سەرۆکی هاوپەیمانیی رافیدەین: لە هەڵوەشاندنەوەی کورسیی کۆتای کریستیانەکان دادگە بە هەڵەدا براوە

 
رووداو دیجیتاڵ 

سەرۆکی هاوپەیمانیی رافیدەین دەڵێت، لە پرسی هەڵوەشاندنەوەی کورسی کۆتاکانی پەرلەمانی کوردستان، پاشکۆیەکی یاساکە لە دادگەی فیدراڵی شاردراوەتەوە و بە هەڵە پێنج کورسی کۆتای کریستیانەکان هەڵوەشێندراوەتەوە، هەر بۆیە سەردانی دادگەی فیدراڵییان کردووە و بەڵگەنامەکانیان پێشکێشکردووە و سکاڵا تۆمار دەکەن.

یونادم یوسف کەنا، سەرۆکی هاوپەیمانیی رافیدەین لە بەرنامەی رووداوی ئەمڕۆ گوتی، ساڵی 1992 کاتێک بەرەی کوردستانی پەیڕەوێکی بۆ هەڵبژاردنی خوولی یەکەمی پەرلەمانی کوردستان ئامادەکرد و دواتریش بووە یاسای ژمارە یەک، پاشکۆیەکی لەگەڵ بوو بۆ تەرخانکردنی پێنج کورسیی کۆتا بۆ کریستیانەکان لە پەرلەمانی کوردستان، بەڵام کاتێک سکاڵا لە دادگەی فیدراڵی کراوە ئەو پاشکۆیەی یاساکە پێشکێشی دادگە نەکراوە، هەربۆیە دادگە بەهەڵەدا چووە و ستەمی لە کریستیانەکان کردووە، کاتێک پێنج کورسییەکەی هەڵوەشاندوونەتەوە.
 
سەرۆکی هاوپەیمانیی رافیدەین ئاماژەی بەوەدا، لەگەڵ سەرۆکی دادگەکە کۆبوونەتەوە، سەرۆکی دادگە دانی بەوەدا ناوە، کە ئەو پاشکۆیە پێشکێشی دادگەکە نەکراوە و نەیانبینیوە، هەربۆیە سکاڵا تۆمار دەکەن بۆ چارەسەری ئەو دۆخە و گەڕاندنەوەی 5 کورسی کۆتای کریستیانەکان بۆ پەرلەمانی کوردستان.
 
 
دەقی هەڤپەیڤینی رووداو لەگەڵ یونادم یوسف کەنا، سەرۆکی هاوپەیمانیی رافیدەین:
 
رووداو: بەڕێز یونادم بۆچوونێکت هەبوو بە جۆرێک لە جۆرەکان هەندێک بڕیار لە دادگە شاردراونەتەوە لە رابردوودا، بەتایبەتی پەیوەست بە بڕیاری هەڵوەشاندنەوەی کورسی کریستیانەکان و دیدارێکیشت لەگەڵ سەرۆکی دادگەی فیدراڵی هەبوو، چی روویدا؟
 
یونادم یوسف کەنا: لە بنەمادا من بەشێک بووم لە دەسەڵاتی 'ئەمری واقع' لە هەرێمی کوردستان، وەکو ئۆپۆزیسیۆنی عێراقی هەشت حیزب بووین، ئێمە و حیزبی شیوعی عێراقی لەلایەک و شەش حیزبی کوردی لەلایەکی دیکە بە هەموومان سەرکردایەتییەکی سیاسیمان لە ناوچەکە دروستکردبوو بەناوی بەرەی کوردستانی عێراق. 
 
ساڵی 1991 کاتێک ناوچەکە کەوتە ژێر کۆنترۆڵی ئێمە و بووینە دەسەڵاتی 'ئەمری واقع'، کاتێکیش رژێم دامودەزگا ئیدارییەکانی لە ناوچەکە کشاندەوە، ناڵێم پشێوی دروستبوو، بەڵام شەرعییەت نەبوو دەسەڵاتی 'ئەمری واقع' بەرەی کوردستانی بوو، مافمان نەبوو کە یاسا دەربکەین، بەڵام پەیڕەوێکی هەڵبژاردنمان دانا تاوەکو سنوورێک بۆ ئەو دۆخە دابنێین و خۆمان رێکبخەین، ئەو پەیڕەوی هەڵبژاردنە کە ناونرا یاسای ژمارە یەک دواتر بووە یاسای ژمارە یەک، چونکە پێشووتر تەنیا پەیڕەوێکی هەڵبژاردن بوو و لەلایەن سەرکردایەتیی سیاسییەوە پەسندکرابوو، رۆژی واژۆکردنەکەی من تانەم دا لە یاساکە کە هیچ کورسییەکی کۆتای تەرخان نەکردووە تایبەت بە کریستیانەکان.
 
