لەگەڵ رەنج - باشترین گازی كوردستان لە پشكنین دەرنەچوو
دووكەڵی ئۆتۆمبێل و مولیدە‌و كارگەكان مەترسی گەورەیان دروست كردوە
كوالێتی ئەو گازەی موەلیدە و ئۆتۆمبێلەكان بەكاردەهێنن چۆنە؟
باشترین گازی كوردستان لە پشكنین دەرنەچوو
لەنێو ئەم بەرنامەیەدا پەیام سەربەست، پەیامنێری رووداو، راپۆرتێكی ئامادە كردبوو لەنێو راپۆرتەكەدا، چەند جۆرێك گازی بردبووە تاقیگەیەك بۆ پشكنین، ئەو تووشی سەرسام بوو كە د.سەنگەر ساڵح، سەرۆكی بەشی كیمیا لە زانكۆی سەڵاحەدین پێی گووت رێگەپێدراوی ppm نێو گازوایل، بەپێی ستانداردی عێراق نابێت لە هەشت هەزارە زیاتر بێت، چونكە دەبێت هۆی پیسبوونی زیاتر ژینگە‌و هەوا، بەڵام جۆرە باشەكەی گازوایل كە پەیامنێری رووداو بردبوویە پشكنین ppm كەی 14هەزار بوو
د.سەنگەر ساڵح لەنێو بەرنامەكە گوتی "ئەو گازوایلەی رووداوی هێنابووی بۆ پشكنین یەكێكیان 29هەزار‌و ئەوەی دیكەیان 14هەزار ppmكەی بوو، ئەوەش بەدەرە لە رێنماییەكانی عێراق، بەداخەوە زۆرینەی ئەو گازوایلانەی لە بازاڕی كوردستاندایە ppm كەی لە نێوان 25 بۆ 35هەزارە ".
ئەو مامۆستایەی زانكۆی سەڵاحەدین بەودەرنجامانە تووشی شۆك بووە دەڵێت "رۆژانە ئەوەندە چاودێری كوالێتی هەوا دەكەم خەریكە تووشی نەخۆشی دەرەوونی دەبەم".
بەبڕوای د.سەنگەر 95% ئەو گازوایلانەی لە كوردستاندا بەكاردێت جۆرێك لە ساختەكردنیان تێدایە ئەو دەڵێت "ئەو گازوایلانەی لەلایەن خەڵكی بەكاردێت زۆربەریان خراپن، بەڵام ئەوانەی لە دەرەوە دێت و دەستكاری ناكرێت ئەوە دەكرێت بڵێن زۆرباشە". د.سەنگەر ساڵح جەخت لەوە دەكاتەوە بەشێكی ئەو گازوایلانەی لە لە كوردستان دەكرێتە مۆلیدەوە تێكەڵەیەكی رۆنە‌و ئەو گوتی "زۆر مەترسیدارە رۆن بسوتێ بەداخەوە لە كوردستان ئەوە دەكرێت".
هەر گازوایل نییە كە دەستكاری دەكرێت، بەڵكو نەوتی سپی ماڵانیش دەستكاری دەكرێتد. د. سەنگەر گوتی "نەوتی ماڵان بەپێی ناوەكەی بێت، دەبێت سپی بێت، بەڵام دەستكاری دەكرێت رەنگی بۆ زەرد دەگۆڕێ".
بەنزینش بەپێی ستاندارت نییە
د.ساڵح نەجیب، مامۆستا لە بەشی سامانە سروشتییەكانی كۆلێژی زانست لە زانكۆی سلێمانی باس لە دیوێكی دیكەی سوتەمەنی دەكات ئەویش بەنزینە دەڵێت
"توێژینەوەیەكەم كرد لەسەر 812 ئۆتۆمبێل ppm ی بەنزینەكەیان دەبوو 200 بێت، بەڵام 50% زۆر لەوە زیاتر بوو".
". د.ساڵح نەجیب جەخت لەوە دەكاتەوە هێشتا ساڵانسای بەشێك لە ئۆتۆمبێلەكان دەردەهێنرێ كە بەوهۆیەوە دووكەڵێكی زۆری زیان بەخش بەهەوادا بڵاو دەبێتەوە "هەر دەنكۆڵەیەكی لەناو دووكەڵی ئۆتۆمبێل هەشت جۆر شێرپەنجە لەخۆی دەگرێت، دەبێت ئەوەش روون بێت دووكەڵ تەنیا هۆكار نییە بۆ شێرپەنجە، بەڵكو دووكەڵ دەبێتە هۆی تووشبوون بە 75جۆر نەخۆشی دیكە".
