە عێراق کراوە.

دادگای باڵای فیدراڵی عێراق تاوتوێی سێ سکاڵا دەکات بۆ ئەوەی بڕگەیەک لە هەمواری یاسای باری کەسی لابدات، کە رێگری دەکات لەوەی ئەو هەموارە شوێنکەتووانى مەزهەبی سوننە بگرێتەوە، کە لەسەر داوای شیعە لە پەرلەمان پەسند کراوە.

بەربەستی بەردەم بەقەزاکردنی باشیک لە نەینەوا نەما، کە پەسەندکردنی ئەنجامی کۆتایی سەرژمێری بوو. سەرۆکی لیژنەیەکی ئەنجوومەنی پارێزگای نەینەوا رایگەیاند، کار لەسەر بە قەزاکردنەکە دەکەن، ئەمەش دوای ئەوەی پێشتر 23 واژۆی ئەندامانی ئەنجوومەن بۆ ئەو پرسە کۆکرابووەوە.

وەزارەتی کۆچ و کۆچبەرانی عێراق دەڵێ، ئەمشەو دەیان خێزانی دیکەی عێراقی لە کەمپی هۆڵەوە دەگەڕێندرێنەوە کە زیاتر لە 850 کەسن.

مایکڵ ریگاس، یاریدەدەری وەزیری دەرەوەی ئەمریکا بۆ کاروباری کارگێڕی و سەرچاوەکان گەیشتە عێراق. بە گوێرەی باڵێۆزخانەی ئەمریکا، سەردانەکەی رۆڵی دەبێت لە پەیوەندیی نێوان واشنتن و بەغدا.

هاوپەیمانیی چوارچێوەی هاوئاهەنگی بۆ تاوتوێکردنی پرسی بەربژێری سەرۆکوەزیرانى نوێى عێراق کۆدەبێتەوە. بە گوتەی یەکێک لە بەشدارانی ئەو کۆبوونەوەیە، 30 بەربژێر هەن و 10یان دەمێننەوە.

گوتەبێژی وەزارەتی گواستنەوەی عێراق رایگەیاند، کۆتایی مانگی کانوونی یەکەم نەخشەی بنەڕەتیی پڕۆژەی رێگەی گەشەپێدان تەواو دەبێت و راستەوخۆ دەرگەی پێشکێشکردن لەبەردەم کۆمپانیاکان دەکرێتەوە بۆ جێبەجێکردنی پڕۆژەکە.

ئەنجوومەنی پارێزگای کەرکووک کۆبوونەوەیەکی "بەپەلە" لەبارەی پلانی کشتوکاڵی پارێزگاکە دەکات و نووسراو بۆ بەغدا دەنێرێ تاوەکو رووبەری زەویی چێندراو بکرێتە دوو هێندەی ئەوەی بڕیاری لێدراوە.

بە بڕیاری بانکی ناوەندیی عێراق، کارکردن بە مەرجی رێکارى گومرگی پێشوەختی کۆمپانیاکان بۆ فرۆشتنی دۆلار لە بەرامبەر هاوردەکردنی کاڵا، تاوەکو کانوونی دووەمی 2026 راگیرا، جگە لە چوار کاڵا کە دەبێت ئەو رێکارەیان بۆ جێبەجێ بکرێ

کەشناسیی عێراق پێشبینی دەکات رۆژی دووشەممە بارانی کەم و مامناوەند لە پارێزگاکانی هەرێمی کوردستان و چەند ناوچەیەکی رۆژهەڵاتی عێراق ببارێت.

نوێنەرانی هاوپەیمانیی ئۆپێک پڵەس رێککەوتن کە بڕی بەرهەمهێنانی نەوت بۆ چارەکی یەکەمی 2026 وەک ئێستا بمێنێتەوە، کە رۆژانە بەرهەمهێنانی 1.6 ملیۆن بەرمیل نەوتیان کەم کردووەتەوە، پشکى بەرهەمهێنان رۆژانەى عیراق لەو ماوەیەدا 4.2 ملیۆن بەرمیل دەبێت.

ئەنجوومەنی پارێزگای کەرکووک بڕیاریدا لەسەر شێوازی گواستنەوەی نەوتی ماڵان نووسراو ئاراستەی وەزارەتی نەوتی فیدراڵی بکرێت، تاوەکو هاووڵاتییان لەبری وەرگرتنی لە وێستگەکان بۆیان بگوازرێتەوە بەردەم ماڵەکانیان.

گوتەبێژی وەزارەتی کارەبای عێراق رایگەیاند: هاوردەکردنی گازی ئێران لەدوای دوو هەفتە راگرتنی دەستیپێکردەوە و دەستیش کراوەتەوە بە هاوردەکردنی کارەبا لە هەرێمی کوردستان.

لە 11 مانگی ئەمساڵدا وەزارەتی ناوخۆی عێراق 380 سکاڵای دژی ئەو شوێنانە تۆمارکردووە، کە سەرپێچیی رێکارەکانی پاراستنی ژینگەیان کردووە و 121 کارگەی بلۆک و 97 کارگەی قیر بەهەمان هۆکار داخراون، زیاتر لە پێنج هەزار ئاگر کوژێنراونەتەوە و نزیکەی 10 هەزار پڕۆژە بەهۆی سەرپێچیی رێکارەکانی سەلامەتی داخراون.

گوتەبێژی فەرماندەی گشتیی هێزە چەکدارەکانی عێراق رایگەیاند، لە چوارچێوەی لێکۆڵینەوە لە رووداوی هێرشکردنە سەر کێڵگەی کۆرمۆر، لیژنەیەکی تەکنیکیی تایبەت بەشدارە و سەردانی شوێنی هێرشەکەش کراوە.

یونامی رایگەیاند: "هێرشەکە تەنیا لە زیانگەیاندن بە ژێرخانی ئابووریی عێراق و هەرێمی کوردستان سنووردار نابێت، بەڵکو پەیامی نەرێنی دەنێرێت، بەتایبەت لە دژی سیستمی فیدراڵیی عێراق".

سەرۆکى هاوپەیمانى سەروەرى سەرکۆنەى هێرشەکەى سەر کێڵگەى کۆرمۆری کرد و بە کارى تیرۆریستى ناوى برد، و داواى کرد لێکۆڵینەوەیەکى خێرا و شەفافانەی لەبارەوە بکرێت.

باڵیۆزخانەی ئەمریکا لە بەغدا رایگەیاند، ئامادەن پشتیوانی بکەن لە هەوڵەکان بۆ پاراستنی کێڵگەی گازی کۆرمۆر و دڵنیابوونەوە لەوەی کە هەموو چەکەکان، بەتایبەتی درۆن و مووشەکەکان، دەخرێنە ژێر کۆنترۆڵی دەوڵەتەوە.

لیژنەیەکی حکومەتی عێراق تاوتوێی چۆنێتی مامەڵەکردن دەکات لەگەڵ بڕیارەکانی وەزارەتی گەنجینەی ئەمریکا، کە تێیدا چەند دامەزراوە و کەسایەتییەکی عێراقی خستە لیستی سزادراوەکانییەوە.

وەزارەتی دارایی فیدراڵی فەرمانی خەرجکردنی مووچەی مانگی 9ی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستانی دەرکرد، بڕیارە ئەو فەرمانە 30ى تشرینی دووەم بگاتە لقی هەولێری بانکی ناوەندی و هەمان رۆژ پارەی مووچە رادەستی وەزارەتی دارایی و ئابووریی هەرێمی کوردستان بکرێت.

وەزارەتی پلاندانانی عێراق هەنگاوەکانی ئامادەکردنی بودجەی سێ ساڵەی 2026 بۆ 2028ـی دەستیپێکرد، ئەندامێکی لیژنەی دارایی خولی پێنجەمی پەرلەمان رایگەیاند: دەبێت رەشنووسی ئەو بودجەیە لەلایەن حکومەتی نوێوە پەسند بکرێت.

بەگوێرەی ئەنجامی کۆتایی سەرژمێریی گشتیی دانیشتووانی عێراق و هەرێمی کوردستان، زیاتر لە 3.4 ملیۆن کەس وەک دانیشتووانی ناوچە کێشە لەسەرەکانی کەرکووک، دیالە، نەینەوا و سەلاحەدین هەژمار کراون، کە 7.51%ى تێکراى ژمارەى دانیشتووان پێکدێنن، دانیشتووانی سێ قەزا بەسەر سنووری کارگێڕیی حکومەتی فیدراڵی و هەرێمی کوردستاندا دابەش بوون.

528 تانە لەبارەی ئەنجامی کۆتایی هەڵبژاردنى پەرلەمانى عێراق ئاڕاستەی دەستەی دادوەریی هەڵبژاردن کراون و تاوەکو ئێستا 36 یان رەتکراونەتەوە، کۆمیسیۆن پێشبینی دەکات تاوەکو دوو هەفتەی دیکە سەرجەم تانەکان یەکلابکرێنەوە، کە هەنگاوى بەر لە پەسندکردنی ناوی بەربژێرە سەرکەوتووەکانە لەلایەن دادگەی باڵای فیدراڵییەوە.

گوتەبێژی ئەنجوومەنی باڵای ئیسلامیی عێراق رایگەیاند، زیاتر لە مانگ و نیوێک لەبەردەم هاوپەیمانیی چوارچێوەی هاوئاهەنگی دایە بۆ یەکلاکردنەوەی کاندیدی سەرۆکوەزیران و پێشبینی دەکەن تاوەکو مانگەکانی شوبات یان ئاداری 2026 حکومەت پێکبهێنرابێت، بەڵام بۆ ئەوە چاوەڕێی سازانی سوننەن لەسەر پۆستی سەرۆکی پەرلەمان و کوردیش لەسەر پۆستی سەرۆککۆمار.

دادگەی باڵای فیدراڵیی عێراق، سکاڵای 13 کەسی رەتکردەوە دژی تۆماری دەنگدەرانی کەرکووک و کۆمیسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەکانیش رایگەیاند، "لەو تۆمارەی بۆ پارێزگاکەیان داناوە، مادەی 140 لەبەرچاو گیراوە."

بڕیارە چوارشەممە 26ی تشرینی دووەمی 2025، وەزارەتی پلاندانانی عێراق ئاماری وردەکاریی سەرژمێریی گشتیی دانیشتووان بەگوێرەی پارێزگاکان بڵاو بکاتەوە.

بەغدا دەستی کردووە بە جێبەجێکردنی رێکاری گومرگی پێشوەختەی ئەو کاڵایانەی لە رێگەی بانکى ناوەندییەوە هاوردە دەکرێن و لە سیستمی "ئەسیکۆدا" تۆمار کراون، کە بەبێ رادەستکردنی پێشوەختى گومرگەکەی رێگەی بە دەربازبوونی لە دەروازە سنوورییەکان نادرێت، ئەو پرسە کێشە بۆ ئەو کۆمپانیایانە دروست دەکات، کە لەرێگەى دەروازەى ئیبراهیم خەلیلەوە و بە سوود بینین لە دۆلارى بانکى ناوەندى کاڵا هاوردە دەکەن.

9 بەربژێر لەبەردەم هاوپەیمانیی چوارچێوەی هاوئاهەنگیدان بۆ یەکلاییکردنەوەی بەربژێری سەرۆکوەزیرانی داهاتووی عێراق. دەوڵەتی یاسا رەتیدەکاتەوە بەربژێری جێگرەوەى پێشکێش کردبێت، بەدر دەڵێت "ئەگەر بەربژێرمان هەبێت، هادی عامرییە."

گوتەبێژی هاوپەیمانیی نەسر دەڵێت، ئەمشەو هاوپەیمانیى چوارچێوەی هاوئاهەنگی کۆدەبێتەوە و راپۆرتی دوو لیژنەی هاوپەیمانێتییەکە لەبارەی دیاریکردنی بەربژێری سەرۆکوەزیران و دانوستاندن لەگەڵ لایەنەکان دەخرێتەڕوو

سەرۆکى نێردەى لیژنەى نێودەوڵەتیى خاچى سوور لە عیراق دەڵێت، ئەم ساڵ 1483 نامەى بەندکراو و کەسوکاریانی گۆڕیوەتەوە، بەدواداچوونیشیان بۆ دۆسیەى زیاتر لە 7000 کەس کردووە و دۆسیەى کراوەى زیاتر لە 30 هەزار بێسەروشوێنیشیان لایە کە بەدواداچوونیان بۆ دەکەن

کێشەى کەمیى نەخیتنە، هۆکارى پشت دواکەوتنى دابەشکردنى مووچەى فەرمانبەر و مووچەخۆرانی عێراقە کە بەهۆیەوە ناردنى مووچەى فەرمانبەرانى هەرێمى کوردستانیش دواکەوتووە. عێراق مانگانە پێویستى بە زیاتر لە 9.2 ترلیۆن دینارە وەک خەرجى بەکارخستن و وەبەهێنان، لەکاتێکدا داهاتى هەناردەى نەوتەکەى کەمتر لە 805 تریلیۆن دینارە

دەستپێخەرییەکى خەمیس خەنجەر، سەرۆکى هاوپەیمانیى سەروەرى، سەرکردەى چوار لە لیستە براوەکانى دیکەى سوننەى لە ماڵەکەى لە بەغدا کۆکردەوە بۆ پێکهێنانى ئەجوومەنێک کە بە گوتەى خۆیان "بۆ یەکڕیزى و بەرگریکردن لە مافى پارێزگاکانیان و شێوازى بەشداریکردن و رۆڵ بینینیانە لە حکومەتى داهاتووى عێراق".

بەڕێوەبەرى کشتوکاڵى کەرکووک پێشبینی دەکات گەنمى ساڵى داهاتوو بەپێچەوانەى ساڵانى رابردوو پێویستى نێوخۆیی پڕنەکاتەوە، ئەوەش بەهۆى کەمکردنەوەى رووبەرى چێنراو لە پلانى کشتوکاڵیدا و دەڵێت: "لەو یەک ملیۆن دۆنمەى ئەنجوومەنى وەزیرانى عێراق بۆ پلانى کشتوکاڵى زیادی کرد پشکى کەرکووکى تێدا نەبوو."

پێنج لایەنى سوننەى براوەى هەڵبژاردنى پەرلەمانى عێراق، ئەنجوومەنێکى هاوبەشیان پێکهێنا کە بەگوتەى خۆیان "چەترى کۆکەرەوەی" سەرجەم پارت و هاوپەیمانییەکانى ئەو پێکھاتەیە دەبێت و لە رێگەیەوە هاوئاهەنگیی هەڵوێستەکانیان دەکەن و بیروڕا و بڕیارەکانیان یەکدەخەن.

یەکێک لە بەربژێرانی کۆتای کریستیانی سەرکەوتوو دەڵێت، فراکسیۆنێک لەگەڵ دوو پەرلەمانتاری دیکەی کریستیان لە پەرلەمانی عێراق پێکدەهێنن و داوای دوو پۆست دەکەن

وەزارەتى نەوتى عێراق و کۆمپانیاى ئێچ کەی ئێن ئینێرجی (HKN) لەسەر داڕشتەى کۆتایی گرێبەستى پەرەپێدانى کێڵگەى حەمرین رێککەوتن. گرێبەستەکە بۆ بەرزکردنەوەى ئاستى بەرهەمهێنانى نەوتى کیڵگەکە و وەبەرهێنانی گازى هاوەڵە

لە کۆی 23 وەزیری حکومەتی ئێستای عێراق، 13یان خۆیان بۆ هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق بەربژێر کردبوو، 10یان سەرکەوتنیان مسۆگەر کرد و سیانیان شکستیان هێناوە

ئاماری بارکردنی نەوتی هەناردەکراوی کۆمپانیای سۆمۆ بۆ مانگی تشرینی یەکەمی رابردوو دەریخستووە، زیاتر لە 110 ملیۆن بەرمیل نەوت لە رێگەی هەردوو بەندەرى بەسرە و جەیهانی تورکیاوە بارکراوە، پێنج ملیۆنی نەوتی هەرێمی کوردستان بووە، رۆژانە بە تێکڕا دەگاتە 188 هەزار بەرمیل نەوت.

هەفتەی داهاتوو دادگەی باڵای فیدراڵیی عێراق تاوتوێی سێ سکاڵا دەکات کە تایبەتن بە هەڵبژاردن. دووانیان لەلایەن دوو بەربژێری دوورخراوەوە تۆمارکراون، سێیەمیان لەلایەن 13 کەسەوە کە داوا دەکەن کۆمیسیۆن ناچار بکرێت بە پاککردنەوەی تۆماری دەنگدەرانی کەرکووک.

گوتەبێژی هاوپەیمانیی دەوڵەتی یاسا رایگەیاند، بەربژێری خۆیان بۆ پۆستی سەرۆکوەزیرانی داهاتووی عێراق پێشکێش بە لیژنەی هاوپەیمانیی چوارچێوەی هاوئاهەنگی کردووە.

قەشەکانی کەنیسەی کلدانی لە عێراق داوا دەکەن رێز لە هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق بگیرێت و دەستکاریی ئەنجامی دەنگدانی کۆتای کریستیانەکان نەکرێت و نەگۆڕدرێت.

گوتەبێژی هاوپەیمانی نەسر رایگەیاند: چوارچێوەی هاوئاهەنگی بۆچوونی خۆی دەربڕیوە بەوەی کە پاساو نییە بۆ داواکردنی پۆستی سەرۆککۆمار لەلایەن سوننەوە و بەر لە راسپاردنی سەرۆکوەزیرانی نوێ بۆ پێکهێنانی حکومەت لێکتێگەیشتن لەگەڵ کورد دەکرێت لەبارەی دۆسیەی هەرێمی کوردستان.

ژمارەی تانەکانی دژ بە ئەنجامی کۆتایی هەڵبژاردن گەیشتوونەتە زیاتر لە 800 تانە، 103 سکاڵای سەوز و زەرد پێشکێش کراون و هەندێکیان لێکۆڵینەوەیان لێدەکرێت.

ئاژانسى یونیسێف لە عێراق "زەنگى مەترسی" لەبارەى قەیرانى ئاو لێدەدەکات کە بەهۆیەوە ملیۆنان منداڵ لە مافە بنەڕەتییەکانیان بێبەش دەکات. ئاماژە بەوەش دەکات کە یەدەگى ئاو لە عێراق بۆ چوار ملیار پێ سێجا کەم بووەتەوە کە کەمترین ئاستیەتى لە 80 ساڵى رابردوودا.

دوو بەرپرسی باڵای هاوپەیمانیی چوارچێوەی هاوئاهەنگی، ناوی ئەندامانی سەرەکیی دوو لیژنەکەی ئەو هاوپەیمانێتییە بۆ دیاریکردنی کاندیدى سەرۆکوەزیرانی داهاتوو دانوستاندن لەگەڵ لایەنە سیاسییەکان بۆ رووداو ئاشکرا دەکەن، کە بەسەر پێکهێنەرانی سەرەکیی ئەو گرووپە شیعەیەدا دابەش بوون.

رێژەى ژن لە سوپاى عێراق 2% تێناپەڕێت، لە نێو وەزارەتى بەرگرى چوار هەزار ژن هەن، کە دووانیان گەیشتوونەتە پلەى لیوا، لەکاتێکدا بە گوتەى بەرپرسێکى ئەمیندارێتى گشتى ئەنجوومەنى وەزیران 12 هەزار ژن لە وەزارەتى ناوخۆى عێراقدا هەن.

کۆمیسیۆنى باڵاى سەربەخۆى هەڵبژاردنەکانى عێراق چوار سکاڵای یەکێتی لە دژی پارتی و سێ سکاڵای پارتی لە دژی یەکێتی رەتکردەوە. هەروەها، سکاڵای دوو بەربژێری کریستیانى لە دژی دوو بەربژێری دیکەی سەرکەوتووی ئەو پێکهاتەیە رەتکردەوە، لیستێک بە 50 ملیۆن دینار سزای پێبژاردن دەدرێت و بەربژێرێکیش زیاتر لە سێ هەزار دەنگى بەدەستهێناوە و دوورخرایەوە.

بەشدارینەکردن لە هەڵبژاردن، یەکێکە لە مەرجە سەرەکییەکانى هاوپەیمانیی چوارچێوەی هاوئاهەنگیی شیعە بۆ ئەو کەسەی دەبێتە سەرۆکوەزیرانی نوێى عێراق بۆ چوار ساڵی داهاتوو. سەرقاڵ نەبوون بە کاری حیزبی و هەڵبژاردن، بەکارهێنانی حکومەت بۆ بانگەشە پاساوی دیاریکردنی ئەو مەرجەیە

خەمیس خەنجەر، سەرۆکی هاوپەیمانی سەروەری، رایگەیاند: ئەگەر عێراق بتوانێت دامەزراوەکانی بە شێوەیەکی گونجاو بونیاد بنێتەوە، دەبێتە فاکتەرێکی سەقامگیری ناوچەکە لەبری ئەوەی گۆڕەپانێک بێت بۆ بەرپاکردنی ململانێکان

سەرۆکی ئەنجوومەنی باڵای دادوەریی عێراق رایگەیاند، سەقامگیریى سیاسی لە عێراق تەنیا پرسێکى نێوخۆیی نییە و گرنگیى هەرێمیی هەیە، "کاتێک ناکۆکە سیاسییەکان پەنا بۆ دادگە دەبەن لەبری شەقام، قۆناخێکی باشمان بڕیوە."

محەممەد شیاع سوودانى رایگەیاند، هاوڕایە لەگەڵ سەرۆک بارزانی لەوەی کە بەفیڕۆچوونی دەنگ هەیە لە جێبەجێکردنی یاسای هەڵبژاردن. دەشڵێت، "دروست نییە لە هەموو خولێکدا یاسایەکى هەڵبژاردن هەبێت."

عەممار حەکیم، سەرۆکی رەوتی حیکمە رایگەیاند، دوای هەڵبژاردن بەرپرسیارێتییەکەیان دوو هێندە زیاد دەکات بۆ گرنگی خێراکردن لە پێکهێنانی حکومەتێکی بەهێز و بەتوانا و گشتگیر بۆ سەرجەم پێکهاتەکانی گەلی عێراق. حەکیم داواى لە سەرکردەی لایەنە سیاسییەکان کرد رۆڵ ببینن لە پێکهێنانی "حکومەتێکی بەهێز و هاوسەنگ."

سێ رۆژ دیاریکراوە بۆ ئەوەی حیزب و بەربژێرەکان بتوانن تانە لە ئەنجامی کۆتایی هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق بدەن و دەستەی دادوەریی هەڵبژاردن تانەکان یەکلایی دەکاتەوە.

دهۆک لە رێژەی بەشداری ژنان لە دەنگدان بۆ هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق، یەکەمی سەر ئاستی عێراق و هەرێمی کوردستان بووە کە 47.3%ی ئەوانەی بەشدارییان کردووە لەو پارێزگایە دەنگدەری ژن بوون. پارێزگای مەیسان لە ریزبەندیی کۆتاییدا کەمترین رێژەی بەشداری ژنانی هەیە کە 38.7%ی دەنگدەرانی بووە.

هاوپەیمانیی چوارچێوەی هاوئاهەنگیی شیعەکان، پێکهێنانی گەورەترین فراکسیۆنى پەرلەمانی بە بەشداریی سەرجەم پێکهێنەرانی راگەیاند و دوو لیژنەی پێکهێنا، یەکێکیان بۆ ئەنجامدانی چاوپێکەوتنە لەگەڵ کاندیدانی پۆستی سەرۆکوەزیرانی داهاتوو.

بە گوتەى چەند سەرکردەیەکى هاوپەیمانىی چوارچێوەى هاوئاهەنگى، ئەو هاوپەیمانێتییە لە ماڵى حەیدەر عەبادى کۆدەبێتەوە، بەڵام تاوەکو ئێستا یەکلانەبووەتەوە کە محەممەد شیاع سوودانى بەشدارى دەکات یان نا. گوتەبێژى هاوپەیمانىی نەسر دەڵێت: "گفتوگۆ هەیە بۆ بەشداریکردنى سوودانى لەو کۆبوونەوەیەدا."

سەرۆکی ئێستا و پێشووتری پەرلەمانی عێراق، هەروەها وەزیری نەوت لە هەڵبژاردن دەنگی پێویستیان نەهێنا و دەرنەچوون؛ هاوکات حەوت پەرلەمانتار کە خۆیان لە یەک پارێزگادا بەربژێر کردبوو، دەرنەچوون. 56 بەربژێر تەنیا یەک دەنگیان هێناوە و 54ی دیکە هەر یەکێکیان تەنیا دوو دەنگی هێناوە

دوو پەرلەمانتار بۆ جاری شەشەم لەدوای یەک لە هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق دەنگی پێویستیان بۆ بوونە پەرلەمانتار بەدەستهێنا. سێ کەسی دیکە پێنجەم جارە دەنگ بۆ بوونە پەرلەمانتار بەدەست دەهێنن کە دووانیان لە کەرکووکن.

لیستی پێکهێنەری گرووپی چەکداریی شیعەی سەر بە حەشدی شەعبی 58 کورسییان لە هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق بەدەستهێناوە کە پێشتر 48 کورسییان هەبوو. هەرچی لایەنە شیعە نەریتییەکانی دیکەیە 63 کورسییان هێناوە.

ئەنجامی بەرایی دەنگدانى تایبەتى هەڵبژاردنى پەرلەمان دەریخست رێژەى بەشدارى لە عێراق 11.8% زیادیکردووە و نزیکەى 30%ى ئاوارەکان دەنگیان نەداوە، لە هەرێمی کوردستان دەرکەوت پارتى یەکەم و یەکێتی دووەمە و بەربژێرە کریستیانەکان ریزبەندى سێیەم و چوارەمیان گرتووە

لە کۆى 1.8 ملیۆن کەس کە لەدایکبووى ساڵانى 2006 و 2007ن لە عێراق و هەرێمی کوردستان، یەکەمجارە تەمەنیان بگاتە ئەوەى دەنگ بدەن، 786,3 هەزاریان کارتى بایۆمەتریی دەنگدانیان دەرهێناوە کە رێگەیان پێدەدرێت دەنگ بدەن، کە 41.4%ى تێکڕاى لەدایکبووانى ئەو تەمەنەن، 58.8%ى ئەو دوو تەمەنە لە هەرێمی کوردستان دەتوانن دەنگ بدەن، ئەگەرچى زیاتر لە 211 هەزار کەسیان مافى دەنگدانیان هەیە

رێژەی بەشداری دەنگدانی تایبەت لە سەرانسەری عێراق گەیشتە 82.42%، کە هێزە ئەمنییەکان و ئاوارەکان دەگرێتەوە. پارێزگای دهۆک لەسەر ئاستی عێراق و هەرێمی کوردستان یەکەمە لە رێژەی بەشداریکردن و سلێمانی دووەمە.

محەممەد شیاع سوودانی، سەرۆکوەزیرانی عێراق، پیرۆزبایی لە هێزە ئەمنییەکان کرد بەبۆنەی بەشدارییان لە دەنگدانی تایبەتی پەرلەمانی عێراق و رایگەیاند: "ئەرکی نیشتیمانیمان ئەوەی لێمان دەوێت هەڵبژاردن لە هەر پێشێلکارییەک بپارێزین."

1.3 ملیۆن دەنگدەری تایبەت و زیاتر لە 26 هەزار ئاوارە دەتوانن لە دەنگدانی تایبەت بەشدار بن کە ئەمڕۆ یەکشەممە، 9ی تشرینی دووەم دەستیپێکرد، دواى بەشداریکردن، کارتى دەنگدان لە دەنگدەرانى تایبەت وەردەگیرێتەوە.

بە دەم چاککردنەوەی پۆستەرە دڕێنراوەکەیەوە لە بەسرە، ماجید خالیدی، بەربژێری پێست ئەسمەرەکان لە لیستی سادیقوون دەیگوت "نازانین بۆ وای لێکراوە، ئایا لەبەر ئەوەیە کە رەنگی پێستم رەشە؟"

ئەمینداری کەتیبەکانی حیزبوڵڵای عێراق داوا لە حەشدی شەعبی و پیاوانی ئایینی شیعە دەکات بەشداری لە هەڵبژاردنەکاندا بکەن و ئاماژە بەوە دەکات کە حکومەتی داهاتوو "لە ئەلفەوە تاوەکو یێ" لەسەر مێزی چوارچێوەی هاوئاهەنگی پێکدێت و دەڵێت: "ئەگەر پاڵپشتی حەشدی شەعبی و موقاوەمەی ئیسلامی نەبوایە، سەرۆکوەزیران و حکومەتەکەی نەیدەتوانی لەسەر مێزی حکومڕانی دابنیشێت."

کۆمیسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەکانی عێراق، بەربژێرێکی رەوتی هەڵوێستی نیشتمانی بە پێنج ملیۆن دینار پێبژاردن سزا دەدات. هەروەها دوو سکاڵا لە دژی محەممەد شیاع سوودانی و لیستەکەی رەتدەکاتەوە و، دوو بەربژێری دوورخراوەش دەگەڕێنێتەوە بۆ لیستەکانیان.

جومانە غەلای، گوتەبێژی کۆمیسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەکانی عێراق بە تۆڕی میدیایی رووداوی راگەیاند: "ئەو ئەپڵیکەیشنە لە هەموو وێستگەیەکی دەنگدانی هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق دەبێت و ئەو بارکۆدەی تێدا دەبێت کە لەسەر شریتى دەنگدانى ئەو وێستگانە هەیە."

موقتەدا سەدر داوا دەکات ناو و ناوبانگی خێزانەکەی بۆ بانگەشەی هەڵبژاردن بەکارنەهێندرێت و هۆشدارى دەدات ئەگەر وێنەیان بۆ بانگەشە بەکاربهێنرێت، رووبەڕووی لێپێچینەوەی یاسایی دەکرێنەوە.

لە کۆی 3.5 ملیۆن کارتی نوێی دەنگدان، زیاتر لە 996 هەزاریان لە عێراق و هەرێمى کوردستان وەرنەگیراونەتەوە. پارێزگای دهۆک لە پلەی یەکەمە لە وەرگرتنەوەی زۆرترین کارت کە 87.9%ی تێپەڕاندووە.

دوو بەربژێری دیاری دوورخراوەی هەڵبژاردن، کە یەکێکیان بڕیاردەری ئێستای پەرلەمان و ئەوی دیکەیان سەرکردەیەکى عەرەبی سوننەیە لە کەرکووک، لە دادگای فیدراڵیی عێراق سکاڵایان لە دژی دوورخستنەوەیان تۆمار کردووە، بەڵام تاوتوێی سکاڵاکەیان لە دانیشتنی دادگەدا دەکەوێتە دوای هەڵبژاردن

نووری مالیکی، سەرۆکی هاوپەیمانیی دەوڵەتی یاسا رایگەیاند، "دەبێت کەسانی بەتوانا بۆ پەرلەمانی عێراق هەڵبژێردرێن کە نە بکڕدرێن و نە بفرۆشرێن." گوتیشی، "پەرلەمان قاوەخانە نییە هەر کەسێک ویستی خۆی پێدا بکات."

"بەربژێرێک بە قورئان سوێندی بە کەسوکاری قوتابییەکانی خواردووە دەنگی پێ بدەن، خاوەنی کەژاوەى حوسێنییەکان پارە لە بەربژێران وەردەگرن، خەڵکی ئەعزەمییەی بەغدا بایکۆتی هەڵبژاردن دەکەن" ئەمانە و چەندین زانیاریی دیکە و سکاڵان گەیشتوونەتە نوسینگەکەى موقتەدا سەدر، سەرۆکی رەوتی نیشتمانی شیعە.

کۆمیسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەکانی عێراق رایگەیاند، ئەنجامی بەرایی هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق 24 کاژێر دوای دەنگدانی گشتی رادەگەیێنرێت و رۆژی دەنگدانی تایبەت تەنیا رێژەی بەشداریی بڵاو دەکرێتەوە.

دادگەی باڵای فیدراڵی عێراق سکاڵایەکی سەرۆکی ئەنجوومەنی پارێزگای نەینەوای لە دژی پارێزگارى ئەو شارە رەتکردەوە، لەبارەی جێبەجێنەکردنى بڕیارى دەستنیشانکردنى قایمقامی نوێى شنگال.