رۆژی 08-04-1992 کۆبوونەوەمان هەبوو لە پیرمام، من هەڵوێستم وەرگرت، برام بەڕێز مەسعود بارزانی لەوێ بوو و میوانی ئەو بووین، فوئاد مەعسوم بە نوێنەرایەتیی خوالێخۆشبوو جەلال تاڵەبانی لە کۆبوونەوەکە بوو، لە پارتی دیموکراتی کوردستانیش چەند کەسێکیان لەوێ بوون وەکو کاک رۆژ و کاک فازڵ و جەوهەر نامیق، لە حیزبەکانی دیکەش مەحموود عوسمان و حیزبی پاسۆک و قادر عەزیز بە نوێنەرایەتیی شیوعی و سامی عەبدولڕەحمان ئامادە بوون وەکو حیزبی گەل، واتا هەشت حیزبەکە ئامادەبوون ئێمە و شیوعی و شەش لایەنی کوردی، کە تانەم لێدا یەکەم کەس بەڕێز مەسعود بارزانی دەستی بەرزکردەوە و گوتی من پشتیوانی داواکەی دەکەم ئەوانی دیکەش رەزامەندییان دا و بووە بەشێک لە یاساکە، بەڵام لەو کاتەدا سیستمی کۆمپیوتەر و ئەو شتانە بەردەست نەبوو، پێویستبوو بە دەست چاپ بکرێتەوە، ئەوەش 24 کاژێری پێدەچوو تاوەکو هەمووی چاپ بکاتەوە، هەر بۆیە ناونرا پاشکۆی یاسا.
 
رووداو: پاشکۆی یاساکە، واتا خۆی بڕیاربوو، بەڵام بڕیارێک بە هێزی یاسا؟ 
 
یونادم یوسف کەنا: بڕیار بوو، یاسامان نەبوو بۆ ئەوەی خۆمان رێکبخەین ئەو پەیڕەوەمان دانا، بەپێی ئەو پەیڕەوەش هەڵبژاردنمان کرد، یاساکە و پاشکۆکەی کرانە یەک پاکێج، دواتر هەڵبژاردن کرا، دوای دروستکردنی پەرلەمان هەمان یاسا کە ئێمە داماننابوو وەکو رەشنووسێکی یاسایی یان پەیڕەوی ناوخۆی هەڵبژاردن، بووە یاسا لەگەڵ ئەو پاشکۆیە کە پێنج کورسی بۆ پێکهاتەی ئاشووری تێدابوو، کاتێک ئەو بەڵگەنامانەم بۆ سەرۆکی دادگەی فیدراڵی خستەڕوو گوتی، دادگە ئەمەی نەزانیوە،  چونکە ئەوە جیاکرابووە، پێدەچێت هەڵەکە لە پەرلەمانی کوردستان روویدابێت، کە ئەو شتە لە یاساکەدا نەبووە، مەبەستم ئەوە نییە کە ئێمە بە ئامانج کراوین وەکو کریستیان یان وەکو پێکهاتە، بەڵام دادگە کاتێک یاساکەی بینیوە ئەو پاشکۆیەی لەگەڵدا نەبووە، هەربۆیە ئەو هەڵەیە روویدا، سەرۆکی دادگە تێگەیشتنی هەبوو بۆ بابەتەکە و بەڵێنیدا، هەڵسەنگاندنی بۆ بکەن و هەوڵ دەدەن چارەسەری بکەن بە رێگەیەک لە رێگەکان.
 
رووداو: واتا سەرۆکی دادگە جەختیکردەوە کە ئەو پاشکۆیە بۆ دادگەکە نەخراوەتەڕوو؟
 
یونادم یوسف کەنا: بەڵێ، ئەمە ئەو مادەیە نییە کە هەڵیانوەشاندووەتەوە، ئەوە شتێکی دیکەیە، ئەگەر بگەڕێینەوە بۆ یاسای 1992، یاسای ژمارە 1ی ساڵی 1992 دەبێت ئەو پاشکۆیەشی لەگەڵدا بگەڕێتەوە، برایانی دیکە ئەوکات نەهاتبوونە ناو پرۆسەی سیاسییەوە کاتێک پێماندەگوتن، دەیانگوت ئێمە کێشەی جیۆسیاسیمان هەیە و ناتوانین لەگەڵتان بین. 
 
