هیڤیدار ئەحمەد لە لوبنانە و بەشوێن ئەو پرسیارەدا وێڵە: لوبنان بەرەو جەنگێکی دیکە دەچێت؟
رووداو دیجیتاڵ
لەکاتێکدا لوبنان بە وڵاتی جوانی و کەشوهەوای سەرنجڕاکێش ناسراوە، ماوەی چەند ساڵێکە دانیشتووانەکەی بەردەوام هەواڵی جەنگ و ناسەقامگیری دەبیستن. سەردانێکی بەیرووت بۆ تێگەیشتن لە دۆخەکە، دوو پرسیاری سەرەکی دەوروژێنێت: ئایا حیزبوڵڵا چەکەکانی رادەستی دەوڵەت دەکات؟ یان لوبنان بەرەو جەنگێکی دیکە هەنگاو دەنێت؟
بۆچوونە ناکۆکەکانی خەڵک
ئەو ناکۆکییەی لەنێو لوبناندا هەیە، لە قسەی خەڵکی ئاساییەوە دەردەکەوێت. ئەحمەد، شۆفێرێکی تەکسی، رقی لە سیاسییە گەندەڵەکانە و پێیوایە وڵاتەکەیان بەرەو "دۆزەخ" دەبەن. لەسەر پرسی چەکی حیزبوڵڵا، ئەو دڵنیایە کە حیزبەکە چەکەکانی رادەست ناکات و پشتگیریی خۆی بۆیان دەردەبڕێت، چونکە بە گەرەنتی مانەوەیان دادەنێت.
لە بەرامبەردا، ئێلینای شۆفێرێکی دیکە، بە پێچەوانەوە بیر دەکاتەوە. پێیوایە رادەستکردنی چەک تاکە بژاردەیە و ئەگەر ئەمە نەکەن، شەڕێکی گەورەی ناوخۆیی روودەدات. ئێلینا دەڵێت: "لوبنان دەبێتە سویسرا، دەبێتە گرنگترین و دەوڵەمەندترین دەوڵەتی دنیا."
دەنگە ناڕازییەکانی سوپای خانەنشین
سەربازە خانەنشینەکانی سوپای لوبنان لە پایتەخت خۆپێشاندانیان کرد، داوای ژیانێکی شایستە و مووچەیەکی باشیان دەکرد. لیوا عەدنان مورعب، یەکێک لەوان، رایگەیاند کە سەربازەکان لەژێر هێڵی هەژاریدا دەژین و دەبێت گەندەڵی بنەبڕ بکرێت. ئەم خۆپێشاندانانە نیشانەی لاوازیی دەوڵەتن لەکاتێکدا سوپا ئەرکێکی زۆر قورسی لەسەرە: وەرگرتنەوەی چەک لە حیزبوڵڵا.
حیزبوڵڵا؛ دەوڵەتێک لەنێو دەوڵەتدا
لە ناوچەی زاحیە، پێگەی بەهێزی حیزبوڵڵا، دەوڵەت بە تەنیا وشەی "حیزب" پێناسە دەکرێت. دوای کوژرانی حەسەن نەسروڵڵا لە هێرشێکی ئیسرائیلدا، حیزبەکە مانەوەی خۆی بە چەکەکەیەوە دەبەستێتەوە.
دکتۆر ئیهاب حەمادە، ئەندامی پەرلەمانی لوبنان و سەرکردە لە حیزبوڵڵا، بە روونی ئاماژە بەوە دەکات کە چەکەکانیان رادەستی هیچ لایەنێک ناکەن. ئەو دەڵێت: "تەنیا خودای گەورە چەکمان لێ وەردەگرێتەوە." ئەو هەڕەشە لە هەر لایەنێک دەکات کە بیەوێت شەڕیان لەگەڵ بکات.