لە هەڵبژاردنی پێشووی ئەنجوومەنی پارێزگاکانی عێراق، زیاتر لە 65 هەزار دەنگی کورد لە ناوچە کوردستانییەکانی دەرەوەی ئیدارەی هەرێمی کوردستان لەدەستچووە و کورسیی پێ بەدەست نەهاتووە، کە زۆربەی لە کەرکووک بووە. بە گوتەی پسپۆڕێکی هەڵبژاردن، چارەسەر بۆ نەفەوتانی ئەو دەنگانە، گەڕانەوەیە بۆ کورسیی قەرەبوو، کە بەر لە 20 ساڵ لە هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق پەیڕەو کراوە

نێچیرڤان بارزانى لە سلێمانى باسی چاڵێنجی "یەک ملیۆن دەنگ"ى پارتەکەى دەکات، کە بە گوتەى ئەو بەبێ دەنگدەرانى ئەو شارە "تامى نییە." مەسرور بارزانی ئەرکى پارتى بۆ قۆناخى داهاتوو بە "قورس" دەزانێت. سوودانى خۆى لە بەربژێرێکى لیستەکەى بەرى دەکات و کەتیبەکانى حیزبوڵڵاش ئەم هەڵبژاردنە بە ئاڵنگارییەکى قورس دەزانێت

بەرپرسى ئەمنیی کەتیبەکانى حیزبوڵڵاى عێراقى رایگەیاند، ئەم هەڵبژاردنەى پەرلەمانى عێراق "ئاڵنگارییەکى گەورەیە" و دۆخى عێراق بۆ دوو دەیە دیاری دەکات. لەبارەى پۆستى سەرۆکى خولى داهاتووى پەرلەمانیش دەڵێت: "کەسێکى نوێ ئەو پۆستە وەردەگرێت."

هاوپەیمانیی نەسر بە سەرۆکایەتیی حەیدەر عەبادی، بڕیاریداوە لیستی بۆ بەشداریکردن لە هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق نەبێت، بەڵام گوتەبێژەکەی دەڵێت، "دەنگ بە بەربژێرانی هاوپەیمانیی هێزەکانی دەوڵەتى نیشتمانى دەدەین."

بانگەشەی هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق بەردەوامە، بڕیارە نێچیرڤان بارزانی بۆ بانگەشەکردن بۆ حیزبەکەی بچێتە سلێمانی. لیژنەی فەتواى هەرێمى کوردستان مامەڵکردنى بە کارتى دەنگدانەوە حەرام کرد و کۆمیسیۆنیش رایگەیاند، زیاتر لە 35 هەزار کارتى دەنگدان وەرنەگیراونەتەوە.

راکان جبووری، سەرۆکی هاوپەیمانیی عەرەبی لە کەرکووک، لیستە عەرەبییەکانی ئەو شارە تۆمەتبار دەکات بەوەی هەوڵی یەکتر خستن دەدەن و دەستپێشخەرییەکی بۆ دووبارە پێکهێنانەوەی حکومەتی خۆجێیی کەرکووک راگەیاند.

محەممەد شیاع سوودانی رایگەیاند: هیوایان بە گەنجانە بۆ بەشداریکردن لە هەڵبژاردن کە 60٪ـی کۆمەڵگەی عێراق پێکدەهێنن و لە هەڵبژاردنی پێشوو پشت تێکردنێکی ئاشکرای هاووڵاتییان هەبوو لە دەنگدان بەهۆی نەمانى متمانە.

جومانە غەلای، گوتەبێژی کۆمیسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەکانی عێراق بە رووداوی راگەیاند: "دوورخستنەوەی بەربژێرەکان لەدوای پەسەندکردنی ناوەکانیان لەلایەن ئەنجوومەنی کۆمیسیارانەوە پەیوەستە بە تاوانی هەڵبژاردن یان کێشە لە شیاوییان بۆ بەربژێر بوون و چەند هۆکارێکی دیکە و، ئەو پرسە بە کراوەیی دەمێنێتەوە."

بەربژێرێکی هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق لە بەسرە بانگەشەی ئەوە دەکات هەوڵی کوشتنی دراوە و دەڵێت: "ئەو کردەوانە نامترسێنن." بەڵام بە گوتەی سەرچاوەیەک لە پۆلیسی بەسرە، ئەو رووداوە بەهۆی دەمەقاڵێ بووە.

لە سێ ساڵدا چەند بەڵێنێکی حکومەتی ئێستای عێراق لەبارەی کورد جێبەجێ کراوە و هەندێکی دیکەشیان بە هەڵپەسێردراوی ماونەتەوە. نەوت، کاراکردنی لیژنەی مادەی 140، جێبەجێکران و ئاساییکردنەوەى دۆخی شنگال و گواستنەوەی فەرمانبەران لە ناوچە کوردستانییەکان جێبەجێ نەکراون. دەبوو لە ماوەی 6 مانگدا هەردوو یاسای ئەنجوومەنی فیدراڵی و دادگای باڵای فیدراڵی پەسند بکرێن، بەڵام تاوەکو ئێستا ئەو دوو هەنگاوە لە پەرلەمانەوە جێبەجێ نەکراون

47 بەربژێری شەبەک بەسەر 8 لیستی رکابەر دابەش بوون بە کورد و سوننە و شیعەوە، رکابەری لەسەر کورسیی گشتیی پارێزگاکە دەکەن، 6یان لەنێو لیستى یەکێتى و پارتی دان، چوار بەربژێری دیکەیان رکابەری لەسەر یەک کورسیی کۆتای پارێزگاکە دەکەن بۆ پەرلەمانی عێراق.

کۆمیسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەکانی عێراق داواکاریی رێکخراوی مافی مرۆڤی سووریا-ماف رەتدەکاتەوە بۆ ئەوەی وەک چاودێرێکی نێودەوڵەتی بەشدار بێت لە هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق.

پارتى دەیەوێت ئەزموونى خۆیان لەگەڵ لایەنەکانى دیکەى عێراق هابەشى پێبکات، دەستپاکى عێراق هۆشدارى دەدات لەبەکارهێنانى ماڵى گشتى لە کڕینى دەنگ، دادگەى فیدڕاڵیش ئەنجامدانى هەڵبژاردنى پەرلەمانى عێراقى یەکلا کردەوە بە رەتکردنەوەى راگرتنى رێکارەکانى، بەربژێرێکى یەکێتى دوورخرایەوە و یەکێکى دیکەیان فەرمانى دەستگیرکردنى بۆ دەرکرا.

ئەنجوومەنی کۆمیسیاران کۆبووەوە و چەند بڕیارێکی دەرکرد لەنێویاندا: سکاڵایەکی نەوەی نوێ لەسەر یەکێتی رەتکردەوە، 27 بەربژێر بەهۆی سەرپێچی بانگەشەی هەڵبژاردن بە دوو ملیۆن دینار بۆ هەر یەکێکیان سزادران، شەش بەربژێریش دوورخرانەوە کە یەکێکیان لە لیستی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستانە.

رێژەى وەرگرتنەوەى کارتى نوێى دەنگدان لە عێراق گەیشتە 57.5%، دهۆک لە وەرگرتنەوەی کارتەکانی دەنگداندا یەکەمى سەر ئاستى عێراق و هەرێمى کوردستانە، زۆرترین کارتى نوێ کە هێشتا چاپ نەکراوە پشکى پارێزگاى سلێمانییە

خەڵکی زیقار بەسەر دوو بەرەدا دابەش بوون، بەرەی بایکۆت و بەرەی بەشداریکردن لە هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق. لایەنەکانی چوارچێوەی هاوئاهەنگی پۆستەری بانگەشەیان هەڵواسیوە، لایەنگرانی رەوتی نیشتمانیی شیعەش بە سەرۆکایەتیی موقتەدا سەدر پۆستەرەکانیان بۆ بایکۆتکردنی هەڵبژاردنە

دادگەی باڵای فیدراڵیی عێراق دوو سکاڵای لەبارەی هەڵبژاردن رەتکردەوە؛ یەکێکیان داوای کردبوو رێکارەکانی کۆمیسیۆن بۆ هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق رابگیرێت تاوەکو یاساکەی یەکلا دەکرێتەوە، سکاڵایەکى دیکە کە رەتکرایەوە، سەرلیستێکى دوورخراوە پێشکێشى کردبوو بۆ ئەوەى بگەڕێندرێتەوە رکابەریی هەڵبژاردن

کۆمیسیۆنى باڵاى سەربەخۆى هەڵبژاردنەکانى عێراق رایگەیاند، بۆ هەڵبژاردنەکانى دواتر کار بە راسپاردەى لیژنەى تایبەت بە تۆمارى دەنگدەرانى کەرکووک دەکرێت، بۆ هەڵبژاردنى ئەم ساڵى پەرلەمانى عێراق پشت بە تۆمارى کۆمیسیۆن دەبەسترێت

موقتەدا سەدر جەخت لەسەر بڕیاری بایکۆتی هەڵبژاردن دەکاتەوە و کەسانێک تۆمەتبار دەکات بەوەی هەوڵ دەدەن گومان بخەنە سەر بەردەوامیی بایکۆتەکەیان و ئاماژەی بەوەشدا، خەونێکى بینیوە، لێکدانەوەی وایە محەممەد سادق سەدریی باوکیشی لەگەڵ بڕیاری بایکۆتەکەیدایە.

نێچیرڤان بارزانی: ئەم هەڵبژاردنە گرنگە بۆ جێبەجێکردنی دەستوور

محەممەد شیاع سوودانى، سەرۆکوەزیرانى عێراق رایگەیاند: "کەسانێک هەن بانگەشە بۆ درۆ دەکەن بۆ ساختەکردنی راستییەکان لەپێناو رێگری لە بەشداری لە هەڵبژاردن". جەختى کردەوە: "پێویستە رکابەریی هەڵبژاردن لەسەر بنەمای کارنامە و پڕۆژە بێت و دوور بێت لە گوتاری فیتنەگێڕی و ناوچەگەریێتی."

دوو پەرلەمانتارى عێراق دەبێتە شەشەم جاریان خۆیان بۆ هەڵبژاردنی پەرلەمان بەربژێر بکەن، دەربچن لە سەرجەم خولەکانی پەرلەمان لە دوای 2003 و بۆ جاری شەشەم دەبنە ئەندامی ئەنجوومەنی نوێنەران، چوار پەرلەمانتاری دیکەش پێنجەم جاریانە خۆیان بەربژێر بکەنەوە بۆ پارێزگاریکردن لە کورسییەکانیان لە خولی نوێی پەرلەمان، دوو لەو بەربژێرانە کە دەیانەوێت بۆ پێنجەم جار ببنە پەرلەمانتار، لە پارێزگای کەرکووکن، هەندێکیان بۆ ئەم هەڵبژاردنە لیستەکانی پێشوویان گۆڕیوە.

دادگەی باڵای فیدراڵی عێراق تاوتوێى سکاڵایەک دەکات، کە لە دژی چەند بڕگەیەکى یاسای هەڵبژاردن تۆمارکراوە و تایبەتن بە ژمارەى کورسییەکان، سکاڵاکاران داوایان کردووە رێکارەکانى کۆمیسیۆن بۆ هەڵبژاردنى پەرلەمانى عێراق رابگیرێت، تاوەکو ئەو پرسە یەکلادەکرێتەوە.

سەرلیستی یەکێتی و هاوپەیمانێتییەکی تورکمانی لە کەرکووک و دوو بەربژێری ژنی کورد لەنێو ئەو 23 بەربژێرەدان، کە لەلایەن کۆمیسیۆنەوە سزاى پێبژاردن دراون، بەربژێرێکی دیکە دەرکەوتووە بڕوانامەکەی ساختە بووە و دوورخرایەوە، فەرمانبەرێکی کۆمیسیۆنیش کاری بۆ بەربژێرێک کردووە و لە کارەکەی لادرا.

کۆمیسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەکانی عێراق رایگەیاند، ئەو دەنگدانەی لە دەستەی حەشدی شەعبی کراوە لەو تاقیکردنەوانە نەبووە، کە بۆ دەنگدان دەکرێن، بەڵکو راهێنانێک بووە لەسەر داوای دەستەکە.

زیاتر لە 77%ـی کارتی دەنگدانی نوێ لە دهۆک دابەش کراون؛ بەرزترین رێژەیە لەسەر ئاستی عێراق و کوردستان. کەمترین کارتى دابەشکراویش لە نەجەفە، رێژەی ئەو کارتانە نوێیانەی دابەشکراون لەسەر ئاستی هەرێمی کوردستان و عێراق گەیشتووەتە 62.2%.

تێکڕای ئەو بەربژێرانەی هەڵبژاردنى پەرلەمانى عێراق بە پێبژاردن سزادراون گەیشتە 540 بەربژێر ،82لە سزادراوان بەربژێری ژنن.

کاکەییەکان 8 بەربژێریان لە ناوچە جێناکۆکەکان هەیە، بە گوتەی خۆیان لەو ناوچانە زیاتر لە 23 هەزار دەنگدەریان هەیە، بەربژێرانیان بەسەر هەردوو لیستی یەکێتی و پارتی بۆ هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق دابەش بوون.

بۆ دەنگدانی تایبەت، هەولێر 26 هەزار و سلێمانی 25 هەزار دەنگدەریان خەڵکی دەرەوەی پارێزگاکانن. زۆرترین دەنگدەری تایبەت کە خەڵکی پارێزگای دیکەن، لە ئەنبارن، کە زیاتر لە 60 هەزار دەنگدەرن.

کۆمیسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەکانی عێراق بڕیاریدا لە کەرکووک کار بەو تۆمارەی دەنگدان بکرێت کە کۆمیسیۆن بۆ هەڵبژاردن ئامادەی کردووە و پرۆسەی وردبینی بۆ تۆمارەکە بەردەوام دەبێت، کە پێشتر لە یاسای هەڵبژاردندا هاتووە بەوەی پشت بە تۆماری 1957 ببەسترێت.

کۆمیسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەکانی عێراق لەگەڵ کۆمپانیای مێتا کۆبووەوە، کە خاوەنی فەیسبووک و ئینستاگرام و واتسەپە، بۆ هاوئاهەنگیکردن لەبارەی رێگری لە بڵاوبوونەوەی هەواڵی ساختە و زانینی پرۆسەی پارەدارکردنی بانگەشەی بەربژێرەکان.

عەتەبەی عەباسی لە کەربەلا، کە یەکێکە لە مەزار و ناوەندە سەرەکییەکانی شیعە لە عێراق، رەتیدەکاتەوە پاڵپشتیی هیچ بەربژێر و لایەنێک بکات بۆ هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق

زیاتر لە 22 ملیۆن فۆرمی دەنگدان بۆ هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق چاپ کراون، لەو ژمارەیەش نزیکەی دوو ملیۆنیان زیاترە لە ژمارەی دەنگدەران و یەدەگن، بۆئەوەی هەر دەنگدەرێک کێشەی هەبوو فۆرمێکی دیکەی بدرێتێ، بەڵام بە رێژەی دیاریکراو، فۆرمەکانی دەنگدان بەسەر هەردوو دەنگدانی تایبەت و گشتیدا دابەش کراون و لە وڵاتێکی کەنداو چاپ کراون

لە هەرێمی کوردستان یەک لیستی تورکمانی لە دوو پارێزگا بەشدارە بۆ هەڵبژاردنى پەرلەمانى عێراق، بە گوتەی بەرپرسی بەرەی تورکمانی پێنج لایەنی دیکەی ئەو پێکهاتەیە بۆ ئەو هەڵبژاردنە پاڵپشتییان دەکەن، بەڵام هەندێک لایەنى دیکە بڕیارە لەچەند رۆژى داهاتوودا هەڵوێستى خۆیان لەبارەى دەنگدان رابگەیێنن.

کۆمیسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەکانی عێراق رایگەیاند، تاوەکو رۆژی هەڵبژاردن، دەکرێت کارتی دەنگدان لەلایەن دەنگدەرانەوە وەربگیرێتەوە و بۆ وەرگرتنەوەی کارتی دەنگدان لەبری خاوەن کارتەکەش مەرجی هەیە.

پارێزگاکانی هەرێمی کوردستان لە بەراوردکردنی دەنگدەر بە ژمارەی بەربژێرانی لە ریزبەندی پێشەوەی عێراقە، کە لە نێوان 13 بۆ هەشت هەزار دەنگدەرە بۆ هەر بەربژێرێک. کەمترین لەسەر ئاستی عێراق بەغدایە کە هەر بەربژێرێک 1.8 هەزار دەنگدەری بەردەکەوێت.

بەرپرسی پەیوەندییەکانی کۆمیسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەکانی عێراق رایگەیاند، نوێنەری یەکێتیی ئەورووپا، کۆمکاری عەرەبی و چەند رێکخراوێکی دیکەی بیانی فۆڕمی چاودێریی هەڵبژاردنیان وەرگرتووە.

کۆمیسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەکانی عێراق سزای پێبژاردنی بەبڕى دوو ملیۆن دینار بۆ 63 بەربژێر لە شەش پارێزگای عێراق دەرکرد، سزادانیان لەبەر پێشێلکردنی رێکارەکانی بانگەشەى هەڵبژاردنى پەرلەمانى عێراق بووە، هەروەها سکاڵای جێگرێکى پارێزگاری کەرکووک لە دژی بەربژێرێکی بەرەی تورکمانی رەتکردەوە.

لە رووداوێکی ئاگرکەوتنەوە لە پارێزگای دیوانییە، 7 ئەندامی یەک خێزان گیانیان لەدەستدا، کە یەکێکیان باپیری خێزانەکە بووە.

بەگوێرەى راپۆرتێکى روانگەى عێراقی سەوز، کە رێکخراوێکی تایبەتە بە ژینگە لە عێراق لە بانگەشەی هەڵبژاردنی بەربژێر و لیستە رکابەرەکانی هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق، زیاتر لە 250 هەزار درەخت لە 15 پارێزگای عێراق زیانیان پێگەیێنراوە و بۆرییەکانی ئاودێری تێکدراون، سەرۆکى رێکخراوەکە دەڵێت: "لە هەرێمى کوردستان پابەندبوونى زیاتر بە رێکارەکانى بانگەشە هەیە".

عەرەب بە 7 لیست و تورکمان بە دوو لیست لە هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق لە کەرکووک بەشدار دەبن، ناکۆکی سیاسیی عەرەبی جیا کردووەتەوە، تورکمانەکانیش بەسەر دوو لیستی زۆرینە سوننە و شیعە دابەش بوون.

محەممەد شیاع سوودانى، سەرۆکى هاوپەیمانیی ئاوەدانکردنەوە و گەشەپێدان رایگەیاند، بایکۆتى هەڵبژاردن رێگە بۆ گەندەڵکاران و شکستخواردووان دەکاتەوە و هەوڵ هەبووە بۆ تێکدان و شێواندنى راى گشتى لەبارەى کارى حکومەتەوە، بەڵام ئەوان بەردەوام بوون.

دهۆک یەکەم و نەجەف دوایین پارێزگایە لە وەرگرتنەوەی کارتی بایۆمەتریی نوێی دەنگدان بۆ ئەو کەسانەی یەکەمجارە دەتوانن دەنگ بدەن. لە کۆی 3.5 ملیۆن کارتی نوێ بۆ هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق، لەسەر ئاستی عێراق 44.8%یان وەرگیراوەتەوە.

سەرۆکى بزووتنەوەى حقووق کە باڵى سیاسیى کەتیبەکانى حیزبوڵڵاى عێراقە، کوژرانى بەربژێرەکەى هاوپەیمانیى سەروەرى لە بەغدا دەبەستێتەوە بە ململانێى نێو پێکهاتەى سوننە و بە "تیرۆرى سیاسى" وەسفی دەکات.

ئەو بەربژێرەى هاوپەیمانیى سەروەرى کە لە بەغدا کوژرا، دەکرێت بە بڕیارێکى کۆمیسیۆن جێگەکەی پڕبکرێتەوە، بەڵام ئەگەر جێگەى پڕنەکرایەوە، ئەو دەنگانەى لە هەڵبژاردن بەدەستى دەهێنێت رادەگیرێت.

کۆمیسیۆنى باڵاى سەربەخۆى هەڵبژاردنەکانى عێراق سزاى پێبژاردنى دوو ملیۆن دینارى 48 بەربژێری دا و سکاڵاى دژ بە دوو وەزیرى حکومەتى فیدراڵى رەتکردەوە کە بەربژێر و سەرلیستن.

کۆمیسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەکانى عێراق بڕیاری دا بەڵێننامە بەو بەربژێرانە پڕبکاتەوە، کە دوای دوورخستنەوەیان گەڕێندراونەتەوە، تاوەکو سکاڵا تۆمار نەکەن لەسەر نەبوونی ناویان لە پەڕاو و پۆستەری نێو ناوەندەکانی دەنگدان

سێ بەربژێری هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق لە بەغدا لە دوای پەسەندکردنی ناوەکانیان دوورخراونەتەوە، بەهۆی ئەوەی وەک کۆمیسیۆن دەڵێت بڕوانامەکانیان ساختە بووە.

نزیکەی 26 هەزار ئاوارەی دهۆک دەتوانن بۆ هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق دەنگ بدەن، زۆربەیان ئاوارەی شنگالن، دەنگدەرانی ئەو قەزایە لەناو و دەرەوەی کەمپەکان بەربژێرانی خۆیان لە دهۆک دیاری دەکەن و دەنگەکانیان دەگەڕێتەوە بۆ بازنەی نەینەوا.

کۆمیسیۆنی باڵای هەڵبژاردنەکان رایدەگەیێنێت: "بەردەوامن لە وەرگرتنی داوای چاودێری هەڵبژاردنی خولی شەشەمی پەرلەمانی عێراق، داوای چاودێری کراوەیە، هەر وڵات و رێکخراوێک مەبەستی بێ دەتوانێ داوا لە کۆمیسیۆن بکات بۆ تۆمارکردنی وەکو چاودێر لە هەڵبژاردندا.''

شارەوانیی سلێمانی سێ رۆژ مۆڵەت دەداتە لایەنەکان پۆستەرە کەوتووەکانیان چاک بکەنەوە

سەرۆکوەزیران، سەرۆکی پەرلەمان و جێگرێکى، سێ وەزیری حکومەتی عێراقیش سەر لیست و بەربژێرن لە بەغدا، بەشداریی زۆرترین سەرکردەی حکومی و سیاسی لەو پارێزگایە، بانگەشەی هەڵبژاردنی گەرم کردووە بۆ بەدەستهێنانی کورسییەکانی بۆ پەرلەمانی عێراق کە زۆرترین پشکی هەیە و 71 کورسی پەرلەمان لە بەغدایە."

کۆمیسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەکانی عێراق، 34 بەربژێری هەڵبژاردنی پەرلەمانى عێراقی سزا دا، هەر یەکێکیان بە دوو ملیۆن دینار سزا دراون، هۆکارەکەشی پێشێلکردنی رێکارەکانی بانگەشەی هەڵبژاردن بووە.

لە نێوان هەڵبژاردنەکانی 2021 بۆ 2023 دەنگی کورد لە ناوچە کوردنیشنەکانی پارێزگای دیالە زیاتر لە سێ هەزار زیادی کردووە.

مەشعان جبووری، ئەندامی پێشووی پەرلەمانی عێراق داوا لە کۆمیسیۆن دەکات خۆی لەجێی کوڕەکەی و کچێکیشی لەجێی بەربژێرێکی دوورخراوەی لیستەکەی لە پارێزگای سەلاحەدین دابنرێن. ئەندامێکى تیمى رۆژنامەڤانیى کۆمیسیۆن دەڵێت، "ماوەى گۆڕینى بەربژێران کۆتایی هاتووە."

کۆمیسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەکانی عێراق مەشقپێکردنی 250 هەزار کارمەندی سەر سندووقەکانی دەنگدانی دەستپێکرد، مەشقەکە لەسەر دەنگدانى ئەلیکترۆنى و جیاکردنەوەى ژماردنى دەنگەکان دەبێت.

زیاتر لە 300 سزای پێبژاردن لەلایەن کۆمیسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەکانەوە لە دژی بەربژێر و لیستەکان دەرکراوە کە 124 یان دوای دەستپێکردنی بانگەشە بووە.

کۆمیسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەکانی عێراق بە فەرمی گۆڕینی بەربژێرەکانی بۆ هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق راگرت، کە بە گوتەی بەرپرسێکی کۆمیسیۆن، بەهۆی ئەوەیە کە کاخەزى دەنگدان چاپ کراوە

بەراورد بە دوایین دوو هەڵبژاردن لە پارێزگای سەلاحەدین، کورد 984 دەنگی لەو پارێزگایە کەم کردووە و پشکی شێری بەر یەکێتی کەوتووە. کەمیی رێژەی بەشداری کورد لە هەڵبژاردنی 2023 بە یەکێک لە هۆکارەکانی کەمبوونەوەی دەنگی کورد دادەنرێت

دەزگەی ئاسایشی نیشتمانیی عێراق رەتیکردەوە تۆمەتباریان دەستگیرکردبێت بە تۆمەتی کڕینی دەنگی هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق بۆ یەکێک لەو پەرلەمانتارانەی ئێستا بەربژێرە لە لیستەکەى محەممەد شیاع سوودانى.

سەدام حوسێن، بەربژێری یەکێک لە لیستە عەرەبییەکانی کەرکووک گەڕێنرایەوە بۆ رکابەری لە هەڵبژاردن و بووەوە بەربژێر، پاش ئەوەی بە تۆمەتی گەندەڵی دوورخرابووەوە.

12 کۆچبەری دیکە لە لیبیا دۆزرانەوە کە سەرجەمیان خەڵکی هەرێمی کوردستانن و رێکارەکان بۆ گەڕاندنەوەیان لە لایەن باڵیۆزخانەی عێراق لەو وڵاتە دەستی پێکرد.

کۆمیسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەکانی عێراق چوار بەربژێر لە دوای دوورخستنەوەیان دەگەڕێنێتەوە و چوار بەربژێری دیکەش دەگۆڕێت بە بەربژێری جێگرەوە کە یەکێکیان لە لیستی یەکێتییە و ئەوی دیکەیان بۆ جێگەى بەربژێرێک بووە کە کۆچی دوایی کردووە.

بەربژێرانى کورد لە خورماتوو بەسەر دوو لیستى عەرەبیدا دابەش دەبن کە دوو جەمسەرى سەرەکى ململانێن لە پارێزگاى سەلاحەدین، بەڵام هەڵبژاردنى دوو لیستى بۆ یەکێتى و پارتى لەو سنوورە بۆ گەیشتنە بەو ژمارەی دەنگانەى دەتوانێت سەریان بخات.

12 لیستی هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق لە حەوت پارێزگاى عێراق و هەرێمى کوردستان سەرلیستەکان ژنن، چوار لەوانە کوردن.

لیژنەى ئۆڵۆمپى عێراق سزادانى سەرۆکى لیژنەکە لەلایەن ئەمریکاوە بە هەواڵى "هەڵە و هەڵبەستراو" ناو دەبات و رایگەیاند، رێوشوێن لە دژى ئەوانە دەگرنەبەر کە بانگەشە بۆ ئەو "درۆیانە" دەکەن.

پاتریارکی کەنیسەی کلدانی لە عێراق و جیهان داوا دەکات بۆ بەربژێرانی کریستیانەکان بۆ پەرلەمانى عێراق، دەنگ بەو کەسانە بدرێت کە بڕوایان بە فرەیی و هەمەڕەنگى ئایینى و نەتەوەیی هەیە و دەڵێت "کەنیسە رەتیدەکاتەوە کەسانێک نوێنەرایەتیى کریستیانەکان بکەن کە گەندەڵییان دەرکەوتووە."

شارەوانیى پارێزگاى بابل هەڵمەتێک بۆ لابردنى وێنە و پۆستەرى ئەو بەربژێر و لیستانە دەستپێدەکات کە لە شوێنی رێپێنەدراو دانراون.

کۆمیسیۆنى باڵاى سەربەخۆى هەڵبژاردنەکانى عێراق جەخت لەوە دەکاتەوە، بەهۆى هاوتاکردنى پەنجەمۆر و وێنەى خاوەنى کارتەکە، ناتوانرێت کارتى بایۆمەتریی دەنگدانى کەسێک لەلایەن کەسێکى دیکەوە بەکاربهێنرێت، کە دواى دەنگدان تاوەکو 72 کاژێر کارناکات.

کۆمیسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەکان، 15 بەربژێری هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراقی بە 30 میلۆن دینار سزا دا، واتە هەر یەکێکیان بە دوو ملیار دینار، ئەویش بەهۆی سەرپێچی رێکارەکانی بانگەشەى هەڵبژاردن.

کۆمیسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەکانی عێراق تاوەکو ئێستا 292 بەربژێر، لیست و هاوپەیمانی بە پێبژاردن سزا داوە بەهۆی سەرپێچیکردن لە رێکارەکانی تایبەت بە بانگەشەی هەڵبژاردن.

بەڕێوەبەری جێبەجێکاری کۆمپانیای کرێسێنت پێترۆڵیۆم رایگەیاند، بڕی گازی هاوەڵی بەرهەمهێندراو لە عێراق 1000 بۆ 1200 ملیۆن پێ سێجایە، کە شەش یەکی ئەو گازەیە هەیەتى. دەشڵێت، هێرشکردنە سەر کێڵگەکانی نەوت و گاز لە عێراق و هەرێمی کوردستان، یەکێکە لە ئاڵنگارییەکانی بەردەم کەرتی وزە

وەزارەتی دارایی عێراق دەیەوێت کار بە بۆچوونی ئەنجوومەنی دەوڵەت بکات بۆ دیاریکردنی بڕی داهاتی نانەوتی هەرێمی کوردستان. داواش دەکات تاوەکو رێککەوتن لەسەر ئەو پرسە، یەکلاییکردنەوەی ناردنی مووچە بداتە دەست سەرۆکی ئەنجوومەنی وەزیرانی عێراق.

زۆرترین دەنگدەری تایبەت بۆ هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق لە وەزارەتی ناوخۆی فیدراڵە کە نزیکەی نیو ملیۆنە، حەشدی شەعبی زیاتر لە 127 هەزار دەنگدەر و پێشمەرگەش زیاتر لە 145 هەزار دەنگدەری هەیە. لە وەرگرتنەوەی کارتی دەنگدان، وەزارەتی ناوخۆی هەرێمی کوردستان بە 92% لە پلەی یەکەمدایە.

هاتووچۆی دیالە بۆ رووداو: لەسەر رێگەی دیالە - بەغدا، لەنێوان دوو ئۆتۆمبێلدا رووداوی هاتووچۆ روویدا و بەهۆیەوە 13 کەس گیانیان لەدەستداوە.

پێشکەشکردنی داواکاری بۆ دامەزراندنی زیاتر لە 7 هەزار کەس بە گرێبەست لە کەرکووک دەستیپێکرد. دامەزراندنەکە لەسەر بنەمای ژمارەی دانیشتووانی ناوچەکان دەبێت، نەک رێژەی نەتەوە و پێکهاتەکان.

لە عێراق زیاتر لە 35 هەزار کەس بە یاسای لێبووردنی گشتی ئازاد کراون و بڕی ئەو پارانەی کە لەو رێگەیەوە گەڕێنراوەتەوە زیاتر لە 90 ملیار دینارە، بە گوێرەی وەزارەتی دادی عێراق، ئەم یاسایە وایکردووە رێژەی قەرەباڵخی گرتووخانەکان لە 300% کەم ببێتەوە بۆ 132%.

زۆرترین خەرجیی رێگەپێدراو بۆ پارت و هاوپەیمانێتییەکان لە بەغدایە کە دەگاتە نزیکەی 150 ملیار دینار. کەمترین لە موسەننایە کە 1.7 ملیار دینارە. لە هەرێمی کوردستان بەگوێرەی پارێزگاکان خەرجییەکە دەگۆڕدرێت، کە لەنێوان 4 بۆ 10 ملیار دینارە

هەولێر و بەغدا لەبارەی داهاتى نانەوتى لەسەر نزیکەی 20 ملیار دینار بۆچوونیان جیاوازە، بۆ ئەوەى ئەو بڕە وەک داهاتى نانەوتى مانگى ئاب رادەست بکرێ و وەزارەتى دارایی فیدراڵ مووچەى ئەو مانگە بنێرێ.