رووداو: دادگە هەڵسەنگاندنی بۆ ئەم داوایە کرد نزیکەی 10 مانگ، کرۆکی داواکەش مادەیەکی دەستنیشانکراو بوو کە مادەی 36ی دووبارەیە، مادەکە پەیوەندی بە کورسییەکانەوە هەیە، ئەو 10 کورسییەی پێنج یان بۆ کریستیانەکان و 5یان بۆ تورکمان و 1 کورسیش بۆ ئەرمەن، بەڵام پێموایە هیچ کەسی بانگهێشت نەکردووە لە نوێنەرانی ئەو پێکهاتانە، لانی کەم بۆ وەرگرتنی بۆچوونیان، ئایا داواتان لە دادگە کردووە، یان لە کۆبوونەوەت لەگەڵ سەرۆکی دادگە باسی ئەمەت لەگەڵ کرد؟ چۆن دەبێت کە دادگە بڕیارێک لەبارەی پێکهاتەکان دەربکات بەبێ وەرگرتنی بۆچوونیان؟ 
 
یونادم یوسف کەنا: راستە، تەنانەت لایەنێک کە لایەنێکی زیانمەندە و لە گەلی ئێمەن بزووتنەوەی دیموکراتی ئاشووری، داوامان کرد کە لە دادگە بین وەکو لایەنی سێیەمی زیانمەند، بەڵام دادگە رەتیکردەوە هیچ کەسێک زیاد بکات، پێویست بوو سکاڵا بکەین نەک وەکو لایەنی سێیەمی زیانمەند بەشداربین، ئەوە هەڵەیەکی هونەری بوو وەکو دەڵێن، هەر بۆیە دادگە رەتیکردەوە کە بەشداربین، ئەگەر سکاڵایەک بووایە و هاوپێچی ئەو سکاڵایانە بکرایە دەمانتوانی بچین و قسە بکەین و بابەتەکە روون بکەینەوە، بەڵام ئەوە رووینەدا، دادگە هیچ کەسی بانگهێشت نەکرد، تەنانەت نامەم نووسی بۆ دادگە، کە ئەم بابەتە ئێمە بە دەستی خۆمان نووسیومانە کاتی خۆی، داواکارین دەرفەتێکمان بۆ بڕەخسێنن کە قسەتان لەگەڵ بکەین پێش ئەوەی بڕیار بدەن، بەڵام ئەو دەرفەتەیان نەداینێ، من نامەم نووسی بۆ خوودی سەرۆکی دادگەی فیدراڵی، رەنگە ئەوە ئەنجامی ئەو ململانێیەی نێوخۆی هەرێمی کوردستان بووبێت لەنێوان سلێمانی و هەولێر. سلێمانی، هەولێر تۆمەتبار دەکات کە دەستیانگرتووە بەسەر هەموو کورسیی کۆتاکاندا، لەلایەکی دیکە ئێمە زیاتر لە 10 ساڵە داوای هەموارکردنەوەی یاساکە دەکەین، بەجۆرێک مافی دەنگدانی پێکهاتەکان زەوت نەکات، چونکە یاساکە دەڵێت، تایبەتە بە پێکهاتەی کریستیان ناڵێت بۆ هەموو کەسێک لە ناوچەکە، هەروەها لە یاسای عێراقیش چەند کورسییەک تایبەت کراوە بە پێکهاتەی کریستیان نەک بۆ هەموو عێراقییەکان لێرە پێشێلکاریی بنەما نێودەوڵەتییەکان دەکرێت بۆ هەڵبژاردنی نوێنەرەکان، چونکە لە هەموو وڵاتانی جیهان کە فرە پێکهاتەن ئێران بۆ نموونە، ئەو ئێرانەی واقیعەکەی دەزانین، بەڵام پێکهاتەکانی نوێنەری خۆیان هەڵدەبژێرن، جوو، ئەرمەن، زەردەشتی و کریستیانەکان، هەروەها ئوردن، هەروەها رۆمانیا، کرواتیا، فەرەنسا 22 نوێنەری هەیە لە جیهاندا دابەشبوون بۆ ئەو فەرەنسییانەی کە لە دەرەوەن، بەڵام فەرەنسییەکان هەڵیاندەبژێرن نەک سویدی، ئوسترالی و کەنەدی، تەنیا ئەو کەسەی رەگەزنامەی فەرەنسی هەیە دەنگ دەدات، ئەمە تایبەتمەندییەکی ئەرێنییە، نەک وەکو ئەوەی هەندێک دەڵێن هەندێک لایەن سوود لە دەنگی لایەنێکی دیکە وەردەگرن یان نەتەوەیەکی دیکە.
 
