داعش و كارەسات

سەرهەڵدان و دروستبوونی شۆڕش لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست بەگشتی و دەركەوتنی داعش بەتایبەتی چەندین كارەسات و كاولكاری لێكەوتەوە. بەشێوەیەك نەگبەتی و قەیرانەكان تا چەند دەیەیەكی دی یا چەند سەدەیەكی دی چارەسەرناكرێن، چونكە هەموو كایەكانی ژیان بە قەیران بارگاویكراون. بەتایبەت لایەنی ئایینی و سیاسی و دەروونی، وێڕای زەرەر و زیانەكانی كەرتی ئابووری و سەربازی. چۆن؟

لە روانگەی ئایینی، كاركردن بۆ گێڕانەوەی حوكمڕانی ئیسلام لەڕێی تووندوتیژییەوە رێپێدراو نییە. ئەگەرچی كاركردن بۆ ئەو مەبەستە لەروانگەی قورئان و فەرموودەوە ئامانجێكی پیرۆزە، بەڵام ناكرێت تیۆری میكاڤیلییانەی بۆ بەكاربێت، كە بریتییە لە بەكارهێنانی هەموو ئامرازەكان بۆ گەیشتن بە ئامانج. ئەم بیردۆزە لە ئیسلام بەهەموو شێوەیەك رێپێنەدراوە، چونكە ئامانجی پیرۆز دەبێت تەنها بە ئامرازی پاك و جوان بەدیبهێنرێت. تەكفیركردنی كۆمەڵگا لەسەر ئەساسی حیزبی و نەتەوەیی و مەزهەبی لەگەڵ ئیسلام نەك هەر كۆك نییە، بگرە سەداسەد پێچەوانەیە.

شانازیكردن بەقەلاچۆكردن و سەربڕین، كوشتار و خوێنرێژِی. ئەگەر بۆ مرۆڤایەتی جارێك شەرمەزاری بێت، بۆ موسڵمانێك كە بانگەشەی حوكمی خودا و دادگەری دەكات هەزارجار شەرم و شورەییە. چەندان دەقی حاشاهەڵنەگر لە قورئان و فەرموودەدا سەبارەت بەو بابەتە هاتوون. لەوانە: [وقاتلوا فی سبیل الله الذين يقاتلونكم ولا تعتدوا إن الله لا یحب المعتدین] جیهاد لە پێناو خودا بكەن لەگەڵ ئەوانەی شەڕتان لەگەڵ دەكەن, بەڵام نەكەن ستەم بكەن. چونكە ستەمكاران دۆست و خۆشەویستی خودا نین. هەروەها ئایەتی [وما أرسلناك إلا رحمە للعالمین] خودا محەممەدی وەك پەیامبەر بۆ جیهان بە رەحمەت و میهرەبان ناردووە. هەربۆیە پارێزگاریكردن لە ئایین و عەقڵ و سەر و ماڵ و نامووسی خەڵكی بێتاوان و مەدەنی موسڵمان بن یا غەیرە دین ئەركی سەرشانی موسڵمانانە. بە هیچ بیانووێك ناكرێت هێرشیان بكرێتەسەر و بكوژرێن و سەر ببڕێن، یان ئاوارە و دەربەدەر بكرێن.

ئەو كردارانەی ئەمڕۆ بەناوی دین دەكرێن، ئەو قەسابخانانەی بۆ موسڵمانان و كەمینە ئایینییەكانی دی هەڵدەخرێن لە كوێی ئەو ئایەتانە و قورئان و فەرموودەدا جێگایان دەبێتەوە؟. قەسابخانەكانی سپایكەر و قەتڵوعامی هۆزی نەمر و راوەدونانی ئێزدی و هێرشكردنە سەر كوردستان و سەبایاكردنی ئافرەتان، زیندووكردنەوەی كولتووری خۆتەقاندنەوە، تەقاندنەوەی مزگەوت و حوسەینیە و كەنیسە و مەرقەد و بازاڕ كە سەداسەد لەگەڵ بنەما نەگۆڕەكانی ئیسلام پێچەوانەن...هیتد. بەدەیان نموونەی قێزەونی دی كە لە سۆنگەی ئیسلام بە بڤە هەژماركراون. لە لایەكی دی لەسەر ئاستی رۆژهەڵاتی نێوەڕاست و جیهان شێوەی جوانی ئیسلام و موسڵمانانیان شێواند. بە شێوەیەك كوشتوبڕ و تاڵان و خوێن خۆری بوونەتە پێناسەی موسڵمانان.

لە لایەنی سیاسی بە چارەكی ئەو زەرەرەی لە سوننەكانیاندا، سوودیان نەبووە. ئەگەرچی بەشێك لە شرۆڤەكارانی سیاسی گەشەكردنی خێرای داعش بە كاردانەوەی سوننەكان دادەنێن لە دژی سوپای عێراقی و چەكدارانی شیعە، بە هۆی ئەو ستەمە زۆرەی لە سەردەمی حوكمی هەشت ساڵەی مالكی لێیان كراوە، بەڵام داعش نەوەك هەر نەیتوانی پێشگیری لە ستەمەكانی شیعە بكات بۆ سەر سوننە، جیا لە كوژراوەكانی هێرشە ئاسمانییەكان و لەسێدارەدانەكانی سوننە لە لایەن خودی داعش، بەڵكو لەلایەن شیعەكان خوێنی سوننە بەتەواوی حەڵالكرا. ئەگەر چی پێشتر بە دزی دەكوژران و راوەدودەنران، بەڵام دوای هاتنی داعش بە بەرچاوی هەموو جیهان بە بیانووی شەڕی تیرۆریستان ئاغای قاسم سولێمانی لە سنووری دیالە و جەلەولا و سەعدییە بۆ راوی سوننە تەراتێن دەكات.