حکومەتى فیدراڵیى عێراق بۆ چارەسەرى کێشەى کارەبا پەنا بۆ وزەى ئەتۆمى و وێستگەى دوو جەمسەر دەبات کە بەگاز و گازوایل کار دەکات.

هێزەکانی سووریای دیموکرات رایگه‌یاند، چه‌کداره‌کانی حکومه‌تی دیمه‌شق ئه‌مڕۆ دوو جار به‌ درۆن هێرشیان کردووه‌ته‌ سه‌ر ناوچه‌ی دێر حافر و به‌هۆیه‌وه‌ 7 شه‌ڕڤان و ئه‌ندامی هێزه‌کانی ئاسایشی ناوخۆ بریندار بوون. هه‌سه‌ده‌ ده‌ڵێت: "ئه‌و ده‌ستدرێژییه‌ دووبارانه‌ هه‌وڵی چه‌کداره‌کانی حکومه‌تی دیمه‌شق ده‌رده‌خات بۆ نانه‌وه‌ی پشێوی له‌ ناوچه‌که‌."

که‌تیبەکانى حیزبوڵڵای عێراق ره‌خنه‌ له‌ ده‌ستپێشخه‌ری دۆناڵد ترەمپ، سه‌رۆکی ئه‌مه‌ریکا له‌باره‌ی چاره‌سه‌ری دۆخی غه‌ززه دەگرێ‌ و ده‌ڵێت: "پڕه‌ له‌ ته‌ڵه‌."

کۆمیسیۆنی باڵای سه‌ربه‌خۆی هه‌ڵبژاردنه‌کانی عێراق سزای پێبژاردنی 59 به‌ربژێری هه‌ڵبژاردنی په‌رله‌مانی عێراق ده‌دات که‌ بڕی پاره‌ی سزاکان 124 ملیۆن دیناره‌، ئه‌وه‌ش به‌هۆی پێشێلکردنی رێکارەکانی بانگه‌شه‌وه‌.

هیوا ئەحمەد مستەفا، بەرپرسی مەکتەبی رێکخستنى کەرکووک - گەرمیانى پارتى دیموکراتى کوردستان دەڵێ، کاژێر 16:00ی رۆژى شەممە 11ى تشرینى یەکەم لە گەڕەکى شۆریجە لە کەرکووک بانگەشەى لیستى پارتەکەى دەستپێدەکەن و بەربژێرانى لیستەکە دەناسێنن.

وەزارەتی کۆچ و کۆچبەرانی عێراق گەڕاندنەوەی دوایین کاروانی کەسوکاری چەکدارانی داعش لە کەمپی هۆل رادەگرێت، بە پاساوی ئەوەی ناتوانرێت بەهۆى قەرەباڵخیەوە لە کەمپی جەدعە لەنەینەوا جێگەیان بکرێتەوە.

لە شەش پارێزگای عێراق هیچ بەربژێرێکی تاک (سەربەخۆ) نییە، 33.3%ی ئەوانەی وەکو تاک خۆیان بۆ هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق بەربژێر کردووە، لە پارێزگاکانی هەرێمی کوردستانن.

کۆمەڵەیەکی تایبەت بە راوکردن لە دادگەی باڵای فیدراڵیی عێراق سکاڵا لەسەر ماددەیەکی "یاسای پاراستنی ئاژەڵان" تۆمار دەکات لەبارەی چۆنیەتی پێدانی مۆڵەتی راوی ئاژەڵی کێوی.

بانگەشەی زیاتر لە حەوت هەزار بەربژێر بۆ 36 رۆژ بەردەوام دەبێت بۆ بەدەستهێنانی 329 کورسیی پەرلەمانی عێراق، 21.4 ملیۆن کەس دەتوانن دەنگ بدەن کە 14.3%یان لە هەرێمی کوردستانن.

ئەو پەیامەی نووری مالیکی هاوکات بوو لەگەڵ دەستپێکردنی بانگەشەی هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق کە بەرەبەیانی ئەمڕۆ 3ی تشرینی یەکەمی 2025 دەستیپێکرد.

سۆران عومەر، ئەندامی لیژنەی ئابووری و بازرگانى پەرلەمانی عێراق بە رووداوی رایگەیاند: "بەو پێیەی ساڵی 2025 خشتەی بودجە نەبووە، بۆ ساڵی 2026 کار بە خشتەی بودجەی 2024 دەکرێت و ئەگەر هەیە ساڵی داهاتوو بە هاوشێوەی 2025 یاسای بودجە نەبێت بەهۆی سەرقاڵبوون بە پێکهێنانی حکومەتی نوێ."

بەگوێرەی نووسینگەی رۆژنامەڤانیی سەرۆکوەزیران، لەو کۆبوونەوەیەدا محەممەد شیاع سوودانی رایگەیاندووە، پڕۆژەی شاری زێڕی جیهانی پەسند کراوە کە بارەگاکەی لە بەغدا دەبێت. ئەوەشی بە هەنگاوێکی ستراتیژی ناوبردووە بۆ بەجێکردنی پیشەسازی و رێکخستنی بازرگانیی زێڕ و گەوهەر بەپێی ستانداردە نێودەوڵەتییەکان.

پاسەوانی سنووری عێراق لە ئەنبار هەوڵێک بۆ بەقاچاخبردنی 80 هەزار دەنک حەبی هۆشبەر پووچەڵ دەکاتەوە کە هەوڵدراوە لە رێگەی باڵۆنەوە دزەی پێ بکرێتە ناو سنووری عێراقەوە.

پێنج کۆچبەری دیکەی هەرێمی کوردستان لە لیبیا دۆزراونەتەوە و باڵیۆزخانەی عێراق لەو وڵاتە رێکارەکانی دەرکردنی پاسپۆرتی بۆ ئەو کۆچبەرانە دەستپێکردووە بەمەبەستى گەڕاندنەوەیان.

کۆمیسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەکان رایگەیاند، دەنگدەرانی عێراقی و هەرێمی کوردستان لە دەرەوەی وڵات ناتوانن بەشداری لە هەڵبژاردن بکەن تاوەکو نەگەڕێنەوە و پێویستە کارتی بایۆمەتریی دەنگدانیان هەبێت.

دادگەى باڵاى فیدراڵیى عێراق سکاڵای تایبەت بە گۆڕینەوەى 550 ملیۆن دینارى سویسرى رەتکردەوە و سکاڵاکاران پەنا بۆ دادگەى کارگێڕى دەبەن.

بەهۆی ئامادەنەبوونی رێژەی یاسایی پەرلەمانتاران، پەرلەمانی عێراق نەیتوانی بۆ چوارەم جار لەسەر یەک کۆببێتەوە. ئەندامێکى لیژنەى یاسایی دەڵێت: "بڕیاردراوە ناوى ئەو پەرلەمانتارانە بڵاوبکرێتەوە، کە ئامادە نەبوون."

بەڕێوەبەرى کۆمپانیای بەبازاڕکردنى نەوتى عێراق (سۆمۆ) رایگەیاند، رێککەوتنی نەوتی لەگەڵ هەرێمی کوردستاندا ئەوەی لەخۆ نەگرتووە کە بەغدا قەرزی کۆمپانیاکانى نەوت بگرێتە ئەستۆ. دەشڵێت، ئەو بڕە نەوتەى بەرهەمى دەهێنن لە چوارچێوەى پشکی دیاریکراوی عێراقە لە رێکخراوی ئۆپێک.

دوای 130 رۆژ لە راگرتنی گەشتەکانی بەهۆی جەنگی نێوان ئیسرائیل و ئێران، کۆمپانیای تورکیش ئێیەرلاینز گەشتەکانی لە فڕۆکەخانەی کەرکووکەوە بۆ تورکیا دەستپێدەکاتەوە.

‌هێزەکانی سووریای دیموکرات- هەسەدە رایگەیاند، هێزەکانى سەر بە حکومەتى دیمەشق بە چەکى قورس بەنداوى تشرین بۆردوومان دەکەن. هەسەدە بەرپرسیارێتى ئەو هێرشانەش دەخاتە ئەستۆى ئەو حکومەتە و دەڵێت: "ئەوە پێشهاتێکی مەترسیدارە و پێشێلکردنێکی روونی رێککەوتنەکانی راگرتنی شەڕە".

کۆمیسیۆنى باڵاى سەربەخۆى هەڵبژاردنەکانى عێراق 86 بەربژێری هەڵبژاردنی پەرلەمان بە پێبژاردن سزا دەدات کە تێکڕای پارەکەیان 167 ملیۆن دینارە، ئەوەش بەهۆی پێشێلکردنی رێکارەکانی بانگەشەی هەڵبژاردن.

راوێژکاری ئاسایشی نەتەوەیی عێراق رایگەیاند، رێگە نادەن خاکی وڵاتەکەى بەکاربهێندرێت بۆ هێرشکردنە سەر وڵاتانی دراوسێ، بە ئێرانیشەوە. راشیگەیاند، لە ئەنجوومەنی ئاسایشی نێودەوڵەتی بە تۆمەتی بەکارهێنانی ئاسمانی عێراق سکاڵایان لە دژی ئیسرائیل تۆمار کردووە

زیاتر لە 10 مانگ بەسەر سەرژمێریی گشتیی دانیشتووان لە عێراق و هەرێمی کوردستان تێپەڕیوە، بەڵام ئەنجامی کۆتاییەکەی پەسند نەکراوە، بەربەستێکی سەرەکی لەبەردەم ئەو پەسندکردنە، ناوچە کوردستانییەکان و چارەنووسی ئەو کەسانەیە کە لە 1957ەوە لەو ناوچانە نەبوون

هەفتەیەکە ئەنجوومەنی وەزیرانی عێراق بڕیاری خەرجکردنی مووچەی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستانی داوە، بەڵام فەرمانی خەرجکردنی پارەکە لەلایەن وەزارەتی داراییەوە نەدراوە. بەگوتەی دوو سەرچاوەی ئاگادار، دوو هۆکاری جیاواز هەن بۆ دواکەوتنەکە، ئەویش کێشەی نەختینە و دابەشکردنی مووچەی دامەزراوەکانی حکومەتی فیدراڵە.

کۆمیسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەکانى عێراق بڕیاری دوورخستنەوەی 25 بەربژێری دا و یەکێکی دیکەی گەڕاندەوە، دوو بەربژێری دیکەش هەر یەکێکیان بە پێنج ملیۆن دینار سزادران.

موقتەدا سەدر رایگەیاند، بەشدارینەکردنیان لە هەڵبژاردن مەترسیى بۆ هەندێک کەس دروست کردووە و بوونى چەک و بارەگاى گرووپە چەکدارەکان لە هەموو کۆڵانێک ئەگەرى تەقینەوەى هەیە و بە نەیارانى دەڵێت: "پارە و درۆنەکانتان فریاتان ناکەون."

لە تشرینی یەکەمەوە هەناردەی نەوتی کەرکووک بۆ ئوردن بە هەمان رێکاری پێشوو دەستپێدەکاتەوە، نرخى هەر بەرمیلێکی 16 دۆلارە و لە نرخی بازاڕ کەمترە.

لیژنەیەکی وەزاریی عێراق راپۆرت لەبارەی داهاتی نانەوتی رادەستکراوی هەرێمی کوردستان دەداتە ئەنجوومەنی وەزیرانى عێراق و تیمی دارایی هاوبەشی نێوان هەولێر و بەغدا کۆبوونەوە لەبارەیەوە دەکەن بۆ دیاریکردنی بڕی پارەکەی کە بنەمای ناردنی مووچە دەبێت بۆ مانگی ئاب و مانگەکانی دواتر

ئەندامانی ئەنجوومەنی پارێزگای نەینەوا واژۆ بۆ بەقەزاکردنی ناحیەی باشیک کۆدەکەنەوە کە زۆرینەی دانیشتووانەکەی کوردی ئێزدی و شەبەک و کریستیانن.

عێراق راسپاردەیەک لەبارەی کەمپی هۆلی پارێزگای حەسەکەی رۆژئاوای کوردستان دەداتە رێکخراوى نەتەوە یەکگرتووەکان و بە پێویستی دەزانێ، ئەو وڵاتانەی هاووڵاتییان لەو کەمپە هەیە، بیانگەڕێنێتەوە. گوتەبێژی وەزارەتی کۆچ و کۆچبەرانی عێراق دەڵێت: "راسپاردەکە دەکرێتە پڕۆژە بڕیار."

لیژنەی باڵای رێگەی گەشەپێدان تاوتوێی تێپەڕینی رێڕەوى پڕۆژەکە بە هەرێمی کوردستان و بەناوكردنی ئەو زەوییانە دەكات کە ئەو رێگەیەى پێیدا تێپەڕ دەبێت.

هاوژینى عەلی سیستانی، مەرجەعى باڵاى شیعەکانی عێراق کۆچى دواییکرد و بڕیارە دووشەممە 29ى ئەیلوول رێوڕەسمى بەخاکسپاردنى لە نەجەف بەڕێوەبچێت.

وەزارەتی پەروەردەی عێراق و باڵیۆزخانەی فەرەنسا، یاداشتێکی لێکتێگەیشتنیان واژۆ کرد لەبارەی پرۆگرامی خوێندنی زمانی فەرەنسی لە قوتابخانەکانی عێراق.

بەڕێوەبەرى گشتیی کۆمپانیاى نەوتى باکوور دەڵێ، بڕى ئەو نەوتەى هەرێمى کوردستان لە دوێنێوە گەیشتووەتە بەندەرى جەیهانى تورکیا 200 هەزار بەرمیلى تێپەڕاندووە؛ ئاماژە بەوەش دەکات، "ئەگەر هەیە لە داهاتوودا نەوتى کەرکووک هەناردەبکرێ، ئەگەر پێویست بکات."

پاسەوانی پەرلەمانتارێکی عێراق لە بەسرە، تەقە بەسەر ژمارەیەک خۆپێشاندەری ئەو شارەدا دەکات و بە فەرمانى دادوەر دەستگیر دەکرێت.

وەزیرى نەوتى عێراق رایگەیاند، بۆ یەکەم جار دواى زیاتر لە 20 ساڵ نەوتى بەرهەمهێنراوى هەرێمى کوردستان رادەستى کۆمپانیاى سۆمۆ دەکرێت. راشیگەیاند، وەک قۆناخى یەکەم رۆژانە لە نێوان 180 بۆ 190 هەزار بەرمیل نەوت هەناردە دەکرێت.

خەمیس خەنجەر، سەرۆکى پارتى سەروەرى رایگەیاند، لێکتێگەیشتنى نێوان حکومەتى هەرێمى کوردستان و حکومەتى فیدڕاڵى "ئاوێنەى ئیرادەیەکى نیشتمانى راستگۆیانەیە" بۆ تێپەڕاندنى ناکۆکییەکان و دەشڵێت: "ئەوە بە نموونەیەک دادەنرێت کە دەکرێت پەناى بۆ ببرێت لە یەکلاکردنەوەى دۆسیە نیشتمانییەکان".

کۆمیسیۆنى باڵاى سەربەخۆى هەڵبژاردنەکانى عێراق بە دوو رێگە لێکۆڵینەوە لەو وێنە و ڤیدیۆیانە دەکات، کە وەک سکاڵا لە دژى بەربژێران پێیان دەگات بۆ ئەوەى دڵنیا ببنەوە کە بە ژیریی دەستکرد دروست نەکراون.

دادگەى باڵاى فیدراڵى عێراق تاوتوێى سکاڵایەک دەکات کە کەسێک بە نوێنەرایەتیى 12 هەزار خێزان لە سلێمانى پێشکەشى کردووە، بۆ یەکلاکردنەوەى چارەنووسى 550 ملیۆن دینارى سویسرى جۆرى 25 دینارى، کە لەلایەن حکومەتى پێشووى عێراق کشێنراوەتەوە بەبێ ئەوەى خاوەنەکانیان قەرەبوو بکاتەوە، بە گوتەى نوێنەرى ئەو خێزانانە بەهاى ئەو پارەیە بە نرخی دراوی ئێستای عێراقی دەگاتە زیاتر لە 82 ملیار دینار.

وەزیری دەرەوەی عێراق رایگەیاند: قەبارەی ئاڵوگۆڕی بازرگانی لەگەڵ وڵاتی ئیمارات 38٪ گەشەی کردووە و گەیشتووەتە زیاتر لە 39.3 ملیار دۆلار. وەزیری دەرەوەی ئیماراتیش رایگەیاند: محەممەد شیاع سوودانی، سەرۆکوەزیرانى عێراق، سەردانی وڵاتەکەی دەکات.

ئەدریان گیال، ناسراو بە ئەبوو ئوسامەی فەرەنسی، لەگەڵ 46 چەکداری دیکەی رێکخراوی داعش لە عێراق دادگایی دەکرێت، لەگەڵ ئەوەی بە گوتەی پارێزەرەکەی "هەرگیز سەردانی عێراقی نەکردووە".

محەممەد شیاع سوودانى، سەرۆکوەزیرانى عێراق رایگەیاند، گەیشتوونەتە "رێککەوتنێکى مێژوویی" و نەوتى هەرێمى کوردستان رادەستى وەزارەتى نەوتى فیدراڵ دەکرێت بۆ هەناردەکردنەوەى لە رێگەى تورکیاوە و دەڵێت:" 18 ساڵ بوو چاوەڕێى ئەو دەستکەوتە بووین."

هەڵسوڕێنەری کاروباری باڵیۆزخانەی عێراق لە لیبیا رایگەیاند، 60 کۆچبەرەکەی هەرێمی کوردستان لە رۆژاوای تەرابلوسى پایتەختى ئەو وڵاتە دۆزراونەتەوە و هەندێکیان نەوجەوانن و هاوئاهەنگی لەگەڵ حکومەتی هەرێمی کوردستان دەکەن بۆ گەڕاندنەوەیان، بەڵام رۆژەکەی "تائێستا دیار نییە".

"رێگری یاسایی نییە لەوەى وەزارەتی دارایی لێبڕین بکات،" رستەیەکی نێو روونکردنەوەی ئەنجوومەنی دەوڵەتە، کە ئەگەر هەیە گۆڕانکاری لە پرسی ناردنی مووچە و شێوازى رادەستکردنی داهاتی نانەوتی لەلایەن هەرێمی کوردستانەوە بکات

دادگەی باڵای فیدڕاڵیی عێراق دووەم سکاڵای پێنج وەزیری رێپێدراوی وەزارەتی دەرەوەی عێراقی دژ بە دیاریکردنی 93 باڵیۆزی نوێ لەلایەن پەرلەمانەوە رەتکردەوە، لەکاتێکدا وادەی دانیشتنی تایبەت بە پێنج سکاڵای دیکەی دیاریکرد کە لە دژی هەمان بڕیار پێشکەش کراون.

کۆمیسیۆن 70 بەربژێر دەگەڕێنێتەوە کە دووانیان پارتین و یەکێکیان یەکێتییە، 46 بەربژێری دیکەش بە هۆکاری جیا بە یەکجاری دوورخرانەوە، دوو بەربژێر هەر یەکێکیان بە پێنج ملیۆن دینار پێبژاردن سزا دران.

ئەندامانی لیژنەی لاوەکیی هەڵبژاردن لە شارەکانی سەرێکانی و گرێ سپی، لە رۆژئاوای کوردستان سوێندی یاساییان خوارد بۆ دەستبەکاربوونیان، بە مەبەستی دیاریکردنی ئەندامانی دەستەی دەنگدەران لە ناوچەکانیان بۆ هەڵبژاردنی ئەنجوومەنى گەلى سووریا.

بەگوێرەی بۆچوونی ئەنجوومەنی دەوڵەت بێت، داهاتی نانەوتیی رادەستکراوی هەرێمی کوردستان دەگاتە زیاتر لە 100 ملیار دینار و پێشبینى دەکرێت ئەو پرسە لە کۆبوونەوەیەکی ئەنجوومەنی وەزیران تاوتوێبکرێت، بۆ دەستپێکردنەوەی هەناردەی نەوت و رێککەوتنی کۆتایی لەنێوان بەغدا و هەولێر، قەرزی کەڵەکەبوو یەکێکە لە بەربەستەکان کە تاوەکو ئێستا هەندێک لە کۆمپانیاکان نەچوونەتە ژێر باری واژۆکردنی رێککەوتنێکی سێقۆڵی لەبارەی نەوتەوە.

کۆمیسیۆنى باڵاى سەربەخۆى هەڵبژاردنەکانى عێراق پێنج بەربژێری گەڕاندەوە و دوورخستنەوەی کۆتایی 75ى دیکەی پەسندکرد، کە پێشتر بە پاساوی پێشینەی بەعسیبوون بڕیاری دوورخستنەوەیان درابوو. بەگوێرەی کارنامەی کۆمیسیۆن، 9ی تشرینی یەکەم بانگەشەی هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق دەستپێدەکات، بەڵام بە گوتەی بەرپرسێکى کۆمیسیۆن، راگەیاندنى ئەو رۆژە دەبێت دواى لێکۆڵینەوە لە دۆسیەى بەربژێران و بە بڕیارى ئەنجوومەنی کۆمیسیاران بێ

بەپێی زانیارییەکان، پێوەری پێدانی نەوت بە کۆمپانیاکان لە بەرامبەر شایستە داراییەکانیان، بەگوێرەی نرخی نەوتی فرۆشراو دەبێت لەڕێگەی بەندەری جەیهانى تورکیا. بۆ نموونە، ئەگەر بەرمیلێک نەوت 64 دۆلار بفرۆشرێ، ئەوا بۆ بەرهەمهێنان و گواستنەوەی چوار بەرمیل نەوت، کۆمپانیاکان وەک شایستە یەک بەرمیل نەوتیان بە نرخى ئەو رۆژە پێدەدرێ.

چاوەڕوان دەکرێ ئەمڕۆ نووسراوى شرۆڤەى ئەنجوومەنى دەوڵەت لەبارەى بڕى داهاتى نانەوتى رادەستکراوى هەرێى کوردستان بە حکومەتی عێراق بگاتە ئەمیندارێتى گشتى ئەنجوومەنى وەزیرانى عێراق. هەڵسەنگاندنى هەولێر وایە ئەو شرۆڤەیە وادەکات 100٪ رسووماتى نێوخۆیی و 50٪ى گومرگ بۆ هەرێمى کوردستان بگەڕێتەوە.

وەزیرەکەی موقتەدا سەدر، داوا لە لایەنگرانی رەوتی نیشتمانیی شیعە دەکات خۆپێشاندان لەدژی هەڵبژاردن نەکەن و دەڵێت: "هەندێک کەس لە ئاوی لێڵدا مەلە دەکەن."

دوو کارمەندی دەزگای دژەتیرۆری عێراق لە کاتی کێوماڵکردنی ناوچەیەک لە ئەنبار بە تەقینەوەی مین گیانیان لەدەستدا.

هاونیشتیمانییەکى کورد لە کەرکووک لەسەر سکاڵای عەرەبێکی هاوردە بە بەندکردن سزا درا و دۆسیەی سکاڵاى ئۆپەراسیۆنە هاوبەشەکانیش لە دژى نوێنەری جووتیارانی سەرگەڕان دەدرێتە دادوەرێکی دیکە.

بەرهەمهێنانی رۆژانەی نەوتی عێراق 200 هەزار بەرمیل زیاد دەکات ئەمەش دەبێتە هۆی زیاترکردنی بڕى هەناردە. ئەو زیادبوونە دوای کۆتاییهاتنی کەمکردنەوەی خۆویستانەی بەرهەمهێنانى نەوتە کە پێشتر لەگەڵ رێکخراوی ئۆپێک پڵەس لەبارەیەوە رێککەوتبوون.

موقتەدا سەدر، سەرۆکى رەوتى نیشتمانیى شیعە پەیامێکى شەش خاڵى لەبارەى هۆکارەکانى بایکۆتکردنى هەڵبژاردنى پەرلەمانى عێراق بڵاودەکاتەوە و دەڵێ: "لە کار و پێشینەى بەربژێرەکان وردبنەوە، پێش ئەوەی تۆمەت بۆ کەسانی دیکە دروست بکەن، چونکە هەندێکیان بەعسی بوون."

کۆمیسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەکان، رێکارەکانی بانگەشەی هەڵبژاردن هەموار دەکات و چەند کار و بەخشینێک وەکو سەرپێچی هەژمار دەکات، لەوانە؛ دابەشکردنی زەوی، دامەزراندن و سوپاسنامەى فەرمانبەران لە کاتی بانگەشەی هەڵبژاردن.

دادگای پێداچوونەوەی رەسافەی بەغدا رایگەیاندووە، بەردەوامن لە دەرکردنی فەرمانی دەستگیرکردن و دەستبەسەرداگرتنی موڵک و ماڵی تۆمەتبارانی ئەنفالی گەلی کوردستان.

17 بەربژێری هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق گەڕێنرانەوە، کە پێشتر بە گومانی ئەوەی کارمەندی هێزە ئەمنییەکانن و دەستیان لە کار نەکێشاوەتەوە، دوورخرابوونەوە. یەکێکیان بەربژێری پارتی بووە لە کەرکووک، بە گوێرەی دوایین ئاماری کۆمیسیۆنى باڵاى سەربەخۆى هەڵبژاردنەکان، ژمارەی ئەو کەسانەی تائێستا دوورخراونەتەوە گەیشتووەتە 796 کەس.

راکان جبووری، سەرۆکی هاوپەیمانیی عەرەبی لە کەرکووک، ناو و وێنەی بەربژێرەکانی بۆ هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق لەو پارێزگایە بڵاوکردەوە؛ کوڕەکەی و ئەندامێکی ئەنجوومەنی پارێزگا بەربژێرن.

کۆمیسیۆنى باڵاى سەربەخۆى هەڵبژاردنەکانى عێراق رێکارەکانى تایبەت ژماردنى دەستى و ئەلیکترۆنى بۆ هەڵبژاردنى پەرلەمانى عێراق پەسند کرد کە بەهەمان رێکارى هەڵبژاردنى 2023 ى ئەنجوومەنى پارێزگاکانى عێراق دەبێت. دەشڵێت: 10 سکاڵا لە دژى بەربژێران رەتکرانەوە و سێ بەربژێر لەسەر بڕوانامەکانیان دوور خرانەوە کە یەکێکیان ساختەى کردووە.

لە کۆبوونەوەی ئەنجوومەنی دەوڵەت، رەشنووسی تایبەت بە وەڵامی ئەو ئەنجوومەنە لەبارەی داهاتی نانەوتیی هەرێمی کوردستان نووسراوە و بڕیارە هەفتەی داهاتوو بەفەرمی بدرێتە ئەنجوومەنی وەزیرانی عێراق.

محەممەد شیاع سوودانی، سەرۆکوەزیرانی عێراق، سەرۆکی وەقفی سوننەی لە پۆستەکەی لادا و کەسێکی دیکەی بە کاتیی راسپارد بۆ بەڕێوەبردنی ئەو پۆستە.

بەڕێوەبەرایەتیی هاتووچۆی عێراق دەستدەکات بە تۆمارکردنی ئەو ئۆتۆمبێلە تەکسییانەی کە لە بنەڕەتدا بۆ بەکارهێنانی سیستمی گاز دروستکراون.

بەرپرسێکی پەروەردەی پارێزگای سەلاحەددین دەستگیرکرا کە 22 کارتۆن کتێبی خوێندنی نوێی ساڵی 2025-2026ی دزیوە و لە بازاڕی رەش فرۆشتوویەتیەوە.

موقتەدا سەدر، سەرۆکی رەوتی نیشتمانیی شیعە داوادەکات رێکار بگیرێتەبەر بۆ چارەسەری قەیرانی ئاو لە عێراق، لەوانەش کردنەوەی دەرگای دیالۆگ لەگەڵ تورکیا.

دادگەی خورماتوو سکاڵای چوار جووتیاری کوردی تایبەت بە هەڵوەشاندنەوەی ژمارەیەک گرێبەستی کشتوکاڵی دواخست. بە گوتەی نوێنەری جووتیاران، دادوەر داوای کردووە بسەلمێندرێت کە ئەو زەویانە دەکەونە سنووری مادەی 140ی دەستوور

بەڕێوەبەرى گشتیی کۆمپانیاى بەبازاڕکردنى نەوتى عێراق ( سۆمۆ ) رایگەیاند: سەرجەم گرێبەست و پابەندبوونەکانیان لەگەڵ ئەو کۆمپانیایانە تەواو کردووە کە نەوتی هەرێمی کوردستان دەکڕن و هەناردەکردنەوەى ئەو نەوتە شکۆمەندی عێراق وەک سەرچاوەیەکی سەرەکی هەناردە بۆ بازاڕی ئەورووپا دەگەڕێنێتەوە.

محەممەد شیاع سوودانى رایگەیاند، هیچ جێگرەوەیەک بۆ رێچکەى دەستوور نییە و گەڕانەوە نییە بۆ دواوە و هێشتا کاری زۆریان لە پێشە بۆ چەسپاندنی پایەکانی دیموکراسی.

پەرلەمانی عێراق تاوتوێی پڕۆژەیاسایەک دەکات بۆ قەرەبووکردنەوەی زیانلێکەوتووانی ئۆپەراسیۆنە سەربازییەکان کە پێشمەرگەش دەگرێتەوە.

دوو راوێژکاری هەرێمی کوردستان بۆ پرسیارکردن لەبارەی مادە یاساییەکانی رادەستکردنی داهات لەگەڵ ئەنجوومەنی دەوڵەت لە بەغدا کۆدەبنەوە، کە بەگوتەی سەرۆکی ئەنجوومەنەکە ئەگەر هەیە بەمزووانە کارەکانیان تەواو بکەن. بەگوێرەی بەدواداچوونی رووداو، رادەستکردنی نەوت چاوەڕێی رێککەوتنی کۆتایی نێوان هەولێر و بەغدایە لەبارەی رادەستکردنی داهاتی نانەوتییەوە.

دەستەى گشتیى باجى عێراق رێگە بە کۆمپانیاکانى هەرێمى کوردستان دەدات بە پشتبەستن بە ئەستۆپاکى باج لە هەرێمى کوردستان، کاڵا لە دەروازە سنوورییەکانى ژێر دەسەڵاتى حکومەتى فیدراڵ هاوردە بکەن و ناسنامەى باجیان بۆ دروست دەکرێت، ئەو کۆمپانیایەى لە سیستمى ئەسیکۆدا نییە لە برى دوو باج لە بەغدا و هەولێر یەک باج دەدەن.

پەرلەمانی عێراق خشتەی دوو رۆژی کۆبوونەوەکانی بڵاوکردەوە؛ تاوتوێی 18 پڕۆژەیاسا دەکات، لەوانە دەنگدان بە 9 پرۆژەیاسا، کە خوێندنەوەی دووەمیان بۆ کراوە.

کۆمیسیۆنی هەڵبژاردنەکانی عێراق لیستی ناوی کارمەندانی سەر سندووقی دەنگدانی بڵاوکردەوە و 823 هەزار و 187 کەس وەک کارمەندی سەر سندووقەکان وەرگیران، کە زیاتر لە 177 هەزاریان لە هەرێمی کوردستانن.

لە ماوەی نزیکەی دوو مانگ و نیوی دەسەڵاتی سەرۆکی نوێی دادگەی باڵای فیدراڵی عێراق، 49 سکاڵا رەتکراونەتەوە، نیوەی بە پاساوی ئەوە بووە کە پسپۆڕی دادگەکە نییە. تەنیا دوو بڕیاریشی لە بەرژەوەندیی سکاڵاکان داوە.

سەرۆکی لیژنەی ئەمنی ئەنجوومەنی پارێزگای نەینەوا رایگەیاند، گفتوگۆ لەگەڵ سووریا دەستیپێکردووە بۆ کردنەوەی دەروازەی سنووری رەبیعە لەنێوان ئەو پارێزگایە و شاری حەسەکەی رۆژئاوای کوردستان.

پۆلیسی سەلاحەددین دەستگیرکردنی دوو تۆمەتباری رووداوەکەی دوێنێی کەرکووکی راگەیاند، کە دوو کەسی تێدا کوژرا. دوو تۆمەتبارەکەش برای یەکدین.

دەستەی حەشدی شەعبی رەتی دەکاتەوە دەرگەی دامەزراندنی کردبێتەوە و داوا دەکات مامەڵە لەگەڵ بەستەری گوماناوى نەکرێت.