ئەو پەرلەمانتارانەی کە سوودمەند بوون لە دەنگ لە دەرەوەی پێکهاتەکەیان جا لە بەغدا بێت یان لە هەرێمی کوردستان کاتێک دەبێتە گفتوگۆ دەڵێت نا ئەوە جیاوازی پێدانە، ئێ ئەگەر جیاوازی نەبێت بۆچی کۆتامان داناوە، جیاوازییەکی ئەرێنییە بەپێی مادەی 48 لە دەستوور بۆچی دەڵێن نادەستوورییە.
 
رووداو: بۆچوونێک هەبوو لەبارەی دەنگدانی پێکهاتەکان، ئەویش جیاکردنەوەی تۆماری دەنگدەرانی پێکهاتەی کریستیان، یان لانیکەم دەنگدەرانی کورسیی کۆتاکان بوو جیاواز لە تۆماری گشتی دەنگدەران. 
 
یونادم یوسف کەنا: ئەگەر تۆمارێکی تایبەتیشت نەبێ، فۆڕمێکی تایبەت هەبێ بۆ لایەنە رکابەرەکانی کریستیان نەک لە فۆڕمی گشتیدا دەنگیان پێبدرێت، ئەگەر بیانووەکە ئەوەیە کە ناتوانن تۆماری تایبەت دروستبکەن بۆچی ناتوانن، دوو مانگ پێش ئەوە رایبگەیێنن یان چەند مانگێک پێشتر، دەرگای خۆتۆمارکردن بکەنەوە هەرکەس خۆی تۆمارکرد خۆی تۆمار دەکات و هەرکەسیش نەیکرد مافی دەنگدان لەدەستدەدات، چونکە راستگۆ نین لەگەڵمان و هەموو لایەنێک دەیەوێت لەگەڵ ئەواندا بن، دابەشبوونی نێودەوڵەتی رەنگدانەوەی هەیە لەسەر هەرێم، هەرێم مەبەستم هەموو ناوچەکەیە نەک هەرێمی کوردستان، بەڵکو ناوچەکە واتا ئێران لەلایەک و تورکیا لەلایەکی دیکە، دوای ئەوەش ململانێ هەرێمییەکان رەنگدانەوەی هەیە لەسەر نێوخۆی ئێمە، ئەوە شیعەیە و ئەوە سوننەیە، ئەمە رۆژهەڵاتی و ئەوە رۆژئاواییە، بەشێکمان کەوتووەتە سەربازگەی رۆژهەڵات و بەشێکمان کەوتوونەتە سەربازگەی رۆژئاوا، دابەشبوونی ناوخۆیی نێوان لایەنەکانیش، کورد و کورد رەنگدانەوەی هەیە لەسەرمان، کورد و عەرەب رەنگدانەوەی هەیە لەسەرمان، سوننە و شیعە رەنگدانەوەی هەیە لەسەرمان، رەوتی سەدری و چوارچێوەی هاوئاهەنگی رەنگدانەوەی هەیە لەسەرمان، ئێمە بووینەتە قوربانی چەند ململانێیەک، کە پەیوەندیمان پێوەی نییە.
 
رووداو: یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان کە سکاڵاکەی تۆمارکرد ئامانجەکەیان یان ئەوەی کە لێدوانیان دەدا لەبارەی ئەوەی بۆچی ئەو سکاڵایایەیان پێشکێشکرد، گوتەکانیان زۆر روون بوون بەوەی کە ئەو 11 کورسییەی پەرلەمان کوردستان نوێنەرایەتی ئیرادەی راستەقینەی پێکهاتەکان ناکات؟
 
