راپرسییەکی رووداو: 29%ـی دەنگدەرانی هەرێمی کوردستان خۆیان یەکلایی نەکردووەتەوە دەنگ بە کام لایەن دەدەن

ناوەندی لێکۆڵینەوەی رووداو راپرسییەکی لەبارەی هەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستانەوە کردووە. لە راپرسییەکەدا 2412 کەس بەشداربوون و هەموویان تەمەنیان لەسەروو 18 ساڵییەوە بووە. ئەوان بەشێوەیەکی هەڕەمەکی هەڵبژێردراون و لەبەر بایەخی جوگرافیی دەنگدەران و ژینگەی بەشداربووان، بۆ سەر سێ بەش دابەشبوون کە شارنشین، دەوروبەری شارەکان و گوندنشین بوون. لەسەر ئاستی هەرێمی كوردستان 1044 کەس لە شار، 858 کەس لە دەوروبەری شار و 510 کەسیش لە گوند وەرگیراون.

 

رێژەی 55.3%ـی بەشداربوون لە رەگەزی نێر و 44.7%یشیان لە رەگەزی مێ بوون. بەرزترین رێژەی بەشداریی پیاوان لە پارێزگای هەولێر بە 62% بووە و دوای ئەویش سۆران بە 58.3% و پاشان سلێمانی و دهۆک دێن كە لە سەرووی 53%ـەوە بووە. بەرزترین رێژەی بەشداری ژنانیش لە گەرمیان بە 60.2%، راپەڕین 59% و هەڵەبجە بە 50.9% بووە. خاڵی سەرنجڕاكێش لێرەدا، كەمیی بەشداریی ژنانە لە شارە گەورەكانی هەرێمی كوردستان بەراورد بەو شارانەی كە بچووكترن.

 

لە راپرسییەکەدا دەرکەوتووە، ئەوانەی بەشداری هەڵبژاردن ناکەن 39.7%ـی دەنگدەران پێکدەهێنن؛ هەروەها 29.2%ـی دەنگدەران دەنگدەری خۆڵەمێشین و خۆیان یەکلایی نەکردووەتەوە دەنگ بە کێ دەدەن یان نایانەوێت دەنگیان ئاشکرا بکەن؛ هەروەها 3.7%ـی ئەوانەی بەشداری دەکەن دەنگ دەدەن، بەڵام دەنگەکانیان بەتاڵ دەکەن.

 

بەپێی ئەنجامی راپرسییەکەی تۆڕی میدیایی رووداو، کە تایبەتە بە هەڵبژاردنی خولی شەشەمی پەرلەمانی کوردستان کە بڕیارە لە کۆتاییەکانی شوباتی داهاتوودا بکرێت، رێژەی 29.2% دەنگدەری خۆڵەمێشی لەنێو دەنگدەرانی هەرێمی کوردستان هەیە، واتە نزیکەی 641 هەزار و 92 دەنگدەر، 3.7%یش بە بەتاڵی دەنگدەدەن کە 81 هەزار و 234 دەنگدەر دەبێت. بەرزترین رێژەی ئەم دەنگدەرانە، بەپێی ریزبەندی لە سلێمانی بە 55.1%، هەڵەبجە 53.1%، راپەڕین 49.1%، هەولێر 26.4% بووە. 

 

ژمارەی دەنگدەرانی هەرێمی کوردستان زیاتر لە 3641000 دەنگدەرە. ئەو ژمارەیە زیاتریش دەبێت، بەڵام ئەگەر ئەم ژمارەیەی ئێستا بە بنەما وەربگیرێت، ئەو کات سەرووی 400 هەزار دەنگدەری نوێ دەبن. وا مەزەندە کراوە کۆی گشتی ئەوانەی بەشداری دەکەن، زیاتر لە دوو ملیۆن و 167 هەزار کەس بێت. 

 

بەپێی ئەنجامی راپرسییەکەی تۆڕی میدیایی رووداو، رێژەی 60.6% هاونیشتمانییان لە کاری خولی پێنجەمی پەرلەمانی کوردستان رازی نەبوون و 38.6% لێی رازی بوون. بەرزترین رێژەی رازینەبوون لە پەرلەمان لە پارێزگای هەڵەبجە و سلێمانی بە رێژەی 79.6% و 78.9% بووە. بەرزترین رێژەی ئەوانەی زۆر لێی رازی بوون، لە ئیدارەی سۆران بووە بە رێژەی 21.3%.