بە گوێرەی ئامارەکانی بەڕێوەبەرایەتی گشتیی بەندەرەکان، عێراق شەش کەشتى هەیە کە چواریان بازرگانین و دووەکەى دیکەیان بۆ گواستنەوەی وزەن.

هاونیشتمانییەکی کریستیانی تەمەن 46 ساڵی هەولێری، لە وڵاتی فەرەنسا بە چەقۆ کوژرا، بە گوتەی یەکێک لە کەسە نزیکەکانی خێزانەکەی، پۆلیس لێکۆڵینەوەی دەستپێکردووە و بکوژەکە دەستگیر نەکراوە.

پێنجشەممە 11ى ئەیلوولى 2025، ئەحمەد سەحاف، هەڵسوڕێنەری باڵیۆزخانەی عێراق لە لیبیا بە تۆڕى میدیایی رووداوى راگەیاند، باڵیۆزخانەکەیان ئەو 21 کۆچبەرەى لە لیبیا دۆزیوەتەوە کە سەرجەمیان خەڵکى هەرێمى کوردستانن و رێکارەکانى تایبەت بە بەڵگەنامەکانى ئەو کۆچبەرانەیان دەستپێکردووە و هاوکارى مرۆییان پێشکێش دەکەن و ئاسانکارى بۆ رێکارەکانى گەڕانەوەیان دەکەن" .

ژمارەی بەربژێرانی هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق کە دوورخراونەتەوە گەیشتە 788 کەس. 53 بەربژێری دوورخراوە لەدوای تانەدان گەڕێنراونەتەوە.

لیژنەی باڵای هەڵبژاردنی پەرلەمانی سووریا، ئەندامانی لیژنەی لاوەکی ئەو هەڵبژاردنەی لە هەردوو شارى سەرێکانێ و گرێسپێی رۆژئاوای کوردستان دەستنیشانکرد.

هەفتەی داهاتوو وەزیرانی گواستنەوەی تورکیا، قەتەر، ئیمارات سەردانی بەغدا دەکەن و لەگەڵ هاوتا عێراقییەکەیان لەبارەى پڕۆژەی رێگەی گەشەپێدان کۆدەبنەوە.

هەفتەی داهاتوو کۆمیسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەکانی عێراق تیروپشک بۆ کارمەندانی بنکەکانی دەنگدان دەکات، کە 250 هەزار کەس وەردەگیرێن و مووچەیان لەنێوان 150 هەزار بۆ 400 هەزار دینارە.

یەکەم کەشتیی تورکیا تایبەت بە بەرهەمهێنانى کارەبا بۆ عێراق، لە بەندەرى ئوم قەسر کەوتە کار. بڕیارە کەشتیی دووەمیش هەفتەى داهاتوو بکەوێتە کار و بە هەردووکیان 590 مێگاوات کارەبا دەدەن.

سەرۆکى لیستێکى هەڵبژاردنى پەرلەمانى عێراق بەهۆى "رەفتاری خراپ" دوورخرایەوە، دادگە تانەى دژ بە بەربژێربوونى محەممەد حەلبووسى، سەرۆکى پارتى تەقەدووم رەتکردەوە، 7 بەربژێریش کە بە تۆمەتى بەعسیبوون دوورخرابوونەوە، جارێکی دیکە گەڕێنرانەوە.

دوو راپۆرت لەبارەى پێشهاتەکانى رێککەوتنى نێوان بەغدا و هەولێر و جیاوازى بۆچوونەکانیان دەدرێتە سەرۆکوەزیرانى عێراق. قەرزى کەڵەکەبووى کۆمپانیاکانى نەوت گرێکوێرەیەکى سەرەکىی بەردەم رادەستکردنى نەوتە، کە حکومەتى فیدراڵ تاوەکو ئێستا ئامادە نییە بچێتە ژێر بارى دانەوەى.

چوار کەس بە تۆمەتی بازرگانیکردن بە کارتی دەنگدان دەستگیردەکرێن و دوو بەربژێریش بەهۆی کێشە لە بەڵگەنامەکانیان ناویان لە لیستی دەنگدان دەسڕدرێتەوە. ژمارەی ئەوانەشی بەهۆی پێشینەی بەعسیبوونەوە دوورخراونەتەوە گەیشتە 355 بەربژێر.

وادەى نوێکردنەوەى زانیاریی کۆمپانیاکانى نێو سیستمى ئەسیکۆدا لە عێراق و هەرێمى کوردستان بۆ دوو مانگ درێژ دەکرێتەوە، ئەگەر کۆمپانیاکان ئەو هەنگاوە نەنێن ئیدی کاریان رادەگیرێت. بە گوتەى بەڕێوەبەری یەکێک لە کۆمپانیا بازرگانییەکان، ئەو کۆمپانیایانەی ئەو هەنگاوە نانێن، ناتوانن بە نرخی فەرمیی دۆلار کاڵا هاوردە بکەن

وەزارەتی کۆچ و کۆچبەرانی عێراق پلانی ئەوەی هەیە تاوەکو کۆتایی ئەم ساڵ، سەرجەم ئەو عێراقییانە بگەڕێنێتەوە کە لە کەمپی هۆلی رۆژئاوای کوردستانن، بەڵام هێشتا چارەسەری دۆسیەی ئەو خێزانانە نەکراوە کە نایانەوێت بگەڕێنەوە

کۆدێکی 14 ژمارەیی بێ دووبارە، کۆمپانیاکان لە عێراق و هەرێمی کوردستان دەخاتە نێو سیستمێکی ئەلیکترۆنی بۆ مامەڵەی بازرگانی کە بە ئەسیکۆدا ناسراوە.

هەرێمی کوردستان پێشنیازێکی نوێ لەبارەی بڕی داهاتی نانەوتیی رادەستکراو دەخاتە بەردەم وەزارەتی دارایی فیدراڵ کە ئەگەر هەیە بگاتە 100 ملیار دینار.

محەممەد شیاع سوودانی، سەرۆکوەزیرانی عێراق بەرەو برۆکسل بەڕێکەوت بۆئەوەی لە ئەنجوومەنی ناتۆ گوتارێک پێشکێش بکات.

وەزیرى ناوخۆى عێراق مۆڵەتێکی یەک مانگی دەداتە ئەو ئەفسەر و کارمەندانەى وەزارەتەکەى کە کێشەى سستبوونى گورچیلەیان هەیە یان توشبووى شێرپەنجەن.

دادگەی باڵای فیدراڵیی عێراق دوو سکاڵای دژی دیاریکردنی 93 باڵیۆزی نوێی پەکخست و پێکەوە دوای خستن، سکاڵایەکی دیکەی لەسەر هەمان دۆسیە رەتکردەوە.

چەند تۆڕێکى بەقاچاخبردن و سپیکردنەوەى پارە لە رێگەى دراوى دیجیتاڵى لە چەند پارێزگایەکى عێراق ئاشکرا بوون و هێزە ئەمنییەکان دەستیانگرتووە بەسەر 300 ئامێرى دروستکردنى دراوى بیتکۆین دا.

بە فەرمانی سەرۆکوەزیرانی عێراق، 15 بەڕێوەبەری وەزارەتی کارەبا لە پۆستەکانیان دوورخرانەوە، بە پاساوی ئەوەی لە جێبەجێکردنی رێنماییەکانی وەرگرتنی پارەی کارەبا کەمتەرخەم بوون.

بەڕێوەبەرى کۆمپانیاى سۆمۆ رایگەیاند، سۆمۆ، وەزارەتى نەوت و سامانە سرووشتییەکان هەموو رێکارێکیان لەبارەى هەناردەکردنەوەى نەوتى هەرێمى کوردستان گرتووەتەبەر و رادەستکردنى پەیوەستە بە کۆمپانیاکانى نەوت. هەروەها لەبارەى داواکارىی ئەو کۆمپانیایانە گوتى: "هیچ داواکارییەک لە سەرووی یاساوە نابێت."

وەزیری نەوتی عێراق دەڵێت، پەرەپێدانی چوار کێڵگەی نەوت لە کەرکووک لەلایەن کۆمپانیا بەریتانییەکانەوە پێگەی پارێزگاکە وەک یەکێک لە گرنگترین ناوەندەکانی نەوت لە ناوچەکەدا بەهێز دەکات

فوئاد حوسێن دەڵێ، دانوستاندن لەنێوان بەغدا و هەولێر لەبارەی داهاتی نانەوتی چووەتە پێش و گوتی: "هیوادارین ئەو لیژنانەى نێوانیان کارەکانیان تاوەکو دووشەممە تەواو بکەن بۆ ئەوەی تاوەکو سێشەممە ئەو راپۆرتانەی پێشکێشی ئەنجوومەنی وەزیران دەکرێن ئەرێنی بن و لەژێر رۆشنایی ئەوەش بڕیاربدرێ."

بریکارێکى وەزارەتى نەوتى عێراق دەڵێت، دەستپێکردنەوەى هەناردەى نەوتی هەرێمی کوردستان لەسەر کۆمپانیاکانى نەوت و هەرێمى کوردستان وەستاوە و، وەزارەتەکەى "هەموو جۆرە" ئاسانکارییەکى بۆ ئەو هەناردەکردنەوەیە کردووە. گوتیشى، "بە ویستى خودا، لە رۆژانى داهاتوودا دەگەینە رێککەوتن."

محەممەد شیاع سوودانى رایگەیاند، یەدەگى نەوتى عێراق 150 ملیار بەرمیلە و دەتوانن تاوەکو 120 ساڵى دیکەش نەوت هەناردەی بازاڕەکان بکەن. ئاماژەی بەوەش کرد، گفتوگۆیان بۆ وەگەڕخستنەوەی بۆرى هەناردەى نەوت لە رێگەى سووریاوە ئەنجام داوە

دەزگای ئاسایشی نیشتمانیی عێراق دەستگیرکردنی 194 کرێکاری بیانیی قاچاخی راگەیاند، کە 69یان لە شوێنێکی کەرکووک خۆیان شاردبووەوە.

گرتەیەکی ڤیدیۆیی، کە ناوەڕۆکەکەی باس لە دەنگۆى رفاندنی چەند کچێک دەکات گرژی دەخاتە نێوان کاکەییەکان و هۆزێکی عەرەب لە داقوق. دۆسیەکە چووەتە دادگە و هەردوولا جەخت لەسەر دانبەخۆداگرتن لە هاووڵاتیان دەکەنەوە.

موقتەدا سەدر، سەرۆکی رەوتی نیشتمانیی شیعە، لەسەر قەیرانی ئاو لە عێراق هاتە دەنگ و هاشتاگێکی بەناوی "ئاوی عێراق لە پیسبوون رزگار بکەن" بڵاوکردەوە و داواشی کرد لەو پرسەدا لە شەڕی سیاسی دوور بکەونەوە.

دواى چەند رۆژێک لە دواکەوتنى، وەزارەتی دارایی عێراق دەستی بە دابەشکردنى مووچەی مانگی ئەیلوولی خانەنشینانی مەدەنی و سەربازی کرد. ئەندامێکى لیژنەى دارایی پەرلەمان هۆکارى دواکەوتنەکە بۆ کەمى نەختینە دەگێڕێتەوە.

لە ماوەی نزیکەی دوو مانگدا، دوای کاراکردنەوەی نووسینگەی ماددەی 140 لە نەینەوا، 175 چەکی قەرەبوو دراوەتە ئەو هاونیشتمانییانەى لە سەردەمی دەسەڵاتی حیزبی بەعس لەو سنوورانە راگوێزراون.

دادگەی باڵای فیدراڵیی عێراق، دوای سێ ساڵ، پەیڕەوێکی دیکەی بۆ کارکردنی دانا. مادەکانی پەیڕەوەکەی بۆ نیوە کەمکردووەتەوە. رێکاری تانەکان لە یاساکانی بودجە، هەڵبژاردن و تاوتوێکردنی بڕیاری لادانی سەرۆککۆماری لادا.

جێگری وەزیری دەرەوەی ئێران رایگەیاند، وڵاتەکەى پشتگیری لە پڕۆژەی رێگەی گەشەپێدان لە عێراق دەکات. دەشڵێت لە بارەى دۆسیەی وزە گفتوگۆ لە نێوانیاندا هەیە.

بەرپرسی هاریکاریی دادوەریی نێودەوڵەتیی ئەنجوومەنی باڵای دادوەریی عێراق رایگەیاند، زۆرینەی چەکدارە بیانییە دەستگیرکراوەکانی کەمپی هۆڵ تۆمەتبارن و هەندێک لەو تۆمەتبارانەی لە عێراق داواکراون، لەو وڵاتانە دادگەیی دەکرێن کە بۆی هەڵاتوون.

کۆمیسیۆنى باڵاى سەربەخۆى هەڵبژاردنەکانى عێراق دەرگای گۆڕینی بەربژێرانی هەڵبژاردنی پەرلەمانى بە رووی لیستە بەشداربووەکان داخست، بەو بەربژێرانەشەوە کە دوور خراونەتەوە.

وەزارەتی نەوتی عێراق تاوەکو ئێستا ناچێتە ژێر باری واژۆکردنى رێککەوتنێکی سێ قۆڵی لەگەڵ وەزارەتی سامانە سرووشتییەکان و کۆمپانیاکانی نەوت، لەبارەی گەرەنتیی خەرجکردنی ئەو 16 دۆلارەی بۆ بەرهەمهێنان و گواستنەوەى نەوت بۆ ماوەیەکی دیاریکراو دانراوە

کۆمیسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەکانی عێراق ناوی 10 بەربژێر بۆ هەڵبژاردنەکان دەسڕێتەوە و 50 بەربژێری دیکەش بەهۆی پێشبینیی بەعسیبوون و تاوانەوە دووردەخاتەوە، بە گوتەى بەرپرسێکى کۆمیسیۆن کۆتایی دەوامى 4ى ئەیلول دوا وادەى گۆڕینى بەربژێرە دوورخراوەکانە.

لە ئەمساڵەوە لە عێراق وانەی پەروەردەرى رەوشت (ئەخلاق) لە قوتابخانەکان دەخوێندرێت و بە بڕیاری وەزارەتی پەروەردە نمرەشی لەسەر دەبێت.

یوسف کیلابی بەفەرمی کرایە سەرۆکی لیژنەی دارایی پەرلەمانی عێراق لەبری سەرۆکی پێشووی لیژنەکە، کە بووە پارێزگاری بەغدا.

زیاتر لە 170 هەزار زیندانی، حوکمدراو و تۆمەتبار لە عێراق بەر یاسای لێبووردنی گشتیی عێراقی کەوتوون، 37 ملیار دینار و 34 ملیۆن دۆلاریشیان گەڕاندووەتەوە

مشتومڕ لەبارەی نەخشەی نوێی بنەڕەتیی شاری کەرکووک گەرم دەبێت، کە تاوەکو 12 ساڵی دیکە رووبەرەکەی دەگەیێنێتە زیاتر لە 300 کیلۆمەتر و دانیشتووانەکەشی بۆ سەروو دوو ملیۆن. نەخشەکە چووەتە ئەنجوومەنی پارێزگا بۆ پەسندکردنی.

کۆمیسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەکانی عێراق دوورخستنەوەی 71 بەربژێری راگەیاند کە 52یان بەهۆی پێشینەی بەعسیبوونەوە بووە. 47 بەربژێری دوورخراوەش گەڕێنراونەتەوە، کە یەکێکیان بەربژێری پارتی بووە لە کەرکووک.

دوو کۆبوونەوەی جیاواز لە بەغدا، کە یەکێکیان تایبەتە بە هەناردەکردنەوەی نەوت و ئەوەی دیکەشیان داهاتی نانەوتی، چارەنووسی مووچەی مانگی تەممووز و مانگەکانی دواتری هەرێمی کوردستان یەکلا دەکەنەوە.

لە بازاڕی ئەنتیکەی بەغدا، کاڵا زۆرە و کڕیار کەم. خواست لەسەر کاڵا و کەلوپەلە کۆنەکان کەم بووەتەوە. هۆکارەکەی دۆخی سیاسی و کۆچی بەتەمەنەکانە.

کۆمیسیۆنى باڵاى سەربەخۆى هەڵبژاردنەکانى عێراق دوو بەربژێرى هەڵبژاردنى پەرلەمانى عێراقى سزا دا و دەبێت یەکێکیان 5 ملیۆن دینار و ئەوى دیکەشیان دوو ملیۆن دینار پێبژاردن بدات، ئەوەش بەهۆى دەستپێکردنى بانگەشەى پێشوەخت بۆ ئەو هەڵبژاردنە

فوئاد حوسێن، وەزیری دەرەوەی عێراق پەیامێکی لەبارەی پەیوەندیی نێوان بەغدا و دیمەشق و دۆخی رەوەندی عێراقی لە سووریا گەیاندە وەزیری دەرەوەی ئەو وڵاتە

سەرۆکوەزیرانى عێراق لەگەڵ نوێنەرانى 17 کۆمپانیاى تورکیا کۆبووەوە و پێى راگەیاندن، پێگەی کۆمپانیاکانی تورکیا بۆ جێبەجێکردنی پڕۆژەکان لە عێراق بەهێز دەکات، بەردەوامبوونی عێراق لە پڕۆژەی رێگەی گەشەپێدان و ئەو دەرفەتانەی کە دەیانڕەخسێنێت بۆ بەهێزکردنی هاوبەشی لەنێوان عێراق و تورکیایە

وادەی جێبەجێکردنی بەشێک لە مەرجەکانى چاکسازیی بانکە تایبەتەکان لە عێراق بۆ چوار مانگ درێژکرایەوە. بانکی ناوەندیی عێراق هەندێک لە داواکاریی بانکە تایبەتەکانی پەسند کرد. بۆ نموونە، زیادکردنی سەرمایەی بانکەکان بۆ ئەم ساڵ بۆ 300 ملیار دینار کەمکرایەوە و رێژەی پشکی خاوەنی بانکەکانیشی لە 10%ـەوە کردە 40%

حکومەتی عێراق گرێبەستێک لەگەڵ کۆمپانیایەکی بەریتانی واژۆدەکات بۆ ئەوەی بە هاوبەشی لەگەڵ هێڵی ئاسمانیی عێراقی بۆ 10 ساڵ خستنەکاری فڕۆکەخانەی موسڵ بگرێتە دەست.

زیاتر لە ساڵێکە هاوکاریی دارایی نەدراوە بەو ئاوارانەی لە هەرێمی کوردستانەوە دەگەڕێنەوە زێدی خۆیان. بەگوێرەی وەزارەتی کۆچ و کۆچبەرانى عێراق، دواکەوتنی ئەو پارەیە بەهۆی کێشەی کەمی نەختینەوە بووە و سێ پێشنیازیان کردووە بۆ کۆتاییهێنان بە دۆسیەى ئاوارەکان.

تەیسیر سلێمان، سەرکردە لە بزووتنەوەی حەماسی فەلەستینی و یەکێک لە دامەزرێنەرانی کەتیبەکانی عیزەدین قەسام رایگەیاند، تاوەکو ئێستا بە فەرمی بزووتنەوەکەی، کوژرانی گوتەبێژەکەی پشتڕاست نەکردووەتەوە و ئەوەی لەلایەن ئیسرائیلەوە بڵاودەکرێتەوە بۆ رووخاندنی ورەی چەکدارەکانیانە. دەشڵێت: "بۆ پرسی ئاگربەست تاوەکو ئێستا ئیسرائیل وەڵامی دەستپێشخەرییەکەی نەداوەتەوە".

دەزگای ئاسایشی نیشتمانیی عێراق لە مانگێکدا 289 کەسى بە تۆمەتى جیاجیا دەستگیرکردووە، 54یان تۆمەتباری تیرۆر بووە و 41 کەسی دیکەی بەتۆمەتی بانگەشەکردن بۆ حیزبی بەعس دەستگیرکراون، 35 کەسی دیکە تۆمەتبارکراون بەوەی پەیوەندییان بە گرووپە تووندڕۆکانەوە هەبووە.

پارەی بودجەی سندووقی ئاوەدانکردنەوەی شنگال و دەشتی نەینەوا بۆ ئەم ساڵ خەرج نەکراوە، واژۆ بۆ جیاکردنەوەی ئەو دوو ناوچەیە کۆدەکرێتەوە

"چاوێکم لەسەر عێراق بوو،" ئەحمەد شەرع، سەرۆککۆماری سووریا بەو رستەیە گرنگیی عێراقی بۆ وڵاتەکەی دەربڕی، ئەمەش ئەو کاتەی کە لە کۆتایی 2024 خۆی و هێزەکەى لە پارێزگای حەلەبەوە بەرەو دیمەشقی پایتەخت دەڕۆیشتن بۆ رووخاندنی رژێمی بەشار ئەسەد. ئەو دەڵێت، "چاودێریی دۆخی سەربازیی سووریام دەکرد لەگەڵ دەرهاویشتەکانی لەسەر عێراق."

وەزارەتی نەوتی عێراق پەرەپێدانی کێڵگەیەکی گاز لە پارێزگای ئەنبار دەداتە کۆمپانیایەکی ئەمریکی بۆ ئەوەی بەرهەمی بگەیێنێتە 100 ملیۆن پێ سێجا.

نەخشەی بنەڕەتیی کەرکووک یەکێک بووە لە هۆکارەکانی دواخستنی کۆبوونەوەی ئەنجوومەنی پارێزگا بۆ هەفتەی داهاتوو. ئەو نەخشەیە لەدوای پەسندکردنی، سنووری ناوەندی پارێزگاکە فراوانتر دەکات.

سەرۆکی دەزگای هەواڵگریی عێراق سەردانی سووریا دەکات و لەگەڵ ئەحمەد شەرع، سەرۆککۆماری ئەو وڵاتە کۆدەبێتەوە و پەیامێکی سوودانی لەبارەی پەیوەندیی نێوانیان پێدەگەیێنێت.

بەگوێرەى تۆمارگەى حوکمە شەرعییەکانى مەزهەبی جەعفەرى کە لەمەودوا بۆ شیعەکان کارى پێدەکرێت، نابێت بە زارەکى رەزامەندى لەسەر هاوسەرگیرى بدرێت و باوک یان باپیر ناتوانن بڕیار لەسەر هاوسەرگیرى کوڕەکانیان بدەن، بەڵام بۆ بەشودانى کچ بۆچوونى باپیر باڵادەست دەبێت، کچى موسڵمان نابێت شو بە ناموسڵمان بکات، بکوژى بەئەنقەست نابێتە میراتگرى کوژراو.

ئەنجوومەنی سیاسیی ناوەڕاست و رۆژئاوای سووریا فیدراڵی راگەیاند، کە پارێزگاکانی لازقیە، تەرتوس، حومس و بەشێک لە حەما لەخۆدەگرێت.

کۆمیسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەکانی عێراق، 184 بەربژێری هەڵبژاردنی پەرلەمان کە سەر بە هێزە ئەمنییەکانن، ئاگادار دەکاتەوە، تاوەکو پێنج رۆژی دیکە بەڵگەنامەى دەستلەکارکێشانەوەیان لە پۆست و پلەکانیان رادەست بکەن. بە گوتەی ئەندامێکی تیمی رۆژنامەڤانی کۆمیسیۆن، ئەگەر ئەوە نەسەلمێنن لە بەربژێری دووردەخرێنەوە.

پەرلەمانی عێراق دەنگی بە تۆمارگەی حوکمە شەرعییەکانی مەزهەبی جەعفەریی شیعە دا کە 337 بڕگەیە، وەک تەواوکاریی جێبەجێکردنی هەموارى یاسای باری کەسی و کارکردنی دادگەکان بەگوێرەی ئەو مەزهەبە بۆ مامەڵەکانی پەیوەندیدار بە هاوسەرگیری.

کۆکردنەوەی 120 ملیار دینارەکەی داهاتی نانەوتی، هۆکار بووە کە ئەمڕۆ نەتوانرێت پارەکە رادەست بکرێت. بە گوتەی سەرچاوەیەکی ئاگادارى حکومەتی هەرێمی کوردستان سبەی پێنجشەممە پارەکە رادەست دەکرێت.

وەزارەتی ناوخۆی عێراق بە بڕیارێک بەشداریکردنی پۆلیس لە بانگەشەی هەڵبژاردن قەدەخە دەکات و رایگەیاندووە، هەر ئەفسەر و پۆلیسێک هێرش بکاتە سەر بەربژێران، بۆ سنوور دەگوازرێتەوە.

وردبینیکردنەوە لە مامەڵەی کاڵای هاوردەکراو لە گومرگى بەندەری ئوم قەسر لە بەسرە، تێپەڕینى بارهەڵگرەکانی دواخستووە کە بەشێکیان بۆ هەرێمی کوردستان هاوردە کراون. خاوەنی یەکێک لە کۆمپانیاکانی گواستنەوە دەڵێت: "بارەکانمان 12 رۆژە لەو بەندەرە راگیراون."

بەربژێرێکى هەڵبژاردنى پەرلەمانى عێراق بە تۆمەتى هەڵخەڵەتاندنى دەنگدەران دەستگیرکرا، بەگوێرەى ئەو دادگەیەى کە دۆسیەکەى لەبەردەستە، بەربژێرەکە بەڵێنى دامەزراندنى بە دەنگدەران داوە.

بۆچوونی جیاوازی هەولێر و بەغدا لەبارەی بڕی داهاتی نانەوتی رادەستکراو دەخرێتە بەردەم ئەنجوومەنی وەزیران بۆ بڕیاردان لەسەری، سەرچاوەیەکیش لە بەغدا دەڵێت، سەرۆکوەزیران نایەوێت بەبێ رێککەوتن و سازان بڕیارێکی تاکلایەنە لەسەر ئەو پرسە بدات.

بریکارى وەزارەتى نەوتی عێراق بۆ کاروبارى دابەشکردن رایگەیاند، رۆژانە لە عێراق 5 ملیۆن بەرميل نەوت بەرهەم دەھێندرێت، لەو بڕەش نزیکەى یەک ملیۆن بەرميلی بۆ پێداویستیی نێوخۆ دەپاڵێورێت

سەرۆکوەزیرانى عێراق رایگەیاند، خەرجیی ساڵانەی حکومەتەکەی نزیکەی 150 تریلیۆن دینارە، لە بەرامبەردا داهاتی باج تەنیا سێ تریلیۆن دینارە، دەشڵێت، "ئەم ژمارانە پێویستیان بە هەڵوەستە و پێداچوونەوەیە."

10 بەربژێری کۆتای کریستیانەکان لە هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق دوورخراونەتەوە و ناتوانرێت جێگرەوەیان بۆ دابنرێت. کۆی گشتیی ئەو بەربژێرانەشی دوورخراونەتەوە یان گۆڕدراون، گەیشتووەتە 627 بەربژێر

شاندی هەولێر و بەغدا لەبارەی داهاتى نانەوتى، بەهۆی ناکۆکی لەسەر رێژەکەی، نەگەیشتوونەتە رێککەوتن. یاسای بودجە وەکو گەرەنتیی شایستە داراییەکانیان خراوەتە بەردەم کۆمپانیاکانی نەوتی هەرێمی کوردستان

میر حازم تەحسین بەگ، میرى کوردانی ئێزدی لە جیهان دەڵێت، لە بڕیارێکى وەزارەتى کۆچ و کۆچبەرانى عێراق نیگەرانن، کە ئاوارە ئێزدییەکان وەک تێکەڵبوو بەو کۆمەڵگەیە هەژمار دەکات میواندارییان دەکەن. ئاماژەی بەوەش کرد، سەتان هەزار کەس لە کەسوکاریان هێشتا لە کەمپى ئاوارەکاندان و هەزاران ژن و منداڵی ئێزدییش بێسەروشوێنن

عێراق 20 هەزار تۆن گازی شل لە رێگەی بەندەرێکی بەسرەوە هەناردە دەکات، کە بە گوتەى بریکارێکى وەزارەتى نەوت یەکەمجارە ئەو بڕە هەناردە بکرێت، دوای پڕکردنەوەی پێداویستیی ناوخۆ لەو جۆرە وزەیە

مەحموود مەشهەدانى، سەرۆکى پەرلەمانى عێراق دەڵێت، ئەمریکا پەیامى هەڕەشە و هۆشداری لەبارەى یاسای دەستەى حەشدی شەعبی ئاراستەى سەرۆکایەتییەکان و سەرکردە سیاسییەکان کردووە.

کۆمیسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەکانی عێراق، کاخەزی دەنگدانی بۆ هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق پەسند کرد و دەینێرێت بۆ چاپکردن، بڕیاریشیدا ئەو بەربژێرە سەربەخۆیانەش کە لەمەودوا دوور دەخرێنەوە، دەنگەکانیان بلۆک بکرێن.

وەزیرى کارى لوبنان رەتى دەکاتەوە لێکتێگەیشتنیان لەگەڵ عێراق بۆ دۆزینەوەى هەلى کار بێت بۆ عێراقییەکان لە وڵاتەکەی، بەڵکو بۆ سوودوەرگرتنى عێراقە شارەزایی لوبنانییەکان لە بوارى گەشتیاری بەکاربێنن و سوودبینینى خۆشیانە لە شارەزایی عیراقییەکان لە بوارى نەوت.

37 بەربژێرى هەڵبژاردنى پەرلەمانى عێراق لەسەر دۆسیەى "بەعسی بوون" و سەرکردەیەکى دیکەى سوننەش بەهۆى پێشینەى تاوان دوو خرانەوە. بە گوتەى بەرپرسێکى کۆمیسیۆن تاوەکو ئێستا 625 بەربژێر بەهۆکارى جیاواز دوورخراونەتەوە.

دادگەى باڵاى فیدڕاڵیى عێراق سکاڵاى 45 هاونیشتمانیى هەرێمى کوردستانى رەتکردەوە کە لەبارەى رادەستکردنى نەوت پێشکێشیان کردبوو، بەپاساوى ئەوەى سکاڵاکاران بەرژەوەندییان لەو سکاڵایەدا نەبووە.

25 کۆچبەری خەڵکی هەرێمی کوردستان لەلایەن باڵیۆزخانەی عێراق لە لیبیاوە دەگەڕێندرێنەوە هەرێمی کوردستان.

چارەنووسی داهاتی گومرگ و چەند جۆرێکی باج لە هەرێمی کوردستان، بەربەستی بەردەم رێککەوتنی نێوان هەولێر و بەغدان، کە بڕیارە هەفتەی داهاتوو گەڕێکی دیکەی دانوستاندن لەبارەیانەوە دەستپێبکات

دانیشتووانی کەمپێک لە عێراق ناتوانن بەشداریی هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق بکەن. زیاتر لە 34 هەزار ئاوارەش لە هەرێمی کوردستان مافی ئەوەیان هەیە لە هەڵبژاردنەکەدا بەشداری بکەن

زیاتر لە 20 کۆچبەر، کە خەڵکی هەرێمی کوردستانن لە لیبیا دۆزراونەتەوە، باڵیۆزخانەی عێراق لەو وڵاتە رێوشوێنەکانی ئازادکردن و گەڕانەوەیانی دەستپێکردووە.

گوتەبێژى فەرماندەى گشتیى هێزە چەکدارەکانى عێراق لەبارەى رووداوەکانى سلێمانى رایگەیاند، پێویستە لایەنە پەیوەندارکان رێکارى یاسایی و دادوەرى بگرنەبەر. دەشڵێت "بەرژوەندى پارێزگاى سلێمانى و ئاسایش و ئارامى خەڵکەکەى و هەرێمى کوردستان و عێراق لەسەروو هەموو شتێکەوەیە".

دامەزراوانی گرێبەست لە نەینەوا سێ مانگە مووچەیان دواکەوتووە و بە گوتەی ئەندامێکی ئەنجوومەنی پارێزگا، لەو 17 هەزار کەسەی ناویان دەرچووە، نزیکەی 500 کەسیان پەشیمان بوونەتەوە.

یەکەم کەشتیی تورکیی بەرهەمهێنەری کارەبا گەیشتە بەندەری ئوم قەسر بۆ ئەوەی لە دەریاوە کارەبا بداتە عێراق. گوتەبێژی وەزارەتی کارەبای عێراق دەڵێت: "ئەو کەشتییە 125 مێگاوات کارەبا بەرهەم دەهێنێت و مانگی داهاتوو کەشتییەکی دیکەی هاوشێوە دەگات".