"بەراوورد بەشارەكانی دیكە هەوای هەولێر پیسترە"
د.ساڵح نەجیب ئەوەش دەخاتەڕوو هەرچەندە لە كوردستان وێستگەی پێوانەی هەوا بوونی نییە ئەوەش كێشەیەكی گەورەیە، بەڵام بەپێی سایتێكی جیهانی كە چاودێری هەوای شارەكان دەكات هەوای هەولێر بەراوورد بەشارەكانی دیكە، زۆر پیسترە بۆ ئەوەش چەند وێنەیەكی پیشانی ئامادەبووانی بەرنامەكەدا‌و گوتی "بەپێی پێوانەیەكی هەوا، كوالێتی هەوای هەولێر بەو زستانە خراپ، بەداخەوە لە هاوین زۆر خراپتر دەبێت". بۆ زیادبوونی شێرپەنجە د.ساڵح نەجیب، بەراوورد لە نێوان ساڵی 2020و 2023دەكات و دەڵێ "لە 2020دا 6293 حاڵەتی شێرپەنجە تۆماركرابوو، بەڵام 2023دا گەیشتۆتە 9911 ئەوەش ئاماژەیەكی مەترسیدارە".
گازوایل هاتووە بەستوویەتی
عوسمان محەممەد، سەرۆكی ئەنجوومەنی مۆلیدە ئەهلییەكانی سلێمانی هەرچەندە جەخت لەوە دەكاتەوە كە لە سلێمانی مۆلیدەكان گازی باشتر بەكاردەهێنن، بەڵام ئەوەش ناشارێتەوە كە هەندێجار گازوایلی خراپیشیان بۆ دێت ئەو گوتی "گازوایل یان بۆ هێنام هێندە خراپ بووە لەكاتی سەرمادا بەستی". سەبارەت بەوەش بۆچی فلتەر بۆ مۆلیدەكانیان دانانێن گوتی "چونكە دانانی مۆلیدەكان بەشێوەی كاتی بووە هێشتا نازانین تاوەكو كەی دەتوانین كار بەمۆلیدەكانمان بكەین". عوسمان محەممەد ئەوەشی خستەڕوو لە سلێمانی لیژنەكانی قایمقامیەتی سلێمانی لێپرسینەوەی زۆر لە خاوەن مۆلیدەكان دەكەن.
لە بەشێكی دیكەی بەرنامەكەدا عوسمان محەممەد ئەوەشی ئاشكرا كرد لە هەرێمی كوردستان زیاتر لە پێنج هەزار مۆلیدەی ئەهلی و نزیكەی سێ هەزار مۆلیدەی كەسی و شوێنی گشتی بوونی هەیە ئەو گوتی "نزیكەی هەشت هەزار مۆلیدە لە كوردستاندا هەیە ئەوەش هۆكار بۆ زیاتر پیس بوونی ژینگە"
"گازوایلی خراپ لە هەولێر بەكارنایە ئەوە هەیە بۆ دەرەوە دەڕوات"
نەسڕەت زەنگەنە، گاز فرۆش و خاوەن مۆلیدە لە هەولێر، وەك میوانێكی دیكەی بەرنامەكە ئەوەی رەت دەكاتەوە كە لە هەولێر گازوایلی خراپ بەكاربێت ئەو گوتی "گازوایلی خراپ لە هەولێر بەكارنایە ئەوە هەیە بۆ دەرەوە دەڕوات". سەبارەت بە پشكنینەكانی د.سەنگەریش گوتی "ئەو گازەی د.سەنگەر پشكنینی بۆ كردەوە مۆلیدەكان بەكاریناهێنن، ئەو دووكەڵەش كە هەندێ مۆلیدە هەیەتی پەیوەندی بە مەكینەكانیانەوە هەیە كە كۆن بووە". ئەو گازفرۆشە هەموو ئەو پشكنینانەی بە ناراست زانی كە بۆ گازوایلی كوردستان دەكرێت دەڵێت "من لە خۆمەوە سەیری دۆخەكە دەكەم، خاوەن مۆلیدەكان گازوایلی خراپ بەكارناهێنن"
دەستەی ژینگە: پێویستمان بە پۆلیسی ژینگە هەیە
رەزاق خەیلانی، بەڕێوەبەری فەرمانگەی هۆشیاركردنەوەی ژینگە و راگەیاندن لە دەستەی ژینگەی هەرێمی كوردستان میوانێكی دیكەی بەرنامەكە بوو ئەو نكوڵی لەوە نەكرد كە گازوایلی خراپ بەكاردێت، بەپێی توانای خۆشیان رووبەڕووی ئەو گرفتە بوونەتەوە ئەو گوتی "بەپێی توانای خۆمان تیمەكانمان سەردانی مۆلیدەكان دەكەن ئەوەی مۆلیدەكەی دووكەڵ بكات ناچاری دەكەین فلتەر دابەنێ، ئەگەر نەیكرد سزای دەدەین". رەزاق خەیلانی ئاماژەبەوەش دەكات بۆ لێپرسینەوە پێویستیان بە پۆلیسی ژینگە هەیە ئەو گوتی "ئێمە پۆلیسی تایبەت بە خۆمان نییە ئەوەی هەیە جار جار پۆلیسی شارەوانی هاوكارمان دەبن".