 

 

بەپێی راپرسییەکەی ناوەندی لێکۆڵینەوەی تۆڕی میدیایی رووداو، زۆرترین رێژەی بەشدارینەکردن لە هەڵبژاردنی خولی شەشەمی پەرلەمانی کوردستان و زۆرترین ئەوانەی دەنگیان ئاشکرا ناکەن لەم شوێنانە و بەم جۆرەیە: 59.3% لە سلێمانی، 59% لە گەرمیان، 56.7% لە هەڵەبجە و 42.1% لە راپەڕین. ئەو رێژەیە لە هەولێر 35.7%، لە سۆران 33%، لە دهۆک25.7% و لە زاخۆش 6.7% بووە. 

 

بەپێی ئەنجامەکە، 57.7%ـی ئەو دەنگدەرانەی کە بەشداری لە هەڵبژاردن دەکەن، زیاتر لە مانگێك بەر لە رۆژی هەڵبژاردن بڕیاری خۆیان دەدەن كە دەنگ بە چ لایەنێک دەدەن و ئەوەش دەتوانێت کاریگەری جەمسەربەندییە سیاسییەکان لەسەر بڕیاری دەنگدەرانی هەرێمی کوردستان دەربخات. 

 

بەپێی ئەنجامی ئەم راپرسییە، ئەوانەی بەشداری ناکەن رێژەیان 39.7%ـی دەنگدەرانە؛ 29.2%یش ئەوانەن کە بەشداری دەكەن و خۆیان یەکلایی نەکردووەتەوە و 3.7%یش گوتوویانە بە بەتاڵی دەنگ دەدەن. مەزەندە دەكرێت ژمارەی هەموو ئەمانە پێكەوە بگاتە 2167252 كەس. ئەمەش وادەكات كە ئەگەری ئەنجامی چاوەڕواننەكراو لە هەڵبژاردنی داهاتوودا شتێكی دوور نەبێت.

55.3%ی هەموو ئەوانەی كە بەشداربوون لە راپرسییەکەی تۆڕی میدیایی رووداودا لە رەگەزی نێر و 44.7%یشیان لە رەگەزی مێ بوون. بەرزترین رێژەی بەشداریی پیاوان لە پارێزگای هەولێر بە 62% بووە و دوای ئەویش سۆران بە 58.3% و پاشان سلێمانی و دهۆك دێن كە لە سەرووی 53%ەوە بوون. بەرزترین رێژەی بەشداری ژنانیش لە گەرمیان بە 60.2%، راپەڕین 59% و هەڵەبجە بە 50.9% بووە. 

 

رێژەی 72.4%ی ئەوانەی كە بەشدارییان لە راپرسییەکەدا كردووە، هاوژینیان هەبووە، 26%یش سەڵت بوون و رێژەی 1.6%یش لەوانە بوون كە بێوە (ژن و پیاو)، کە بە جیابووەوە هەژمار دەكرێن.

 

20.8%ی بەشداربووانی ئەم راپرسییە نەخوێندەوار بوون. 7.6%یان توانای خوێندن و نووسینیان هەبووە و 19.5% باری خوێندنەكەیان سەرەتایی بووە. دواتریش 17.9% لە ئاستی ناوەندی، 13.8% ئامادەیی، 9.2% دیپلۆم و 10.8% بڕوانامەی زانكۆی هەبووە و 0.3%یش لەوانە بوون كە بڕوانامەی خوێندنی باڵایان هەبووە. 

 

بەو پێیەش 65%ـی بەشداربووان لە ئاستی كەمتر لە ئامادەیی بوون، 13.8% ئامادەیی و 20.4%یش لە ئاستی سەرووی ئامادەییەوە بووە.

 

ناوەندی لێکۆڵینەوەی رووداو لەبارەی راپرسییەکەوە دەڵێت، بەگشتی ئامانجی سەرەکیی ئەم راپرسییە زانینی دید و بۆچوونی خەڵکە لەسەر هەڵبژاردن، رەفتاری داهاتووی دەنگدەران، بژاردە و بایەخمەندییەکانیان بووە، بۆ ئەوەش لە سەرتاسەری هەرێمی کوردستان دا لە 402 شوێنی جیاوازدا بەشێوەی راستەوخۆ-هەڕەمەکی رای 2412 کەس سەبارەت بە هەڵبژاردن وەرگیراوە.