یونادم یوسف کەنا: قسەیەکی راستە، ئەگەر هەر 11 کورسییەکەش نەبێت و تەنانەت 1 کورسییان بێت ئەوە گرنگە، بخوازی یان نەخوازی ئەوە ئەنجامەکەیەتی، ئەنجامەکە ئەوەیە ئەگەر من کەسانێک بەربژێرم بکەم، دەبێت دواتر گوێڕایەڵیان بم، هەر ئەوەشە لە ناوچەکانی باشوور و نێوەڕاست، ئەوەی کە لایەنێکی سیاسیی دیاریکراو دەنگی پێدەدات، ئێستا کێشەمان هەیە لە کەرکووک، چونکە گەلەکەمان نوێنەری خۆیان هەڵنەبژاردووە لە ئەنجوومەنی پارێزگا و دەنگی لە دەرەوەی پێکهاتەکە بۆ هاتووە، بۆیە قسەیەکی راستە ئەوە نوێنەرایەتی ئیرادەی پێکهاتەکە ناکات، من نموونەم هێنایەوە لەبارەی وڵاتانی جیهان، ئەوە پێوەرە نێودەوڵەتییەکانە ئێمە باسمان کردوون لەگەڵ بەرپرسانی هەموو حیزبەکان لەنێویاندا پارتی دیموکراتی کوردستان و یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان و لایەنە سیاسییەکان لە بەغدا، بەڵام هەموویان پێیان خۆشبوو، کە ئەو کورسییە هەرزانە بۆ خۆیان بەرن، تاوەکو هەم ژمارەی کورسییەکانیان زیاد بکەن و هەمیش وێنەی خۆیان جوان بکەن و بە کریستیانەکان بڵێن وەرن لەگەڵماندا.
 
من لە بەغدا ئەمەم گوت و دووپاتیشی دەکەمەوە کە سکاڵایان لەسەر تۆمارکردم لە دادگەکان، گوتیان بۆچی کورد کورسییەکان بدزن، با ئێمە بیبەین باشترە، کریستیان کەسی نیشتمانییە نەک کوردستانی، ئەوە قسەیە من مرۆڤێکی عێراقیم ئەوەی لە هەرێمی کوردستانە لە کوردستانە و ئەوەی لە بەغدایە لە بەغدایە و ئازادە لە ئیرادە و مافەکانی خۆی، بۆچی ئازادی و ئازادی بۆچوونی لێ زەوت دەکەن.
 
رووداو: دەرچە یاساییەکە چییە، لانیکەم یاسایەک هەیە دەرچووە و پابەندی هەیە، پێموانییە ئاسان بێت دادگە بڕیار بدات بە هەڵوەشاندنەوەی بڕیارەکەی، ئیدی دەرچەکە چییە؟
 
یونادم یوسف کەنا: بە بۆچوونی تایبەتی من و بەپێی گفتوگۆم لەگەڵ بەڕێز سەرۆکی دادگەی فیدراڵی، پێموایە بە دڵنیایی بڕیارەکە پابەندی هەیە و تێپەڕی، بەپێی مادەی 94ی دەستوور پاشگەزبوونەوەی تێدا نییە، بەڵام ئەمە بەو مانایە نییە کە نابێت بڕیارێکی نوێ دەربکات لەسەر بنەمای داوا یان سکاڵایەک لەلایەن ئێمەوە، سکاڵا دەکەین کە بەشێک لەو یاسایە لە دادگە شاردراوەتەوە و ئێمە رووبەڕووی پەراوێزخستن بووینەتەوە، بەڵام گومان دەکەم ئەوکات دادگە بابەتەکە جێبهێڵێت بۆ پەرلەمانی داهاتوو، واتا بۆ خولێکی پەرلەمانی پەراوێز دەخرێین، مافەکانمان پێشێل دەکرێن و لە خولی داهاتووی پەرلەماندا نابین، ئەوە نەبێت کە پارتی دیموکراتی کوردستان کەسێکی لایەنگری خۆی یان پەسندی خۆی بهێنێت، یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان کەسێکی لایەنگری خۆی یان پەسندی خۆی بهێنێت و لە لیستەکەیدا بەربژێری بکات، تاکو نەگوترێ کریستیان نوێنەری نییە لە پەرلەمان، بەڵام ئەوە گوزارشت لە بۆچوونی یەکێتیی نیشتمانی یان پارتی یان کەسانی دیکە دەکات، گوزارشت لە تێڕوانینی ئەو کۆمەڵگەیە ناکات، واتا گروپێک دەبن کە ئەندام یان لایەنگر یان گوێڕایەڵی ئەم حیزب و ئەو حیزب دەبن و گوزارشت لە بۆچوونی ئەو حیزبانە دەکەن جا رەنگە رێژەیان لەسەدا 30 یان لەسەدا 20 یان لەسەدا 10 بێت، واتا گریمانەی یەکەم وەکو گوتمان رەنگە بڕیارێکی نوێ دەربچێت لەسەر بنەمای داوا یان سکاڵایەکی نوێ، گریمانەی دووەم وازی لێبهێنرێت وەکو ئەوەی کە هەیە و راسپاردە جێبهێڵدرێت بۆ پەرلەمانەکانی داهاتوو کە ئەو کورسییانە لەلایەن خاوەنەکانیانەوە هەڵبژێردرێن، کە کۆتا تەرخانکراوە بۆیان بەپێی یاسا، یاسا دەڵێت تەرخانکراوە بۆ ئەوان ناڵێت بۆ هەمووان.    
 