خەیلانی، جەخت لەوە دەكاتەوە پێویستە پاڵاوگە نایاساییەكان دابخرێن چونكە وەك ئەو گوتی "هۆكاری هەرە سەرەكین بۆ پیس بوونی ژینگە"
هەر بەپێی قسەی رەزاق خەیلانی، ئەو گازەی لە سپلیتیش دەردەچێت هۆكارە بۆ پیس بوونی ژینگە. لە كۆتایی قسەكانی بەرپرسەكەی دەستەی ژینگە ئەوەشی خستەڕوو لەسەر كۆیی كێشەكانی ژینگە ناڕەزاییان بە راپۆت داوەتە ئەنجوومەنی وەزیران "مەرج نییە بۆ هەموو ئەو كێشانە كۆنگرەی رۆژنامەڤانی بكەین، بەڵكو بەردەوام راپۆرت دەدەینە سەرووخۆمان".
ئەم بەرنامەیە شەوی 11-02-2024 پێشكەش كراو میوانە سەرەكییەكان پێكهاتبوون لە
- د.سەنگەر ساڵح، سەرۆكی بەشی كیمیا لە زانكۆی سەڵاحەدین
- رەزاق خەیلانی، بەڕێوەبەری فەرمانگەی هۆشیاركردنەوەی ژینگە و راگەیاندن لە دەستەی ژینگە
- د.ساڵح نەجیب، مامۆستا لە بەشی سامانە سروشتییەكانی كۆلێژی زانست لە زانكۆی سلێمانی
- نەسڕەت زەنگەنە، گاز فرۆش و خاوەن مۆلیدە لە هەولێر
- عوسمان محەممەد، سەرۆكی ئەنجوومەنی مۆلیدە ئەهلییەكانی سلێمانی
كوالێتی ئەو گازەی موەلیدە و ئۆتۆمبێلەكان بەكاردەهێنن چۆنە؟
باشترین گازی كوردستان لە پشكنین دەرنەچوو
لەنێو ئەم بەرنامەیەدا پەیام سەربەست، پەیامنێری رووداو، راپۆرتێكی ئامادە كردبوو لەنێو راپۆرتەكەدا، چەند جۆرێك گازی بردبووە تاقیگەیەك بۆ پشكنین، ئەو تووشی سەرسام بوو كە د.سەنگەر ساڵح، سەرۆكی بەشی كیمیا لە زانكۆی سەڵاحەدین پێی گووت رێگەپێدراوی ppm نێو گازوایل، بەپێی ستانداردی عێراق نابێت لە هەشت هەزارە زیاتر بێت، چونكە دەبێت هۆی پیسبوونی زیاتر ژینگە‌و هەوا، بەڵام جۆرە باشەكەی گازوایل كە پەیامنێری رووداو بردبوویە پشكنین ppm كەی 14هەزار بوو
د.سەنگەر ساڵح لەنێو بەرنامەكە گوتی "ئەو گازوایلەی رووداوی هێنابووی بۆ پشكنین یەكێكیان 29هەزار‌و ئەوەی دیكەیان 14هەزار ppmكەی بوو، ئەوەش بەدەرە لە رێنماییەكانی عێراق، بەداخەوە زۆرینەی ئەو گازوایلانەی لە بازاڕی كوردستاندایە ppm كەی لە نێوان 25 بۆ 35هەزارە ".
ئەو مامۆستایەی زانكۆی سەڵاحەدین بەودەرنجامانە تووشی شۆك بووە دەڵێت "رۆژانە ئەوەندە چاودێری كوالێتی هەوا دەكەم خەریكە تووشی نەخۆشی دەرەوونی دەبەم".