دیدی مەسیحی و سوننەکان
بۆچوونی خەڵکی مەسیحی و سوننەش لەسەر چەکی حیزبوڵڵا ناکۆکە. ژنێکی مەسیحی لە زاحیە پشتگیریی تەواوی حیزبوڵڵا دەکات و دەڵێت: "هیچ لوبنانییەکی شەرەفمەند نییە لەگەڵ ئەوەدا بێت چەک رادەست بکرێت." ئەو دەوڵەت بە دەوڵەت نازانێت و پێی وایە پارە و دەسەڵات بوونەتە هۆی لەدەستدانی سەرکردەکەیان.
لە بەرامبەردا، دکتۆر نزار قازی لە نووسینگەی بەها حەریری، بەڕوونی داوای رادەستکردنی چەکەکە دەکات و پێیوایە چەکی حیزبوڵڵا مەترسییەکی گەورەیە بۆ سەر گەلی لوبنان و دەوڵەت.
دوو سیناریۆی مەترسیدار
عەمید روکن ئەندرێ ئەبو مەعشەر، ئەفسەرێکی خانەنشین، دوو سیناریۆی مەترسیدار باس دەکات. سیناریۆی یەکەم ئەوەیە کە ئەگەر پلانەکانی رادەستکردنی چەک سەری نەگرت، ئیسرائیل بۆردومانی چەکەکانی حیزبوڵڵا دەکات، ئەمەش دەبێتە هۆی شەڕێکی گەورە لەنێوان لوبنان و ئیسرائیل. سیناریۆی دووەمیش ئەوەیە کە ئەگەر چەکەکە رادەست نەکەن، هاوکارییە داراییەکان دەوەستێنرێن و لوبنان رووبەڕووی قەیرانێکی گەورەی ئابووری دەبێتەوە.
نەخشەڕێگای تێکچوون
بەرپرسێکی باڵای لوبنان نەخشەڕێگای تێکچوونی دۆخەکەی بۆ باس کردووین کە چوار خاڵ لەخۆ دەگرێت:
1- سوپای لوبنان توانای وەرگرتنەوەی چەکی نییە، ئەمەش متمانەی خەڵک بە دەوڵەت کەم دەکاتەوە.
2- حیزبوڵڵا بە لایەنگرانی دەڵێت، هیچ هێزێک ناتوانێت لە ناوخۆدا رووبەڕوویان بوەستێتەوە.
3- ئەگەر سوپا هەنگاو بنێت، شەڕی ناوخۆ دەست پێدەکات.
4- ئەگەر حیزبوڵڵا تاوەکو کۆتایی ساڵی 2025 چەک رادەست نەکات، ئیسرائیل بیانووی هێرشکردنی دەبێت.
جەنگێک کە کۆتایی نایەت
لە باشووری لوبنان، نزیک سنووری ئیسرائیل، شوێنەواری وێرانکاری بەڕوونی دەبینرێت. خەڵکی ناوچەکە بە ئازاری جەنگەوە راهاتوون. دایکی فادی، ژنێکی کریستیانی ئەو ناوچەیە، بە بێدەنگی و خەمگینییەوە دەڵێت: "هەموو پێنج بۆ شەش ساڵ جارێک شەڕ دەست پێدەکات." ئەو پێی وایە تەنیا دەوڵەت دەتوانێت خەڵک بپارێزێت نەک چەکێک کە جەنگ دروست دەکات. ئەو دەڵێت: "باپیرمان باسی شەڕی بۆ کردووین، ئێمەش بۆ منداڵەکانی خۆمان باسی دەکەین."
ئەمە وا دەکات دۆخی لوبنان وەک بازنەیەکی داخراو بێت، هەموو لایەک چاوەڕێی ساتەوەختی تەقینەوەن، بەڵام هیچ کەس ئامادە نییە هەنگاوێک بۆ رێگریکردن لێی بنێت.
کۆمێنتەکان
وەک میوان کۆمێنتێك بنووسە یان وەرە ژوورەوە و ههموو خزمەتگوزارییەکان بهكاربێنه
کۆمێنتێک دابنێ