رووداو: سکاڵا پێشکێش دەکەن؟
 
یونادم یوسف کەنا: پشتیوان بە خودا من چاوەڕوانم، بەپێی ئەوەی بیستوومە لە بەڕێز سەرۆکی دادگەی فیدراڵی فەرمانێک دەربکەن تاوەکو بزانین تێڕوانینیان چۆنە، چۆن رێنوێنیمان دەکەن، تاوەکو ئێمەش بزانین چ بڕیارێک بدەین.
 
رووداو: تۆ دەڵێیت کاتێک کورسی تایبەت بە پێکهاتەکان هەبوو لەنێویشیاندا پێنج کورسی کریستیانەکان لە هەرێمی کوردستان، نوێنەرایەتی راستەقینەی کریستیانەکانیان نەکردووە، هەمان بۆچوونیشت هەیە لەبارەی پەرلەمانی عێراق بە هەمان شێوە بەوەی کە ئەو کورسییانەی ئێستا هەن نوێنەرایەتیی کریستیانەکان یان ئیرادەی پێکهاتەکان ناکەن؟ 
 
یونادم یوسف کەنا: بەڵێ، داوای لێبوردن دەکەم کە ئەم قسانە دەکەم، بەڵام پێش گۆڕانکارییەکانی 2003 هەموو حیزبە ئۆپۆزیسیۆنەکان قسەی باشیان دەکرد، تێڕوانینی زۆر باشیان هەبوو، بەڵام رەنگە پاشەکشێمان کردبێت لە بنەماکانمان زۆرینەیان پاشەکشێیان کرد، گەندەڵی بووەتە دێوەزمە، دادپەروەریی نییە و جیاوازیی بەردەوامە، ئەوە جگە لە بوونی هەندێک گرووپی تووندوتیژ و تووندڕۆ، جا نەتەوەیی بن یان ئایینی، ئەگەر ئەم دۆخە بەمجۆرە بەردەوام بێت چارەنووسی عێراق چارەنووسێکی زۆر خراپ دەبێت، واتا ئاییندەی عێراق نەک تەنیا ئایندەی ئێمە، ئەگەر نەگەڕێنەوە بۆ بابەتی بوون و نیشتمانی بوون و حکومڕانییەکی دروست و دادپەروەریی کۆمەڵایەتی، کەواتە ئایندە باش نابێت نەک تەنیا بۆ ئێمە بەڵکو بۆ هەمووان.
 
رووداو: بە دیاریکراوی کریستیانەکان چونکە رووبەڕووی زۆر شت دەبنەوە، ژمارەی کریستیانەکان لە عێراق کەمبووەتەوە؟
 