دادگەیەکی ئەڵمانیا بڕیاری کۆتایی لەبارەی دەرکردنى بەرپرسێکی پێشووی عێراقیی رێکخراوی داعش بە ناوی 'ئەبو وەلا' دەرکرد، کە لە عێراق سزای لەسێدارەدانی بۆ دەرچووە.

لیژنەی باڵای هاوکاری و پاڵپشتیی ئاوارەکان لە عێراق، تاوتوێی بیرۆکەیەک دەکات کە تاوەکو کۆتایی ئەم ساڵ دۆسیەی ئاوارەکان لە عێراق دابخرێت.

بە فەرمانی موقتەدا سەدر، سەرۆکی رەوتی نیشتمانیی شیعە، 15 بەربژێری هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق لە ریزەکانی ئەو رەوتە دوورخرانەوە.

ژمارەی ئەندامانی ئەنجوومەنی گەلی سووریا بۆ 210 ئەندام کەمکرایەوە. دوو لەسەر سێی ئەندامەکان لەلایەن دەستەی هەڵبژاردنی تایبەتەوە دیاریدەکرێن، مەرجی ئەندامێتى ئەوەیە کە پێش 2011 رەگەزنامەی سووریای هەبووبێت، هەروەها لایەنگری جیابوونەوە و دابەشکردن نەبێت.

بەربژێرێکی یەکێتى کۆچى دواییکردووە و گۆڕدراوە بە بەربژێرێکى دیکە، بەربژێرێکی دیکە لە کەرکووک بەهۆی نەدانی رسوماتەوە گۆڕدراوە، بەربژێرێکى دیکەى لیستى نەوەى نوێ بەهۆى ئەوەى "بڕوانامەکەى کۆن" بووە دوورخراوەتەوە، کۆمیسیۆن سێ رۆژی مۆڵەت داوەتە لیستەکان بۆ گۆڕینی ئەو بەربژێرانەی دوورخراونەتەوە.

دادگەی باڵای فیدراڵیی عێراق هەمواری یاسای پاسپۆرتی عێراقی هەڵوەشاندەوە، کە سەرەکیترین گۆڕانکارییەکانی، پێدانی پاسپۆرتی دیپلۆماسی بوو بە پلە باڵاکان و خێزانەکانیان.

دەستەی داواکاریی گشتی داوای دۆسیەی تۆمەتبارانی ئەنفال دەکات بۆ ئەوەی رێکاری یاسایی لەبارەیەوە بگیرێتەبەر. بە گوتەى پەرلەمانتارێکى عێراق دۆسیەکانیان لە یەکێک لە دادگەکانى بەغدایە.

دادگای باڵای فیدراڵیی عێراق لەسەر داوای سەرۆکوەزیران دوو هەمواری یاسای خوێندنی باڵای هەڵوەشاندنەوە، کە تایبەت بوون بە دەسەڵاتی دانانی راگری کۆلێژەکان و پەیمانگەکان و دیاریکردنى جێگرانی سەرۆکی دەستەی توێژینەوەی تەکنیکی.

بەڕێوەبەری گشتیی بانکی رافیدەین، چەند لایەنێک تۆمەتبار دەکات بەوەی "ئەجێندای سیاسییان هەیە" و بانکەکانی عێراق بەئامانج دەگرن و زانیاریی "هەڵە و چەواشەکارانە" دەدەنە لایەنە نێودەوڵەتییەکان.

گەرەنتیی نووسراو بۆ دەستەبەرکردنی بەردەوامیی شایستەی دارایی کۆمپانیاکان، بەربەستى سەرەکی بەردەم رادەستکردنی نەوتە، لیژنەیەکى بەغدا وردبینى لە قەرزە کەڵەکەبووەکان دەکات، لەکاتێکدا وەزارەتی نەوت پشکنینی وێستگەکانی هەناردەی نەوتی هەرێمی کوردستانی بۆ بەندەری جەیهانی تورکیا تەواو کردووە.

سەرچاوەیەکی بەرپرس لە ئەنجوومەنی وەزیرانی عێراق بە تۆری میدیایی رووداوی گوت: "ئەگەر پرسی مووچە لە کۆبوونەوەکە تاوتوێ بکرێت، وەک پرسێکی بەپەلە دەخرێتەڕوو بۆ باسکردنی."

سەرۆکایەتیی دادگەی تێهەڵچوونەوەی بەسرە، بەفەرمی نووسینگەی سەرۆکوەزیرانی عێراقی لە ئەنجامی لێکۆڵینەوەی تایبەت بە دۆسیەی گیانلەدەستدانی بان زیاد، خانمە پزیشکى دەروونى، ئاگادار کردەوە و رایگەیاند، نەکوژراوە و خۆی کوشتووە، ئەو دەستەواژەیەى لەسەر دەرگاى دەستشۆرى ژوورەکەشى بە خوێن نووسراوە، دەستوخەتى خۆى بووە.

گوتەبێژی باڵیۆزخانەی ئەمریکا لە عێراق رایگەیاند، ئەوەى لەگەڵ عێراق هەیە، کۆتایی هاوپەیمانیی نێودەوڵەتیی دژی داعش نییە، بەڵکو گۆڕینی ئەرکی سەربازیی هاوپەیمانییەکەیە بە ئاراستەی هاوبەشییەکی ئەمنیی دوولایەنە

474 بەربژێری هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق دوورخرانەوە، ئەوەش بە تۆمەتی پێشینەی ئەنجامدانی تاوان، بەعسیبوون و کێشە لە بڕوانامە یان بەڵگەنامەکانی بەربژێربوونیان

جێگرى سەرۆکى لیژنەیەکى پەرلەمانى عێراق داوا لە وەزارەتى پەروەردەی وڵاتەکە دەکات، کاتی دەستپێکردنی خوێندنى ئەم ساڵ بەهۆى گەرماوە دوابخات

وەزیرى دەرەوەى عێراق و هەڵسوڕێنەرى کاروبارى باڵیۆزخانەى ئەمریکا دۆسیەى هەناردەکردنەوەى نەوت و بەربەستەکانى بەردەم کۆمپانیاکانیان تاوتوێ کرد

زیادکردنی سەرمایە، باجی ساڵانە، پشکى بانکەکان، تێکەڵکردن و یەکلاییکردنەوەی 43 بانکی سزادراوى عێراق لە چوارچێوەی پلانی چاکسازیی بانکیی عێراقدا ناکۆکی دروست دەکات. کۆمەڵەى بانکە ئەهلییەکانى عێراق دەڵێت، ناتوانن تەواوی داواکارییەکان جێبەجێ بکەن. سەرۆکوەزیران لیژنەیەک بۆ چارەسەرکردنى پێکدەهێنێت و بانکی ناوەندییش نێوەندگیرییان دەکات لەگەڵ کۆمپانیایەکى ئەمریکی کە ئەو کارەی پێ سپێردراوە

کۆمیسیۆنى باڵاى سەربەخۆى هەڵبژاردنەکانى عێراق ناوی 28 بەربژێری دیکەی بڵاوکردەوە لەسەر پێشینەی تاوانکاری لە بەربژێربوون دوورخراونەتەوە. هاوپەیمانیى دەوڵەتى یاسا و رێکخراوى بەدر پشکى شێرى دوورخراوەکانیان بەرکەوتووە.

هاوپەیمانیی چوارچێوەی هاوئاهەنگیی شیعە رەتیدەکاتەوە ئەمینداری گشتیی هاوپەیمانیێتییەکە بەربژێر بێت تاوەکو دووربخرێتەوە. کۆمیسیۆنیش نووسراوێک رەتدەکاتەوە لەبارەی دوورخستنەوەی محەممەد حەلبووسی، سەرۆکی هاوپەیمانیی تەقەدووم و دەڵێ: "ساختەیە".

کۆمیسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەکانی عێراق، 253 بەربژێر بەگوێرەی بڕگەیەکی یاسای هەڵبژاردن دووردەخاتەوە، کە تایبەتە بەوانەی یاسای لێپرسینەوە و دادوەری دەیانگرێتەوە و ئەندامانی پێشووی حیزبی بەعس بوون. 14 لەو بەربژێرانە سەر بە کوتلەی سادیقوون-ن کە باڵی سیاسیی عەسائیبی ئەهلی حەقە. شەش بەربژێری یەکێتی و پێنجی پارتی لە نێو ئەو بەربژێرانەدان.

لە سلێمانی زۆترین کەس کارتیان نییە

بانکی رافیدەینی عێراق لە واشنتن گرێبەستێک لەگەڵ کۆمپانیای K2 Integrityی ئەمریکی واژۆ دەکات بۆ بەرەنگاربوونەوەی سپیکردنەوەی پارە و پارەدارکردنی تیرۆر

ئەو بڕە نەوتەی هەرێمی کوردستان وەک هەناردە رادەستی حکومەتی عێراقی دەکات، لە بەندەری جەیهان لە تورکیا هەژماردەکرێ و لەبارەی نەوتی هەناردەکراویشەوە رێککەوتن لەگەڵ کۆمپانیاکان کراوە.

بەراورد بە پار، ئەمساڵ پارەی مووچە لە عێراق زیاتر لە دوو تریلیۆن دینار زیادی کردووە، واتە بە رێژەی 6.4%، لەکاتێکدا داهاتی نانەوتی 29.5% کەمی کردووە.

لە سەرەتای هەفتەی داهاتووەوە وەرگرتنی مامەڵەی بەناوکردنی خانووە بێتاپۆکان لە کەرکووک دەستپێدەکات، کە بەپشتبەستن دەبێت بە دوو رێنمایی نوێی ئەنجوومەنی وەزیرانی عێراق.

لە رێگەی هەمواری یاسای وەزارەتی پەروەردەوە، خزمەتی مامۆستا لە گوندەکانی عێراق بە دوو ئەوەندە هەژمار دەکرێت و دەرماڵەى مامۆستایانیش دەکرێتە 300 هەزار دینار.

راوێژکارێکی یاسایی لە دادگەی باڵای فیدراڵیی عێراق سکاڵا لە دژی رێگرییەکانی جامڕەشکردنی ئۆتۆمبێل تۆمار دەکات، بە پاساوی ئەوەی ئەگەر ئۆتۆمبێل جامی رەش نەبێت، تیشکی خۆر کاریگەریی لەسەر تەندروستیی هاووڵاتییان دەبێت.

6 کۆچبەری هەرێمی کوردستان لە لیبیاوە دەگەڕێنرێنەوە فڕۆکەخانەی نێودەوڵەتیی هەولێر، هەڵسوڕێنەری کاروباری باڵیۆزخانەی عێراق لە لیبیا رایگەیاند، لە ماوەی ساڵێک و 8 مانگدا 60 کۆچبەری کوردمان گەڕاندووەتەوە.

عێراق داواکراوێکى رادەستى وەزارەتى ناوخۆى کوەیت کردەوە کە تۆمەتبارە بە کوشتنی ژنەکەى و لە پارەوە هەڵاتووە بۆ عێراق.

ئەمینداری گشتیی بزووتنەوەی نوجەبای عێراق، ئەمریکا و بەریتانیا و ئیسرائیل تۆمەتبار دەکات بە دەستێوەردان لە کاروباری ناوخۆی عێراق و سەرسوڕمانیی خۆی پێشان دەدات لە دواکەوتنی پەسندکردنى یاسای دەستەی حەشدی شەعبی.

45 هاونیشتمانیی کورد لە دادگەی باڵای فیدراڵی عیراق سکاڵا تۆمار دەکەن بۆ جێبەجێکردنی ئەو هەموارەی یاسای بودجە کە تایبەتە بە رادەستکردنی نەوتی هەرێمی کوردستان و داوای فەرمانسالارییەکیان کردووە بۆ ناچارکردنی سەرۆکوەزیرانی عێراق بۆ یەکلاییکردنەوەی ئەو کۆمپانیا راوێژکارییەی کە تێچووی بەرهەمهێنان و گواستنەوەی نەوت لە هەرێمی کوردستان دیاری دەکات.

دوو لیژنەى پەیوەندیداری عێراق و تورکیا بۆ تاوتوێکردنى گواستنەوەى کاڵا، گومرگ و دەروازە سنوورییەکان کۆبوونەوە، بڕیاریان دا کار لەسەر بەرزکردنەوەى ئاستى ئاڵوگۆڕی بازرگانى بکەن بۆ 30 ملیار دۆلار، هەروەها لیژنەیەکى هاوبەشى گومرگ پێکبهێنن.

ناوەڕۆکی راپۆرتی وەزارەتی دارایی فیدراڵی، چارەنووسی ناردنی مووچە یەکلا دەکاتەوە. رادەستکردنی نەوتی هەرێمی کوردستان بەستراوەتەوە بە ئاستی جێبەجێکردنی داواکارییەکانی لەو راپۆرتەدا

دوای ئەوەی سێ جووتیاری کوردی کەرکووک لە دادگە بڕیاری بێتاوانییان دەرچوو، دوو عەرەبی هاوردە داوای پێداچوونەوە بە بڕیارەکە دەکەن و سێ جووتیارە کوردەکە پەلکێشێ دادگە دەکەنەوە

مەرسوومی کۆماری بۆ دەستبەکاربوونی دوو دیپلۆماتکاری کورد وەکو باڵیۆزی عێراق لە وڵاتانی چین و پۆڵەندا دەرچووە، ئەو هەردوو باڵیۆزە پێشتر چەند پۆستێکی هاوشێوەیان بەڕێوەبردووە

21ـی کانوونی دووەمی 2025، پەرلەمانی عێراق پڕۆژەیاسایەکی پەسند کرد بۆ گەڕاندنەوەی ئەو موڵک و ماڵانەی کە بەگوێرەی 12 بڕیاری ئەنجوومەنی سەرکردایەتیی شۆڕش لە کەرکووک و ناوچە کێشەلەسەرەکان دەستیان بەسەردا گیرابوو، بەڵام جێبەجێکردنی یاساکە چاوەڕێی دەرکردنی رێنماییە لەلایەن ئەنجوومەنی وەزیرانی عێراقەوە.

چارەنووسی مووچەی مانگی حوزەیرانی مووچەخۆرانی هەرێمی کوردستان، لەلایەن وەزارەتی دارایی فیدراڵییەوە بە رادەستکردنی نەوتەوە گرێ دراوە، کە تاوەکو ئێستا لەبارەیەوە رێککەوتنی کۆتایی لەگەڵ کۆمپانیاکان نەکراوە

شاندێکى حکومەتی عێراق بۆ یەکلاییکردنەوەى بەناوکردنى خانووە بێ تاپۆکان سەردانى کەرکووک دەکات، کە زۆرینەیان خاوەندارێتییەکان بۆ هاونیشتمانییان دەگەڕێتەوە

دادگەی باڵای فیدراڵیی عێراق تاوتوێی سکاڵایەک دەکات کە تایبەتە بە نرخی ئەو کارەبایەی لە پڕۆژەی رووناکی بۆ هەرێمی کوردستان دیاریکراوە، پێشکێشی کراوە

سەرکردەیەکی سوننە و بەربژێرێکی کوردی فەیلی لەلایەن کۆمیسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەکانەوە دوورخرانەوە

کەناڵى جەزیرە رایگەیاند: دوو پەیامێنریان لە یەکێک لە کەمپەکانى شارى غەززەى فەلەستین بە بۆردوومانى سوپاى ئیسرائیل کوژراون.

ئەنجوومەنى وەزیرانى عێراق بڕیاریدا خانووى زێدەڕوی سەر زەویى شارەوانى بە قیستى 20 ساڵ بدرێت بەو کەسانەى دروستیان کردووە. گومرگى سەر کلێنس و قاپى سەفەرى زیاد دەکرێت. دەسەڵات درایە سەرۆکوەزیران ئەو پۆستانە یەکلابکاتەوە کە لە بەڕێوەبەرى گشتى باڵاترن.

لەمەودوا ئەو بارهەڵگرانەی کاڵای هاوردەکراو لە هەرێمی کوردستانەوە دەهێننە نێوەڕاست و باشووری عێراق، دەتوانن لە رێگەی بازگەکانی کەرکووکەوە دەرباز بن کە پێشتر رێگەپێدراو نەبوو. بە گوتەی خاوەنی یەکێک لە کۆمپانیاکانی گواستنەوە، ئەو هەنگاوە گرنگە و تێچووی گواستنەوەی کاڵاکان کەم دەکاتەوە.

پەرلەمانی عێراق دەنگ بە پڕۆژەیاسای ئازادی رادەربڕین دەدات، کە مەرجی بۆ خۆپێشاندان و کۆبوونەوەی جەماوەری داناوە و سزاشی دیاریکردووە بۆ ئەوانەی کۆبوونەوەی شوێنکەوتووانی ئایین و تایەفەیەکى دیاریکراو تێکدەدەن یان بانگەشە بۆ رقلێبوونەوە دەکەن، کە دەگاتە 10 ساڵ بەندکردن. هەروەها خۆپێشاندان لە کاژێر 10ی شەو بۆ 7 بەیانی قەدەخەیە.

لە پێنج مانگی یەکەمی ئەم ساڵدا، خەرجیی عێراق 800 ملیار دینار لە داهاتەکەی زیاتر بووە. پشکی هەرێمی کوردستانیش 10%ـی تێکڕای خەرجییەکان بووە. بە بەراورد بە پێنج مانگی یەکەمی پار، داهات 16% کەمی کردووە.

فیرقەی 11ـی سوپای عێراق لە کەرکووک سکاڵای لە دژی 18 هاونیشتمانی کوردی گوندی تۆپزاوا لە کەرکووک تۆمار کردووە، بە بیانووی ئەوەی زێدەڕۆییان کردووەتە سەر ئەو زەوییانەی گوایە موڵکی وەزارەتی بەرگرین. یەکێک لەو هاونیشتمانییانە سزای 6 مانگ بەندکردنی بۆ دەرچووە.

هەرێمی کوردستان پێشنیازێکی نوێی هەیە بۆ رادەستکردنی داهات، ئەویش لەسەر بنەمای 50%ی داهاتە فیدراڵییەکان بێت، کە پێشبینی دەکرێت بڕەکەی لەو 120 ملیار دینارە کەمتر بێت کە بۆ مانگەکانى ئایار و حوزەیران دیاری کراوە. هاوکات کۆمپانیاکانی نەوت وەڵامی خۆیان لەبارەی پێشنیازێکی حکومەت داوەتەوە سەبارەت بە چارەنووسی شایستە داراییەکانی ئەو 50 هەزار بەرمیل نەوتەی بۆ بەکارهێنانی نێوخۆ تەرخان دەکرێت.

دادگەیەکی عێراق بڕیاری دا، وەزارەتی دارایی فیدراڵی ناچار بکات گرێبەستی هەڵپەسێردراوی 45 کارمەندی کۆمیسیۆن بگۆڕێت بۆ گرێبەستی بەکارخستن.

بانکی ناوەندیی عێراق داوا لە هەرێمی کوردستان دەکات پێداویستییەکانی دامەزراندنی بانکی نیشتمان تەواو بکات، وەزارەتی دارایی و ئابووریش ناوی 9 بەربژێر دەنێرێت بۆئەوەی وەکو ئەندامی سەرەکی و یەدەگى ئەنجوومەنی بەڕێوەبردنی بانکەکە پەسند بکرێن

داهاتی نانەوتیی مانگی تەممووز و بڕی نەوتی رادەستکراو، کرۆکی ناکۆکیی نێوان هەولێر و بەغدان کە ناردنی مووچەی مانگی حوزەیرانى دواخستووە. پێشنیازێک دراوەتە کۆمپانیاکان لەبارەی وردەکاریی بەرهەمهێنانى 50 هەزار بەرمیل نەوت بۆ نێوخۆ و شێوازی خەرجکردنی شایستە داراییەکان.

قایمقامی هەڵبژێردراوی شنگال و ئەندامی کۆتای ئێزدیی ئەنجوومەنى پارێزگاى نەینەوا، سکاڵا لەسەر پارێزگار تۆمار دەکەن، ئەوەش بەهۆی دەرنەکردنی بڕیاری دەستبەکاربوونی قایمقامەکە دواى زیاتر لە ساڵێک لە هەڵبژاردنى

لەتیف رەشید، سەرۆککۆماری عێراق مەرسوومی کۆماریی بۆ دەستبەکاربوونی هەردوو پارێزگاری نوێى بەغدا و واست دەرکرد

لیژنەی باڵای جێبەجێکردنی مادەی 140، ناوی 201 عەرەبی هاوردەی بڵاوکردەوە چەکی قەرەبووکردنەوە وەردەگرن، بۆ ئەوەی لە کەرکووکەوە بگەڕێنەوە بۆ زێدی خۆیان.

رێکخراوی چاودێریی مافەکانی مرۆڤ رایگەیاند، هێرشە درۆنییەکان بۆ سەر کێڵگەکانی نەوت لە هەرێمی کوردستان زیانێکی زۆری بە بەرهەمهێنانی وزە گەیاندووە. داواش لە بەغدا و هەولێر دەکات، دابەشکردنی مووچە بکەنە کاری لەپێشینەیان.

باڵیۆزخانەى ئەمریکا لە بەغدا رایگەیاند: ئەو کەسانەى لە رووداوەکەى 27ى تەمووزى بەغدا کوژران بەدەستى کەتائیبی حیزبوڵڵا بووە و داوا لە حکومەتی فیدڕاڵ دەکات رێکار بگرێتەبەر بۆ ئەوەی بە "بێ دواکەوتن ئەو تاوانبارانە و سەرکردەکانیان بدرێنە دادگە".

بەرپرسی یەکێک لە کۆمپانیاکانی نەوت بە رووداوی گوت: "پێیان گوتووین کە شاندێکی وەزارەتی نەوت سەردانی هەرێمی کوردستان دەکات، بەڵام رۆژەکەی دیاری نەکراوە."

تیمە هاوبەشەکانی نێوان بەغدا و هەولێر، بڕی داهاتی نانەوتیی رادەستکراو، چارەسەرکردنی کێشەی تێپەڕاندنی پشکی هەرێمی کوردستان لە بودجەی گشتیی عێراق تاوتوێ دەکەن، کە پێشنیاز دەکرێت تاوەکو هەفتەی داهاتوو کارەکانیان تەواو بکەن. ناردنی مووچەی مانگی حوزەیران بەستراوەتەوە بە رادەستکردنی نەوتەوە. بڕی داهاتی رادەستکراوی مانگی تەممووز گۆڕانکاری بەسەردا دێت، بۆ چارەسەرکردنی کێشەی تێپەڕاندنی پشکی هەرێمی کوردستانیش چەند سیناریۆیەک تاوتوێ دەکرێن

دادگەی باڵای فیدراڵیی عێراق دوو سکاڵای تایبەت بە مووچە و سکاڵایەکی دیکەی تایبەت بە پڕۆژەی رووناکیی هەرێمی کوردستانی رەتکردەوە، بە پاساوی ئەوەی ئەو سکاڵایانە لە تایبەتمەندیی دادگەکەدا نین.

هاوپەیمانیی سەروەری، رووبەڕووبوونەوەى چەکدارانى سەر بە حەشدی شەعبی و هێزە ئەمنییەکان بە "دەستدرێژیی ئاشکرا" بۆسەر یاسا، شکۆی دەوڵەت و دامەزراوە فەرمییەکانی وەسف دەکات و دەڵێت، "هەمیشە هۆشداریمان داوە، دەوڵەتی عێراق ناتوانێت بگاتە سەقامگیریی راستەقینە و گەشەپێدانی بەردەوام، تاوەکو چەکى بێمۆڵەت و نایاسایی بە ئازادی بجووڵێت."

چوارچێوەی هاوئاهەنگی نیگەرانیی خۆی لە رووداوەکانی بەغدا دەردەبڕێت و رایدەگەیێنێت، پشتیوانیی تەواوی بڕیار و رێکارەکانی فەرماندەی گشتیی هێزە چەکدارەکان دەکات بۆ سەپاندنی دەسەڵاتی دەوڵەت و هۆشدارى دەدات لەوەى "ئاسایش و سەقامگیریی پایتەخت هێڵی سوورە".

پەرلەمانتارێکی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان لە یاداشتێکدا بۆ سەرۆککۆماری عێراق بڕیاری بەقەزاکردنی ناحیەی قەرەتەپە بە "نادەستووری" وەسف دەکات و داوای لێدەکات بڕیارى پارێزگار بۆ بە قەزاکرنى ئەو ناوچە کوردستانییە هەڵبوەشێنێتەوە.

لیژنەیەکی وەزارەتی کۆچ و کۆچبەرانی عێراق، لێکۆڵینەوەى لە دۆسیەی 8 لەو 9 بەربژێرە کردووە، کە خۆیان بۆ کورسیی کۆتای کوردی فەیلی بۆ پەرلەمانی عێراق بەربژێر کردووە.

عەتوان عەتوانی، سەرۆکی لیژنەی دارایی پەرلەمانی عێراق، لە پشکی هاوپەیمانێتیی دەوڵەتی یاسا وەک پارێزگاری بەغدا هەڵبژێردرا.

سەرۆکوەزیرانى عێراق رایگەیاند، هیچ کەسێک مافی نییە شوێنی دەوڵەت یان دەسەڵاتەکانی بگرێتەوە و هیچ لایەنێکیش لەسەرووی یاساوە نییە. ئەوە وەک ئاماژەیەک بۆ رووداوى رووبەڕووبوونەوەکەى یەکشەممە لە بەغدا لە نێوان ژمارەیەک چەکدارى سەر بە حەشدی شەعبی و هێزە ئەمنیەکان.

بەهۆى شەڕەکەی بەغدا کە لە نێوان چەکدارانى سەر بە دوو لیواى حەشدی شەعبی و هێزە ئەمنییەکان روویدا، کارمەندێکى پۆلیسی فیدراڵى دواى برینداربوونى گیانى لەدەستدا.

کۆمپانیای گشتیی بەندەرەکانی عێراق، بەڕێوەبردنی ناوچەی بارکردنی لاوەکیی نەوت و بەرهەمەکانی لە کۆمپانیای سۆمۆ وەرگرتەوە و دەڵێت، ئەو هەنگاوە داهاتیان تاوەکو چوار ملیار دینار زیاد دەکات. گەڕاندنەوەی ئەرکەکە بە بڕیارێکی دادگە بووە، دوای ئەوەی لە ساڵی 2020ـەوە لە کۆمپانیاکە وەرگیرابووەوە.

12 هۆزى عەرەب لە سنووری رەققە و دێرەزوور لە سووریا بڵاوکردنەوەى بانگەوازێک بە "ساختە" وەسف دەکەن کە ناوى ئەو هۆزانەى تێدایە و گوایە لە دژى هێزەکانى سووریاى دیوکرات (هەدەسە) لە رۆژئاواى کوردستان هەڵوێستیان وەرگرتووە.

فەرماندەیی ئۆپەراسیۆنە هاوبەشەکانی عێراق رایگەیاند، ئەو چەکدارانەی حەشدی شەعبی کە لە بەغدا هێرشیان کردبووە سەر هێزە ئەمنیەکان، سەر بە دوو لیوای ئەو هێزە بوون و 14 چەکداریان دەستگیرکراون.

کاروانێکی دیکەی کەسوکاری چەکدارانی داعش لە کەمپی هۆڵ لە رۆژئاوای کوردستانەوە دەگەڕێندرێنەوە عێراق، کە زیاتر لە 200 خێزانن.

تەیف سامی، وەزیری دارایی عێراق، نووسراوێکی دەستەی گشتیی خانەنشینیی عێراق ئاراستەی حکومەتی هەرێمی کوردستان دەکات سەبارەت بە خانەنشینبوونی دادوەران و داواکارانی گشتی و دەڵێت، دەتوانن بەگوێرەی یاسای خۆیان خانەنشینیان بکەن.

لەسەر داوای کۆمیسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەکانی عێراق، کۆمەڵی دادگەریی کوردستان بەربژێرێکی پیاو بۆ هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق دەگۆڕێت بە بەربژێرێکی ژن.

ئەمینداریێتیی گشتیی ئەنجوومەنی وەزیرانی عێراق، فەرمانی گەڕانەوەی 653 دەرکراوى سیاسیی بۆ خزمەتی حکومی دەرکرد، بەڵام تەنیا سیانیان لە سنووری پارێزگای کەرکووکن.

بەگوێرەی راگەیێندراوەکە، ژنە تۆمەتبارەکە ئەرکی دابەشکردنی پارەی لەنێو کەمپەکانی جەدعە و هۆڵ لەئەستۆ بووە و لە رێگەیەوە هاوکاریی گەیاندووەتە چەند خێزان و ئەندامێکی پاشماوەى سەر بەو رێکخراوە تووندڕۆیە.

بانکی ناوەندیی عێراق ئەو بڕە پارەیەی دیاریکرد کە وەک عمولەی راکێشانی مووچەی بە جێکراو( تەوتین) وەردەگیرێت، کە نابێت لە ئامێرى (ATM) بۆ هەزار نابێت 6 دینار زیاتر وەربگیرێت.

دەستەی گومرگیی عێراق، یەکی تشرینی یەکەمى ئەم ساڵی وەکو دوا وادە داناوە بۆ ئەوەی خاوەنکار و کۆمپانیاکان ناسنامەی باج دەربکەن، کە دەیسەلمێنێت پاکتاوی ئەو باجانەیان کردووە، کە لە ئەستۆیاندایە. خاوەنى یەکێک لە کۆمپانیاکانی هەرێمی کوردستان دەڵێت، هەر کۆمپانیایەک تاوەکو ئەو کاتە باجەکانی نەدات، رێگەی پێ نادرێت کاڵا بباتە نێوەڕاست و باشووری عێراق.

کەمی فرۆشی دۆلار، کەمبوونەوەی پڕۆژەکانی وەبەرهێنان، زیادبوونی کورتهێنان، زۆرى خەرجى و کەمى داهات، کێشەی کەمیی نەختینەی بۆ وەزارەتی دارایی عێراق دروست کردووە. ئەمەش یەکێک بوو لە پاساوەکانی دواکەوتنی مووچەی هەرێمی کوردستان، لە کاتێکدا رێکارەکانی ناردنی تەواوکراون.

پارێزگاری واست بەهۆی رووداوەکانی شاری کوت دەستی لەکارکێشایەوە و پارێزگارێکی نوێ بۆ شارەکە هەڵبژێردرا.

وەزارەتەکە رایگەیاندووە کە بەردەوام دەبێت لە جێبەجێکردنی پابەندییە یاسایی و دەستوورییەکانی بەرامبەر بە حکومەتی هەرێمی کوردستان، تاوەکو ئەو کاتەی هەرێمی کوردستان بەردەوام دەبێت لەسەر پابەندییەکانی لە جێبەجێکردنی یاسای بودجەی گشتی و بڕیارەکانی دادگەی باڵای فیدراڵی و بڕیارەکەی ئەم دواییەی ئەنجوومەنی وەزیرانی عێراق.

وەزارەتى نەوتى عێراق رایگەیاند، رەشنووسێکى نوێیان لەلایەن تورکیاوە پێگەیشتووە بۆ نوێکردنەوەى رێککەوتنى نێوانیان لەبارەى بۆریى هەناردەى نەوت لە رێگەى بەندەرى جەیهانەوە، بەوەى رێککەوتنەکە فراوان بکرێت بۆ کەرتى نەوت و گاز و کارەبار و پترۆکیمیایی

دادگەى باڵاى فیدراڵیى عێراق هەردوو سکاڵای تایبەت بە هەڵوەشاندنەوەى ئەم خولەى پەرلەمانى کوردستانى رەتکردەوە، کە بە گوتەى یەکێک لە سکاڵاکاران پاساوى رەتکردنەوەکە ئەوە بووە، لە تایبەتمەندیى ئەو دادگەیە نییە

لیژنەیەکی تەکنیکی وەزارەتی دارایی و ئابووریی هەرێمی کوردستان راپۆرتی تەرازووی پێداچوونەوە (داهات و خەرجی) بۆ دوو مانگ رادەستی وەزارەتی دارایی عێراق دەکات. لیژنەیەکی بەغداش هەڵسەنگاندن بۆ ئاستی بەرهەمهێنانی نەوت دەکات

دادگەى باڵاى فیدراڵیى عێراق لەبارەى دوو سکاڵای تایبەت بە هەڵوەشاندنەوەى ئەم خولەى پەرلەمانى کوردستان کۆدەبێتەوە؛ بە گوتەى بەرپرسێکى یاسایی پەرلەمان، دادگە بڕیارى کۆتایی لەسەر دوو سکاڵاکە دەدات

بانکی ناوەندیی عێراق کۆتایی ئەم ساڵ پڕۆژەی کارتی ئەلیکترۆنیی نیشتمانیی یەکگرتوو دەخاتەکار، کە بە "رەقیم" ناسراوە و تەنیا بۆ مامەڵەی دارایی ناوخۆییە بۆ مامەڵە فەرمییەکان یان بازاڕکردن. کارتەکە لە هەرێمی کوردستانیش کار دەکات

فەرمانی دەستگیرکردن بۆ خاوەنی ئەو باڵەخانەیەی پارێزگای واست و هاوبەشەکەی دەرکرا، کە بەهۆی گڕگرتنیەوە 63 کەس گیانیان لەدەستدا. هەروەها زنجیرەیەک فەرمانی دەستگیرکردنی دیکە دژی چەند کارمەندێک و بەرپرسی کارگێڕی و ئەمنی دەرکران

بەڕێوەبەرانى گشتیی پۆلیس و بەرگریی شارستانیی واست لەنێو ئەو چوار بەرپرسەدان بە بڕیاری ئەنجوومەنی پارێزگای ئەو شارە لەکار دوورخرانەوە، ئەوەش بەهۆی رووداوی ئاگرکەوتنەوەیەکەوە کە 63 کەس بەهۆیەوە گیانیان لەدەستدا. هەروەها بەڕێوەبەرى شارەوانى و قایمقامى پێشووترى شارەکە لەسەر هەمان رووداو درانە دادگە.