بەبڕوای د.سەنگەر 95% ئەو گازوایلانەی لە كوردستاندا بەكاردێت جۆرێك لە ساختەكردنیان تێدایە ئەو دەڵێت "ئەو گازوایلانەی لەلایەن خەڵكی بەكاردێت زۆربەریان خراپن، بەڵام ئەوانەی لە دەرەوە دێت و دەستكاری ناكرێت ئەوە دەكرێت بڵێن زۆرباشە". د.سەنگەر ساڵح جەخت لەوە دەكاتەوە بەشێكی ئەو گازوایلانەی لە لە كوردستان دەكرێتە مۆلیدەوە تێكەڵەیەكی رۆنە‌و ئەو گوتی "زۆر مەترسیدارە رۆن بسوتێ بەداخەوە لە كوردستان ئەوە دەكرێت".
هەر گازوایل نییە كە دەستكاری دەكرێت، بەڵكو نەوتی سپی ماڵانیش دەستكاری دەكرێتد. د. سەنگەر گوتی "نەوتی ماڵان بەپێی ناوەكەی بێت، دەبێت سپی بێت، بەڵام دەستكاری دەكرێت رەنگی بۆ زەرد دەگۆڕێ".
بەنزینش بەپێی ستاندارت نییە
د.ساڵح نەجیب، مامۆستا لە بەشی سامانە سروشتییەكانی كۆلێژی زانست لە زانكۆی سلێمانی باس لە دیوێكی دیكەی سوتەمەنی دەكات ئەویش بەنزینە دەڵێت
"توێژینەوەیەكەم كرد لەسەر 812 ئۆتۆمبێل ppm ی بەنزینەكەیان دەبوو 200 بێت، بەڵام 50% زۆر لەوە زیاتر بوو".
". د.ساڵح نەجیب جەخت لەوە دەكاتەوە هێشتا ساڵانسای بەشێك لە ئۆتۆمبێلەكان دەردەهێنرێ كە بەوهۆیەوە دووكەڵێكی زۆری زیان بەخش بەهەوادا بڵاو دەبێتەوە "هەر دەنكۆڵەیەكی لەناو دووكەڵی ئۆتۆمبێل هەشت جۆر شێرپەنجە لەخۆی دەگرێت، دەبێت ئەوەش روون بێت دووكەڵ تەنیا هۆكار نییە بۆ شێرپەنجە، بەڵكو دووكەڵ دەبێتە هۆی تووشبوون بە 75جۆر نەخۆشی دیكە".
"بەراوورد بەشارەكانی دیكە هەوای هەولێر پیسترە"
د.ساڵح نەجیب ئەوەش دەخاتەڕوو هەرچەندە لە كوردستان وێستگەی پێوانەی هەوا بوونی نییە ئەوەش كێشەیەكی گەورەیە، بەڵام بەپێی سایتێكی جیهانی كە چاودێری هەوای شارەكان دەكات هەوای هەولێر بەراوورد بەشارەكانی دیكە، زۆر پیسترە بۆ ئەوەش چەند وێنەیەكی پیشانی ئامادەبووانی بەرنامەكەدا‌و گوتی "بەپێی پێوانەیەكی هەوا، كوالێتی هەوای هەولێر بەو زستانە خراپ، بەداخەوە لە هاوین زۆر خراپتر دەبێت". بۆ زیادبوونی شێرپەنجە د.ساڵح نەجیب، بەراوورد لە نێوان ساڵی 2020و 2023دەكات و دەڵێ "لە 2020دا 6293 حاڵەتی شێرپەنجە تۆماركرابوو، بەڵام 2023دا گەیشتۆتە 9911 ئەوەش ئاماژەیەكی مەترسیدارە".
گازوایل هاتووە بەستوویەتی
عوسمان محەممەد، سەرۆكی ئەنجوومەنی مۆلیدە ئەهلییەكانی سلێمانی هەرچەندە جەخت لەوە دەكاتەوە كە لە سلێمانی مۆلیدەكان گازی باشتر بەكاردەهێنن، بەڵام ئەوەش ناشارێتەوە كە هەندێجار گازوایلی خراپیشیان بۆ دێت ئەو گوتی "گازوایل یان بۆ هێنام هێندە خراپ بووە لەكاتی سەرمادا بەستی". سەبارەت بەوەش بۆچی فلتەر بۆ مۆلیدەكانیان دانانێن گوتی "چونكە دانانی مۆلیدەكان بەشێوەی كاتی بووە هێشتا نازانین تاوەكو كەی دەتوانین كار بەمۆلیدەكانمان بكەین". عوسمان محەممەد ئەوەشی خستەڕوو لە سلێمانی لیژنەكانی قایمقامیەتی سلێمانی لێپرسینەوەی زۆر لە خاوەن مۆلیدەكان دەكەن.