یونادم: دۆخەکە خراپترە بۆ کریستیانەکان، پێشتر لە بەغدا نیو ملیۆن کریستیان هەبوون ئێستا 150 هەزار کەسمان نییە، باشە بۆ کوێ چوون، بۆچی رۆیشتن، لە کەناڵەکان لێیان پرسیم بۆچی ناگەڕێنەوە، ناگەڕێنەوە، چونکە دڵنیا نین. ئەگەر دەسەڵاتێکی یاسایی نەبێت کە دادپەروەری و ئاشتی بێنێتەدی و بژێوی دابین بکات و کەرامەت بپارێزێت چی بکەن، ناکرێ تۆ بە میوان دابنرێیت کە لە ماڵی خۆتدایت، لەکاتێکدا تۆ لە ماڵی خۆتدایت لە ماڵی خۆت ئەرکت لەسەرشانە و مافیشت هەیە، بەڵام نا هەندێکجار وا هەست دەکەیت، کە تۆ میوانی. ئەوە زیان بە وڵات دەگەیێنێت و ئەم ستەمە بەردەوام نابێت، درێژە ناکێشێت، بۆ ئەوانی دیکە بەردەوام نەبوو و بۆ ئەمانیش بەردەوام نابێت، پێویستە پێداچوونەوە بکرێت، حکومڕانییەکی دروست کە بە یەک چاو سەیری هەموو عێراقییەکان بکات وەکو گەلی خۆی و هەموو عێراق نیشتمانیێتی، ئەوکات وڵاتەکە سەقامگیر دەبێت، ئەگەر پێچەوانەکەشی بێت عێراق نامێنێت ئەگەر ستراتیژێکی نیشتمانیی نەبێت و کار بە ستراتیژێکی نیشتمانی نەکەین عێراق نامێنێت، هەرکەسێک دەڵێت ئەوە هی منە و ئەوە هی تۆیە، پشکپشکێنە بەردەوامە و تۆش لە دەرەوەی ماڵ دەمێنیتەوە، چەند خولی سەربازی تەواوبوون و کریستیانیان تێدا نەبوو، لە پۆلیس بێت یان لە سوپا و ئاسایش و هەواڵگری، بۆچی ئێمە نامۆین و هاتووین بۆ ئەم وڵاتە، متمانە بەو خەڵکە ناکەن چەند هەزار کەسمان لێ شەهید بووە لە خاکی عێراق، دۆخمان وەکو دۆخی هەر پێکهاتەیەکە لە عێراق، هەرچۆنێک بێت ئەمە ستەمێکە کە درێژە ناکێشێت، ئێمە هەست بە پەراوێزخستن دەکەین، ئەو بڕیارەی دادگەی فیدراڵی کە برینداری کردین من لۆمەی ناکەم، لە ئەنجامی ململانێی هەولێر و سلێمانی دروست بوو، پێشتر مەرسوومی کۆماری لە کاردیناڵ کشێندرایەوە بەبێ هیچ پاساوێک، 400 ساڵە ئەو شتە هەیە لە رۆژی دامەزراندنی دەوڵەتی عێراقەوە هەیە، ئێستا مەرسوومەکە لە یەک کەس دەکشێننەوە و دوای 4 مانگ هەستبکەین هەڵەمان کردووە، نە ئەوانەی دیکەش بکشێننەوە ، سوودی دەوڵەتی عێراق چییە لەمە؟ واتا هەموو شتێک باشە تەنیا ئەمە نەبێت؟ وڵاتەکەتان راستکردەوە بەمە بۆ نموونە، ئەزموونکردنێکی نادروست هەیە ئەنجامەکەشی بە دڵنیایی رەنگدانەوەی دەبێت لەسەر وڵاتەکە، رەنگدانەوەی دەبێت لەسەر هەموو وڵاتەکە نەک تەنیا پێکهاتەیەک.
 
رووداو: ئەوەی پەیوەندی بە نوێنەرایەتیی ئیرادەی پێکهاتەکان هەیە، واتا نوێنەرایەتیی راستەقینە، بە راشکاوی یەکێتیی نیشتمانی کوردستان، پارتی دیموکراتی کوردستان تۆمەتبار دەکات بە کۆنترۆڵکردن و سەپاندنی هەژموون بەسەر کورسی کۆتاکاندا لە هەرێمی کوردستان، تۆش بە هەمانشێوە دەڵێیت ئەو کورسییانە نوێنەرایەتیی راستەقینەی ئیرادەی ئەو پێکهاتانە ناکەن، بەڵام پارتی دیموکراتی کوردستان و بەرپرسەکانی ئەو حیزبە دەڵێن کریستیانەکان مێژوویەکی دێرینیان هەیە لە نێوخۆی حیزب و کەسایەتی زۆر دیاری کریستیان هەن لەنێو ئەم حیزبەدا و مافی خۆیانە کە نوێنەرایەتی ئەم کورسییانە بکەن، ئایا مافی کریستیان نییە کە بێتە ئەم حیزبەوە و کورسی لەو کورسییانە وەربگرێت کە تەرخانکراوە بۆ کریستیانەکان؟
 