ئەو دوو سکاڵایەی لەسەر گرێبەستەکانی ئەم دواییانەی نەوت و گازی هەرێمی لە دادگەی باڵای فیدراڵی عێراق تۆمارکرابوون، پووچەڵ و رەتکرانەوە.

عۆن زیاب، وەزیرى سەرچاوەکانى ئاوى عێراق بە باڵیۆزى تورکیاى راگەیاند، وڵاتەکەى بە "قورسترین" ساڵى ئاویدا تێپەڕدەبێت لە چەند دەیەى رابردوودا هاوشێوەی نەبووە.

سەرۆکى لیژنەى دارایی پەرلەمانى عێراق رایگەیاند: ناردنى مووچەى فەرمانبەرانى هەرێمى کوردستان بەندە بە جێبەجێکردنى رێککەوتنى نێوان هەولێر و بەغدا لەبارەى رادەستکردنى داهات و نەوت. دەڵێت: "داهاتى نەوت بەشى مووچەى هەرێمى کوردستان و عێراق دەکات".

تەیف سامی، وەزیری دارایی عێراق رایگەیاند، دواکەوتنی خشتەکانی بودجەى 2025 بەهۆی ناجێگیریی نرخی نەوت و یەکلانەبوونەوەی کێشەکان بووە لەگەڵ هەرێمی کوردستان و دەڵێت، "ئامادەکردنی خشتەکانى بودجە هیچ سوودێکی نییە، لە کاتێکدا هەرێمی کوردستان بەردەوامە لە جێبەجێنەکردنی پابەندییە داراییەکانی."

دووەم سکاڵا لە دادگەى باڵاى فیدراڵى عێراق لەدژى ئەو رێککەوتنە تۆمارکرا، کە حکومەتى هەرێمى کوردستان لەبارەى پەرەپێدانى سێ کێڵگەى گاز لە هەرێمى کوردستان لەگەڵ دوو کۆمپانیا واژۆى کردوون.

کۆمیسیۆن دوو لیستی کوردستانیی لە هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق دووردەخاتەوە، داوا لە دوو لیستی دیکە دەکات، ئەگەر گۆڕانکاریی لە بەربژێرێکیاندا نەکەن، لە هەڵبژاردن بێبەش دەکرێن.

کۆمیسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەکان، داوای گۆڕینی 14 بەربژێر لە لیستەکانیان دەکات، بەهۆی ئەوەی بڕوانامەی سەرەتاییان هەیە و رێژەی یاساییی ئەو بڕوانامەیە لە لیستەکەیان زیاترە لە رێژەی دیاریکراو، هەروەها چوار لیست بە 43 بەربژێرەکەیانەوە لە هەڵبژاردن دووردەخرێنەوە.

دووکانی عەتر و کەرەستەی جوانکاری، هۆکاری جۆشدانى ئاگرەکەی شاری کوت بوون کە بەهۆیەوە 63 کەس گیانیان لەدەستدا. چوار دامەزراوەی جیاوازى عێراق لیژنەی لێکۆڵینەوەیان پێکهێنا، حکومەت 10 ملیۆن دینار دەداتە قوربانییانی رووداوەکە و دەستکاریی پڕۆژەیاسایەکیش دەکات.

ئەنجوومەنى وەزیرانى عێراق وردەکاریی بڕیارەکانى کۆبوونەوەى نائاسایی خۆى بڵاوکردەوە کە بەشێکى تایبەت بوو بە رێککەوتنى نێوان هەولێر و بەغدا لەبارەى پرسى نەوت و مووچەى فەرمانبەرانى هەرێمى کوردستان.

لیژنەی دارایی پەرلەمانی عێراق میوانداریی تەیف سامی، وەزیری دارایی دەکات، بۆ تاوتوێکردنی هۆکاری دواکەوتنی خشتەکانی بودجەی 2025 و قەبارەی داهات و خەرجی ئەم ساڵ.

وەزارەتی دارایی عێراق دژی پابەندبوونی دارایی زیاترە لە رێگەی یاسای دەستەی حەشدی شەعبی، بەهۆی "کەمیی داهات و کورتهێنانی بودجە"، ئەنجوومەنی دەوڵەتیش لەگەڵ دروستبوونی ئەکادیمیایەکی سەربازی نییە بۆ ئەو دەستەیە و دەڵێت: "زۆریی بەڕێوەبەرایەتییەکان هەڵاوسانی دروستکردووە".

محەممەد شیاع سوودانی، سەرۆکوەزیرانی عێراق رایگەیاند، وڵاتەکە بە قۆناخێکی هەستیاردا تێدەپەڕێت لە ناوچەیەکدا کە گۆڕانکاریی مەترسیداری بەخۆیەوە بینیوە.

سەرۆکایەتیى رووحانی دروزەکان داوا لە چەکدارەکانى سەر بەو پێکهاتەیە دەکات بەردەوام بن لە رووبەڕووبوونەوە، چونکە هیچ رێککەوتن و دانوستاندنێکیان لەگەڵ هێزەکانى سەر بە حکومەتى سووریادا نییە.

مەزڵووم عەبدی، فەرماندەی گشتیی هێزەکانی سووریای دیموکرات- هەسەدە رایگەیاند؛ بانگەوازیان لە خەڵکى شارى سوەیدا پێگەیشتووە بۆ ئەوەى رێڕەوێکى ئارام بۆ خەڵکى سڤیل دابین بکەن و دەڵێت: "دوای 14 ساڵ لە جەنگ، کاتی ئەوە هاتووە خوێنڕشتن رابگیرێت".

زیادکردنی بڕگەیەک بۆ کۆبوونەوەی پەرلەمانی عێراق، لەبارەى حەشدی شەعبی، سوننەکان و کوردی نیگەرانکرد و کۆبوونەوەکەیان بەجێهێشت، بەڵام پەرلەمانتارانی ئامادەبوو کە زۆرینە شیعە بوون، خوێندنەوەی دووەمیان بۆ پڕۆژەکە کرد، وەک هەنگاوی بەر لە پەسندکردنی.

سەرۆکوەزیرانى عێراق پێشوازى کارکردنی کۆمپانیا ئەمریکییەکان لە عێراق کرد، بەتایبەتی لە کەرتی نەوتدا کە پێویستی بە ئاستی پێشکەوتووی تەکنەلۆژیا و پەرەپێدان هەیە، ئەوەش لەپاڵ هەوڵی حکومەت بۆ دەستپێکردنەوەی هەناردەکردن لە رێگەی بۆریی عێراق-تورکیاوە.

باسکردنی پرسی نەوت و مووچەی هەرێمی کوردستان لە خشتە 20 بڕگەییەکەی کۆبوونەوەی ئەمڕۆی ئەنجوومەنی وەزیرانی عێراقدا نییە، بەڵام ئەگەر هەیە وەک پرسێکی "لەناکاو" لە کۆبوونەوەکەدا تاوتوێ بکرێت، ئەگەر لیژنە وەزارییەکەی عێراق لەوبارەیەوە راسپاردەی هەبێت.

دەزگای کوالێتی کۆنترۆڵی عێراق ساڵی 2026 پێوەری نوێ بۆ هاوردەکردنی ئۆتۆمبێل دەخاتەکار، رێگە نادات ئۆتۆمبێلی مۆدێل 2024 و ساڵانی پێشتر هاوردە بکرێن

دادگەی باڵای فیدراڵی تاوتوێی سکاڵایەک دەکات کە لەدژی گرێبەستی پەرەپێدانی سێ کێڵگەی گاز لە هەرێمی کوردستان تۆمار کراوە. سکاڵاکارەکە دەڵێت: "ئەو هەنگاوە پشتی بە بڕیارێکی دادگەی باڵای فیدراڵی بەستووە بۆ هەڵوەشاندنەوەی یاسای نەوت و گازی پەرلەمانی کوردستان."

عێراق مەرجی وەرگرتنی ڤیزە و رادەستکردنی پاسپۆرت بۆ زیارەتکارانی پاکستانی دادەنێت کە بۆ بەشداریکردن لە چلەی ئیمام حوسێن سەردانی عێراق دەکەن. بە گوتەی ئەندامێکی لیژنەی ئاسایش و بەرگریی پەرلەمان، یەکەم جارە ئەو رێکارە بەرامبەریان دەگیرێتەبەر.

گەرەنتیی دەستکارینەکردنی گرێبەستی کۆمپانیاکانی نەوت لە بەغدا وەرگیراوە و پێشنیاز کراوە لیژنەیەک بۆ هەناردەکردنەوەی نەوت پێکبهێندرێت. لایەنەکان چاوەڕێی کۆبوونەوەی چوارچێوەی هاوئاهەنگین، بۆئەوەی نزیکبوونەوەی هەردوولا بۆ رێککەوتن لەبارەی نەوت و مووچە یەکلایی بکرێتەوە

دادگەی باڵای فیدراڵیی عێراق سکاڵاکانی تایبەت بە مووچەی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان بۆ بڕیاردان دواخست بۆ کۆتایی ئەم مانگە.

ساڵح محەممەد عێراقی، کە بە وەزیری موقتەدا سەدر، سەرۆکى رەوتى نیشتمانى شیعە ناسراوە، رایگەیاند، سەدر لەگەڵ ئەندامانی رەوتەکەی لە کۆبوونەوەدایە و پرسیاری ئەوەیان لێدەکات کە دەنگ بە کێ بدرێت باشە؟

ژنە بەرپرسێک کە بەڕێوەبەری لقی یەکێک لە بانکەکانی عێراق بووە، دوای هەڵاتنی دەستگیرکرا کە سزای 37 ساڵ بەندکردن درابوو، بەتۆمەتی بردنی زیاتر لە 211 ملیار دینار کە دەبێت بیگەڕێنێتەوە. هاوکات 10 دۆسیەی دیکەی گەندەڵیی لەسەر کراوەتەوە.

دەستەی گشتیی گومرگى عێراق دەڵێت، لەگەڵ تیمی نیشتمانیی ئەسیکۆدا و شاندێکی هەرێمی کوردستان تاوتوێی میکانیزمەکانی جێبەجێکردنی بڕیاری پێناسى نوێى گومرگ و هەنگاوەکانی یەکخستنی دامەزراوەیی و رێکارە گومرگییەکانیانى نێوانیان کردووە و قۆناخی داهاتووش بەستنەوەی راستەوخۆ و ئاڵوگۆڕی "دەستبەجێی" زانیاریی گومرگی لەنێوان هەردوولا بەخۆیەوە دەبینێت.

دادگەى باڵاى فیدراڵیى عێراق ئەو دوو سکاڵایەى بۆ هەفتەی داهاتوو دواخست کە لەبارەى هەڵوەشاندنەوەى پەرلەمانى کوردستان پێشکێشى کرابوون. بەگوێرەى یەکێک لە سکاڵاکاران، گوێ لە گوتەى پارێزەرى هەردوولا گیراوە و دادگە سکاڵاکانى یەکخستووە.

موقتەدا سەدر، سەرۆکی رەوتی نیشتمانیی شیعە، 31 ئەندام لە رەوتەکەی و گرووپی چەکداری سەرایا سەلام دەردەکات، بەهۆی ئەوەی لە لیستەکانی دیکە بۆ هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق خۆیان بەربژێر کردووە. لە بڕیارەکەدا دەڵێت، "خۆشەویستیی دنیا لایەنگریی ئێمەی بیربردوونەتەوە و بەهیوام تۆبە بکەن و پەشیمان ببنەوە."

عێراق 20 تیمی ئاگرکوژێنەوە رەوانەی سووریا دەکات بۆ بەشداریکردن لە کوژاندنەوەی ئەو ئاگرەی هەفتەیەکە لە دارستانەکانی پارێزگای لازقیەى ئەو وڵاتە کەوتووەتەوە

هێزە ئەمنییەکانی بەغدا ژنێکیان ئازاد کرد، کە بۆ ناچارکردنی بە واژۆکردنی چەند بەڵگەنامەیەکی تایبەت بە میراتیی هاوژینە کۆچکردووەکەی، لەلایەن چەند کەسێکەوە رفێندرابوو

پەرلەمانی عێراق داوا لە پەرلەمانتاران دەکات جارێکی دیکە دەنگ بە رێککەوتننامەی خور عەبدوڵڵا بدەنەوە و رایگەیاند، پێویستە دوو لەسەر سێی پەرلەمانتاران پەسندی بکەن

وەزارەتی کۆچ و کۆچبەران و دەزگای دژە تیرۆری عێراق رێککەوتنێکیان بۆ "رێگری لە گەڕانەوەی تووندڕەوی" واژۆ کرد، کە تایبەتە بە گەڕانەوەی خێزانەکانی کەسوکاری داعش بۆ ناوچەکانیان

ئەندامێکی لیژنەی دابەشکردنی پۆستەکانی کەرکووک رایگەیاند، بڕیارە هەفتەی داهاتوو لیژنەکەیان بۆ تاوتوێکردنی پرسی دابەشکردنی پۆستەکان کۆببێتەوە. هاوکات تورکمانەکان داوا دەکەن یەکێک لە پۆستە سەرەکییەکانی ناحیەی پردێیان پێبدرێت.

وەزیری دەرەوەی عێراق و کاربەڕێکەری باڵیۆزخانەی ئەمریکا لە عێراق، دۆسیەى نەوت لە نێوان بەغدا و هەولێر و دۆخى کۆمپانیا ئەمریکییەکانى ئەو کەرتەیان تاوتوێ کرد. فوئاد حوسێن جەختی لە گرنگیی گەیشتن بە چارەسەری واقیعی کردەوە کە بەڕێوەبردنێکی دادپەروەرانەی سامانی نیشتمانی مسۆگەر بکات.

زیاتر لە 8 هەزار بەربژێر بۆ هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق داواکارییان پێشکێشی کۆمیسیۆن کردووە، کە کەمترینیان لەسەر ئاستی عێراق و هەرێمی کوردستان لە دهۆک-ن. ژمارەی بەربژێرانی پیاو دوو هێندەی ژمارەی بەربژێرانی ژنە.

بانکی رافیدەین رایگەیاند، لە نیوەی یەکەمی ئەم ساڵدا کۆی گشتیی ئەو پارەیەی وەک باج و داهات و رسوومات بەشێوەی ئەلیکترۆنی وەرگیراوە، گەیشتووەتە زیاتر لە 4 تریلیۆن دینار و رێژەی وەرگرتنی پارە بەو شێوازە 113% زیادیکردووە.

فوئاد حوسێن، وەزیری دەرەوە و جێگری سەرۆکوەزیرانی عێراق، جەختی لە گرنگیی دیالۆگ و لێکتێگەیشتن کردەوە بۆ گەیشتن بە چارەسەری هەمیشەیی بۆ کێشە هەڵپەسێردراوەکانی نێوان هەرێمی کوردستان و حکومەتی فیدراڵی.

سەرۆککۆماری عێراق رایگەیاند، پێشنیازێکیان بۆ پەرلەمان ناردووە سەبارەت بە پێکهێنانی ئەنجوومەنی باڵای ئاو و گوتی: "عێراق بە بارودۆخێکی سەختی ئاودا تێدەپەڕێت بەهۆی گۆڕانی کەشوهەوای جیهانەوە."

موقتەدا سەدر کارکردنی پێشووی لە بواری سیاسییدا بە "خواردنەوەی ژەهر" ناو دەبات و دەڵێت، ئەوانەی گوێیان بە بڕیار و راسپاردەی مەرجەعییەت نەداوە، ناتوانن پەردە لەسەر گەندەڵی لابدەن و "میلیشیاکان تەمبێ بکەن".

لە دادگەی باڵای فیدراڵیی عێراق سکاڵایەک لە دژی بڕیاری حکومەتى هەرێمی کوردستان لە بارەی پڕۆژەی رووناکی تۆمار کراوە، کە تایبەتە بە دابینکردنی کارەبای 24 کاژێری بۆ هاوبەشانی کارەبا.

بەپەلە

سەرۆکوەزیرانی عێراق رایگەیاند، حکومەت بەپێی پلانێک کار دەکات بۆ سنووردارکردنی چەک بە دەستی دەوڵەت و گوتى: "دەوڵەت بە دامەزراوە فەرمییەکانییەوە بەرپرسە لە بڕیاری ئاشتی و جەنگ".

سێ سەرۆکایەتییەکەى عێراق چەند بڕیارێکیان لەبارەى رێککەوتنى بەندەرى خۆر عەبدوڵڵا لەگەڵ کوێت دەرکرد؛ سەرۆککۆمار و سەرۆکوەزیران سکاڵاکانیان لە دادگەى فیدراڵى لەسەر ئەو رێککەوتنە دەکشێننەوە

وەزارەتی نەوتی عێراق، رەشنووسی کاری کۆمپانیا راوێژکارییەکە بۆ دیاریکردنی تێچووی دەرهێنان و گواستنەوەی نەوت، ئاراستەی کۆمپانیاکانی نەوت لە هەرێمی کوردستان دەکات، ئەوانیش دوو تێبینیان لەسەر رەشنووسەکە هەیە.

ئەنجوومەنی وەزیرانی عێراق تاوتوێی کڕینی گاز لە تورکمەنستان بە بەهای زیاتر لە یەک ملیار دۆلار دەکات کە بە سیستمی Gas Swap دەبێت، بەشێوەیەک گاز دەداتە ئێران و ئەو وڵاتەش گازى خۆى هەناردەی عێراق دەکات. گوتەبێژی وەزارەتی کارەبای عێراق دەڵێت: " هاوردەی گازی ئێران 25 ملیۆن مەتر سێجار کەمیکردووە و بووەتە هۆی کەمبوونەوەی بەرهەمهێنانی کارەبا بە نزیکەی چوار هەزار مێگاوات."

قەرزی کۆمپانیا نەوتییەکان و بڕی نەوتی رادەستکراو، کرۆکی ناکۆکیی نێوان هەولێر و بەغدا بووە کە بە هۆیەوە نەگەیشتوونەتە رێککەوتن. حکومەتی فیدراڵی، ناردنی پارەی مانگێکی مووچە دەبەستێتەوە بە رادەستکردنی نەوت و دواخستنی قەرزە کەڵەکەبووەکان بۆ قۆناخێکی دیکە. دەرچەی یاسایی بۆ ناردنی مووچە دوای رێککەوتن یەکێکی دیکەیە لە کێشەکان کە تاوەکو ئێستا وەزارەتی دارایی فیدراڵ رژدە لەسەر ئەوەی، کە تەرخانی دارایی مووچەى هەرێمى کوردستان تەواو بووە.

پرسی رێککەوتنى نێوان هەولێر و بەغدا لەبارى نەوت و مووچە لە ئەجێنداى کۆبوونەوەى ئەمڕۆى ئەنجوومەنى وەزیران نییە، بەڵام بە گوتەى سەرچاوەیەکى ئاگادار لە بەغدا ئەگەر بەر لە کۆبوونەوەکە بگەنە رێککەوتن، ئەگەر هەیە بکرێتە بڕگەیەکی کۆبوونەوەکە.

سەرۆکوەزیرانى عێراق بڕیاری دا بە دروستکردنى کارتى پارەدانى نێوخۆیی و بەجێکردنى مووچەى کارمەندانى کەرتى تایبەت و کاراکردنی ئەپلیکەیشنی یەکگرتووی پارە کۆکردنەوەی ئەلیکترۆنی.

دادگەی باڵای فیدراڵی لە یەکەم کۆبوونەوەیدا بە سەرۆکایەتى سەرۆکى نوێى دادگەکە شەش بڕیارى دەکرد و رایگەیاند، دەست لە ململانێ سیاسییەکانی تایبەت بە هەڵبژاردن وەرنادەن.

حکومەتى عێراق بە داتا داوای بڕی پێویستیی نێوخۆیی هەرێمی کوردستانی بۆ بەرهەمە نەوتییەکان کردووە و شاندی دانوستاندنکاریش ئەو زانیارییەی لەگەڵ خۆی بردووەتە بەغدا.

سەرۆکوەزیرانی عێراق رایگەیاند، ئەم ساڵ هاوردەکردنی بەنزین رادەگرێت و عێراق پێویستی بە هاوردەکردنی بەرهەمە نەوتییەکان نەماوە

لیژنەی دەستپاکیی پەرلەمانی عێراق داوا لە وەزارەتی نەوت دەکات، بەڕێوەبەری گشتیی کۆمپانیای کەشتییە نەوتییەکان لە لیژنەکەیان میوانداری بکرێت، ئەوەش لەبارەی چەند تێبینییەک لەسەر کاری کۆمپانیاکە و گرێبەستەکانیان. بە گوتەی ئەندامێکی لیژنەکە، "تێبینیی زۆر" لەسەری هەیە و ئەگەر دەرکەوت کەمتەرخەم بووە، دەدرێتە دادگە

دادگەى باڵاى فیدراڵیى عێراق وادەى یەکەم دانیشتنى لەبارەى دوو سکاڵای تایبەت بە هەڵوەشاندنەوەى ئەم خولەى پەرلەمانى کوردستان دوادەخات، داواکاریى پەرلەمان و سەرقاڵیى دادگەکە بە رێوڕەسمى دەستبەکاربوونى سەرۆکە نوێیەکەى هۆکارى دواخستنى دەبێت

لە چارەکى یەکەمى ئەم ساڵدا هەڵاوسان لە عێراق 21% کەمی کردووە و بردنە دەرەوەى پارەش 0.6% کەم بووەتەوە، لە کاتێکدا بەهاى یەدەگى زێڕ لە 17.8 تریلیۆن دینارەوە زیاد بووە بۆ 21.2 تریلیۆن دینار

لە رۆژانی مەراسیمی عاشوورادا، لە کەربەلا 24 هەزار مەتر چوارگۆشە بە ئاوپرژێن فێنککراوەتەوە، 39 هەزار مەتر فەرش راخراوە و زیاتر لە 14 ملیۆن پەرداخ ئاو پێشکێشی زیارەتکاران کراوە.

حکومەتی هەرێمی کوردستان لەبارەی رەشنووسی رێککەوتنی نێوانیان وەڵامی بەغدا دەداتەوە بۆ دەستپێکردنەوەی هەناردەی نەوت، کە بەشێوەیەکە بەغدا بەرهەمە نەوتییەکان دابین دەکات و لیژنەیەک بۆ خەمڵاندنی ئاستی بەرهەمهێنانی نەوت و پێویستی ناوخۆ لە بەرهەمە نەوتییەکان دەنێرێت. کۆمپانیاکانی بەرهەمهێنانی نەوت سێ داواکارییان پێشکێش کردووە کە لە بارەی تێچووی بەرهەمهێنان و گواستنەوەی نەوت، قەرزی پێشوو و چۆنیەتی مامەڵەکردن لەگەڵ گرێبەستەکانیاندایە.

نووسینگەی مادەی 140 لە پارێزگای نەینەوا 40 هەزار مامەڵەی قەرەبووی ئاوارەکانی وەرگرتووە کە تایبەتن بە ناوچە کوردستانییەکانی سنووری ئەو پارێزگایە.

کۆمیسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەکانى عێراق رایگەیاند، لە مانگی تەممووزدا وردبینی لە دۆسیەی بەربژێرانی پەرلەمانی عێراق دەکەن و دەینێرن بۆ لایەنە پەیوەندیدارەکان بە مەبەستی لێکۆڵینەوە لە دۆسیەکانیان، لە مانگی ئابدا ناوەکانیان پەسند دەکرێت

سەرۆکی رەوتی نیشتمانیی شیعە، جارێکی دیکە رەتیدەکاتەوە بەشداریی هەڵبژاردن بکات و سەرخستنى "حەق" بە مەرجى هەڵوەشاندنەوەی گرووپە چەکدارەکان و رادەستکردنی چەک بە دەوڵەتەوە دەبەستێتەوە و بە رەنگی سوور لەدەستنوسێکیدا نووسیویەتی، "بایکۆتکار، موقتەدا سەدر".

لە چوار مانگی سەرەتای ئەمساڵدا، خەرجیی وەبەرهێنان لە کەرتی کشتوکاڵدا لە عێراق تەنیا 2.3%ـی کۆی خەرجییەکانی وەبەرهێنانی لەسەر ئاستی وەزارەتەکان پێکهێناوە؛ زۆرترین خەرجیش بۆ کەرتی خزمەتگوزاری بووە.

ئەنجوومەنی پارێزگای بەغدا بە زۆرینەی دەنگ پارێزگاری لە پۆستەکەی لادا و کەسێکی دیکەی لە شوێنەکەی دانا، بەڵام پارێزگاری لەکار لادراو دەڵێت، "بڕیارەکە نایاسایی بووە و لە ئەرک و بەرپرسیارێتییەکانم بەردەوام دەبم".

لە 6 مانگدا دەستەى گومرگى عێراق زیاتر لە سێ ملیار دینارى گەڕاندووەتەوە کە لە "فێڵکردن" لە زانیارییەکانى گومرگدا ئاشکرا بوون، دەستەى دەروازە سنورییەکانیش دەرکردنى فەرمانى دەستگیرکردنى بۆ خاوەنى کۆمپانیایەکى هاوردەکردنى ئۆتۆمبێل راگەیاند، کە گوایە "پرۆسەیەکى گواستنەوەى دارایی نایاسایی گەورە"ى کردووە.

لیژنەیەک لە 8 نوێنەری نەتەوەکانی کەرکووک لە ئەنجوومەنی پارێزگا پێکدەهێندرێت بۆ "پێداچوونەوە بە هاوسەنگی" نێو فەرمانگە و یەکە کارگێڕییەکانی ئەو پارێزگایە.

لە چوار مانگی یەکەمی ئەمساڵدا، خەرجییەکانی عێراق گەیشتووەتە 37.6 تریلیۆن دینار، کە بەراورد بە هەمان ماوەی پار 4.4% زیادیکردووە، لەکاتێکدا داهات لە چوار مانگی یەکەمی ئەمساڵدا 28 تریلیۆن دینار بووە و بەراورد بە پار 34% کەمیکردووە.

سێ سەرکردەى هاوپەیمانیی چوارچێوەی هاوئاهەنگی رایانگەیاند، ئەو هاوپەیمانێتییە پرسی ناکۆکی و رێککەوتنی نێوان هەرێمی کوردستان و حکومەتی فیدراڵی لەبارەی نەوت و مووچە تاوتوێ دەکات، بەڵام کاتی کۆبوونەوەکە دیار نییە.

چەکدارانی دەستەی حەشدی شەعبی لەبەردەم کۆمپانیاکانی پارەدان قەرەباڵخییان دروستکرد، دوای ئەوەی ئەمڕۆ سێشەممە 1ی تەممووز دەست بە دابەشکردنی مووچەی مانگی حوزەیرانیان کرا

رێککەوتن لەسەر کاخەز، رادەستکردنی سەرجەم نەوتی هەرێمی کوردستان و بەستنەوەی ناردنی مووچە بە هەناردەکردنەوەی نەوتەوە، بەربەستی سەرەکیی بەردەم رێککەوتنی کۆتایی نێوان بەغدا و هەولێرن، کە تاوەکو ئێستا لەسەرى نەگەیشتوونەتە رێککەوتن

وەزارەتی کۆچ و کۆچبەرانی عێراق رایگەیاند، بانگەشەکردن بۆ هەڵبژاردن لەناو کەمپی ئاوارەکانی هەرێمی کوردستان قەدەخەیە و هەر بەربژێرێک پێشێلکاریی ئەو بڕیارە بکات، سزا دەدرێت

نۆ کەسایەتی، چالاکڤان و پەرلەمانتار سکاڵا لە دژی هەمواری یاسای باری کەسی تۆمار دەکەن بۆ ئەوەی هەڵبوەشێنرێتەوە، داوا دەکەن رێگرییەکانی هەموارەکە بۆ گۆڕینی مەزهەب لەلایەن هاوسەرانەوە لاببرێت.

دەست بە دابەشکردنی 167 چەکی قەرەبووی ئاوارەکانی کەرکووک دەکرێت کە زۆرینەیان ئاوارەی کوردن، ئەوە یەکەمجارە لەم ساڵدا چەکی قەرەبووی ئەو ئاوارانە دابەش بکرێت.

نەتەوەکانی کەرکووک بە نۆ لیست رکابەری لەسەر 11 کورسى پەرلەمانى عێراق دەکەن، هیچ کام لەو نەتەوانە بۆ هەڵبژاردن یەک لیست نین.

گوتەبێژی ئەنجوومەنی پارێزگای زیقار رایگەیاند، کردنەوەی فڕۆکەخانەى نێودەوڵەتی ناسرییە بۆ دوای هەڵبژاردنی پەرلەمان یان سەرەتای ساڵی نوێ دواخراوە و دەڵێت، "ساڵانە دەتوانێت پێشوازی لە 750 هەزار گەشتیار بکات."

هەولێر و بەغدا کۆمپانیایەکى بەریتانییان هەڵبژاردووە بۆ ئەوەى خەمڵاندن بۆ تێچووى دەرهێنان و گواستنەوەى نەوت بکات، بەڵام هێشتا لەسەر ماوەى کارکردنەکەى رێکنەکەتوون کە 90 رۆژە، ناردنى مووچە بەستراوەتەوە بە دەستپێکردنەوەی هەناردەى نەوت کە ئەوەش جێگەى ناکۆکییە، بڕیارە دواى گەڕانەوەى شاندێکى هەرێمى کوردستان لە بەغدا، لەگەڵ نوێنەرى کۆمپانیاکانى نەوت بۆ ئەو پرسە کۆببنەوە.

دادگەیەکی عێراقی سزای لە سێدارەدانی بەسەر دوو بەرپرسی پێشووی حیزبی بەعسدا سەپاند، بە تۆمەتی تێوەگلانیان لە کوشتنی محەممەد باقر سەدر، مەرجەعی ئایینیی شیعە و دامەزرێنەری حیزبی دەعوە.

هەردوو شاندی هەرێمی کوردستان و حکومەتی فیدراڵیی عێراق لە بەغدا گەیشتوونەتە ڕێککەوتنی بەرایی لەبارەی هەناردەکردنەوەی نەوت و پشکی بەکارهێنانی ناوخۆیی، بەڵام پرسی شایستە داراییەکانی کۆمپانیاکانی نەوت ماوە. بە گوتەی بەرپرسی یەکێک لەو کۆمپانیایانە، بڕیارە لەم هەفتەیەدا کۆبوونەوەی دووقۆڵی لەگەڵ وەزارەتی سامانە سرووشتییەکان یان سێ قۆڵی بە بەشداریی نوێنەری حکومەتی فیدراڵ لەسەر ئەو پرسە بکرێت

عێراق و سووریا رێککەوتن بۆ رێگەدان بە چوونی ئەو هاووڵاتییە عێراقییانە بۆ سووریا کە چوار دۆخی یاسایی و کۆمەڵایەتیی جیاوازیان هەیە، لەوانە ئەو کەسانەی هاوسەرگیرییان لەگەڵ هاووڵاتیی سووریایی کردووە یان دایکیان خەڵکی ئەو وڵاتەن.