لە بەشێكی دیكەی بەرنامەكەدا عوسمان محەممەد ئەوەشی ئاشكرا كرد لە هەرێمی كوردستان زیاتر لە پێنج هەزار مۆلیدەی ئەهلی و نزیكەی سێ هەزار مۆلیدەی كەسی و شوێنی گشتی بوونی هەیە ئەو گوتی "نزیكەی هەشت هەزار مۆلیدە لە كوردستاندا هەیە ئەوەش هۆكار بۆ زیاتر پیس بوونی ژینگە"
"گازوایلی خراپ لە هەولێر بەكارنایە ئەوە هەیە بۆ دەرەوە دەڕوات"
نەسڕەت زەنگەنە، گاز فرۆش و خاوەن مۆلیدە لە هەولێر، وەك میوانێكی دیكەی بەرنامەكە ئەوەی رەت دەكاتەوە كە لە هەولێر گازوایلی خراپ بەكاربێت ئەو گوتی "گازوایلی خراپ لە هەولێر بەكارنایە ئەوە هەیە بۆ دەرەوە دەڕوات". سەبارەت بە پشكنینەكانی د.سەنگەریش گوتی "ئەو گازەی د.سەنگەر پشكنینی بۆ كردەوە مۆلیدەكان بەكاریناهێنن، ئەو دووكەڵەش كە هەندێ مۆلیدە هەیەتی پەیوەندی بە مەكینەكانیانەوە هەیە كە كۆن بووە". ئەو گازفرۆشە هەموو ئەو پشكنینانەی بە ناراست زانی كە بۆ گازوایلی كوردستان دەكرێت دەڵێت "من لە خۆمەوە سەیری دۆخەكە دەكەم، خاوەن مۆلیدەكان گازوایلی خراپ بەكارناهێنن"
دەستەی ژینگە: پێویستمان بە پۆلیسی ژینگە هەیە
رەزاق خەیلانی، بەڕێوەبەری فەرمانگەی هۆشیاركردنەوەی ژینگە و راگەیاندن لە دەستەی ژینگەی هەرێمی كوردستان میوانێكی دیكەی بەرنامەكە بوو ئەو نكوڵی لەوە نەكرد كە گازوایلی خراپ بەكاردێت، بەپێی توانای خۆشیان رووبەڕووی ئەو گرفتە بوونەتەوە ئەو گوتی "بەپێی توانای خۆمان تیمەكانمان سەردانی مۆلیدەكان دەكەن ئەوەی مۆلیدەكەی دووكەڵ بكات ناچاری دەكەین فلتەر دابەنێ، ئەگەر نەیكرد سزای دەدەین". رەزاق خەیلانی ئاماژەبەوەش دەكات بۆ لێپرسینەوە پێویستیان بە پۆلیسی ژینگە هەیە ئەو گوتی "ئێمە پۆلیسی تایبەت بە خۆمان نییە ئەوەی هەیە جار جار پۆلیسی شارەوانی هاوكارمان دەبن".
خەیلانی، جەخت لەوە دەكاتەوە پێویستە پاڵاوگە نایاساییەكان دابخرێن چونكە وەك ئەو گوتی "هۆكاری هەرە سەرەكین بۆ پیس بوونی ژینگە"
هەر بەپێی قسەی رەزاق خەیلانی، ئەو گازەی لە سپلیتیش دەردەچێت هۆكارە بۆ پیس بوونی ژینگە. لە كۆتایی قسەكانی بەرپرسەكەی دەستەی ژینگە ئەوەشی خستەڕوو لەسەر كۆیی كێشەكانی ژینگە ناڕەزاییان بە راپۆت داوەتە ئەنجوومەنی وەزیران "مەرج نییە بۆ هەموو ئەو كێشانە كۆنگرەی رۆژنامەڤانی بكەین، بەڵكو بەردەوام راپۆرت دەدەینە سەرووخۆمان".
ئەم بەرنامەیە شەوی 11-02-2024 پێشكەش كراو میوانە سەرەكییەكان پێكهاتبوون لە
- د.سەنگەر ساڵح، سەرۆكی بەشی كیمیا لە زانكۆی سەڵاحەدین
- رەزاق خەیلانی، بەڕێوەبەری فەرمانگەی هۆشیاركردنەوەی ژینگە و راگەیاندن لە دەستەی ژینگە
- د.ساڵح نەجیب، مامۆستا لە بەشی سامانە سروشتییەكانی كۆلێژی زانست لە زانكۆی سلێمانی
- نەسڕەت زەنگەنە، گاز فرۆش و خاوەن مۆلیدە لە هەولێر
- عوسمان محەممەد، سەرۆكی ئەنجوومەنی مۆلیدە ئەهلییەكانی سلێمانی
به‌شی بكه لە