لەگەڵ میلیشیاكانی بەدر و حەشدی شەعبی تەنها بە كوشتنی سوننەكان دڵیان تێرئاو نەبوو، بەڵكو تەڕو وشكیشیان ئاگردا. بە بەرچاوی رێكخراوەكانی مافی مرۆڤ و ئەمریكا و رۆژئاوا دەیان تاوانی نا مرۆڤانە ئەنجام دەدەن بئ ئەوەی كەس بڵێ ماڵتان  لەكوێیە. دوورنییە بۆ دوارۆژ ببن بە بەڵایەكی گەورە بۆ میللەتی كورد بەتایبەت كەركووك و ناوچە كوردستانییەكانی دیكەی دەرەوەی ئیدارەی هەرێمی كوردستان، كە ئەوانیش بە بەشێكی سوننەی عێراق هەژماردەكرێن، هەروەها پەناگەیەكی ئارامی سوننە بێنمەكەكانی عێراقە. لە لایەكی خوێنی عەلمانیەتی عەلمانییەكانی تۆختركردەوە، بە شێوەیەك لە هەموو كات زیاتر شانازی بە عەلمانیبوونی خۆیان دەكەن. ئیسلامییەكانیش نەوەك هەر لاوازكران و لەپێناو مانەوەی خۆیان فەتوای جیهادیبوونی شەڕی داعشیاندا، تەنانەت لە بەرامبەر سووكایەتیكردن بە درووشمە پیرۆزەكانی وەك لا إله إلا الله ناچارن بێدەنگی هەلبژێرن. ئەگینا راستەوخۆ مۆری خیانەتی نیشتیمانی دەدرێ بە فایلیان و داعشبوونیان بەسەردا دەسەپێندرێ

لە رووی دەروونی، ترس و تۆقاندن و دڵەڕاوكێ و كۆڕەو و جێهێشتنی خاك و وڵات و ماڵوحاڵ، سەرماوسۆڵەی زستان و گەرمای تۆقێنەری هاوین دەیان قەیرانی گەورەی كۆمەڵایەتی و دەروونی بەدوای خۆیدا هێنا. چەندان منداڵ و پیر لە سەرمان یان لە برسان و لە تێنوێتیان مردن. ئافرەت لەژێر ناوی جۆراوجۆر هەراجكران و فرۆشران. هەندێكی دی بە نابەدڵ لە كەمپەكان بە پیرە پیاو و سەربەهەوێ بەشوودران، كە هەریەك لەوانە دوای ئاسایبوونەوەی بارودۆخەكە چیرۆكێكی تراژیدیاو ویژدانهەژێن بەرهەمدێنێت. ئایينی پیرۆزی ئیسلام لەسەر ئەساسی پێكەوەژیان و ئاشتی و تەبای بنیاتنراوە. دەستبردن بۆ شەڕ و كوشتار كۆتا بژاردەیە، بەشێوەیەك هەتا كێشەكان لە رێگای گفتوگۆ و دانوستاندن چارەسەربكرێن، پەنا بۆ شەڕبردن قەدەخەیە، چونكە ئەوەی بە ئاشتی و تەبایی و لەیەكگەیشتن بەدیدێت، هەرگیز لە رێگەی شەڕ و شۆڕ و وێرانكاری بەدینایەت.

سەبارەت بە هەڵگێڕانەوەی بەهاری عەرەبی بە گشتی و شۆڕشی سووریا بەتایبەتی چەندان بۆچوونی جۆراوجۆر لە ئارادان، گرنگترینیان ئامانج تەمبێكردنی گەڵانی رۆژهەڵاتی ناوەڕاستە بۆ ئەوەی هەتا قیامەت جارێكی دی بیر لە شۆڕش و جوڵانەوە نەكەنەوە. بۆچونێكی دیكەش دروستكردنی ئەو گێژاوە بۆ كۆكردنەوەی جیهادییەكانی جیهان لە شوێنێك و دواتر لەبەینبردنیان دەگێڕێتەوە، بەڵام رۆژئاوا بە تیرێك هەردوو ئامانجی پێكا. لە پاڵیشیدا ناوبانگی ئیسلامی وا شێواند بە دوو دەیەی دیكەش بانگەوازخوازان ناتوانن رووی راستەقینەی ئیسلام نیشانی جیهان بدەنەوە. هەروەها پەیامێكی راستەوخۆشی دا بەگوێی دەسەڵاتدارانی ناوچەكە ئەگەر بەتەواوی مانای وشە ئاڵقەلەگوێی ئەمریكا نەبن، ئەوە چارەنووسیان لە سووریا باشترنابێت

• به‌شی بكه‌ لە
• Share on Facebook
• Share on Twitter
• Share on Whatsapp
• Share on Telegram
• Share on Viber
• Share on Messenger