هاوپەیمانیی سەرەوەرى، هەڵوەشاندنەوەی بڕیاری قەدەخەکردنی رەوتی سەلەفییە مەدخەلییەکانی لە عێراق راگەیاند کە بەر لە دوو مانگ دەرکرابوو.

وەزارەتی ناوخۆی عێراق 8 ئەفسەر و پۆلیسی لە نەجەف بە بەندکردن و دەرکردن لە خزمەت سزا دا، بەهۆی "کەمتەرخەمییان" لە هەڵاتنی سێ حوکمدراوی نەوجەوان لە یەکێک لە گرتووخانەکانی ئەو شارە.

رێککەوتن لەسەر هەناردەکردنەوەی نەوت لە دانوستانی نێوان هەولێر و بەغدا "چووەتە پێشەوە"، جیاوازییەکان لەسەر بڕی ئەو نەوتەیە کە رادەست دەکرێت. بەغدا داوای 400 هەزار بەرمیل دەکات و هەرێمی کوردستان پێشنیازی 280 هەزاری کردووە. ناردنی مووچە بەستراوەتەوە بە رێککەوتن لەسەر پرسی نەوت.

نوێنەرى عەلی سیستانى مەرجەعى باڵاى شیعە هۆشداری لە دۆخى ناوچەکە دا و راگەیاند، ئەو دۆخەی کە ناوچەکە پێیدا تێدەپەڕێت "زۆر مەترسیدارە" و گەلی عێراقیش لەو ململانێیەی کە هەیە، زوو بێت یان درەنگ، بەدەر نابێت و ئەگەر بە جیدی کار بۆ بنیاتنانی وڵاتەکەیان نەکەن، داهاتوویان لە ئێستایان باشتر نابێت.

بڕیارە دوو شاندی حکومەتی فیدراڵی کە بە جیا سەردانی هەرێمی کوردستان بکەن و لەبارەی پرسی مووچە داونوستاندن دەکەن و راپۆرتی هاوبەش لەبارەی کرۆکی کێشەکانی بەردەم ناردنی شایستەی دارایی مووچە و هەناردەکردنەوەی نەوت ئامادە دەکەن.

بەڕێوەبەرایەتیى هەواڵگریى سەربازیى سەر بە وەزارەتى بەرگریى عێراق رایگەیاند: لە تیکتۆک و تۆڕە کۆمەڵایەتیەکانى دیکەوە کەسانێک لە دەرەوەى وڵات، ڤیدیۆى "چەواشەکار و ناڕاست" لە بارەى سوپا بڵاودەکەنەوە بۆ رووخاندنى ورەیان، داوا لە هاووڵاتییان دەکات سەیرى ئەو ڤیدیۆیانە نەکەن.

دەستەى دەروازە سنوورییەکانى عێراق رایگەیاند: لەکۆى 75 هەزار حاجیى ئێرانى، 55 هەزاریان لە عێراقەوە گەڕاونەتەوە وڵاتەکەیان.

تەندروستیى کەرکووک ئەو دەنگۆیانە رەتدەکاتەوە کە گوایە 7 پزیشکى ددان لەوشارە تووشى نەخۆشى ئەیدز بوون.

وەزیرى نەوتى عێراق رایگەیاند، یەدەگی ستراتیژیی گازوایل گەیشتووەتە یەک ملیۆن مەتر سێجا و بەرهەمهێنانى بەرهەمە نەوتییەکان 380 هەزار بەرمیل زیادی کردووە. دەشڵێت ئەم ساڵ دەگەنە ئاستی خۆبژێوی لە بەرهەمهێنانی بەنزیندا، بەمەش پێویستیان بە بەنزینی هاوردەکراو نامێنێت.

خەرجى چارەکى یەکەمى ئەم ساڵی عێراق 28 تریلیۆن دینارى تێپەڕاندووە، کە 80%ى بۆ مووچە بووە، بەراورد بەهەمان ماوەى پار خەرجى 12% زیادی کردووە.

حکومەتى فیدراڵیى عێراق بڕیاریدا دوو تریلیۆن دینار بۆ پڕۆژەکانى وەبەهێنانى تایبەت بە وەزارەتەکان خەرج بکرێت.

گوتەبێژى فەرماندەى گشتیى هێزە چەکدارەکانى عێراق رایگەیاند، بە "درۆنى بۆمبڕێژکراو" هێرش کراوەتە سەر دوو بنکەى سەربازى لە بەغدا و زیقار، هەروەها شکست بە چوار هێرشی دیکە هێندراوە بۆسەر چەند بنکەیەکى جیاواز، بە فەرمانى سوودانی-یش لیژنەى لێکۆڵینەوە بۆ زانینى سەرچاوەى ھێرشەکان پێکهێندراوە

بەیانی ئەمڕۆ سێشەممە، 24ی حوزەیرانی 2025، گەشتە ئاسمانییەکان لە فڕۆکەخانەی بەسرە دەستیانپێکردەوە، دوای ئەوەی شەوی رابردوو بەهۆی هێرشە مووشەکییەکەی ئێران بۆ سەر بنکەی عەدید لە قەتەر، گەشتەکان لەو فڕۆکەخانەیە راگیران.

دواى 11 ساڵ نووسینگەى جێبەجێکردنى مادەى 140 لە نەینەوا دەکرێتەوە. ئەندامێکى ئەنجوومەنى پارێزگای نەینەواش دەڵێت، زیاتر لە 30 هەزار کەس ماون قەرەبوو بکرێنەوە

هێڵى شەمەندەفەرى کەرکووک - بەغدا لەدواى 22 ساڵ دەخرێتەوەکار، کە گەشتیار و کاڵا دەگوێزێتەوە. بە گوتەى بەرپرسێکى گواستنەوە، چاوەڕوان دەکرێت ئەم ساڵ یان سەرەتاى ساڵى داهاتوو ئەو هێڵە کارا بکرێتەوە

کۆمپانیاى نەوتى بەسرە رەتیدەکاتەوە کۆمپانیاى KBRى ئەمریکى، کە گرێبەستى لەگەڵیدا هەیە، سیستمى چاودێریى لە کێڵگەیەکى سەر سنوورى ئێران دانابێت

حاجییانى ئێران لە رێگەى وشکانییەوە بە عێراقدا دەگەڕێنەوە بۆ وڵاتەکەیان کە ژمارەیان نزیکەى 75 هەزار کەسە، ئەوەش بەهۆى داخستنى ئاسمانى وڵاتەکەیان بەڕووى گەشتى ئاسمانیدا.

هاوپەیمانیى چوارچێوەى هاوئاهەنگى شیعە بۆ تاوتوێکردنى دۆخى ناوچەکە و نێوخۆى عێراق کۆدەبێتەوە، ئەوەش دواى هێرشەکانى ئەمریکا بۆ سەر وێستگە ئەتۆمییەکانى ئێران.

چوار سەرۆکایەتییەکەی عێراق داوا لە حکومەتی هەرێمی کوردستان دەکەن بڕیارەکانی داگەی فیدراڵی جێبەجێ بکات بۆ ئەوەی بەغدا بتوانێ مووچەی مووچەخۆرانی هەرێمی کوردستان دابین بکات.

فوئاد حوسێن، وەزیری دەرەوەی عێراق و هاکان فیدان، وەزیری دەرەوەی تورکیا پرسی هەناردەکردنەوەی نەوتیان لەڕێگەی بەندەرى جەیهانەوە تاوتوێ کرد.

گەشتەکانى فڕۆکەخانەى بەسرە بۆ ماوەیەک راگیران و دواتر دەستیان پێکردەوە. بەگوێرەى وەزارەتى گواستنەوەى عێراق، راگرتنەکە "رێکارى خۆپارێزى" بووە

د. گۆڤەند شێروانى، پسپۆڕى بوارى نەوت بە رووداوى گوت: "9 رۆژ راگرتنى هەناردەى نەوت زۆرە و پەیوەندى بە ترسى کۆمپانیاکانەوە هەبووە لەو جەنگە. عێراق کەشتیى گواستنەوەى نەوتى زۆرى نییە و کۆمپانیا بیانییەکان نەوتەکەی دەگوازنەوە".

ئەمڕۆ نوێکردنەوەى تۆمارى دەنگدەران بۆ هەڵبژاردنى پەرلەمانى عێراق کۆتایی دێت کە گەیشتووەتە زیاتر لە دوو ملیۆن کەس. بە گوێرەی کۆمیسیۆنى باڵاى سەربەخۆى هەڵبژاردنەکانى عێراق، یەکەمجارە لە 20 ساڵى رابردوودا هێندە کەس کارتى بایۆمەترى دەنگدانیان نوێکردبێتەوە.

ئەنجوومەنى پارێزگاى نەینەوا پارێزگار بانگهێشت دەکات بۆ کۆبوونەوەیەکى ئەنجوومەن لەبارەى دۆخى ئەمنى پارێزگاکە و رێوشوێنەکانیان بەهۆى ئەو جەنگەى لە نێوان ئێران و ئیسرائیل دەستیپێکردووە.

وەزیری بەرگریی عێراق دەڵێت، "بڕیارە لە مانگەکانی داهاتوودا یەکەم کاروانی ئەو سیستمە وەربگرین، بەپێی خشتەیەکی کاتیی ورد کە رەچاوی کارى لە پێشینە و پێداویستییەکانی هێزە چەکدارەکانمان دەکات، هەروەها بەم دواییانە یەکەم کاروانی فڕۆکەی فرەئەرکی فەرەنسی لە جۆری کاراکاڵمان وەرگرتووە و کاروانەکانی دیکەش لە ماوەی داهاتوودا بەدوای یەکدا دەگەن."

بە فەرمانى پارێزگارى نەینەوا هەموو جۆرەکانى ماتۆڕى سێ تایە لەو پارێزگایە قەدەخە کرا، کە لە عێراق بە توکتوک و ستووتە ناسراون. بە گوتەى ئەندامێکى ئەنجوومەنى پارێزگاکە، دروستکردنى قەرەباڵخى و هەوڵى دوو کۆمپانیا بۆ هاوردەکردنى، هۆکارى ئەو بڕیارە بووە

دەستلەکارکێشانەوەی 9 دادوەری دادگەی باڵای فیدراڵیی عێراق، کارەکانی ئەو دادگەیەی پەکخستووە کە بەرزترین دەسەڵاتی دادوەرییە لە وڵاتدا. هۆکاری کێشەکە بۆ دوو بابەتی سەرەکی دەگەڕێتەوە؛ یەکەمیان ناکۆکییە لەسەر رێککەوتنێکی عێراق و کوێت لەبارەی رێکخستنی کەناڵی ئاویی خۆر عەبدوڵڵا و دووەمیشیان، هەڵوەشاندنەوەی چەند بڕیارێکی دادگەکە لەلایەن دادگەی پێداچوونەوەیە

سەرچاوەیەک لە بەغدا بە رووداوى گوت: "سەرجەم دادوەرەکان بۆ ئەنجامدانى ئەو کۆبوونەوەیە ئاگادار کراونەتەوە و ئامادەییان نیشانداوە بۆ بەشداریکردن لە کۆبوونەوەکە، بەو سێ دادوەرەشەوە کە هێشتا لە مۆڵەتدان و ئامادەن مۆڵەتەکانیان هەڵبوەشێننەوە".

ئەمیندارى کەتائیبی سەیدولشوهەداى عێراق دەڵێت، ئەمریکا سیستمى چاودێریی ئاسمانىی عێراقى بۆ تێپەڕینى فڕۆکەکانى ئیسرائیل کوژاندووەتەوە و داوا دەکات نوێنەریان لە ئۆپەراسیۆنە هاوبەشەکان دەربکرێت.

گوتەبێژى ئەنجوومەنى باڵاى ئیسلامیی عێراق دەڵێت، پێویستە پرسى مووچەى فەرمانبەرانى هەرێمى کوردستان بەدەر لە گوشار و ناکۆکییە سیاسییەکان تاوتوێ بکرێت و بۆ ناردنى مووچەش ئاماژە بە دوو هەنگاو دەکات کە بریتین لە بەجێکردنى مووچە و ناوەندێتیی هەناردەى نەوت.

پیسبوونى ئاوى بەسرە، کەمبوونەوەى بڕەکەی و زیادبوونى رێژەى سوێرییەکەى، چالاکڤان و هاووڵاتییانی ئەو پارێزگایەى بۆ خۆپێشاندانێک جوڵاندووە بۆ چارەسەرکردنی ئەو کێشەیە. بە گوتەى نووسینگەى مافى مرۆڤى بەسرە، 80 ساڵە دۆخى وەها رووی نەداوە.

لە یەکەم رۆژى دەستپێکردنى ئەو جەنگە عێراق رایگەیاند، کە سکاڵایەکى فەرمى ئاڕاستەى ئەنجوومەنى ئاسایشى نێودەوڵەتى کردووە و تیایدا سەرکۆنەى بەزاندنى ئاسمانى عێراقى کرد لەلایەن ئیسرائیلەوە، بەمەبەستى بەکارهێنانى بۆ "دەستدرێژیى سەربازی" لە ناوچەکە.

زیاتر لە 38 خێزانى عێراقى لە کەمپێکى رۆژئاواى کوردستانن کە لەلایەن بەغداوە وەکو داعش داواکراون و "ناوێرن بگەڕێنەوە."

ئەنجوومەنى پەرەپێدانى کەرتى تایبەت لە ئەمیندارێتیى ئەنجوومەنى وەزیرانى عێراق داوا لە محەممەد شیاع سوودانى دەکات چاو بە جێبەجێکردنى پێناسى نوێى گومرگدا بخشێندرێتەوە و دەڵێت، "هەڵوێستێکى فەرمى لەلایەن بەرپرسانى هەرێمى کوردستان بۆ جێبەجێکردنى بڕیارەکە نییە، ئەوەش دەبێتە هۆى جیاوازى لە جێبەجێکردنى ئەو بڕیارە لە دەروازە سنوورییەکان."

وەزارەتی گواستنەوەی عێراق بڕیاری دا ماوەی کارکردن لە فڕۆکەخانەی نێودەوڵەتیی بەسرە درێژبکاتەوە و رایگەیاند، لە سبەی دووشەممەوە فڕۆکەخانەکە لە کاژێر 04:00ـی بەیانی تاوەکو 10:00ـی شەو کراوە دەبێت.

پەرلەمانى عێراق کۆبوونەوەیەکى نائاسایی دەکات. بە گوێرەى راگەیاندنى پەرلەمان، بۆ "تاوتوێکردنى هێرشى ئیسرائیل بۆسەر ئێران و بەزاندنى سەروەریى عێراقە".

سەرۆکوەزیرانى عێراق و سەرۆککۆمارى تورکیا قسەیان لەبارەى دۆخى ناوچەکە و رێگرى لە پەلکێشکردنى عێراق کردووە بۆ نێو ململانێکان. محەممەد شیاع سوودانى رایگەیاند: عێراق پێشێلکردنی سەروەری و بەزاندنی ئاسمانەکەی رەتدەکاتەوە.

مالیکی دەڵێت: ئەوەى ئەمڕۆ رووبەڕووى زایۆنى دەبێتەوە رۆڵەکانى عەلی و شوێنەکەتووانین

سەرۆکوەزیران و فەرماندەی گشتیی هێزە چەکدارەکانی عێراق، ئامادەیی عێراقی بۆ هەموو جۆرە هاوکارییەکی پێویست بە گەلی ئێران بۆ رووبەڕووبوونەوەی ئیسرائیل راگەیاند.

گوتەبێژى وەزارەتى کارەباى عێراق رایگەیاند، بەهۆى هێرشى ئیسرائیل بۆ سەر کۆمارى ئیسلامىی ئێران هاوردەکرنى گاز لەو وڵاتەوە نەوەستاوە و ئاساییە.

لە راگەیێنراوەکەدا هاتووە، "ئەو تاوانەی رژێمی داگیرکار ئەنجامیدا کە بووە هۆی شەهیدبوونی کۆمەڵێک زانا و سەرکردەی سەربازی و سڤیلی ئێرانی، لەنێویاندا ژن و منداڵ هەیە، هەروەها هێرشکردنە سەر ژمارەیەک دامەزراوە و ناوەندی زانستیی وڵاتەکە، جارێکی دیکە مەترسی و سرووشتی دووژمنکارانەى ئەو رژێمەی سەلماندەوە."

وەزارەتى گواستنەوەى عێراق رایگەیاند: راگرتنى گەشتەکان و داخستنى ئاسمانى عێراق تاوەکو کاتێکى نادیار بەردەوام دەبێت و ئەو هەنگاوە بۆ بۆ پاراستنی سەلامەتیی گەشتیاران و فڕۆکەوانیی مەدەنییە لە ئاسمانی عێراقدا.

موقتەدا سەدر، سەرۆکى رەوتى نیشتمانیى شیعە رایگەیاند: وەک ئەوەى پێشبینیمان کرد جەنگەکە دەستیپێکرد و "تەنیا خودا دەزانێت ئەنجامەکەى چى دەبێت". بە گرنگى زانى عێراق بەدوور بێت لەو جەنگە.

حکومەتی ئوردن ئاسمانى وڵاتەکەى بەڕووی گەشتى ئاسمانی داخست. بە گوێرەی دەستەى فڕۆکەوانیى مەدەنیى ئەو وڵاتە، ئەو بڕیارە وەک پابەندبوونە بە رێککەوتنە نێودەوڵەتییەکان تایبەت بە فڕۆکەوانیى مەدەنى.

قسەی حکومەتی عێراق لەبارەی کەمکردنەوەی کارمەندانی باڵیۆزخانەی ئەمریکا لە بەغدا

پەرلەمانى عێراق رەتیدەکاتەوە 100 ملیۆن دینارى کۆتایی خزمەت بۆ پەرلەمانتارانى خەرج کرابێت و دەڵێت: "زیاتر لە چوار مانگە وەزارەتی دارایی هیچ بڕە پارەیەکی لە بودجەی بەکارخستنى بۆ پەرلەمان خەرج نەکردووە."

یەکەم توشبووی تاى خوێنبەربوون لە پارێزگاى سەلاحەدین تۆمارکرا کە پیاوێکى 41 ساڵە. ڤێتێرنەری پارێزگاکە پێشنیاز دەکات شوێنەکەى دەرمان پرژێن بکرێت.

دوایین بازگەى نێوان هەرێمى کوردستان و ناوچەکانى ژێر دەسەڵاتى حکومەتى فیدراڵى بە سیستمێکى تۆڕى چاودێریى بەسترایەوە بە دەستەى دەروازە سنوورییەکانى عێراقەوە. سەرۆکى ئەو دەستەیە دەڵێت: "رێگە بە تێپەڕبوونى هیچ کاڵایەک نادەین لە دەروازە سنوورییەکانى پارێزگا هاوسنوورەکانى حکومەتى فیدراڵییەوە هاوردە بکرێ تاوەکو وردبینی و پشکنینى بۆ نەکرێت".

لە 75 رۆژدا 1.8 ملیۆن کەس لە عێراق و هەرێمى کوردستان کارتى بایۆمەتریى دەنگدانیان دەرهێناوە و بەغدا و هەولێر یەکەمن، بەوەش ژمارەی ئەو کەسانەى تاوەکو ئەمڕۆ دەتوانن بەشدار بن لە هەڵبژاردنى پەرلەمانى عێراق گەیشتووەتە زیاتر لە 21 ملیۆن دەنگدەر

"سەردانەکە بۆ چارەسەرى ئەو کێشانەیە لە کەرکووک بەهۆى پێکهێنانى حکومەتى خۆجێیی دروست بوون، بەڵام سرووشتى ئەو دەشتپێشخەرییە دیار نییە کە سەرۆکوەزیران لەو کۆبوونەوانەدا دەیخاتەڕوو".

بەڕێوەبەری گشتیی کۆمپانیای گشتیی بازرگانیی دانەوێڵەى عێراق رایگەیاند: سێ ملیۆن و 600 هەزار تۆن گەنم وەرگیراوە و پێشبینی دەکەن سەرجەم ئەو گەنمەوەى ئەم ساڵ وەردەگیرێت بگاتە نزیکەى پێنج ملیۆن تۆن.

ئەندامێکى ئەنجوومەنى پارێزگاى نەینەوا رایگەیاند، کردنەوەى فڕۆکەخانەى نێودەوڵەتیى موسڵ دواخراوە بەهۆى ئامادەنەبوونى سەرۆکوەزیران بۆ رێوڕەسمى کردنەوەکەى.

لە چارەکى یەکەمى ئەم ساڵ، هەناردەى بەرهەمە نەوتییەکانى عێراق زیاتر لە 2.7 ملیۆن تۆن بووە و هەناردەى 58%ى نەفتا زیادی کردووە، لە کاتێکدا هاوردەى بەرهەمى نەوتى نیو ملیۆن تۆن بووە.

سەرۆککۆمارى عێراق رایگەیاند: "عێراق رووبەڕووی ئاڵنگارییەکى گەورەی کەمبوونەوەی ئاوی هەردوو رووباری دیجلە و فورات بووەتەوە، ئەوەش بووەتە هۆی زیادبوونی کۆچى نێوخۆیی و دەرەکی".

ئەندامێکى لیژنەى باڵاى جێبەجێکردنى مادەى 140 هۆشداری دەدات لەو پەیجانەى بانگەشەى ئەوە دەکەن کە گوایە مامەڵەى قەرەبووکردنەوەى ئاوارەکان دەکرێ و دەڵێت: "بەهۆى پەسندنەکردنى خشتەى بودجەى ئەم ساڵەوە پارە بۆ قەرەبوو تەرخان نەکراوە".

ئەندامێکى ئەنجوومەنى پارێزگاى نەینەوا دەڵێت، "دواى جەژنى قوربان، گفتوگۆ بۆ یەکلاییکردنەوەى سێ پۆستى ئەو پارێزگایە دەستپێدەکات کە تاوەکو ئێستا دەستبەکاربوونی بەرپرسەکانیان یەکلایی نەبووەتەوە."

حکومەتى عێراق لە مانگى داهاتووەوە مامەڵە داراییەکان لە فەرمانگە فەرمییەکان دەکاتە ئەلیکترۆنى و مامەڵەکردن بە کاش قەدەخە دەکرێت

لایەنە تورکمانەکان لە کەرکووک بە دوو لیستى جیاواز بەشداریى هەڵبژاردنى پەرلەمانى عێراق دەکەن، دوای ئەوەى گفتوگۆکانیان بۆ یەک لیستی شکستى هێنا. بەرپرسێکى باڵاى پارتێکى تورکمانى دەڵێت، "فرەلیستى باشترە بۆ بەدەستهێنانى دەنگ و دواى هەڵبژاردن پێکەوە کار دەکەن."

بۆ ساڵى سێیەم لەدواى یەک، نێردەى عێراق بۆ حەج پلەى یەکەمى لەلایەن وەزارەتى حەج و عومرەى سعودیەوە پێدرا، وەک باشترین نێردە کە خزمەتگوزارى پێشکێش بە حاجییەکانى کردووە.

رەوتى نیشتمانیى شیعە کە موقتەدا سەدر سەرۆکایەتی دەکات، داوا دەکات لە بەغدا و سەرجەم پارێزگاکان نوێژى هەینیى یەکگرتوویی بکرێت بە بۆنەى جەژنى غەدیر و یادى ئەنجامدانى نوێژى هەینى لە مزگەوتى کوفە لەلایەن محەممەد سادق سەدر.

ژمارەى ئەو هاووڵاتییانەى پارێزگاى ئەنبار کە بەهۆى خواردنى خێرا ژەهراوى بوون گەیشتە 230 کەس. تەندروستیى شارەکە دەڵێت: "ئەو گۆشتەى پێى ژەهراوى بوون، هاوردەکراو بووە".

شاندێکى دادپزیشکى عێراق بە بەشداریى نوێنەرى هەرێمى کوردستان لە شارى هانۆڤەرى ئەڵمانیا هەڵمەتێک دەستپێدەکەن بۆ وەرگرتنى نموونەى خوێن لەو کوردە ئێزدییانەى لەو شارەن. بەگوتەى بەرپرسی نووسینگەی رزگارکردنی رفێندراوانی دەستی داعش، بۆ ناسینەوەى زیاتر لە 400 رووفاتى گۆڕە بەکۆمەڵەکانە کە تاوەکو ئێستا نەناسراونەتەوە.

لویس ساکۆ نیگەرانیی خۆی سەبارەت بە "گۆڕینی سیمای عەنکاوە" دەردەبڕێ کە ئەو بە "گۆڕینی دیمۆگرافی" ناوی دەبات و بەشێک لە بەرپرسیارێتییەکەى دەخاتە ئەستۆى خەڵکی قەزاکەوە.

عێراق پار 71%ـی بودجەکەى خەرج کردووە، 57%ـی بۆ مووچە بووە کە زیاتر لە 85 تریلیۆن دینار بووە. هەروەها 47%ى پارەى وەبەرهێنانى خەرجکردووە. 91%ى تێکڕاى داهاتى پار سەرچاوەکەى نەوت بووە؛ داهاتى نانەوتى 14 تریلیۆن دینارى کەمتر بووە لەوەى لە خشتەى بودجەدا پێشبینی بەدەستهێنانى کراوە. حکومەت 10.7 تریلیۆن دینارى بۆ هەرێمى کوردستان ناردووە.

سەرۆکى هاوپەیمانیى دەوڵەتى یاسا داوا لە کۆمیسیۆنى باڵاى سەربەخۆى هەڵبژاردنەکان و دەستەى لێپرسینەوە و دادوەرى دەکات، رێگرى بکەن لە بەشداریکردنى بانگەشەکارانى حیزبى بەعس لە هەڵبژاردن و دەڵێت، "دەستوور ئەوانەی قەدەخە کردووە."

وەزارەتی کۆچ و کۆچبەرانی عێراق وردبینی لە دۆسیەی ئەو کەسانە دەکات کە خۆیان بۆ کورسیی کۆتای کوردانی فەیلی لە پەرلەمانی عێراق بەربژێر کردووە

کۆمیسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەکانی عێراق هۆشداری دەداتە ئەو بەربژێر و لایەنانەی هەوڵی کڕینی دەنگ دەدەن و رایدەگەیێنێت، هەر بەربژێرێک ئەو کارەی بەسەردا ساخ بێتەوە، لە پرۆسەکە دووردەخرێتەوە.

وەزارەتی کۆچ و کۆچبەرانی عێراق رایگەیاند، کاروانێکی نوێی خێزانە عێراقییەکان، سەرووی 80 کەسن، لە کامپی هۆڵ گەڕێندراونەتەوە عێراق.

دادگەی پێداچوونەوەی عێراق بڕیارێکی پێشووتری دادگەی باڵای فیدراڵیی لەبارەی شێوازی خانەنشینکردنی بەڕێوەبەرە گشتییەکان پووچەڵکردەوە و رایگەیاند، دەبێت هاوشێوەی پلە باڵاکان مامەڵەیان لەگەڵدا بکرێت، نەک وەک فەرمانبەری ئاسایی.

11 رێکخراوى خێرخوازى و 51 هاونیشتمانی لە سەربڕخانەى هاوچەرخى هەولێر ناویان تۆمارکردووە بۆ ئەوەى ئاژەڵەکانیان بۆ قوربانى سەرببڕن. بەڕێوەبەرى سەربڕخانەى هاوچەرخى هەولێر دەڵێت: بەراورد بە پار کەمی کردووە.

لە رۆژانى جەژنى قورباندا نوێکردنەوەى تۆمارى دەنگدەران بۆ هەڵبژاردنى پەرلەمانى عێراق بەردەوام دەبێت. ماوەى ئەو تۆمارکردنە 10رۆژى دیکەى ماوە و بڕیاردان لەسەر درێژکردنەوەى پێویستى بە بڕیارى ئەنجوومەنى کۆمیسیارانە.

نوورى مالیکى، سەرۆکى هاوپەیمانیى دەوڵەتى یاسا رایگەیاند: "گرنگە سەرجەم کێشە هەڵپەسێردراوەکانى نێوان هەولێر و بەغدا بە رێگەى دیالۆگ چارەسەر بکرێت لە پێناو پارێزگاریکردن لە سەقامگیریى دۆخى سیاسی."

لە دوو رۆژدا زیاتر لە 58 هەزار کەس داواکارییان پێشکێشی کۆمیسیۆنى باڵاى سەربەخۆى هەڵبژاردنەکان کردووە بۆ ئەوەى بکرێنە کارمەندى سەر سندووقى دەنگدان. لەسەر ئاستى هەرێمى کوردستان زۆرترین کەس لە پارێزگاى سلێمانى داواکارییان پێشکێش کردووە.

دەستەى گشتیی ئامارى سعودیە راگەیاند: ژمارەى حاجییانى ئەم ساڵ گەیشتووەتە زیاتر لە یەک ملیۆن و 600 هەزار، کە زیاتر لە 166 هەزاریان لە ناوخۆى ئەو وڵاتەن و 47٪یان رەگەزى مێن.

وەزارەتى کارەباى عێراق گرێبەست لەگەڵ کۆمپانیایەکى تورکیا واژۆ دەکات بۆ زیادکردنى بڕى کارەباى هاوردەکراو لەو وڵاتەوە بۆ دوو هێندەی ئەو بڕەى پێشتر هاوردەى دەکرد.

دەستەى دەستپاکیى عێراق دەڵێت، حەمدییە جاف، بەڕێوەبەرى پێشووترى بانکى بازرگانیی عێراق ( تى بی ئاى) لە ئیماراتەوە رادەستکراوەتەوە کە تۆمەتبارە بە گەندەڵى.

سەرۆکایەتیى پەرلەمانى عێراق لەبارەى بڕیارى وەزارەتى دارایی فیدراڵ بۆ نەناردنى مووچەى فەرمانبەرانى هەرێمى کوردستان دەڵێت:" نیگەرانی تووند دەردەبڕین بەرامبەر بڕیاری وەزارەتی دارایی بە بڕینی مووچەی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان و ئەم رێکارە زیان بە هاووڵاتییانی هەرێمى کوردستان دەگەیێنێت".

ئەنجوومەنى پارێزگاى نەینەوا دەرگاى خۆبەربژێرکردن بۆ قایمقامێک و پێنج بەڕێوەبەرى ناحیە دەکاتەوە؛ دووانیان دەکەونە سنوورى مادەى 140.

محەممەد حەلبووسی، سەرۆکى پارتى تەقدووم رایگەیاند: "ناکۆکى نێوان هەولێر و بەغدا بەردەوام دەبێ، ئەگەر چارەسەرێکى ریشەیی بۆ نەدۆزرێتەوە" و چەند پێشنیازێک بۆ چارەسەرى ئەو دۆخەش دەخاتەڕوو.

لە مەیدانى ئاژەڵانى بەغدا، ئاژەڵ زۆر و کڕیار کەمە. چەند رۆژێکى کەم ماوە بۆ جەژنى قوربان، بەڵام بازاڕى ئاژەڵی قوربانى کزە. بەرزبوونەوەى نرخەکەى و تای خوێنبەربوون دوو لەو هۆکارە سەرەکییانەن کە کڕیارانى لە کڕین دوورخستووەتەوە

سندووقى عێراق بۆ بووژاندنەوە، یاداشتێکى لێکتێگەیشتن لەگەڵ کۆمپانیایەکى بەریتانی واژۆ دەکات بۆ دانانى یەکەم کارگەی بەرهەمهێنانی شیرى منداڵ لە عێراق کە 85%ـی پێویستى ناوخۆ پڕدەکاتەوە.

کێشەى وەرنەگرتنى گەنمى 100 هەزار دۆنم زەویى ناوچەکانى 140 چارەسەر کرا، بۆ کێشەى گەنمى شنگالیش نووسراو رادەستى محەممەد شیاع سوودانى دەکرێت.

هاوپەیمانى چوارچێوەى هاوئاهەنگى لەبارەى پێشهاتەکانى نێوان هەرێمى کوردستان و حکومەتى فیدراڵى، داوایکرد بۆ مامەڵەکردن لەگەڵ هەموو پرسە نیشتمانییەکان پشت بە دەستوور و یاسا ببەسترێت و رایگەیاند: پەرۆشى هەوڵى جیدین بۆ لابردنى سەرجەم بەربەستەکان.