یونادم یوسف کەنا: زۆر ئاساییە رەنگە لەنێو کریستیانەکان کەسانی شیوعی هەبن، کەسانی چەپ هەبن، پارتی هەبن، یەکێتی هەبن، سروشتییە، بەڵام پشکی پێکهاتەکە وەکو پێکهاتە پێویستە پارێزراو بێت، دوای ئەوە کریستیانێک بێت لە حیزبێکی دیکەوە کێبڕکێی لەسەر بکات و بچێتە ئەو لیستەوە، ئەگەر گەلەکەمان هەڵیبژارد تەواو پیرۆزبایی لێدەکەین، بەڵام نەک دەنگی پێبدرێت لەلایەن فڵان فەوج و فڵان لیوا، کێشە نییە تەنیا لێگەڕێن گەلەکەمان دەنگیان پێبدات، ئەوە تێڕوانینی راستەقینەی پێکهاتەکانە، بەڵێ قسەیەکی راستە، کێشەکەمان لەگەڵ ئەم حیزب و ئەو حیزب نییە، کێشەکەمان لە میکانیزم و بابەتیبوونی هەڵبژاردنە، بە یاسا دانراوە کە ئەو کورسییانە تایبەتە بەو پێکهاتەیە، واتا بازنەیەکە وەکو چۆن ئێستا بابڵێین کەسێک لە ئاکرێ ناتوانێ دەنگ بدات بۆ دهۆک، کەسێک لە دهۆک ناتوانێت دەنگ بدات بە زاخۆ هەردووکیشیان بران، بۆچی دێیت کەسێک دەهێنیت کە نامناسێت و نایناسم دەنگم پێدەدات، هەر بەوجۆرەش کەسێک لە نەجەف یان کەربەلا و بەسرە دەنگم پێدەدات نە من دەیناسم و نە ئەویش دەمناسێت، ئیدی چۆن من نوێنەرایەتی ئەو دەکەم بە چ رێگەیەک، لە بەغدا هەر گەڕەکێک لەپاڵ گەڕەکێکی دیکەدایە، شەقامێک لەنێوانیانە ناتوانن دەنگ بە یەکدی بدەن، من بۆچی لە هەموو عێراقەوە دەتوانرێت دەنگم پێبدرێت، یاسا دەڵێت تەرخانکراوە بۆ پێکهاتەی کریستیان تۆ پابەند دەبیت بە یاسا و پابەند دەبیت بە ئیرادەی ئەو پێکهاتەیە.
 
رووداو: هیچ کۆبوونەوەیەکتان هەبووە بە تایبەت وەکو ئاماژەت پێدا ئەم کورسییانە بە جۆرێک لە جۆرەکان بوونەتە قوربانی لە ململانێی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان و پارتی دیموکراتی کوردستان، ئایا ئەو حیزبانە داوای گفتوگۆیان لێکردوون بەتایبەت یەکێتی؟
 
یونادم یوسف کەنا: ئێمە داوامان لێکردن، گوتیان ئێمە لەگەڵ گۆڕانکاریی و هەموارکردنەوەداین لەپێناو ئێوەدا نا، بەڵکو لەپێناو خۆماندا، واتا ئێمە سوپاسگوزاریانین.
 
رووداو: چۆن؟
 
یونادم یوسف کەنا: واتا لەپێناو خۆیاندا تاوەکو نەچێت بۆ پارتی دیموکراتی کوردستان، ئەوە مەبەستەکەیان بوو تاوەکو نەچێت بۆ پارتی دیموکراتی کوردستان و بەڕاستی لەلایەن ئەو پێکهاتەیەوە هەڵبژێردرابێت جا هەر رەنگێک بێت، بەدروست ئەوە گوتەکەیان بوو بە ئامادەبوونی کاک عومەر سەید عەلی و پێش کاک بافڵ هاوکارێکی دیکەی هەبوو هاوبەشی بوو لە سەرۆکایەتیی لاهوور شێخ جەنگی، ئەو قسانەمان لەوان بیست، بەڵام دوای ئەوەی گەڕاینەوە دیاربوو قەیران هەبوو، هیچ کۆبوونەوەیەک نەکرا، هیچ دانیشتنێکی پەرلەمان نەکرا بۆ هەموارکردنەوەی یاساکە، لە چەند دانیشتنێک برام نێچیرڤان بارزانی بانگێشتی کردین بۆ ئەو مەبەستە، زۆرینەمان لەگەڵ هەموارکردنەوە بووین، ئەوانەی کە لە لیستەکانی پارتی دیموکراتی کوردستان بوون گوتیان نا ئەوە هەموار نییە و تایبەتمەندی پێدانە، چونکە ئەوە بە هەڵبژاردن و دەنگی گەلەکەمان دەرناچێت یان گومانی لەخۆی هەیە، کە دەربچێت، بۆیە نایەوێت و دەڵێت با خەڵکانی دیکە هەڵمبژێرن.