سەرۆکوەزیرانى عێراق چەند فەرمانێکى تایبەت بە دەستەى گشتیى باج و چاکسازى دەکرد و رایگەیاند، مامەڵە لەگەڵ چاکسازییەکانى لیژنەى باڵاى چاکسازیى باج لاوازە.

دەستەى دەروازە سنورییەکانى عێراق لە رێگەى کامێراوە چاودێریی ئەو کاڵایانە دەکات لە هەرێمى کوردستانەوە بۆ ناوچەکانى نێوەڕاست و باشوور دەبرێن. دەستەى گومرگى عێراقیش بە فەرمى هەولێر لەوە ئاگادار دەکاتەوە کە لەمەودوا کار بە نرخى نوێى گومرگ دەکەن کە لە سیستمى ئەسیکۆدا جێگیرکراوە.

هەناردەى رۆژانەى نەوتى عێراق بۆ ئەمریکا لە هەفتەى رابردوودا گەیشتووەتە 235 هەزار بەرمیل، کە نزیکەى سێ هێندەی بڕى هەناردەى هەفتەى پێشتر بووە

لە ئەمڕۆوە دەست بە وەرگرتنى گەنمى ئەو زەوییانەى کەرکووک دەکرێت کە لە دەرەوەى پلانى کشتوکاڵین و زۆرینەى خاوەنەکانیان کوردن. رووبەرى ئەو زەوییانە زیاتر لە 250 هەزار دۆنمە

وەزارەتى نەوتى عێراق بیرى دۆزینەوەى نەوت لە شوێنێک لێدەدات کە سنوورى مادەى 140ى دەستوورە و کەوتووەتە سنووری قەزاى خانەقین. ئەو هەنگاوە بۆ یەکلاکردنەوەى بوونى نەوت و ئاستى یەدەگەکەیەتى.

کۆمیسیۆنى باڵاى سەربەخۆى هەڵبژاردنەکانى عێراق تۆمارى دەنگدەران لە 21 کەمپى هەرێمى کوردستان نوێدەکاتەوە و تاوەکو یەکى حوزەیران 33 هەزاریان کارتى بایۆمەترییان نوێکردووەتەوە کە دەتوانن لەرێگەیەوە دەنگ بە بازنەى پارێزگاکانیان بدەن و 21٪یان ئاوارەى دەرەوەى کامپەکانن.

تەیف سامى، وەزیرى دارایی عێراق راگەیێندراوێکى دیکەى لەبارەى مووچە بڵاوکردەوە و رایگەیاند، پابەندە بە جێبەجێکردنى بڕیارى دادگەى فیدراڵى و یاسای بودجەى گشتى.

کۆمیسۆنى باڵاى سەربەخۆى ھەڵبژاردنەکانى عێراق چوار هاوپەیمانێتى نوێى بۆ هەڵبژاردنى پەرلەمانى عێراق پەسند کرد بەوەش سێ هاوپەیمانێتى نوێ ماون کە خۆیان تۆمار کردووە و پەسندکردنیان ماوە.

وەزارەتى دارایی عێراق دەڵێت، حکومەتی هەرێمی کوردستان پابەند نەبووە بە رادەستکردنی داهاتی نەوتی و نانەوتی، هەروەها نەوتی کێڵگەکانی رادەست و هەناردە نەکردووەتەوە، هەر بۆیە چیدی ناتوانن پارە بۆ مووچەی مانگەکانی دیکەی ئەم ساڵ بنێرن.

داواکاریی فەرمانسالارییەکە بەشێک بوو لە سکاڵایەک کە لەلایەن ئەمیر مەعموورى پێشکێش بە دادگەی فیدراڵی کراوە دژی مەرسوومەکەی سەرۆککۆماری عێراق.

محەممەد شیاع سوودانى، فەرماندەى گشتىی هێزە چەکدارەکانی عێراق بڕیاری دا گواستنەوەى هەمیشەیی و کاتى و پلەبەرزکردنەوەى سەرجەم ئەفسەر و کارمەندانى هێزە ئەمنییەکان رابگیرێت، ئەوەش بەهۆى نزیکبوونەوەى هەڵبژاردن و گەرەنتى دەنگدانیان.

منداڵێکى پێنج مانگە لە پارێزگای میسان لەلایەن ئامۆژنەکەیەوە دەڕفێندرێ و دەیخاتە نێو تانکى ئاوى سەربانى ماڵەکەیەوە و بەهۆیەوە گیان لەدەستدەدات.

پێنج کەس لە پارێزگاى میسانی عێراق ژنە پەرستیارێک دەکوژن، ئەوەش بەهۆى ئەوەى ئامادە نەبووە حەبیان پێ بفرۆشێت.

تەیف سامى، وەزارەتى دارایی عێراق، هەرێمى کوردستانى ئاگادار کردەوە لەوەى چیدیکە ناتوانێت لە ناردنى پارەی مووچە بەردەوام بێت، بە پاساوى ئەوەى بڕى پشکى دیاریکراوى خۆى لە یاسای بودجە تێپەڕاندووە و ئەوەى بەستووەتەوە بە پابەندبوون بە بڕیارى داگەى فیدراڵی و یاسای بودجەى گشتى و دەڵێت: "19.2 تریلیۆن دینارى داهاتى نەوتى و نانەوتى رادەست نەکراوە".

کۆمیسیۆنى باڵاى سەربەخۆى هەڵبژاردنەکانى عێراق میکانیزمى وەرگرتنى کارمەندانى سەر سندووقەکانى دەنگدانى دیاریکرد کە لە سێی حوزەیرانەوە داواکارییەکان بۆ ئەو کارە دەستپێدەکات.

هاوپەیمانیى چوارچێوەى هاوئاهەنگى بۆ هەڵبژاردنى پەرلەمانى عێراق لە کەرکووک بە دوو شێواز بەشدار دەبێت، کە ئەوانیش لیستى جیاواز و بەربژێرى سەربەخۆن

کۆمیسیۆنى باڵاى سەربەخۆى هەڵبژاردنەکانى عێراق ناوى بەربژێران بۆ 14 دامەزراوە دەنێرن بۆ لێکۆڵینەوە لە دۆسیەکانیان کە وەزارەتى ناوخۆ و پێشمەرگەى هەرێمى کوردستانیان تێدایە.

دادگەى باڵاى فیدراڵیى عێراق 18ى حوزەیرانى دیاریکردووە بۆ یەکەم دانیشتن لەسەر دوو سکاڵا لە دژى بە پارێزگاکردنى هەڵەبجە کە شەش پەرلەمانتارى عێراق پێشکێشیان کردووە و داواش دەکەن فەرمانسالارییەک دەربکرێت بۆ راگرتنى رێوشوێنەکانى بە پارێزگاکردنەکە.

ئەسیر غرێرى، وەزیرى بازرگانیى عێراق دەڵێت، بەم نزیکانە لیژنەیەک پێکدەهێندرێت بۆ ئەوەى رێوشوێن و رێککەوتنەکان لەگەڵ هەرێمی کوردستان یەکبخرێن؛ ئاماژە بەوەش دەکات: "بازرگانان و کەرتى تایبەتى هەرێمى کوردستان لە هەندێک شوێن ستەمیان لێ دەکرێت و ژینگەیەکى کێبڕکێى راستەقینە نییە؛ پێچەوانەکەشى هەر راستە بۆ کەرتى تایبەت و بازرگانانى پارێزگاکانى دیکە".

یەکێتیى نیشتمانیى کوردستان لە سنوورى پارێزگاى نەینەوا بەهاوپەیمانێتییەک لەگەڵ دوو لایەنى دیکە بەشدارى هەڵبژاردنى پەرلەمانى عێراق دەکات.

دادگەى باڵاى فیدراڵیى عێراق وادەى یەکەم دانیشتنى لەبارەى دوو سکاڵای تایبەت بە هەڵوەشاندنەوەى ئەم خولەى پەرلەمانى کوردستان دیاریکرد، کە پەرلەمانتارانى دوو فراکسیۆن پێشکێشیان کردووە

وەزارەتى کارەباى عێراق پلانێکى جێگرەوە دەداتە تورکمەنستان بۆ هاوردەکردنى گاز، بەبێ ئەوەى پارە بداتە ئێران کە لە رێگەیەوە هاوردە دەکرێت

زیاتر لە دوو هەفتەیە دوو کێشە لەنێوان پارێزگارى بەسرە و حکومەتى فیدراڵى لە بەغدا پەیوەندى نێوانیانى ئاڵۆز کردووە. ناکۆکییەکان پەلى کێشاوە بۆ داواکردنەوەى قەرزى کۆن و نوێى پیترۆ دۆلار، کە بە گوتەى جێگرى سەرۆکى ئەنجوومەنى پارێزگاى بەسرە، دەگاتە 50 تریلیۆن دینار و پارێزگاکەی "بووەتە مانگایەکى شیردەر بۆ هەموو عێراق."

پزیشکێکى خەڵکى هەولێر، لە کۆنفرانسێکى جیهانی دا لە سوێد، خەڵاتێک وەردەگرێت لە پاى توێژینەوەیەکى تایبەت بە دۆزینەوەى چارەسەر بۆ رێگریى لە تووشبوون بە هەردوو جۆرى شێرپەنجەى مەمک و هێلکەدان.

دەزگاى ئاسایشى نیشتمانیى عێراق رایگەیاند، دەستیان بەسەر 51 بارهەڵگردا گرتووە کە گوایە ویستوویانە بارى قاچاخ لە هەرێمى کوردستانەوە بە بازگەکانى گومرگدا تێپەڕێنن بۆ ناوچەکانى نێوەڕاست و باشوورى عێراق.

دوو کرێکارى شارەوانى لەکاتى پاککردنەوەى ئاوەڕۆیەکدا لە بەغدا بەهۆى گازى ژەهراوى دەخنێکن. بە گوتەى بەرگریی شارستانیى عێراق، کرێکارەکان کەرەستەى خۆپارێزییان پێنەبووە.

سەرۆکی پەرلەمانی عێراق هەڵوێستى خۆى لەبارەى پرسى قەدەخەکردنى مەدخەلییەکان راگەیاند و ئاماژەى بەوە دا، بزووتنەوەکە دژایەتیی حکومەتی نەکردووە و بۆ لێکۆڵینەوە لەو پرسەش لیژنەیەکیان لە پەرلەمان پێکهێناوە

وەزارەتى نەوتى عێراق رایگەیاند؛ هیچ رێگری و تێبینییەکیان نییە لە مامەڵەکردن لەگەڵ کۆمپانیا ئەمریکییەکان، بەڵام دەڵێت مامەڵەکردنیان لەگەڵ هەرێمی کوردستان، بەبێ پرسی ئەوان "نادەستوورییە".

دادگەى کارگێڕیى عێراق، سەرۆکى لەسەرکار لادراوى ئەنجوومەنى پارێزگاى سەلاحەدینى گەڕاندەوە بۆ پۆستەکەى. بڕیارە هەفتەی داهاتوو بە فەرمی دەست بەکار ببێتەوە.

وەزارەتى کشتوکاڵى عێراق رەزامەندی دا گەنمى زەوى دەرەوەى پلانى کشتوکاڵى لە کەرکووک بەهەمان نرخى گەنمى ناو پلان وەربگیرێت. بەڕێوەبەرى کشتوکاڵى شارەکە دەڵێت: "رووبەرى ئەو زەوییانە نزیکەى 300 هەزار دۆنم دەبێت و زۆربەی خاوەنەکانیان جووتیارانى کوردن".

لە ماوەى زیاتر لە سێ مانگدا، زیاتر لە 23 هەزار بەندکراو لە عێراق بە یاساى لێبووردنى گشتى ئازاد کراون. بڕیارەکە زیاتر لە 100 هەزار کەسى دیکەشى گرتووەتەوە، کە بە نائامادەبوون سزا دراون یان فەرمانى دەستگیرکردنیان هەبووە، زیاتر لە 16 ملیار دیناری پارەى گەندەڵییش گەڕێندراوەتەوە

هەردوو دەستەى دەستپاکى و دەروازە سنوورییەکانى عێراق رێککەوتنێکى 10 خاڵییان واژۆ کرد. یەکێک لە بڕگەکانى تووندکردنى چاودێرییە لەسەر کاڵاى هاوردەکراو لە دەروازە سنوورییەکانى هەرێمى کوردستانەوە

بە گوێرەى ئامارى کۆمیسیۆنى باڵاى سەربەخۆى هەڵبژاردنەکانى عێراق، تاوەکو کۆتایی دەوامى فەرمیی پێنجشەممە، 22ى ئایارى 2025، کە دوا وادە بوو بۆ تۆمارکردنى پارت و هاوپەیمانێتیەکان، لە کۆى 343 پارتى مۆڵەتپێدراو، 118 یان ویستى بەشداریکردنیان لە هەڵبژاردن پێشانداوە.

دادگەى باڵاى تاوانەکانى عێراق بڕیارى سزاى لەسێدارەدانى بۆ بەرپرسێکى پێشووى حیزبى بەعس دەرکرد، بە تاوانى کوشتنى 198 کەس لە دانیشتووانى شارى بەلەد

وەزارەتى نەوتى عێراق گرێبەستێک بۆ دروستکردن، دانانى پاڵاوگە، کارگەى پترۆکیمیایی، چیمەنتۆ و وێستگەى بەرهەمهێنانى کارەبا لەگەڵ کۆمپانیایەکی چینی واژۆ دەکات.

کۆمیسیۆنی باڵاى سەربەخۆى هەڵبژاردنەکانى عێراق بە فەرمى ئەو هاوپەیمانیێتییەی پەسند کرد، کە محەممەد شیاع سوودانى، سەرۆکوەزیران بۆ هەڵبژاردنى پەرلەمانى عێراق پێکى هێناوە.

وەزارەتى دارایی عێراق لە بارەى تەمەنى خانەنشینکردن رونکردنەوە دەدات و دەڵێت، ئەو فەرمانبەرەی خانەنشین دەکرێت، دەبێت 60 ساڵى تەواو کردبێت.

نووسینى رستەیەک لەسەر تەختەڕەشى پۆلى قوتابخانەیەک لە عێراق، 44 قوتابیى پۆلەکەى بەکوشتن دا. دواى 44 ساڵ لەو رووداوە، نهێنییەکەى لە رێگەى دەستگیرکردنى بەرپرسێکى ئەوکاتی حیزبی بەعسەوە ئاشکرا دەبێت

کەسێک وەک بەڕێوەبەرى گشتى لە دەستەى دەستپاکى خۆى ناساندووە بۆ ئەوەى پارە لە هاووڵاتییەک وەربگرێت بە ناوى دابینکردنى زەوى، دواى ئاشکرابوون و دەستگیرکردنى بە شەش ساڵ بەندکردن سزا دراوە.

هاوپەیمانى چوارچێوەى هاوئاهەنگى پێشوازى لە رێککەوتنى نێوان پارتى کرێکارانى کوردستان (پەکەکە) و تورکیا دەکات و رایگەیاند، ئەو رێککەوتنە کۆتایی بە پاساوەکانى بوونى تورکیا لە نێوخاکى عێراق دەهێنێت.

پارێزگارى بەسرە فەرمانێکى سەرۆکوەزیران جێبەجێناکات بۆ راگرتنى رێوشوێنەکانیان بۆ هەڵگرتنى زێدەڕۆیی لە دژى زیاتر لە نۆ هەزار پارچە زەوى و دەڵێت: "فەرمانى سەرۆکوەزیران بۆ پارێزگاکان پابەندکەر نییە".

ئەندامێکى ئەنجوومەنى پارێزگاى نەینەوا رایگەیاند: 80%ى زەوى چێنراو بە گەنم لە و پارێزگایە لە دەرەوەى پلانى کشتوکاڵین و 40%ى ئەو زەوییانەش لە سنوورى مادەى 140 دان.

دەستەى حەشدی شەعبی لە پەیامێکدا بۆ کۆمپانیاى مێتا، داوا دەکات بڕیارى قەدەخە لەسەر ئەو پۆست و ناوەڕۆکانە هەڵبگرن کە پەیوەنیدارن بە ئەبو مەهدى موهەندیس، جێگرى پێشووى سەرۆکى دەستەى حەشدی شەعبی و دەڵێت، "ئەو مامەڵەیە دەستوەردانێکى قبووڵ نەکراوە لە کاروبارى نێوخۆى عێراق."

سندووقی نێودەوڵەتیی دراو (IMF) هۆشداری دەدات لەوەی عێراق ساڵێکی پڕ لە ئاڵنگاریی ئابووری بەڕێدەکات، هاوکات لەگەڵ بەرزبوونەوەی بەردەوامی خەرجییەکان بۆ مووچە و کڕینی وزە، کە 55%ی کارەباکەشی بەفیڕۆدەچێت. سندووقەکە پێشبینی دەکات گەشەی ئابووریی نانەوتیی عێراق بۆ ساڵی 2025 "زۆر کەم ببێتەوە."

بڕى بەرهەمی گەنمى پێشبینیکراوی ئەم ساڵى عێراق 6 ملیۆن تۆنە و نزیکەى 5 تریلیۆن دینارى دیکە دەخاتە ئەستۆى وەزارەتى دارایی و ئەگەری کورتهێنانی ئاردیش هەیە. 30%ى زەوییەکانى چێندراو بە گەنم لە دەرەوەى پلانى کشتوکاڵییە و تەنیا 40%ى تێکڕاى زەویى بە گەنم چێندراو بە ئاوپرژێن کراون، هەرچەندە بەهۆى کەمبارانییەوە 62%ى زەویى بەکارهێندراوى پار بۆ چاندنى گەنم تەرخان کرا

تەقینەوەیەک کە "پێدەچێت ئۆتۆمبێلى بۆمبرێژکراو" بووبێت، لە شارى مەیادینى سووریا روویدا و بەهۆیەوە لانیکەم سێ کەس کوژران و ژمارەیەکى دیکە بریندار بوون.

یەکشەممە، 18ى ئایارى 2025، عەقید عەزیز هاشم، بەڕێوەبەرى راگەیاندنى پۆلیسی بەسرە بە تۆڕى میدیایی رووداوى راگەیاند: پیاوێک لە پارێزگاى بەسرە دەستگیر کراوە، هەڕەشەى ئەوەى لە ژنەکەى کردووە پێنج منداڵەکەى دەسووتێنێت و ئەوەى بە ڤیدیۆی تۆمار کردووە.

بەر لە پێنج رۆژ لە کۆتاییهاتنی نوێکردنەوەی وادەى تۆمارى دەنگدەران، زیاتر لە یەک ملیۆن و 292 هەزار دەنگدەر، تۆمارى دەنگدەرانیان بۆ بەشداریکردن لە هەڵبژاردنى پەرلەمانى عێراق نوێ کردووەتەوە. کارتەکە لە لایەن کۆمپانیایەکى ئیسپانییەوە دروست دەکرێت.

126 خێزانى دیکەى شنگالی لە کەمپێکى هەرێمى کوردستانەوە گەڕانەوە بۆ سنووری شنگال. بە گوێرەى وەزارەتى کۆچ و کۆچبەرانى عێراق، 21 هەزار خێزانى ئاوارە ماون بگەڕێنەوە.

پەروەردەى یەکێک لە پارێزگاکانى عێراق داوا دەکات بۆ رادەستکردنى کارتى بەشدارى لە تاقیکردنەوەى وەزاریی شەشى ئامادەیی داواى کارتى بایۆمەترى دەنگدان لەو قوتابیانە بکرێت کە دەتوانن دەنگ بدەن. بەرپرسێکى کۆمیسیۆنى هەڵبژاردنەکان ئاماژە بەوەدەکات کە ئەوە داواکارى ئەوان بووە، بەڵام دەڵێت بۆ "هاندانە و ئارەزوومەندانەیە".

تیروپشک بۆ بەربژێرە هاودەنگەکان، پڕکردنەوەی کورسى بەتاڵى بەربژێرى سەرکەوتوو لە لیستەکەى و هەژمارکردنى بەربژێرى ژنى دەرچوو بە دەنگى خۆى لەسەر رێژەى کۆتا، دیارترین ئەو رێکارانەن کە کۆمیسیۆن بۆ دابەشکردنى کورسی و گۆڕینى بەربژێرانى هەڵبژاردنى پەرلەمانى عێراق پەسندى کردوون.

وەزارەتى پەروەردەى عێراق بڕیاری دا لە هەر پارێزگایەکی عێراق کوردى لێبێت، بەشى خوێندنى کوردى لە کۆلێژى پەروەردەی کراوە( بنیات)، بکرێتەوە.

جێبەجێکردنى پڕۆژەى فراوانکردنى سنوورى شارى مووسڵ رادەگیرێت، ئەندامێکى ئەنجوومەنى پارێزگای نەینەواش هۆکارەکەی بۆ ناڕەزایی دانیشتووانی ناوچەکانی سنوورى مادەى 140 دەگەڕێنێتەوە.

وەزارەتى گواستنەوەى عێراق نەخشەى رێگەى گەشەپێدان رادەستى چوار پارێزگا دەکات کە تایبەتن بەو زەوییانەى پڕۆژەکەى پێدا تێپەڕ دەبێت و لیژنە بۆ یەکلاکردنەوەى خاوەندارێتییان پێکدەهێنرێت.

عیماد جەمیل، سەرۆکى تیمى رۆژنامەڤانیى کۆمیسیۆنى باڵاى سەربەخۆى ھەڵبژاردنەکانى عێراق بە تۆڕى میدیایی رووداوى راگەیاند، لەو ماوەیەدا جگە لە لیستى بەربژێرانى پارت و هاوپەیمانێتییەکان، ناوى بەربژێرە سەربەخۆکانیش وەردەگیرێن.

مانگى ئابى داهاتوو قۆناخى دووەمى گواستنەوەى کارەبا لە ئوردنەوە بۆ عێراق دەکەوێتە بوارى جێبەجێکردن کە 150بۆ 200 مێگاواتە.

سکرتێرى گشتیى نەتەوە یەکگرتووەکان نامەیەک لەبارەى هەردوو کەمپى هۆل و رۆژ لە رۆژئاواى کوردستان بۆ محەمەد شیاع سوودانى، سەرۆکوەزیرانى عێراق دەنێرێت و باس لە پرسى گەڕانەوەی عێراقییەکانى ئەو دوو کەمپە و گرنگیى شیاندنەوەیان دەکات.

ئیسماعیل قائانی، فەرماندەى فەیلەقى قودسى سەر بە سوپاى پاسدارانى ئێران لە بەغدا لەگەڵ راوێژکارى ئاسایشى نەتەوەیی عێراق کۆبووەوە، رێککەوتنى ئەمنى نێوانیان و ئاسایشى سنووریان تاوتوێ کرد.

دامەزراندنى زیاتر لە 7000 کەس لە کەرکووک لەسەر یەکلاکردنەوەى وانەبێژان و کەرتى پەروەردە وەستاوە، تاوەکو ئێستا دامەزراندنەکە نایانگرێتەوە، بۆ چارەسەرى ئەو کێشەیە پارێزگارى شارەکە نووسراوى ئاراستەى ئەمیندارێتیى گشتیى ئەنجوومەنى وەزیران کردووە

ئەنجوومەنى وەزارى بۆ ئابووریى عێراق چەند راسپاردەیەک پەسند دەکات کە تایبەتن بە پشتنبەستن بەو پشکنینانەى کوالیتى کۆنتڕۆڵى هەرێمى کوردستان بۆ کاڵا و بەرهەمە ناوخۆییەکان دەیکات، بەگوتەى سەرچاوەیەکى بەرپرس لە حکومەتى هەرێمى کوردستان، پێشتر بەغدا کارى بە پشکنینەکانی هەرێمی کوردستان نەدەکرد.

کۆمیسیۆنى باڵاى سەربەخۆى هەڵبژاردنەکانى عێراق ماوەى تۆمارکردنى پارت و هاوپەیمانییەکانى هەڵبژاردنی بۆ 20ـی ئایار درێژکردەوە. بەگوتەى بەرپرسێکى ئەو کۆمیسیۆنە تێکڕاى هاوپەیمانییەکان گەیشتوونەتە 12 هاوپەیمانى، کە پێنجیان نوێن.

حکومەتى خۆجێیی نەینەوا سەرەتاى مانگى حوزەیرانى دیاریکردووە بۆ کردنەوەى فڕۆکەخانەى نێودەوڵەتیى موسڵ، یەکەم گەشت بۆ فڕۆکەخانەکە لەلایەن سەرۆکوەزیرانەوە دەبێت.

لە نزیکەى 50 رۆژدا زیاتر لە یەک ملیۆن کەس تۆمارى دەنگدانانیان بۆ هەڵبژاردن نوێکردووەتەوە، بەغدا لەسەر ئاستى عێراق و هەولێر لەسەر ئاستى هەرێمى کوردستان یەکەمن لە زۆرترین نوێکردنەوەى ئەو تۆمارەدا.

وەزارەتى دارایی فیدڕاڵ مانگانە زیاتر لە تریلیۆنێک دینار کورتهێنانى هەیە، بۆ چارەسەرى ئەو کێشەیە پەناى بۆ راکێشانى زیاتر لە سێ تریلیۆن دینارى پارەی سپاردەى باج بردووە. ئەندامێکى لیژنەى دارایی پەرلەمانى عێراق دەڵێت، ئەو هەنگاوە بەدەر لە یاسا کراوە، ئەوە لە کاتێکدایە تەمەنى ئەم خولەى پەرلەمان بەرەو کۆتایی دەڕوات، بەبێ ئەوەى خشتەى بودجەى 2025 پەسند کرابێت.

بەڕێوەبەرایەتیى کشتوکاڵى کەرکووک پێشنیازی بۆ وەزارەتى کشتوکاڵى عێراق کردووە، گەنمى دەرەوەى پلانى کشتوکاڵى وەکو گەنمى ناو پلان وەربگیرێت

بەرپرسى نووسینگەى مافى مرۆڤى پارێزگاى بەسرە رایگەیاند، "27 ژن و مێرد لەو پارێزگایە دەستگیر کراون، ئەوەش بە تۆمەتى گۆڕینەوەى هاوژینەکانیان، دۆسیەکەش لەلایەن وەزارەتى ناوخۆ و دادگەکانەوە لێکۆڵینەوەى تێدا دەکرێت."

عێراق لە مانگی نیساندا زیاتر لە 91 ملیۆن بەرمیل نەوتى لە رێگەى بەندەرەکانى بەسرەوە هەناردە کردووە، کە زیاتر لە 211 هەزار بەرمیلیان لە کێڵگەکانى نەوتى کەرکووک بە تەنکەر هەناردەى ئوردن کراوە

وەزارەتى خوێندنى باڵا و توێژینەوەى زانستیى عێراق، 320 کەسی خاوەن بڕوانامەى باڵا و یەکەمى زانکۆکان دادەمەزرێنێت، پێنجیان هاونیشتمانیى هەرێمى کوردستانن.

وەزیرى دارایی عێراق دەڵێت، بەگوێرەى یاسای بودجەى گشتیى سێ ساڵە، زیاتر لە یەک ملیۆن کەس دامەزرێندراون، نزیکەى 400 هەزار کەس لەوانەى گرێبەست بوون، کراون بە فەرمانبەرى هەمیشەیى.

ئەنجوومەنى وەزیرانى عێراق رەزامەندیی دا بۆ بەکارهێنانى قوتابخانەکان لەلایەن کۆمیسیۆنى باڵاى سەربەخۆى هەڵبژاردنەکانەوە بۆ هەڵبژاردنى پەرلەمان، کە بە گوتەى بەرپرسێکى کۆمیسیۆن، زیاتر لە 7000 قوتابخانەن

ئەنجوومەنى وەزیرانى عێراق بڕیاریدا، بۆ سێ مانگى هاوین بێ بەرامبەر گاز بدرێتە موەلیدە ئەهلییەکان بۆئەوەى 20 کاژیر کارەبا بدەنە هاووڵاتییان و وەزارەتى دارایی سەرپشککرد قەرز بکات بۆ جێبەجێکردنى چەند پڕۆژەیەکى کەرتى کارەبا. هەروەها پڕۆژەیاسایەکى پەسەند کرد تایبەتە بە هاندان و پاراستنى وەبەرهێنان لەنێوان عێراق و تورکیا.

وەزیرى دارایی عێراق دەڵێت، سیستمى ئەسیکۆدا مانگانە زیاتر لە 59 ملیار دینار داهاتى گومرگى زیاد کردووە. ئاماژە بەوەش دەکات، سیستمەکە لە 15 ناوەندى گومرگ جێبەجێ دەکرێت

لیژنەیەکى هاوبەشى پارێزگا و کشتوکاڵى کەرکووک بۆ دیاریکردنى وادەى وەرگرتنى گەنمى ئەو پارێزگایە کۆدەبنەوە، پێشبینیدەکرێت لە نێوەڕاستى ئەم مانگەوە دەست بە وەرگرتنى بکرێت.

لە بەندەرێکی عێراق دەست بەسەر 15 ئۆتۆمبێلدا گیران، کە دەستکاریی ژمارەی شاسییەکانیان کرابوو.

بەڕێوەبەرى ناحیەى رەبیعە لە نەینەوا دەستبەکار بوو، بڕیارە هەفتەى داهاتوو بەڕێوەبەرى ناحیەى زومماریش دەستبەکار بێت. پارێزگاری نەینەوا تێببینی لەسەر سیڤیی دوو بەربژێری پۆستە ئیدارییەکانی پارێزگاکە هەیە و داوای لە ئەنجوومەنی پارێزگا کردووە، ئەو دوو بەربژێرە بگۆڕن.

وەزیرى ناوخۆى عێراق لە دادگەى باڵاى فیدراڵیی عێراق سکاڵا لە دژى هەمواری یاسای پاسپۆرت تۆمار دەکات، کە رێگە دەدات بە پێدانى پاسپۆرتى دیپلۆماسی خاوەنى 14 پۆستى باڵا و ئەندامانى خێزانەکانیان.

لە مانگێکدا لە دەروازە سنوورییەکانى عێراق 26 هەوڵى دزەپێکردنى مادەى هۆشبەر پووچەڵ کراونەتەوە و 131 داواکراو دەستگیرکراون و شکست بە شەش هەوڵى بەقاچاخبردنى دراو هێنراوە.

نووسینگەى رۆژنامەڤانیى سەرۆکوەزیرانى عێراق راگەیاند، لە کۆبوونەوەى نێوان محەممەد شیاع سوودانى و رەجەب تەیب ئەردۆغان دا، چۆنێتى جێبەجێکردنى رێککەوتنەکانى 2024ـی نێوانیان و رووداو و پێشهاتەکانى ناوچەکە تاوتوێکراون. سوودانى رایگەیاند: "عێراق هاریکاریى بنیاتنەرانەی هاوبەش بەهەند وەردەگرێت".

داواکارى گشتیی لیبیا بڕیاریدا وەزیرى تەندروستى ئەو وڵاتە و چوار کەسى دیکە دەستبەسەربکات، ئەوەش بە هۆى هاوردەکردنى دەرمانى شێرپەنجە لە عێراقەوە.

موقتەدا سەدر، سەرۆکى رەوتى نیشتمانیى شیعە دەڵێت: "گوێڕایەڵبوونى زۆرینەى وڵاتانى ئەورووپا و وڵاتانى دیکە بۆ بڕیارە ئابوورییەکانى دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکى ویلایەتە یەکگرتووەکانى ئەمریکا، ئەنجامەکەى ئەوە بووە کە جیهان "بووەتە خانەى شەترەنج و گۆڕەپانى جەنگ".

لە مانگێکدا پێنج خۆڵبارینى چڕ لە عێراق تۆمارکران کە زۆرینەیان لە نێوەڕاست و باشوور بوون. کەشناسیى عێراق پێشبینی دەکات ئەم مانگە بەهۆى ناجێگریى کەشوهەوا خۆڵبارینى زیاتر هەبێت.

حکومەتى عێراق پڕۆژەیەک بەناوى "فەرمانتە" جێبەجێ دەکات بۆ وەرگرتنى مامەڵەى هاووڵاتیان لە فەرمانگەکان و بەجێگەیاندنى لە رێگەى ئەلیکترۆنییەوە، بە گوتەى ئەندامێکى لیژنەى خزمەتگوزاریی و ئاوەدانکردنەوەى پەرلەمان، ئەو هەنگاوە بۆ کەمکردنەوەى گەندەڵى و زیادکردنى داهاتە.